«Ոչ մի կառույց իր տեղում չէ՝ նախևառաջ, Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովն ու Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը և, իhարկե, լայն իմաստով` կառավարությունը»,- տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը 168.am-ի հետ զրույցում այսպես է արձագանքում դրամի փոխարժեքի տատանմանն անհամահունչ պահպանվող էներգակիրների սակագներին:
Հայկ Ֆարմանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Կառավարությունն ընդունել է «ՀՀ-ից արտահանվող և ՀՀ տարածքով տարանցիկ փոխադրվող զգայուն ապրանքների ցանկը հաստատելու մասին» 25.05.2023թ-ի N 808-Ն որոշումը. նշված որոշումով, ըստ էության, անուղղակիորեն արգելվելու է ՀՀ-ից մի շարք ապրանքների արտահանումը (հիմնականում բարձր տեխնոլոգիական, որոնք արտահանվում էին ՌԴ)։
Դեռևս 2014 թվականին Հայաստան-Վրաստան էլեկտրաէներգիայի փոխանակման հզորությունը 200 ՄՎՏ-ից 1050 ՄՎՏ-ի հասցնելու նպատակով Հայաստանի այն ժամանակվա Կառավարությունը պայմանագիր էր կնքել «KfW» գերմանական բանկի հետ՝ իրականացնելու «Կովկասյան Էլեկտրահաղորդման ցանց» ծրագիրը։
«Մենք ցանկանում ենք, որպեսզի պետական գնումների համակարգը բարեփոխվի այն ուղղությամբ, որպեսզի այն հնարավորինս լինի ճկուն և մոբիլ, միևնույն ժամանակ, պահպանի արդար մրցակցության սկզբունքը և հնարավորինս զերծ լինի կոռուպցիոն երևույթներից, երրորդը՝ երաշխավորի պետական միջոցների ծախսման և ստացվող արդյունքի որակը»,- դեռևս 2019 թվականին հայտարարել էր Նիկոլ Փաշինյանը:
Ռուս-ուկրաինական հակամարտության ու միջազգային պատժամիջոցների հետևանքով անցած տարի Ռուսաստանից բավական խոշոր գումարներ տեղափոխվեցին Հայաստան։ Այդ գումարների մի մասը, ապահովության համար, որպես ավանդ՝ ներդրվեցին հայաստանյան բանկերում։ Դրա արդյունքում արձանագրվեց բանկերում ոչ ռեզիդենտների ավանդների հսկայական աճ, ինչպիսին նախկինում երբևէ չէր եղել։
Պետեկամուտների կոմիտեն վերջերս հրապարակեց այս տարվա առաջին եռամսյակի 1000 խոշոր հարկատուների ցանկը։ Ցանկում տեղի են ունեցել կտրուկ վերադասավորումներ ու տարօրինակ փոփոխություններ։
Մասնավոր փոխանցումների տեսքով դրսից, հիմնականում՝ Ռուսաստանից, շարունակում են մեծ փողեր գալ Հայաստան։ Այդ փողերի մի մասը մնում է ներսում, իսկ մյուս մասը՝ Հայաստանի միջոցով դուրս է գալիս ու գնում այլ երկրներ։ Թե ո՞ւր, շատ դեպքում անհայտ է մնում. Կենտրոնական բանկը գերադասում է չբացահայտել դրանց ուղղությունները։
Օդային սահմանը փակելով չբավարարվելով՝ Թուրքիայի իշխանությունները սպառնում են «Նեմեսիսի» արձանը չհանելու դեպքում, լրացուցիչ միջոցներ կիրառել Հայաստանի նկատմամբ։ Ի՞նչ միջոցների մասին է խոսքը, առայժմ չեն բարձրաձայնում։ Բայց այնպես չէ, որ մինչև «Նեմեսիսի» արձանի բացումը Թուրքիան այնքան մեծ արտոնություններ էր տվել Հայաստանին, որ հիմա էլ սպառնում է հետ վերցնել։
Ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանը խոսում էր քաղաքացու՝ տուգանքի «մատերիալ» չլինելու մասին, բայց հիմա նրա ղեկավարած կառավարությունը շատ ավելի մեծ չափերով է տուգանում քաղաքացուն։ Միայն առաջին եռամսյակում ավելի քան 10 մլն դոլար են գանձել քաղաքացիներից՝ ճանապարհային երթևեկության խախտումների դիմաց նշանակված տուգանքների միջոցով՝ 38,2 տոկոսով ավելի շատ, քան նախատեսել են։
Տարիներ շարունակ կառավարությունը ձախողում է բյուջեի ծախսերի կատարողականը։ Գումարները հավաքում են տնտեսությունից ու չեն կարողանում ժամանակին իրականացնել նախատեսված ծախսերը։ Բայց դա չի խանգարում, որպեսզի մեծ տեմպերով պարտք ավելացնեն։
Հայտնի գործոնների արդյունքում՝ Հայաստանի բանկային համակարգում անցած տարվանից հսկայական շահույթներ են գեներացվում։ Չնայած դրան, կան նաև բանկեր, որոնք շահութաբերության մակարդակով գրեթե «հատակին» են. վնասով չեն աշխատում, բայց գտնվում են շահութաբերության շատ ցածր մակարդակում։
Տնտեսագետ Լիլյա Ամիրխանյանը թեև այս պահին բարդագույն խնդիր է համարում Արցախում տնտեսական երաշխիքների ու բուֆերների ստեղծման մասին քայլերը, այդուհանդերձ նկատում է՝ այդ ուղղությամբ պետք է մշակվեն ծրագրեր:
Անշարժ գույքի շուկայում տարին մեկնարկել է առք ու վաճառքի գործարքների կրճատումով։ Ավելի քիչ գույք է վաճառվել, այդ թվում՝ նաև բնակարան, քան նախորդ տարի։
Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի նախագահ Հայկուհի Հարությունյանը վստահեցնում է՝ իր ղեկավարած հանձնաժողովն ուսումնասիրում է պաշտոնյաների ունեցվածքի և նրանց հետ առնչվող բիզնես գործունեության վերաբերյալ մամուլի հրապարակումները։
Տարին նոր է սկսվել, իսկ Կառավարությունն արդեն անցել է պետական բյուջեից գումարներն անհայտ նպատակներով «մսխելու» իր արատավոր պրակտիկային։ Կառավարությունը վերջին երկու շաբաթների ընթացքում ընդունել է թվով երեք որոշում, որոնցով պետական բյուջեից հատկացված խոշոր չափի գումարներն ուղղվելու են չգիտես ում, չգիտես ինչի համար։
Անցած տարի Կենտրոնական բանկի արտաքին տարադրամային պահուստները բավական ակտիվ աճեցին։ Եթե նախորդ տարվա վերջին դրանք կազմում էին շուրջ 3 մլրդ 230 մլն դոլար, ապա արդեն 2022թ. վերջին հասան 4 մլրդ 109 մլն դոլարի։
Չնայած դրան, իշխանությունները չեն պատրաստվում ինչ-որ կերպ մեղմել տնտեսության կորուստները։ Անցած տարի պետական բյուջեից 25 մլն դոլար տվեցին ՏՏ ոլորտին՝ որպես աջակցություն, իսկ մյուսներին անտեսեցին։ Թեև ՏՏ-ն, կարելի է ասել, դրամի արժևորումից տուժած՝ աջակցության ամենաքիչ կարիքն ունեցող ոլորտներից մեկն էր։
«Առաջարկ-պահանջարկի բախման ականատես եղանք նաև 2022 թվականի սեպտեմբերին, երբ Ռուսաստանում հայտարարվեց մոբիլիզացիա. Հայաստան վերադարձողների մեծ հոսք սկսվեց։ Այս դեպքում գերխնդիր էր դարձել պարզապես բնակարաններ գտնելը, ինչը դարձյալ բերեց բնակարանների վարձավճարների թանկացման. շատ դեպքերում անգամ եռակի թանկ գնով էր անհնար դարձել բնակարան գտնելը»,- ասաց Գրիգորյանը։
