ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ Երևանի և Բաքվի միջև բանակցություններն առաջ մղելու ջանքերի ֆոնին կրկին ակտիվացել է թեման, թե ինչ դիրքորոշում ունի Ռուսաստանն առանցքային հարցերից մեկի՝ ՀՀ տարածքով Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհի վերաբերյալ։
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը չի դադարեցնում ակտիվությունը հարավկովկասյան ռեգիոնում, մասնավորապես՝ Հայաստան-Ադրբեջան գործընթացում, որպես միջնորդ, հաստատվելու և ՌԴ կենսական շահերն իրագործելու ուղղությամբ։ Օգոստոսի 18-ին Ադրբեջան կատարած պետական այցից, օգոստոսի 23-ին Փաշինյանի հետ հեռախոսազրույցից և օգոստոսի 27-ին Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովի՝ Թուրքիա կատարած այցից և այնտեղ Բայրամով-Ֆիդան բանակցություններից հետո Վլադիմիր Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել նաև Իլհամ Ալիևի հետ։
Ադրբեջանը շարունակում է հայ-ադրբեջանական սահմանին կրակահերթերի վերաբերյալ ապատեղեկատվություն տարածելու արատավոր քաղաքականությունը, չնայած հանգամանքին, որ սահմանի հայկական կողմում պարեկություն են իրականացնում եվրոպացի դիտորդները՝ տիրապետելով, ըստ էության, իրավիճակի բոլոր մանրամասներին։
ՀՀ իշխանությունները դեռ չեն հստակեցնում՝ արդյո՞ք ընդունում են ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի առաջարկը՝ նպաստել Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային գործընթացին և, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի ստորագրմանը։
Այսօր Անկարայում կայացել է Ադրբեջանի և Թուրքիայի արտգործնախարարներ Ջեյհուն Բայրամովի և Հաքան Ֆիդանի հանդիպումը։ Հանդիպման վերաբերյալ պաշտոնական մանրամասներ դեռ հայտնի չեն, սակայն ուշագրավ էր տեղեկատվական այն ֆոնը, որը ստեղծեց Թուրքիան Բայրամով-Ֆիդան հանդիպմանն ընդառաջ։
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ Ադրբեջան կատարած այցից օրեր անց սպասվում է Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի այցը Թուրքիա։ Այս մասին հայտնել է Ադրբեջանի ԱԳՆ մամլո ծառայությունը՝ չմանրամասնելով այցի նպատակն ու օրակարգը։
Հայաստանում շենգենյան վիզաներ ստանալու գործընթացի առնչությամբ հերթական սկանդալն է հասունացել։
«Հայաստանի Հանրապետության վերջին արձագանքները կարելի է ընկալել՝ որպես մերժում Ռուսաստանին, այդ մասին ուղիղ չի հայտարարվում, սակայն արձագանքները թույլ են տալիս ենթադրել, որ Հայաստանը հետարքրքված չէ Ռուսաստանի նախաձեռնություններով, սա արվում է՝ ցույց տալով հիասթափություն և ընթացք դեպի Արևմուտք այդ ֆոնին։ Եթե Ռուսաստանը մեծ հետևողականություն չցուցաբերի, և ես կարծում եմ՝ չի ցուցաբերի, ապա այս առաջարկն այդպես էլ կմնա առաջարկի փուլում և չի վերաճի եռակողմ հանդիպման նախաձեռնության։
«Ակնհայտ է, որ դրանում առկա է Արևմուտքի մեծ ազդեցությունը, որը հատկապես ներկայումս Երևանին թույլ չի տալու ազատություն ռուսական ուղղությամբ, չեմ կարծում, որ Երևանն էլ առանձնապես ցանկանում է կոնտակտներ ունենալ Մոսկվայի հետ։ Սակայն Երևանում հասկանում են նաև, որ որոշակի շփումներ պահել հարկավոր է, ելնելով ողջախոհության անհրաժեշտությունից, քանի որ աշխարհաքաղաքական իրողությունները կարող են արմատականորեն փոխվել, այդ թվում՝ Հարավային Կովկասում էականորեն»,- նման կարծիք հայտնեց քաղաքագետը։
Այսօր առավոտյան տեղի է ունեցել Փաշինյան-Պուտին հեռախոսազրույցը։ Ինչպես ավելի վաղ Բաքու կատարած պետական այցի ընթացքում հաղորդել էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ բանակցությունների արդյունքները ՀՀ-Ադրբեջան գործընթացի վերաբերյալ կներկայացնի նաև Նիկոլ Փաշինյանին հեռախոսազրույցի միջոցով։
