Վաշինգտոնում օգոստոսի 8-ին Փաշինյան-Թրամփ-Ալիև ձևաչափով ձեռք բերված «TRIPP route» ձևավորելու պայմանավորվածությունից հետո ևս Հարավային Կովկասում, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինի, պրոյեկտի շուրջ քաղաքական դիսկուրսը չի սպառվում:
Ժամեր առաջ ՀՀ կառավարությունը մեծ շուքով ու ոգևորությամբ հայտնեց՝ ռուսական ցորենով բեռնված գնացքը (15 վագոն) ժամանում է Հայաստան՝ անցնելով Ադրբեջանի և Վրաստանի տարածքով։
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Սպիտակ տանը կհանդիպի Կենտրոնական Ասիայի հինգ երկրների ղեկավարների հետ՝ «C5+1» ձևաչափի երկրորդ պաշտոնական գագաթնաժողովի շրջանակում։ Այս ձևաչափը ստեղծվել էր 2015 թվականին՝ նպատակ ունենալով խթանել համագործակցությունն ԱՄՆ-ի և Կենտրոնական Ասիայի պետությունների միջև։ Գագաթնաժողովը դիտարկվում է որպես ռեգիոնում Վաշինգտոնի դերի վերագնահատման և տարածաշրջանում քաղաքականության համակարգման ուղղությամբ մի միջավայրում, երբ Կենտրոնական Ասիայի երկրները որոշակի դիվերսիֆիկացիայի են ձգտում արտաքին քաղաքական հարաբերություններում։
Ալիևի նախօրեի հայտարարությունը, որ Ցարական Ռուսաստանի քարտեզներով «Սևանա լիճ չէ, այլ Գյոյչա լիճ է» Հարավային Կովկասում, այսպես կոչված, հաստատված խաղաղության շուրջ կասկածների հերթական ալիքը բարձրացրեց։
Օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ձեռք բերված Երևան-Վաշինգտոն-Բաքու հռչակագրի ստորագրումից, ինչպես նաև Երևան-Բաքու Խաղաղության համաձայնագրի նախաստորագրումից հետո Բաքվի՝ մասնավորապես Ալիևի կեղծ խաղաղության օրակարգը չափազանց կարճ տևեց:
Թեև 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի իշխանությունները հանրային դաշտում Հայաստանից, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» են պահանջում, իբրև թե ռեգիոնալ ապաշրջափակման պատրաստակամություն հայտնում, հայտարարում, թե խաղաղության հաստատման նախաձեռնողն են, շարունակում են փակ պահել Ադրբեջանի ցամաքային բոլոր սահմանները։
Վաշինգտոնում օգոստոսի 8-ին ձեռք բերված պայմանավորվածություններից հետո, այսպես կոչված, խաղաղության հաստատման հռետորաբանության շրջանակում ՀՀ իշխանությունները փորձում են հող նախապատրաստել նաև փոխադարձ այցերի համար։
ՀՀ իշխանությունները պատրաստվում են Երևանում 2026 թվականի մայիսին ընդունել Եվրոպական քաղաքական համայնքի հերթական գագաթնաժողովը։
Երևանում այսօր ավարտվեց Եվրանեսթ խորհրդարանական վեհաժողովի 12-րդ լիագումար նստաշրջանը, որը բոյկոտեցին հարավկովկասյան երկու երկրները՝ Ադրբեջանն ու Վրաստանը, սակայն նստաշրջանին մասնակցեցին խորհրդարանականներ Թուրքիայից։ Չնայած հանգամանքին, որ Թուրքիան Եվրանեսթ ԽՎ անդամ չէ, նախօրեին հայտնի դարձավ, որ ՀՀ ԱԺ-ում կազմակերպված լիագումար նիստին մասնակցում են թուրք խորհրդարանականներ։
ՀՀ Ազգային ժողովում այսօրվանից մեկնարկել է Արևելյան գործընկերության խորհրդարանական վեհաժողովի՝ Եվրանեսթ ԽՎ-ի, 12-րդ լիագումար նստաշրջանը, բյուրոյի և հանձնաժողովների նիստերը:
Եվրանեսթ ԽՎ Քաղաքական, մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության հարցերի հանձնաժողովի երևանյան նիստի ժամանակ Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր Նաչո Սանչես Ամորը և գերմանացի պատգամավոր Սերգեյ Լագոդինսկին անդրադարձան ՀՀ-ում ձերբակալությունների պրակտիկային ու իրավապահների գործողություններին։
Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը հայտարարել է՝ «Ռուսաստանի երկաթուղիները» տարածաշրջանի գործընկերների հետ քննարկում են ռուսաստանյան ապրանքների՝ Ադրբեջանի տարածքով դեպի Հայաստան տարանցման կազմակերպման հարցերը:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրամչիխինն ասաց, որ Հարավային Կովկասում ներկայիս աշխարհաքաղաքական վերադասավորումների ու արտաքին խաղացողների ձգտումների ու դիրքավորման ֆոնին բնական է, որ Հայաստանը ձգտում է եվրասիական ուղղությամբ դիրքավորվել այնպես, ինչպես Ղազախստանը, ինչպես նաև թուրքական ազդեցությամբ ուղղությամբ դիրքավորվել այնպես, ինչպես Ղազախստանը։
Հոկտեմբերի 9-ին Դուշանբեում Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումից հետո այսօր կայացել է նրանց հեռախոսազրույցը:
