Սահմանադրությունները, որոնք նախատեսում են պետության գլխի լիազորությունները, պետականաստեղծ ակտեր են։
Անկախության հռչակագրի ընդունման 35-ամյա տարեդարձի առթիվ ԱԺ դարպասների մոտ հրավիրած ասուլիս-հավաքի ժամանակ հանրային, քաղաքական գործիչ Էդգար Ղազարյանն ուշադրություն հրավիրեց Անկախության հռչակագրի հիմնարար ուղենիշների, այդ փաստաթղթի՝ պետականաստեղծ բովանդակության և այն պաշտպանելու այսօրեական անհրաժեշտության հարցերի վրա։
«Բազմիցս եմ ասել, որ չեմ սիրում մեկնաբանել սուտասանի խոսքերն ու սադրիչ արտահայտությունները»,- ՀՀ առաջին ՄԻՊ, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանն այսպես է արձագանքում Արցախի ու արցախահայության վերադարձի էջը փակելու մասին Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններին, բայցև վստահեցնում է՝ այլ իշխանության, լրջագույն ջանքերի պարագայում ոչ միայն կվերադարձվի հայկական բնօրրանում հայի ապրելու իրավունքը, այլև պատմական հայրենիքը։
Քանի որ այս կապիտուլյացիոն փաստաթուղթը ստորագրվել է ճնշման տակ, այն միջազգային իրավունքի համաձայն համարվում է անվավեր։ Փաշինյանը դիտավորյալ խեղաթյուրում է «Խաղաղության պայմանագիրը»՝ ընտրողներին համոզելու համար, որ 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում իրեն վերադարձնեն իշխանության։
«Բա էդ «Սրբազան պայքարը» ի՞նչ էր, կամ էդ պերմանենտ միտինգներն ի՞նչ էին. դրանք առայժմ չեն բերում հաջողության այն պատճառով, որ Նիկոլ Փաշինյանը եռապատկել, քառապատկել է իրավական համակարգը, և նրան դեռ հաջողվում է ճնշել դիմադրությունը։ Ըստ որում, այդ ճնշումներն անիրավական են, ուղեկցվում են մասսայական ռեպրեսիաներով։ Սա է խնդիրը»։
ՀՀԿ ԵԿ ղեկավար Հենրիխ Դանիելյանն այն կարծիքին է, որ Նիկոլ Փաշինյանը Սյունիքի բանալին տվել է այլ պետության՝ ԱՄՆ-ին, որը տարածաշրջանի հետ կապ չի ունեցել:
Վաշինգտոնյան գործընթացի, ստորագրված թղթի մասին պարզաբանումների համար Նիկոլ Փաշինյանը երեկ ուղերձով դիմել է ժողովրդին, որտեղ վերահաստատել է Արցախից հրաժարվելու «անհրաժեշտության» մասին իր դիրքորոշումը։
«Ադրբեջանում նկատվում է իրենց հռետորաբանությունը թաքցնելուն միտված քաղաքականություն, որովհետև նյութերի մեծ մասը, որոնք կապված են զավթողական կոնցեպտների, հայատյացության և սպառնալիքների հետ, հրապարակվում են բացառապես ադրբեջանալեզու աղբյուրներում: Վաշինգտոնյան հանդիպումից հետո «Արևմտյան Ադրբեջան» զավթողական անունը կրող համայնքը նամակ է ուղղում Ալիևին, ողջունում, և այդ նամակը լրահոսի մեջ տեսանելի չէր, պետք էր հատուկ որոնել և գտնել, և չէր թարգմանվել ռուսերեն և անգլերեն: Այսինքն՝ ես նկատում եմ, որ իրենք փորձում են այդ քաղաքականությունը քողարկել՝ մտածելով, որ գտնվելու են ավելի մեծ ուշադրության ներքո, բայց խորքային առումով որևէ փոփոխություն չկա»:
Այսօրվա սպառնալիքների պատճառն այն է, որ այն այլընտրանքային խաղը, որը սկսել է Նիկոլ Փաշինյանը, մտնում է սուր փուլ, որում նա իրար հակադրված ուժային կենտրոններին կարող է հրավիրել այստեղ՝ շարունակելու իրենց հակամարտությունը։
Այս օրերին հաճախ տեսակետներ են հնչում, որ Պուտին-Թրամփ բանակցությունները միջազգային հարաբերությունների ճարտարապետության հնարավոր փոփոխության նոր սկիզբ են դառնալու, իսկ քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը նաև վստահեցնում է՝ Ռուսաստանի համար Կովկասն արդեն առաջնահերթություն է դառնալու։
«Այս փաստաթուղթը ոչինչ չի բերելու Հայաստանին: Ալիևը դեռ մի շարք պահանջներ ունի, որոնք Հայաստանին էլ ավելի են մոտեցնելու գերեզմանի շեմին: Նա ունի Սահմանադրություն փոխելու, ադրբեջանցիներին Հայաստան վերադարձնելու պահանջներ, իր զորքերն այստեղ մտցնելու պահանջ, որ այդ ադրբեջանցիներին պաշտպանի: Նա լիքը ծրագրեր ունի, որոնք ոչ մի պրոհայկական բնույթ չեն կրում»:
«Փաշինյանը, որն իր կյանքի մեծ մասն անցկացրել է առանց փողի փողոցները ման գալով, հիմա միանգամից հայտնվեց Սպիտակ տանը՝ նախագահ Թրամփի կողքին, ինչն իր համար մեծ պատիվ է՝ անկախ արդյունքից: Փաշինյանը չհարգեց իր նախկին հայտարարությունները, որ երրորդ կողմ չլինի. Երրորդ կողմ կար, և այն բավականին ազդեցիկ դեր խաղաց այս հանդիպմանը: Ալիևն էլ, Փաշինյանն էլ ուզում էին լինել Վաշինգտոնում: Ալիևն այս այցելությունն օգտագործեց, որ ՌԴ-ին ասի՝ ձեր կարիքը չունենք, ավելի գոհ ենք, որ Արևմուտքի հետ ենք»,- շեշտեց Հարութ Սասունյանը:
«Դա լինելու է որպես մարդասիրական ժեստ, ազդեցիկ որևէ պետության ներգրավվածությամբ, և Ալիևն այդ ճանապարհով լավություն է անելու կամ որոշակի առումով բարձրացնելու է ներգրավված կողմի հեղինակությունը»։
«Վաշինգտոնյան հանդիպումը և Վաշինգտոնում կնքված փաստաթուղթն այն մեծ կարևորությունը չունեն, որը փորձեց տրվել հայաստանյան դաշտում: Վաշինգտոնում տեղի ունեցավ քայլիստների համար անհավանական բան՝ Փաշինյանն ընդունվեց ամենաբարձր մակարդակով, եղան մի քանի այլ ոլորտի համագործակցության նախանշումներ, ինչը ՔՊ-ի համար քարոզչության մեծ դաշտ է բացում՝ փորձելու վերականգնել վերջին շրջանի իրենց գահավիժած հեղինակությունը»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց ԱԺ նախկին պատգամավոր Նաիրա Կարապետյանը:
«Եթե 50 դիվերսանտ համապատասխան մետաղով շերտավորված կոնտեյների մեջ տեղավորվելով՝ գա Մեղրի, գրոհի այն կրակակետերը, որոնք հակառակորդի հարձակումը կարող են ճնշել, ի՞նչ եք անելու։ Կրկնում եմ՝ նման վտանգ կա, բայց կա նաև ժամանակ շահելու շանս»,- ասաց Վովա Վարդանովը՝ ընդգծելով՝ Հայաստանը պարտավոր է դառնալ ռազմականացված, ազգ-բանակ պետություն՝ թշնամու թիրախում չհայտնվելու համար։