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Բաքու այցից հետո ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան ևս հայտարարեց՝ ՌԴ-ն պատրաստ է օգնել Երևանին և Բաքվին բարձր մակարդակով եռակողմ պայմանավորվածությունների համալիրի բոլոր ուղղություններով։
168․am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Անդրեյ Արեշևն ասաց, որ բնականոն հարաբերությունների դեպքում ոչ Ռուսաստանից, ոչ էլ ի պատասխան՝ Հայաստանից կհնչեին նման հայտարարություններ։ Սակայն, նրա որակմամբ, հարաբերությունների ներկայիս փուլին հանգեցրել են ոչ թե Մոսկվայի, այլ Երևանի գործողությունները, որոնք, դատելով այս հայտարարությունից, շարունակվելու են նույն ոգով։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ՌԴ նախագահի այցն Ադրբեջան տեղավորվում է ՌԴ արտաքին քաղաքականությունը դեպի Արևելք փոխադրելու ռազմավարական ընտրության շրջանակում։
Վերլուծաբանը գտնում է, որ գործընթացը հայ-ադրբեջանական հարթությունում այնքան բարդ ու բազմաշերտ է, որ նույնիսկ համաձայնությունները կարող են ոչինչ չնշանակել։ «Ուստի այս պահին մենք գնահատում ենք դեռ գործընթացը, մտադրությունները, սակայն վերջնարդյունքի հարցում ոչինչ չենք կարող ասել»,- ասաց Լուկիանովը։
«Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը շարունակում են քննարկել Արցախում ՌԴ գլխավոր հյուպատոսություն բացելու հնարավորության հարցը»,- ՏԱՍՍ-ին տված հարցազրույցում ասել է Մոսկվայում Ադրբեջանի դեսպան Փոլադ Բյուլբյուլօղլուն։
Եթե ՀՀ իշխանությունների դիրքորոշումն այս հարցի շուրջ վերջին շրջանում չի փոխվել, ապա ՀՀ-ն դեմ է այն մոդելին, որն առաջարկում է Ադրբեջանը։ Սակայն ուշագրավն այն է, որ ԱՄՆ դիվանագետներն օր օրի ավելի ու ավելի շատ են խոսում ճանապարհների բացման կարևորությունից։
«Սրանք աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ տրանսֆորմացիաների հետևանքով առաջացած հակասություններ են, որոնք, չի բացառվում, որ խորանան։ Սակայն կարծում եմ՝ ամեն դեպքում ՀՀ-ում չպետք է դրա հետ հույսեր կապեն, ոգևորվեն, քանի որ ՀՀ-ի հետ կապված հարցերում երկու երկրները գործում են տանդեմով և այդ մասին հայտարարում են անընդհատ ռեժիմով»,- նկատեց նա։
«Սակայն այդ հակասությունները հրապարակային դաշտում հայտարարություններում չեն արտացոլվում, այլ միայն քայլերից է հնարավոր զգալ, որ կան խնդիրներ, կոռեկտությունն ընդհանուր առմամբ պահպանվում է, քանի որ հարաբերությունների գինը բարձր է երկու կողմի համար էլ։ Սակայն այստեղ Երևանը լռում է, Անկարան անում է այնպես, ինչպես հարմար է։ Եվ դա կարծես չի անհանգստացնում Երևանին»,- ասաց նա։
«Այստեղ հստակ է ասվում նաև, որ Երևանից ակնկալվում են համարձակ քայլեր այն բանի դիմաց, որ Երևանի համար ստեղծվել է Վաշինգտոն-Բրյուսել հարթակ, փոքր աջակցություն այս տարվա ապրիլի 5-ին Բրյուսելում եռակողմ՝ Բլինքեն-Դեր Լեյեն-Փաշինյան հանդիպմամբ։ «Համարձակ քայլեր» ասելով՝ նկատի է առնվում Ռուսաստանի հանդեպ քայլերը և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցով քայլերը։ Իր հերթին՝ ադրբեջանական կողմը, հասկանալով, որ սահմանադրական փոփոխություններ հնարավոր չէ իրականացնել մեկ օրում և նույնիսկ մեկ ամսում, շարունակում է պնդել այդ պահանջը՝ ամենայն հավանականությամբ այդ ուղղությամբ Երևանից ինչ-որ այլ բնույթի քայլ ակնկալելով»,- ասաց Տարասովը։
«Եթե չեմ սխալվում, ճանապարհների վերաբերյալ իրանական կողմն ուղիղ առաջին անգամ է նման դիրքորոշում հայտնում, որը կարևոր է, քանի որ, այդ դիրքորոշման հետ մեկտեղ՝ ենթադրվում է Իրանի աջակցությունն այդ հարցում ՀՀ դիրքորոշմանը։ Այսինքն՝ սա պետք է որ աջակցող հայտարարություն դառնա հայկական կողմի համար։
Ամիսներ շարունակվող դադարից հետո՝ վաղը Հայաստան-Թուրքիա սահմանին տեղի կունենա հատուկ ներկայացուցիչների՝ Ռուբեն Ռուբինյանի և Սերդար Քըլըչի 5-րդ հանդիպումը։ Այս մասին տեղեկացնում է Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը՝ առանց այլ մանրամասներ ներկայացնելու։
«Մոսկվան պատրաստ է հարթակ տրամադրել Երևանի և Բաքվի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար և կստեղծի ամենահարմար պայմանները»,- օրերս նման անակնկալ հայտարարությամբ հանդես եկավ ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
«Կարծում եմ՝ հենց դա է էականը։ Երբ կա Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական նման թեժ պայքար, ապա հարթ բանակցային ընթացք ակնկալել թերևս պետք չէ, քանի որ այստեղ աշխարհաքաղաքականությունը միախառնվել է ԱՄՆ ներքին զարգացումների ազդեցությանը ու հայ-ադրբեջանական բանակցային դժվարություններին»,- ասաց Ստյուարտը։
Մինչ ԱՄՆ-ն թևակոխում է նախագահական ակտիվ ընտրապայքարի փուլ ուշագրավ զարգացումներով, Ռուսաստանը հայ-ադրբեջանական բանակցություններում ներգրավման փորձ է անում։ Նախօրեի ամենշաբաթյա բրիֆինգի ընթացքում ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարեց, որ ՌԴ-ն պարտավորվել է, և դա գրված է Մոսկվայի ստորագրած փաստաթղթում, ամեն կերպ աջակցել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հասնելուն։
Միացյալ Նահանգներում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների բանակցությունների տապալման, իսկ Լոնդոնում՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման չեղարկման ֆոնին Ռուսաստանը հայտարարում է՝ պատրաստ է իր հարթակը տրամադրել Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար։
ԵՄ ԱԳ նախարարների խորհուրդն օրերս Հայաստանի վերաբերյալ երկու որոշում ընդունեց, որոնք ՀՀ արևմտամետ շրջանակներում հերթական էյֆորիկ տրամադրությունների պատճառ են դարձել։
Բաքվի վերահսկողության տակ անցած հայկական Շուշիում «մեդիա ֆորումում» Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը համոզմունք է հայտնել, թե, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջանի» ադրբեջանական բնակչությունն ի վերջո կվերադառնա «հայրենիք», ինչի համար բավարար է Երևանի համապատասխան քաղաքական կամքը։ Հերթական անգամ նա Հայաստանի Հանրապետությունը, որի հետ իբրև թե պատրաստվում է, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել, անվանում է Արևմտյան Ադրբեջան։
«Ազդեցության հաստատումը տեղի է ունենում քայլ առ քայլ։ Բարեփոխումների անվան ներքո ԱՄՆ-ը ներթափանցում է տվյալ երկրի բոլոր ոլորտներ սեփական աշխարհաքաղաքական ծրագրերի իրագործման համար։ Սրա փոխարեն՝ Արևմուտքը մի քանի սպառազինություն կվաճառի և կստեղծի ՀՀ-ի անվտանգությունն ապահովելու, ՀՀ-ին զինելու, ուժեղացնելու պատրանք։ Դա Արևմուտքն անում է Ուկրաինայի դեպքում շատ պատկերավոր կերպով»,- ասաց նա։
Հուլիսի 18-ին Լոնդոնում մեկնարկած Եվրոպական Քաղաքական համայնքի 4-րդ գագաթնաժողովի շրջանակում Փաշինյան-Ալիև հանդիպման հնարավորության տապալումն ու դրան զուգահեռ՝ ադրբեջանական սրվող՝ ՀՀ սահմանադրական փոփոխությունների պահանջը գուցե հայ-ադրբեջանական գործընթացը փակուղի մտցնի։ Վաշինգտոնում ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենի միջնորդությամբ Միրզոյան-Բայրամով անարդյունք բանակցություններից հետո փաստորեն կողմերին չհաջողվեց բարձրաստիճան հանդիպում ունենալ ԵՔՀ գագաթնաժողովի շրջանակում։
«Ռոսսելխոզնադզորը»՝ Ռուսաստանի անասնաբուժական և բուսասանիտարական վերահսկողության դաշնային ծառայությունը, Հայաստանից Ռուսաստան արտահանվող պտուղ-բանջարեղենի ապրիլ-հունիս խմբաքանակներում խախտումներ է արձանագրել ու ժամանակավոր սահմանափակումներ կիրառելու որոշում կայացրել։