Անկախ նույնիսկ ռեգիոնալ իրավիճակից, ժողովրդական դիվանագիտությունը կարող է օգտակար լինել հակամարտող երկրների հասարակությունների միջև շփումների հաստատման, միմյանց դիրքորոշումներին, տրամադրություններին էլ ավելի լավ ծանոթանալու և բաց խոսակցություն ծավալելու տեսանկյունից։
Վերջին օրերին Երևանն ու Բաքուն փորձում են դրական ուղերձներով փոխանակվել, հաստատել՝ Հարավային Կովկասում այլևս խաղաղություն է:
Հոկտեմբերի 20-ին Լյուքսեմբուրգ աշխատանքային այցի շրջանակներում ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հանդիպում է ունեցել Մոլդովայի փոխվարչապետ, ԱԳ նախարար Միխայ Պոպշոյի հետ:
Ալյասկայի Անքորիջում ՌԴ-ԱՄՆ ղեկավարների բանակցությունների տապալումից հետո Միացյալ Նահանգների նախագահ Դոնալդ Թրամփը կարծես բանակցային նոր ռաունդ է փորձում ծավալել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ու Ուկրաինայի ղեկավար Վլադիմիր Զելենսկիի հետ:
ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն անդրադարձել է ՀՀ ԵՄ անդամակցության մտադրությանը՝ այն որակելով ՀՀ պաշտոնական քաղաքականություն, չհստակեցնելով նաև, թե երբ ՀՀ-ն կներկայացնի անդամակցության հայտ։
«Իմ երազանքն է, որ մեր երկրում այլևս չլինեն քաղբանտարկյալներ ու քաղաքական հետապնդումներ»,- այս մասին «Մեր ձևով» շարժման հրավիրած մեծ հանրահավաքի ընթացքում ասաց փաստաբան Արամ Վարդևանյանը՝ հավելելով, որ Հայաստանում «կալանքն» այլևս ամենից հաճախ լսվող բառերից է։
«Պաշտոնն ունի նուրբ հատկություն, դա անցյալ դառնալու հատկություն ունի»,- այս մասին «Մեր ձևով» շարժման հրավիրած մեծ հանրահավաքի ընթացքում ասաց տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Հայկ Ֆարմանյանը։
«Մեղսավոր հրահանգը կարող է հնչել ամեն րոպե, և մենք ամեն րոպե պետք է պատրաստ լինենք լինել եկեղեցու կողքին»,- այս մասին «Մեր ձևով» շարժման հրավիրած մեծ հանրահավաքի ընթացքում ասաց շարժման համակարգող խորհրդի անդամ Ալիկ Ալեքսանյանը։
«Այս իշխանության խոսքի ու պնդումների ետևում գլոբալ, մեծ մասշտաբների սուտն է»,- այս մասին այսօր Ազատության հրապարակում «Մեր ձևով» շարժման հրավիրած մեծ հանրահավաքից առաջ 168․am-ի հետ զրույցում ասաց ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր Դավիթ Սահակյանցը։
«Բոլոր տեսակի ընդվզումները պետք է ուղղված լինեն մեկ նպատակի, այն է՝ այս իշխանություններին մեկ օր առաջ հեռացնելը»:
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն օրերս Եգիպտոսի Շարմ էլ Շեյխ հանգստավայրում անցկացված մեծ միջազգային աղմուկ բարձրացրած Խաղաղության գագաթնաժողովի շրջանակներում կրկին առիթը բաց չէր թողել և խոսել էր հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացում իր դերակատարումից՝ դիմելով Նիկոլ Փաշինյանին ու Իլհամ Ալիևին։
Չնայած Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային գործընթացի առանցքային հանգրվանները և հանդիպումները տևական ժամանակ կազմակերպվում են Արևմուտքում, իսկ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Հարավային Կովկասում հակամարտության կարգավորման նախաձեռնությունն ամբողջությամբ իր «ձեռքն է վերցրել», Ռուսաստանը չի դադարում առաջարկել միջնորդական ռուսական հարթակը հայ-ադրբեջանական հետագա գործընթացների համար:
Օրերս Մեծ Բրիտանիան առանցքային ու աղմկահարույց հայտարարություն տարածեց Հարավային Կովկասի զարգացումների ու Բրիտանիայի որոշման վերաբերյալ։
«Սկսած 1828 թվականից՝ հայերը նպատակ ունեին բնիկ բնակչությանը ոչ միայն վտարել Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքից, այլև ոչնչացնել ադրբեջանցիների պատմական, մշակութային և ճարտարապետական ժառանգությունը։ Կան փաստաթղթեր, որոնք պարունակում են պատմության ընթացքում այս տարածաշրջանում ադրբեջանական ներկայության անհերքելի ապացույցներ, որոնցից մի քանիսը պահվում են օսմանյան դարաշրջանի արխիվներում»։
Չնայած Հարավային Կովկասում Միացյալ Նահանգների ու Թուրքիայի աճող ազդեցությանը՝ ինչպես Երևան-Բաքու վաշինգտոնյան պայմանավորվածությունների, այնպես էլ մերձավորարևելյան զարգացումների՝ Գազայում պատերազմն ավարտելու Թրամփի նախաձեռնության կոնտեքստում, Ռուսաստանն ու Իրանը շարունակում են ռեգիոնում առաջ մղել ազդեցության ռեգիոնալ հարթությունը, հույսեր կապելով «3+3» ձևաչափի հետ։
«Մնում են հարցեր, որոնք դեռ լուծման, հավելյալ ջանքերի կարիք են զգում, այդ հարցերը լուծված չեն այս պահի դրությամբ, դրանցից մեկը կամ առաջինը Բաքվում պահվող պատանդառված անձանց, գերիների հարցն է»:
