Այսօր հրավիրած ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանն անդրադառնալով Տավուշում իրականացվող սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացին և 1988 թվականի փաստաթղթերին, որոնք, ըստ նրա, չեն հասցրել մտնել ուժի մեջ, մի «գաղտնազերծում» է արել՝ «2020-ից մեր գործերի մի զգալի հատված վերաբերել և նվիրված է եղել սահմանազատման հետ կապված բոլոր փաստաթղթերը գույքագրելուն, ուսումնասիրելուն՝ մի նպատակով՝ հստակ իմանալու համար, թե որտեղով է անցնում ՀՀ լեգիտիմ սահմանը»:
Կիրանցի Գոհար Վարդանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում անդրադառնալով իշխանությունների տարածած այն կեղծիքներին, թե կիրանցեցիները գոհ են սահմանազատման գործընթացի ընթացքից, գրել է.
ՀՀ վարչապետի կողմից «4 գյուղերի» հարցի վերադարձը բանակցային կամ սահմանազատման օրակարգ, ընդ որում, ինչպես նշել է Ալիևը` հենց իր պահանջով, ադրբեջանական հնարավոր ագրեսիայի լեգիտիմությունը չեզոքացնելու պատճառաբանությամբ, մեղմ ասած, վստահություն չի ներշնչում և խճճող է: Այդ նույն տրամաբանությամբ Ադրբեջանի ղեկավարի համար ՀՀ Սահմանադրության որոշ դրույթները, «Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև տրանսպտային հաղորդակցության երաշխավորումը», ինչպես նաև՝ Հայաստան-Ադրբեջան չհամաձայնեցված կամ «վիճելի»
ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանը հերթական հարցազրույցն է տվել, որտեղ անդրադարձել է Տավուշում կատարված սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացում ՀՀ զինված ուժերի մասնակցությանը, մասնավորապես՝ ականազերծման:
Մայիսի 1-ին Պետրոս Ղազարյանին տված հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը մի քանի ինքնախոստովանական ցուցմունքներ է տվել, որոնց մեջ կան նաև կրկնություններ: 168.am-ն առանձնացրել է դրանք:
Gallup International Association հետազոտական ընկերության ՀՀ պաշտոնական ներկայացուցիչ «Էմ փի ջի» ՍՊԸ-ի վերջին հարցումներում ներառված էին քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանի մի քանի հարցերը ևս։
Ապրիլի 22-25-ն ընկած ժամանակահատվածում «GALLUP International Association»-ի հայաստանյան ներկայացուցչությունը հարցում է իրականացրել Հայաստանի Հանրապետության 1100 քաղաքացիների շրջանում։ Ի թիվս այլ հարցերի՝ «Գելափը» հարցվածներից հետաքրքրվել է՝ պատրա՞ստ են համակեցության ադրբեջանցիների հետ, եթե միջազգային կառույցներով երաշխավորվի խաղաղությունն ու անվտանգությունը:
Տավուշի դիմադրությունը պետք է կապիտալիզացնենք Երևանում, վերածենք քաղաքական գործընթացի՝ կանխելու համար գոնե մյուս սահմանահատվածներում այդ ավերիչ ընթացքը։
Ապրիլի 30-ին ԱԺ հայտարարությունների ժամին ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հարց էր բարձրացրել, որ, ըստ պաշտոնական պատասխանի, Սովետական ժամանակաշրջանի սահմանազատման, սահմանագծման աշխատանքների վերաբերյալ վերջին քարտեզները կադաստրից անհետացել են:
Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն իտալական Sir գործակալությանը տված հարցազրույցում նշել է, որ «երկու շաբաթ առաջ Հայաստանը համաձայնեց դուրս բերել իր ուժերն Ադրբեջանի հյուսիս-արևմտյան Ղազախի շրջանի չորս գյուղերից, և իսկ դրանից անմիջապես հետո սկսեցինք երկկողմանի սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը»:
Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին գեոդեզիական չափումների հիման վրա՝ կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում, 2024 թվականի ապրիլի 29-ի դրությամբ իրականացվել է նախատեսված աշխատանքների կեսից ավելին՝ տեղադրվելով 35 սահմանային սյուն. սա պաշտոնական վերջին հայտարարությունն է Տավուշում մեկնարկած, այսպես կոչված, սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի վերաբերյալ։
Արդարադատության նախարարությունը երեկ որոշել էր պատասխանել սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացների վերաբերյալ հանրային, քաղաքական ու մասնագիտական տարբեր շրջանակներին մտահոգող և հրապարակավ բարձրացված մի շարք թեզերի։
Ինչ վերաբերում է Տավուշում սահմանագծման գործընթացի համատեքստում անվտանգության խնդրին, ապա, ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարարի խոսքով, խախտվում է ամբողջ պաշտպանության համակարգը, որը կարող է հետագայում իրական հիմք հանդիսանալ սահմանազատման և սահմանագծման:
Երեկ Ադրբեջանի ձեռքը, բացի միակողմանի զիջումներից, տվեցին նաև պատերազմի բարաթ. հիմա եթե իսկապես երկրում ընդվզում լինի, և, օրինակ, մինչև մայիսի 15-ն ինչ-որ համաձայնություններ չկայացվեն, ազգակործան պատուհասը պատերազմի վերսկսման պատասխանատվությունը դնելու է Հայաստանի ու հայ ժողովրդի վրա»։
Ապրիլի 14-ին «Ազատության» հետ զրույցում ԱԺ պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը խոստովանել էր, որ իրենց իշխանության օրոք ՀՀ զինված ուժերը պատրաստ չեն լուրջ զորավարժությունների անցկացմանը:
Ոսկեպարցիները Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումից շատ մանրամասներ չեն պատմում, բայց նշում են՝ հանդիպումն անցել է լարված մթնոլորտում:
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Աննա Մկրտչյանն այսօր խորհրդարանական խմբակցությունների ճեպազրույցի ժամանակ հիշեցրեց, որ դեռևս 1,5 տարի առաջ, ԱԺ-ում Կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ, Նիկոլ Փաշինյանը պնդում էր, որ կան խորհրդային քարտեզներ, տարբեր ժամանակահատվածներում գծված, որոնք տալիս են դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի ամբողջական պատասխանները։
Կառավարության այսօրվա նիստը Նիկոլ Փաշինյանը մեկնարկեց Ներքին Հանդում փետրվարի 13-ին տեղի ունեցած ադրբեջանական ագրեսիային անդրադարձով:
««Խաղաղության պայմանագիր»-ն առանց սահմանները ֆիքսելու կնքել՝ նշանակում է սառեցնել խնդիրները, հետաձգել մի ուրիշ պահի, տեղ ենք թողնում, որ իրենք էլի ինչ-որ պրետենզիաներ ներկայացնեն: Իսկ մեր նպատակն այն է, որ հարցը վերջնական լուծվի, համաձայնության պայմանագիր կնքվի, ապրենք, առաջ գնանք, տեսնենք՝ ինչ է լինում հետո»,- ասաց մեր զրուցակիցը:
Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցի խոսքով՝ ՀՀ իշխանություններն այլևս որևէ դեր չեն խաղում միջազգային հարթակներում՝ սկսած 2018 թվականից, ինչն էլ նշանակում է, որ նրանք պետք է համաձայնեն ադրբեջանական կողմի բարձրացրած բոլոր պահանջներին: Իսկ «որևէ մի «խաղաղության պայմանագիր», ինչ-որ կովկասյան թաթարների կամ թուրքերի հետ» կնքելը, ըստ քաղաքագետի, ի սկզբանե անարդյունք ու անիմաստ է:
«Քանի դեռ իր վարկանիշն ադրբեջանական հասարակության մոտ բավականին բարձր է, քանի որ ինքը համարվում է հաղթանակ տարած ղեկավար, մարդ, ով կատարել է իր խոստումները, ինքը հիմա փորձում է արագընթաց, է՛լ ավելի ամրապնդել իր դիրքերը՝ իշխանության աթոռին: Այսպիսով նա հնարավորություն կունենա նաև շարունակելու իր նեոպանթուրանական ու նեոպանօսմանական ծրագիրը, որի կնքահայրը Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն է»,- ասաց քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քարտեզագիր, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, «Գեոդեզիա և քարտեզագրություն» ՊՈԱԿ-ի գիտատեխնիկական բաժնի նախկին պետ, «Էլմա» էլեկտրոնային քարտեզի հեղինակ Շահեն Շահինյանն է։
Շահեն Շահինյանը կարծում է, որ սահմանազատման ու սահմանագծման առաջին պայմանը պետք է լինի երկու կողմերի միջև համաձայնության ձեռքբերումը, որ այս գործընթացում պետք է բացառվի ուժը և ուժի կիրառման սպառնալիքը։ Հաջորդ պայմանը պետք է լինի այն, որ ադրբեջանական ուժերը լքեն այն տարածքները, որոնք զավթել են 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո։ Միայն այս երկու պայմանների դեպքում պետք է սկսել բանակցություններ սահմանազատման ու սահմանագծման սկզբունքների վերաբերյալ, քանի որ կողմերը, ի սկզբանե, պետք է համաձայնության գան, թե ինչ սկզբունքներով պետք է իրականացնեն սահմանազատումը։
168.am-ի հետ զրույցում պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Աշոտ Հայրունին ասաց, որ նման հայտարարությունները ոչ միայն որևէ պատմական հիմք չունեն, այլև հակասում է տրամաբանությանը, քանի որ «որևէ տեղից» կամ «որևէ բանից» ինքնորոշվելու այդ ձևակերպումն ինքնին արդեն խոցելի է։
«Մեր ընտրությունը վատի և կատաստրոֆայի միջև է։ Փաշինյանը սա ասաց, խոստովանեց, որ իր կիրթ և կառուցողական գործընկեր Ալիևն իրեն «գցել» է։ Փաշինյանի վերջին ասուլիսը գուժեց, որ այլևս բանակցային գործընթաց չկա»,- ասաց Զոհրաբյանը։
Ազգային ժողովի «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Էմմա Պալյանն այսօր ԱԺ-Կառավարություն հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանից հետաքրքրվեց՝ արդյոք ադրբեջանական կողմը պատասխանե՞լ է Հայաստանի՝ խաղաղության պայմանագրի վերաբերյալ արված առաջարկներին.
«Արցախի անկախ սուբյեկտայնության և նրա միջազգային ճանաչման խնդիրը բազմակողմանի և բազմաբնույթ է: Եվ այս հարցում շատ կարևոր է իրավական տեսանկյունից՝ ինչ ճանապարհ է անցել Արցախը, և որոնք են անցած ճանապարհի իրավական հիմքերը»,- «Արցախի Հանրապետության միջազգային ճանաչման հրամայականը» գիտագործնական համաժողովի շրջանակներում ելույթում ասաց փիլիսոփայության գիտությունների թեկնածու, քաղաքագետների հայկական ասոցիացիայի խորհրդի նախագահ Միհրան Շահզադեյանը:
ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Խաչատրյանի կարծիքով՝ խաղաղությունը ենթադրում է միմյանց տարածքների հստակեցում, իսկ տարածքների հստակեցումը պետք է լինի դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի միջոցով։
Քարտեզագիր Ռուբեն Գալչյանը՝ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում խոսելով Նիկոլ Փաշինյանի ընտանեկան ԶԼՄ-ում «հավաստի աղբյուր» ստորագրությամբ հայտնի հրապարակման մասին, ըստ որի՝ Ադրբեջանը Հայաստանից պահանջում է սահմանագծում և սահմանազատում անել 1919 և 1920 թվականների քարտեզներով, ասաց, որ մինչև 1918 թվականն Ադրբեջան անունով պետություն գոյություն չի ունեցել, իսկ երբ 1918 թվականին այդ պետությունը «ծնվեց», չունենալով ոչինչ, սկսեց պահանջել իր հարակից տարածքների մի մասի միացումն իրեն։