Վստահաբար՝ առիթներ կլինեն գլուխներս բարձրացնելու, բայց այսօր գլխահակ ենք ու պիտի փորձենք փնտրել այդ առիթները, որպեսզի կարողանանք նայել միմյանց աչքերին, գլուխներս բարձրացնել ու կանգնել մեր հողի համար։
«ՀՀ տարածքի որոշակի հատվածի իրավական ռեժիմները կարգավորվում են Ադրբեջանի համաձայնությամբ և ստորագրությամբ: Հակառակ դեպքում ի՞նչ գործ ուներ այնտեղ Ադրբեջանի ստորագրությունը: Փաստաթղթերով արդեն կա այդ միջանցքը, իրականություն կդառնա՞, թե՞ չէ, կարծում եմ՝ չէ: Եթե Իրանը ռմբակոծի միջանցքը, ո՞ր երկրի տարածքն է ռմբակոծելու՝ ՀՀ տարածքը: Դրա համար եմ ասում՝ Հայաստանի ուկարինացման կամ սիրիացման մեկնարկն է տրվել»:
«Հայ ժողովուրդն իր ապագայի համար ունի պատասխանատվություն: Բրախել այդ պատասխանատվությունը ռուսների վրա, արդար չէ, բրախել այդ պատասխանատավությունը միայն Նիկոլի վրա, ազնիվ չէ: Նիկոլն այլմոլորակային չէ, նա ծնվել է՝ որպես քաղաքական երևույթ, և պաշտոնավարում է՝ որպես քաղաքական ասպատակ, մեր կողմից՝ հայ ժողովրդի կողմից»,- ասաց Արմեն Աշոտյանը:
«2016 թվականի քառօրյա պատերազմից հետո, երբ մեր երկիրը տեր ուներ՝ նախագահը Սերժ Սարգսյանն էր, Ադրբեջանի նախագահը բողոքում էր, որ իրեն փակ դռների հետևում ստիպում են ճանաչել Արցախի անկախությունը, իսկ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի նախագահը, ասում էր՝ «noldu?», Փաշինյան (էս ի՞նչ եղավ, Փաշինյան)։
«Հստակ է, որ Հայաստանն ամենամեծ կորցնողն է․ ամեն կնքված պայմանագրից հետո մեր կորուստներն էլ ավելի են մեծանում»,- 168․am-ի հետ զրույցում Վաշինգտոնում մեկնարկած գործընթացներին ու նախաստորագրված փաստաթղթին այսպես արձագանքեց միջազգային հարցերով փորձագետ Արմեն Մանվելյանը։
«Ի՞նչ է ստանալու Հայաստանը․ էլի խոսքը խաղաղության մասին է, խաղաղության առևտրի։ Այսինքն՝ նույն ապրանքն Ադրբեջանը Հայաստանի իշխանություններին մի 10 անգամ արդեն վաճառել է, ինչն էլի վերջնական չէ։ Բայց, ամեն դեպքում, Հայաստանը ստանում է պատրանք, որ ունենալու է խաղաղություն»,- հավելեց նա։
«Թե ինչո՞ւ չօգտագործեցին, սա Հայաստանի իշխանությունը պետք է բացատրի։ Վստահ եմ, եթե Հայաստանի իշխանությունը գերիների վերադարձը նախապայման դներ այս ստորագրությամբ, Թրամփը կճնշեր Ալիևին, որի արդյունքը դրական կլիներ։ Փաստացի իշխանությունը հրաժարվեց նախապայման դնելուց, և արդյունքում՝ որևէ գերի չի վերադարձվելու»։
«Ի՞նչ խաղաղության մասին է խոսքը: Եթե այսպիսի խաղաղության համար Նոբելյան մրցանակի պետք է արժանանա ԱՄՆ նախագահը, ծիծաղելի է և անտրամաբանական: Ո՞ր խաղաղության մասին է խոսքը, երբ տակավին երեկ արդեն Սյունիքի հայկական գյուղերի վրա կրակոցներ կային, երբ Ադրբեջանի նախագահն օրնիբուն սպառնալիքներով է խոսում Հայաստանի իշխանությունների հետ: Ո՞ր խաղաղության մասին է խոսքը, երբ Արցախի վերաբերյալ ոչ մի կարգավիճակ հայտնի չէ, երբ ունենք Բաքվում պահվող գերիներ: Այս բոլորը խաղաղությունից շատ հեռու են»։
Ավելի ուշ հայտնի դարձավ նաև ամերիկյան օրակարգի մասին, ըստ որի, օրինակ, Մեղրիով ձգվող ճանապարհին կանգնեցվելու են ամերիկյան մասնավոր պահնորդական ծառայության ծառայողներ՝ թվով 1000 մարդ, որոնք իրավունք են ունենալու զինված լինել հրաձգային զենքերով ու թեթև զրահապատ մեքենաներով։
«Հավանաբար տեղյակ եք, որ կեղծ եվրոպամետները Նիկոլի ցուցումով ուզում են օգոստոսի 23-ին գրոհեն 102-րդ ռուսական ռազմաբազայի վրա։ Նախատեսել էին հարձակվել Վեհարանի վրա, այս փուլում կարծես թե «զադնի» են դրել, Նիկոլին էլ չենք հասկանում՝ փախուստի մե՞ջ է, արձակուրդո՞ւմ է, կորել է, չկա, հիմա ուզում են հարձակվել ռուսական ռազմաբազայի վրա։ Տեսան, որ աշխարհով մեկ խայտառակ կլինեն, եթե գրոհեն Վեհարանի վրա, որոշեցին այդ գրոհն ուղղել ռուսական ռազմաբազայի վրա, պատկերացրեք, էլի, ինչ խայտառակություն է՝ իշխանությունն իրենք են ու հարձակվում են Վեհարանի վրա»:
Այսօր Հակակոռուպցիոն դատարանում նախատեսված էր Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանին առնչվող գործով հերթական դատական նիստը, որը, սակայն, ծանուցված վկայի բացակայության հիմքով հետաձգվեց։
Հերթական այցով Հայաստանում է ամերիկացի քրիստոնյա առաջնորդների բարձրաստիճան պատվիրակությունը․ «Փրկեք Հայաստանը» կազմակերպության և «Թուֆենկյան» հիմնադրամի նախաձեռնությամբ կազմված պատվիրակության անդամներն այցելել են Սյունիքի սահմանամերձ համայնքներ, հանդիպել ԼՂ-ից տեղահանված ընտանիքների հետ և քննարկումներ ունեցել հոգևոր ու աշխարհիկ դասի բարձրաստիճան տարբեր ներկայացուցիչների հետ։
ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանն այն կարծիքին է, որ եթե Թրամփն Ալիևին խնդրել է, որ օգնի իրեն միավորներ հավաքել, Ալիևը դա կանի: Նա սա նշում է Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագիր կոչվածի հնարավոր ստորագրման համատեքստում՝ շեշտելով, որ այդտեղ որևէ երկարաժամկետ գեոպոլիտիկ շահ Հայաստանը չի կարող ունենալ:
Օրերս «ՌեՖորում 2025»-ի շրջանակում անցկացվող հանդիպման ժամանակ «Անվտանգային քաղաքականության հետազոտական կենտրոնի» նախագահ Արեգ Քոչինյանը ներկայացրել է Մեղրիով անցնող ճանապարհի վերաբերյալ հնչած ռուսական, ամերիկյան, հայկական և ադրբեջանական առաջարկները:
Ցանկացած ճգնաժամային իրավիճակում եկեղեցու առաքելությունը միշտ եղել է համախմբողի դերը ստանձնելը, և այսօր էլ հայոց եկեղեցին իր կոչերով ու պատգամներով փորձում է համախմբել աշխարհասփյուռ հայ ժողովրդին Արցախի հիշողության և առհասարակ ազգային խնդիրների շուրջ։