Այսօր Արցախի Հանրապետության վրա ադրբեջանական հարձակման, արցախցիների հայրենազրկման, էթնիկ զտման 2-րդ տարելիցի օրն է:
Երկու տարի է՝ Արցախի Հանրապետությունն ամբողջովին գտնվում է Ադրբեջանի օկուպացիայի տակ։ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հարձակվեց ամբողջովին բլոկադայի ենթարկված Արցախի վրա, որի հետևանքով Արցախն ամբողջովին օկուպացվեց, իսկ բնակիչները ֆիզիկական բնաջնջման վտանգի տակ բռնի տեղահանվեցին։
«Սեպտեմբեր ամիսը, որը Հայաստանի և Արցախի համար համարվում էր տոնական ամիս, ՀՀ այս իշխանության համառ ջանքերով վերածվել է ողբերգության, Արցախի էջը փակելու ժամանակահատվածի։ Սեպտեմբերի 2-ը, 13-ը, 19-ը օրեր են, որոնց ժամանակահատվածում մեծ թվով մարդիկ նահատակվել են երկրի պաշտպանությունն ու անվտանգությունն ապահովելու համար,- «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում նշեց «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը՝ մանրամասնելով,- Եթե այս իշխանությունը նույնիսկ հայտարարում է, թե Արցախի էջն իր համար փակ է, ապա որևէ ձևով փակված չեն այն սխրանքների էջերը, որոնք տեղ են գտել պատմության մեջ»։
«Ագրեսիայի հետևանքով մենք հայրենազրկվել և բռնի տեղահանվել ենք․ մեծ մասը բնակություն է հաստատել Հայաստանի Հանրապետությունում, որը համարում ենք մեր հայրենիքը, հայրենիքի հիմնական մասը»,- «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում լրագրողների հետ ճեպազրույցում պատասխանելով 168․am-ի հարցադրումներին՝ նշեց Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանը։
Միացյալ Նահանգների նախագահ Դոնալդ Թրամփը, զբաղված լինելով միջազգային օրակարգի առանցքային հարցերով, ինչպիսին է իրավիճակն Ուկրաինայի ու Եվրոպայի, մասնավորապես՝ Լեհաստանի շուրջ, շարունակում է անդրադառնալ Վաշինգտոնում օգոստոսի 8-ին Նիկոլ Փաշինյանի ու Իլհամ Ալիևի հետ բանակցություններին ու ձեռք բերված պայմանավորվածություններին՝ շեշտելով դրանցում իր բացառիկ դերակատարությունն ու պայմանավորվածությունների պատմական լինելը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը գրող, հրապարակախոս Արծրուն Պեպանյանն է։
«Հայաստանի իշխանությունները կարծեք շատ են հավատում այդ պայմանավորվածությունների ուժին ու հանրությանը չեն պատրաստում այլ սցենարների։ Մինչդեռ հասարակությունն առնվազն պիտի իրատեսական իրավիճակին տեղյակ լինի, այսինքն՝ նրան, որ չի կարելի բացառել նոր կոնֆլիկտը»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը թյուրքագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Վարուժան Գեղամյանն է։
«Ես դատապարտում եմ մեր նախնիներին, նզովում եմ նրանց, որովհետև նրանք ոչինչ չեն արել, որ մենք այսօր ապրենք ավելի արժանապատիվ ու ավելի հպարտ»,- դեռ 2005-ին «Հայկական ժամանակ» թերթում հրապարակված «Մոռանալ հերոսական անցյալը» վերտառությամբ հոդվածում գրել էր «Ն․Փ․»-ն։
Մինչ Բաքվում Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովն ընդունում է Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ Սելջուկ Բայրաքթարօղլուին և նրա գլխավորած պատվիրակությանը՝ քննակելու երկկողմ ռազմական համագործակցության խորացման հետ կապված հարցեր, Երևանում Նիկոլ Փաշինյանը բանակի, անվտանգության վերաբերյալ նոր թեզեր է դնում շրջանառության մեջ՝ պնդելով՝ ՀՀ-ին պետք է ոչ թե մարտունակ, այլ պաշտպանունակ բանակ։
Աստվածաշնչային ընկերակցության Արաբական Ծոցի երկրների ընդհանուր քարտուղար Հրայր Ճեպեճյանի համար Արարատ լեռն ինքնություն է:
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրը պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանն է։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը Հանրային ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանը և ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեի (ՊԵԿ) նախկին ղեկավար, «Դի-ԷՍ-ԷՅ Խորհրդատվական խումբ» ընկերության գլխավոր տնօրեն, տնտեսագետ Դավիթ Անանյանն են։
«Ասադից հետո էդ պարամետրերով դիկտատոր գոնե թե այս տարածաշրջանում մնացել է միայն Ալիևը։ 1918թ․ հիմնված թունավոր գոյացություն Ադրբեջանը ստեղծվել է Ռուսաստանի ու Իրանի դեմ։ Այս գոյացության հետ ստիպված են լինելու առերեսվել ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Իրանը՝ դրանից բխող բոլոր հետևանքներով»,- «Պրեսսինգ» հաղորդաշարում ասաց պատմական և քաղաքական գիտությունների թեկնածու Միհրան Հակոբյանը՝ խոսելով Նախիջևանի հայաթափման, Արցախն Ադրբեջանին նվիրելու, Ադրբեջան թունավոր գոյացության ստեղծման ու դրա սպառնալիքի մասին։
168.am-ի զրուցակիցը գեղանկարիչ Վաչագան Պողոսյանն է։
3 տարի առաջ այս օրն ադրբեջանական զինված ուժերի նախահարձակ ահաբեկչական գործողությունների ժամանակ հրետակոծվեց Ջերմուկ քաղաքը: Սեպտեմբերի 13-15-ը տևած պատերազմում հայկական կողմն ունեցավ մարդկային և տարածքային կորուստներ, բայց այսօր Հայաստանի իշխանությունները որևէ կերպ չեն էլ անդրադարձել ադրբեջանական այդ ագրեսիային, փոխարենը հայտարարում են, որ օգոստոսի 8-ից խաղաղություն է հաստատվել:
Երբ կար Արցախը, ունեինք բանակ ու դիվանագիտություն, մեզ հետ հաշվի էին նստում։
Ռուբինյան-Քըլըչ հանդիպումից ժամեր անց պարզ դարձավ, որ կողմերը քաղաքական որևէ նոր համաձայնություն ձեռք չեն բերել. համենայն դեպս, այդ մասին հանրայնացում չեղավ հանդիպմանը հաջորդած պաշտոնական հաղորդագրության մեջ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար, Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ Հայկ Մամիջանյանն է։
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրը Ռեֆորմիստների կուսակցության նախագահ Վահան Բաբայանն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը պատմական և քաղաքական գիտությունների թեկնածու Միհրան Հակոբյանն է։
Մինչ Հայաստանի իշխանությունները հայտարարում են, թե օգոստոսի 8-ից խաղաղություն է հաստատվել, իսկ Ադրբեջանին միջանցք չեն տալու, Ադրբեջանում ամենաբարձր մակարդակով շարունակում են «Զանգեզուրի միջանցք» անվանել Սյունիքով անցնելիք ճանապարհը, ավելին՝ Մեջլիսի փոխխոսնակ Ալի Ահմեդովն ավելի հեռուն է գնացել՝ հույս հայտնելով, որ միջանցքը կստանա Իլհամ Ալիևի անունը:
168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի հյուրը ՀՀԿ ԳՄ անդամ Սամվել Նիկոյանն է։
«Որևէ նշան չեմ տեսնում, որ Թուրքիան պիտի գնա սահմանների բացման, կամ՝ Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման, քանի դեռ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ստորագրված չի ֆորմալիզացված փաստաթուղթ, խաղաղության պայմանագիր։ Այսինքն՝ ես կարծում եմ, որ իրենք կխոսեն, ինչ-որ հնում ձեռք բերված, բայց դեռևս չկատարված փոքր պայմանավորվածություններ գուցե կատարվեն, կամ՝ մասնակի կատարեն, կամ գուցե հռչակագրային տոնայնությամբ արձանագրեն հայ-թուրքական հարաբերություններում առկա առաջընթացի մասին, բայց լուրջ տեղաշարժեր, քանի դեռ Երևանի և Բաքվի միջև ստորագրված պայմանագիր չկա, ես չեմ սպասում»։
«Եթե Թուրքիայի քաղաքականության հիմքում լիներ փոխշահավետության հանգամանքը, ապա նրանք այդ 2․4 միլիարդ եվրոյանոց պրոյեկտի տակ չէին մտնի, այլ 50 միլիոն դոլար կներդնեին Կարսից Գյումրիի երկաթուղու վրա, որը դեռ ցարի ժամանակ է կառուցվել ու այժմ պարզապես հիմնանորոգման կարիք ունի։ Դա կլիներ ապաշրջափակման որոշակի տրամաբանության մեջ, և այդ դեպքում Թուրքիայի իրական մտադրությունները մեզ համար ավելի անկեղծ կլինեին»։
Նժդեհ Իսկանդարյանը նշեց, որ ոստիկանությունից են իրեն զանգել, որից հետո հանդիպել են քաղաքացիական հագուստով ոստիկանների հետ, իսկ գողություն անողների հետ երբ տելեգրամով կապվել են, նրանք հստակ ասել են, որ Իսկանդարյանը ոստիկանների հետ է հանդիպել՝ չնայած զգուշացումներին:
Նրա խոսքով՝ մինչև 2018թ․ Ալիևը հասել էր ընդամենը մի բանի, որ այստեղ-այնտեղ բողոքում էր՝ իրեն ճնշում են, բայց ինքն ու իր արտաքին գործերի նախարարը գլուխը կախ ստորագրում էին փաստաթղթեր, որտեղ ասվում էր, որ Արցախի հարցը պետք է լուծվի ինքնորոշման իրավունքի շրջանակում։
Հայության զգալի մասը դուրս եկավ Հայրենական՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։ Երիտասարդության մի մասը զոհվեց պատերազմում, մյուս մասը վերադարձավ։ Խորհրդային իշխանությունը 1960-70-ական թվականներին որոշում ուներ բուհն ավարտած երիտասարդներին՝ գյուղատնտեսության, մանկավարժության, բժշկության բնագավառում ապահովել աշխատանքով։ Նախիջևանի տարածքում դա ևս իրագործեց Ադրբեջանը։ Գյուղ էին ուղարկում գյուղատնտեսի, հետո նրա ընտանիքն էր գնում, և այդպես շարունակ։ Նրանք 6-10 երեխա էին ունենում ու մի քանի տարի հետո դպրոց էին բացում։
Ցավալի բան է կատարվում մեր ժողովրդի հոգեբանության հետ։
«Այս պահին սպասում եմ՝ ոստիկաններն ինչ-որ բան կպարզե՞ն, թե՞ չէ։ Որոշ հարցեր կան ինձ համար, արդեն պարզել եմ, եթե առաջիկա օրերին որոշակի պարզաբանումներ չլինեն նրանց կողմից, հաջորդ շաբաթ ես եմ այդ փակագծերը բացելու»,- 168․am-ի հետ զրույցում գիշերվա միջադեպին անդրադառնալով՝ նշեց Արցախի Հանրապետության՝ վերջերս նշանակված պետնախարար Նժդեհ Իսկանդարյանը։