168.am-ում Սաթիկ Սեյրանյանի «Պրեսսինգ» հաղորդաշարի հյուրը ՀՀ նախկին փոխվարչապետ, Ամերիկյան համալսարանի Բիզնեսի և տնտեսագիտության քոլեջի դեկան Վաչե Գաբրիելյանն է:
Հանքագործների և մետալուրգների միությունը պատրաստել է հոլովակ, որը հիշեցնում է հանքարդյունաբերության ոլորտի հանդեպ պատասխանատու վերաբերմունքի կարևորությունը։ Ոլորտի պատասխանատու գործելաոճը ոչ պակաս կարևոր է։
Բարերարներ Միքայել և Կարեն Վարդանյանները հերթական բարեգործական ծրագիրն են իրականացրել:
Բեռնափոխադրողներին օժանդակելու համար՝ 2022թ. գարնանից կառավարությունը փորձում է ջրային կամ լաստանավային փոխադրումներ կազմակերպել։ Փորձում է, բայց առայժմ ոչինչ չի ստացվում։
Մեկ անգամ չէ, որ Թուրքիայի իշխանությունները հայտարարել են, թե Հայաստանի հետ հարաբերությունները պատրաստ են կարգավորել՝ բացառապես «եղբայրական» Ադրբեջանի շահերը հաշվի առնելով։ Այսպիսի բազմաթիվ հայտարարություններից հետո, տարեսկզբին, երբ Ադրբեջանը գրեթե մեկ ամիս է, ինչ փակ է պահում Արցախի կյանքի ճանապարհը, հանկարծ Թուրքիայի իշխանությունները որոշեցին «մեծահոգություն» ցուցաբերել և արտոնել Հայաստանի հետ օդային բեռնափոխադրումները։
Ամփոփելով անցնող տարին, Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ ՓԲԸ-ն հրապարակում է Քաջարան և Կապան համայնքներում 2022 թ. իրականավրած սոցիալական ներդրումների ծրագրերը։
Չնայած միջազգային հանրության արձագանքներին՝ Ադրբեջանը շարունակում է շրջափակված պահել Արցախն արտաքին աշխարհին կապող միակ ճանապարհը։ Իրենց հեռահար նպատակին հասնելու համար այս փուլում թիրախավորել են տնտեսությունը՝ փորձելով դրան հասնել հանքերի գործունեությունը կասեցնելու միջոցով։ Որքան էլ Արցախի տնտեսությունը փոքր է, այն թույլ է տալիս այս կամ այն չափով լուծել այստեղ ապրող մարդկանց զբաղվածության, պետական ինստիտուտների կենսագործունեության, բնակչության եկամուտների ապահովման հարցերը։
«Այսօր շատ ավելի կարևոր՝ մեր պետության, ժողովրդի, այդ թվում՝ Արցախի մեր հայրենակիցների համար կենսական խնդիրներ կան լուծելու, ազգովին կանգնած ենք լրջագույն մարտահրավերների առջև, և սա պետք է ամեն օր, ամեն ժամ, ամեն վայրկյան մտահոգի ցանկացած հայի: Այս պահին որևէ այլ բան կարևոր չէ և ուղղված է ուշադրությունը կարևորից շեղելուն»:
Ծրագրի ընդհանուր բյուջեն կազմել է 111 մլն դրամ:
– Հետախուզական ծառայությունների և զինվորականների միջև բանակցությունները հատուկ խողովակների միջոցով՝ Սիրիայում ռազմական էսկալացիայից խուսափելու նպատակով։
Այլ պարագայում Նիկոլ Փաշինյանը կասեր՝ սա պատմական ռեկորդ է
Այսուհետ անշարժ գույքի հարկով հարկել նաև պետական և համայնքային սեփականության հողամասերի վրա կառուցված ինքնակամ շինությունները, ավելացնել անավարտ շինությունների գծով քաղաքացիների հարկային բեռը և շինարարության թույլտվությունների երկարաձգման համար նախատեսել բավական բարձր տեղական տուրքեր:
