Երեկվանից Կառավարությունում հրաժարականների շքերթ է՝ ԲԴԽ նախագահ Կարեն Անդրեասյանը, ՀԾՔ պետ Սասուն Խաչատրյանը, ՆԳ նախարար Վահե Ղազարյանը, ՊԵԿ նախագահ Ռուստամ Բադասյանը, ՏԿԵ նախարար Գնել Սանոսյանը, ՔԿ նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը հեռացել են զբաղեցրած պաշտոններից։
«44-օրյա պատերազմի ժամանակ ինչո՞ւ թույլ չեն տվել ռուսական զորքը գործի, քաղաքականությունը, որն այս իշխանությունն է վարել՝ բերել հանգեցրել է սրան, որ ռուսական կողմը պահպանի չեզոքություն։ Դրա համար Ռուսաստանը հիմա այս հարցերում շատ «դելիկատ» է։ Այո, ՀԱՊԿ-ում կան թերություններ, ինչպես շատ կառույցներում, բայց առանց այդ կառույցի Հայաստանն ամբողջովին մնում է միայնակ, իսկ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ որևէ դաշինքի ստորագրում նշանակում է՝ ՀՀ պետականության դե ֆակտո վերացում։ Ադրբեջանը խորամանկ է, Փաշինյանին ասում է, որ կարող են պայմանագիր ստորագրել ու խաղաղ ապրել, բայց դրան հավատում է միայն Փաշինյանը, նրանից բացի, որևէ մեկը չի հավատում»,- ընդգծեց մեր զրուցակիցը։
«Նա ասում է՝ քանդում եմ պատմական Հայաստանը, այն արժեհամակարգը, որի վրա հիմնված է պատմական Հայաստանը։ Իսկ իրականում Փաշինյանը քանդում է իրական Հայաստանը, որովհետև այն Հայաստանը, որը կարող է հետաքրքրություն առաջացնել աշխարհում, հիմնված է հենց այն արժեհամակարգերի ու իդեոլոգիայի վրա, այդ թվում` պատմական Հայաստանի, որը գոյություն ուներ և որը, ի վերջո, ներառված է հռչակագրում՝ Ցեղասպանություն, Արցախ, վերամիավորման գաղափարախոսություն, Անկախ Հայաստան, կրոն․․․»։
ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխությունների՝ COP29 գագաթնաժողովը մեկնարկեց առանց հայկական կողմի ներկայության, բայց Ալիևն իր ելույթներում հիշեց Հայաստանի ու զավթված Արցախի մասին՝ նոր ագրեսիվ հռետորաբանությամբ։
Մինչ Վրաստանում և Միացյալ Նահանգներում ընտրական գործընթացները կմեկնարկեին, քաղաքագիտական ու փորձագիտական դաշտում պնդում էին՝ դրանք տոտալ ազդեցություն են ունենալու նաև Հայաստանի քաղաքական իրողությունների վրա։
«Նիկոլն ու Արաբաթ Միրզոևն ո՞վ են, որ ինքնուրույն որոշում կարողանան կայացնել: Բաքուն կարող է ասել՝ չգաք՝ կհարձակվեմ, Վարդենիսի, Կապանի մոտ ինչ-որ տարածքներ կգրավեմ, Նիկոլն էլ վաղը-մյուս օրը կասի՝ COP29-ին գնացի, որ փրկեմ ձեզ ադրբեջանական հարձակումից, մենք փրկիչներ ենք: Այնպես որ, զարմանալ պետք չէ, 90 տոկոսով համոզված եմ, որ կգնան Բաքու, որովհետև դա պետք է Ադրբեջանին, որպեսզի ինքը ցույց տա կզած Հայաստանի Հանրապետություն, որպեսզի ցույց տա, որ՝ այ, դուք, ֆրանսիացիներդ, ամերիկացիներդ, որ իբր թե հայերի համար դոշ եք տալիս, իրենք գալիս են Բաքու, դուք մեզանից ի՞նչ եք ուզում»,- ընդգծեց նա:
Քաղաքագետ, Շիրակի պետական համալսարանի դասախոս Գագիկ Համբարյանի բնորոշմամբ՝ Գյումրիում «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը «ամենաբեսպրեդել» մեթոդներով, դա ներկայացնելով իբրև թե օրենքի սահմաններում, փորձում է զավթել իշխանությունը և ոչ միայն՝ Գյումրիում, այլև այն բնակավայրերում, որտեղ ինքը քիչ թե շատ ներկայացվածություն ունի։
«Այն ժամանակ այդ զենք ձեռք բերելու տրամաբանությունը քիչ թե շատ դրված էր ռելսերի վրա․ մենք ձեռք էինք բերում այնպիսի զենքեր, որոնք նման հարց չէին կարող առաջացնել, կարող էին հարց առաջացնել միայն լոգիստիկայի հետ կապված։ Ֆրանսիական CAESAR համակարգերը շատ լավն են, բայց արդյո՞ք մենք կարող ենք ռազմական գործողությունների ժամանակ այդ համակարգը սպասարկել, ի՞նչ արդյունավետությամբ է գործելու։ Դա նույն ՍՈւ-երի պատմությունն է լինելու․ գնեցին առանց հրթիռների, դրանք պատերազմի ժամանակ մարտական խնդիր լուծեցի՞ն»։
Վրաստանում հոկտեմբերի 26-ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ՝ Թբիլիսիում «Վրաստանն ընտրում է Եվրամիությունը» կարգախոսով բազմահազարանոց հանրահավաք անցկացվեց։
«Հայաստանը չի դիվերսիֆիկացնում իր արտաքին քաղաքականությունը․ Հայաստանն ուղղակի վեկտորն է փոխում, այսինքն՝ հրաժարվում է ռուսական ուղղությունից, բոլոր հնարավորություններից, որոնք կան այդ ուղղության վրա, և գնում են դեպի Արևմուտք։ Դիվերսիֆիկացիան այն է, երբ ունես մի բան, որին մեկը հավելում ես»։
«Սա ամբողջությամբ կեղծ է, սուտ, որը Թուրքիան փորձում է հրամցնել Հայաստանին, թե՝ դուք շահառու եք լինելու։ Բայց ինչո՞վ է Հայաստանը շահառու լինելու․ սահմանները չեն բացում, միայն ուզում են ստեղծել «միջանցք», տարանցիկ դարձնել Հայաստանը՝ ստեղծելով վերահսկելու մեխանիզմներ։
Քաղաքագետ Վազգեն Հովհաննիսյանի կարծիքով՝ անկախությունը և սուվերենությունը փոխկապակցված են, և դա ունակություն է պետության դիմադրողականության:
Արցախի բռնի տեղահանությունից ամիսներ անց հայաստանյան հանրային, քաղաքական, փորձագիտական դիսկուրսի առանցքային հարցերից մեկն Արցախի, արցախահայության ապագան է և հայկական շահերի իրացման հնարավորությունները՝ չնայած ՀՀ իշխանությունների փորձերին՝ ցույց տալ, թե չկա Արցախ, չկա ու չի եղել Արցախյան հիմնահարց ու չկա արցախահայության՝ Արցախ վերադառնալու որևէ հնարավորություն ու հեռանկար։
Հայաստանում շենգենյան վիզաներ ստանալու գործընթացի առնչությամբ հերթական սկանդալն է հասունացել։
«Չնայած Ադրբեջանի հետ մեր ռազմական բալանսը միշտ էլ խախտված է եղել, բայց մենք տեսանք, որ 90-ականներին, 2016 թվականին Հայաստանն իր ռեսուրսային պոտենցիալով կարողացավ դիմագրավել ու չեզոքացնել ադրբեջանական սպառնալիքները։ Այն ժամանակավա ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հստակ գիտակցում էր, թե մեզ ինչ է պետք, այսինքն՝ որտեղ են մեր «կարմիր գծերը»։ Կար տոկունություն, որտեղ հստակ էր, որ որևէ տեղ չենք կարող զիջել»,- ընդգծեց նա։
Ինչո՞ւ է Վիզաների ազատականացման թեման պարբերաբար հանվում գզրոցից, արդյո՞ք ցանկության դեպքում Հայաստանի հետ այս հարցով բանակցությունները չէին կարող ավարտվել ավելի վաղ՝ 168.am-ն այս հարցադրումներն ուղղեց քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցին։
«Լոնդոնյան հրավերը Հայաստանի արևմտացման հերթական և տրամաբանական փուլն է, որովհետև, այնուամենայնիվ, ՀՀ արևմտացման ճարտարապետները հենց Լոնդոնում են, իսկ տարածաշրջանում այդ ծրագիրն իրականացնողը Թուրքիան է,- 168․am-ի հետ զրույցում Լոնդոնում տեղի ունեցող քաղաքական իրադարձություններին անդրադառնալով՝ նշեց քաղաքագետ Վիգեն Հակոբյանը՝ հիշեցմամբ նաև,- ՀՀ ներկայիս իշխանություններն արևմտյան դրոշի տակ թաքնվելով՝ տանում են, ըստ էության, պրոթուրքական քաղաքականություն, իսկ Թուրքիան անգլիական «կրիատուրա» է։ Մեծ Բրիտանիայի հետաքրքրությունների «պրովոդնիկը» տարածաշրջանում միշտ էլ Թուրքիան է եղել»։
168.am-ի հետ զրույցում Ցանցային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Գագիկ Հարությունյանը մեկնաբանելով ՀՀ իշխանությունների և, մասնավորապես, ԱԽ քարտուղարի հնչեցրած հայտարարություններն ու բացի իրենցից ուրիշներին մեղավոր կարգելու գործելաոճը, ասաց՝ զարմանալու որևէ բան չկա, իշխանությունները շարունակում են Արցախի կորստի համար մեղավորների փնտրել իրենց շարքերից դուրս և այս անգամ մեղավոր են կարգում Ռուսաստանին, նախկինում մեղավորներ փնտրում էին նախկին իշխանությունների շարքերում։
«Ադրբեջանն ասում է` դու ինձ չես թողել՝ ես 30 տարի ապրեմ․ ես էլ քեզ չեմ թողնելու՝ դու ապրես, ու պիտի վրեժս քեզանից լուծեմ»․ Հանքավանում ՔՊ քաղաքական ժողովին իր ելույթի ժամանակ ասել էր Նիկոլ Փաշինյանը: Այս ձևակերպումը հանրային ու քաղաքական տարբեր շրջանակներ որակեցին Ադրբեջանի հին, նոր և հնարավոր հանցագործությունները լեգիտիմացնելու փորձ։
Խորհրդարանում նախօրեին թեժ էր. «Հայաստանի՝ Եվրոպական միությանն անդամակցության հայտ ներկայացնելու հարցով հանրաքվե անցկացնելու առաջարկի շուրջ» թեմայով լսումներն էին։ Ներկաներն ինչ-ինչ մինի-ակցիաներով փորձեցին ամրապնդել դեպի եվրոպական ընտանիք հայ ժողովրդին ուղղորդելու անհրաժեշտությունը, թվարկեցին քայլերը, մի մասն էլ՝ կենացի ու բարեմաղթությունների տեսքով կարևորեց այս գործընթացը։
Gallup International Association հետազոտական ընկերության ՀՀ պաշտոնական ներկայացուցիչ «Էմ փի ջի» ՍՊԸ-ի վերջին հարցումներում ներառված էին քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանի մի քանի հարցերը ևս։
Տավուշի դիմադրությունը պետք է կապիտալիզացնենք Երևանում, վերածենք քաղաքական գործընթացի՝ կանխելու համար գոնե մյուս սահմանահատվածներում այդ ավերիչ ընթացքը։
«Այս ամենում որևէ ճիշտ բան չկա. բացարձակ ստեր են և չեն արտացոլում իրականությունը։ Ալմա Աթայի հռչակագիրը չի կարող նման կերպ մեկնաբանվել։ Այդ հռչակագրով սովետական սահմանները չեն ճանաչվել. ճանաչվել են սահմանները, որոնցով երկրները ստորագրել են այդ հռչակագիրը։ Հայաստանն էլ ստորագրել է Արցախի հարցը բացառող հայտարարությամբ, իսկ Ադրբեջանը միացել է հռչակագրին 1993 թվականին։ Բացի այդ, Ալմա Աթայի հռչակագիրը սահմանազատման, սահմանագծման համար որևէ շրջանակային պայմաններ չի ստեղծում. դա ուղղակի սուտ է»։
Անվտանգային վերլուծությունների ինստիտուտը ներկայացնող քաղաքագետ Էդուարդ Աբրահամյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Որպես Կարնո գաղթականի ծոռ մտածում եմ՝ տեսնես ի՞նչ կասեր հիմա ցեղասպանությունից մազապուրծ եղած նախապապս, երբ մեզ տեսներ հիմա։
«Իրենց պահանջը հետևյալն էր՝ քայլեր կանեք, ՌԴ-ն դուրս կգա, մենք այն ժամանակ կօգնենք: Կօգնե՞ն, թե՞ չեն օգնի, իրենց խոսքերին հավատալ պե՞տք է, թե՞ ոչ, ուրիշ բան է. հարցը հետևյալն է՝ այս վարչապետ կոչեցյալն այդքան համարձակություն ունի՞, թե՞ ոչ:
«Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցությունն այսօր հանրահավաք էր կազմակերպել Շառլ Ազնավուրի հրապարակում: Հիմնական մեսիջն էր հրատապ փոփոխությունների անհրաժեշտությունն ու այդ համատեքստում՝ Նիկոլ Փաշինյանի շուտափույթ հեռացումը:
«Փաշինյանը բառացի մեջբերում է թուրքական հակահայկական նարատիվները,- 168.am-ի հետ զրույցում արձագանքելով Նիկոլ Փաշինյանի հերթական թեզերին՝ նշեց քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը,- Մենք այս ամենին հասել ենք թուրքամետ դիրքոշորման համար. նա մտադիր է հանձնել հայկական տարածքները, ինչը և անում է»:
168.am-ի հետ զրույցում Ցանցային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Գագիկ Հարությունյանը խոսելով տեղի ունեցած ահաբեկչության և հետագա հնարավոր զարգացումների մասին, նախ հիշեցրեց՝ «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորումը ստեղծվել է անգլոսաքսոնյան և իսրայելական հատուկ ծառայությունների ջանքերով՝ այս հանգամանքը շատ կարևոր է։ Ըստ նրա՝ ռուսական կողմը շատ լավ իմանալով այս իրողությունը, հիմա փորձում է ուղղակի փոխել տեղեկատվական արձագանքը, հակառակ դեպքում ստացվում է, որ իսլամիստները պայքարում են ՌԴ-ի դեմ, ինչն այդքան էլ այդպես չէ։
«Փաշինյանը, ընդհանուր առմամբ, փուլ առ փուլ նախապատրաստում է նոր զիջումներին,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի ասուլիսին ու դրան հաջորդած Տավուշյան հանդիպումներին՝ նշեց քաղաքագետ, քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը՝ հիշեցնելով,- Սովորաբար վերջին 3 տարիների ասուլիսներն ու մեկ լրագրողի մասնակցությամբ մենախոսությունները զիջումներին են առնչվում: Այս անգամ նա հասարակությանը պատրաստում էր 4 գյուղերի, անկլավների թեմային: Բայց բացի այդ խնդիրը հրապարակայնացնելը՝ նա հիմնականում մեսիջներ էր ուղարկում արտաքին աշխարհին»:
«Այս գործընթացներում շատ երկրներ են խառնված, իսկ տարածաշրջանը կարևոր խաչմերուկ է, որն աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ կարող է բերել: Ու ՆԱՏՕ-ն փորձում է հասկանալ՝ կարո՞ղ է ներթափանցել տարածաշրջան՝ խաղին մասնակից լինելու համար»,- 168.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց Ստեփան Դանիելյանը:
