Այս տարի ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը սկսել է Հանրակրթության պետական չափորոշիչների վերանայման գործընթացը։ STEM (բնագիտական, ճարտարագիտական առարկաներ, ՏՀՏ/համակարգչային գիտություններ, մաթեմատիկա, աշխարհագրություն) և հումանիտար առարկաների պետական չափորոշիչները և ծրագրերը վերջին անգամ վերանայվել էին 15 տարի առաջ:
Այս շաբաթ հրապարակվեցին կրթության ոլորտի ամենահայտնի ստուգատեսի՝ PISA-ի արդյունքները։ Այս մրցույթն անցկացվում է 3 տարին մեկ անգամ և պարզում է 15 տարեկանների պատրաստվածության մակարդակն ընթերցանությունից, մաթեմատիկայից և բնագիտությունից։ Այս ստուգատեսի մտահոգիչ բացահայտումներից մեկն այն է, որ յուրաքանչյուր 4-րդ աշակերտը չի տիրապետում ընթերցանության նվազագույն հմտություններին և չի կարողանում հասկանալ, թե որն է միջին ծավալի տեքստի հիմնական գաղափարը։ Մտահոգիչ է մնում նաև այն, որ աղքատ և հարուստ ընտանիքների երեխաների միջև տարբերությունները շարունակում են մեծ մնալ։
Հանգստյան օրերին Դիլիջանում անցկացված 7-րդ ամենամյա «Բիզնես ինովացիոն ֆորումն» «Արդյունաբերական հեղափոխության ինովացիոն ուղին» խորագրի ներքո էր և նպատակ ուներ քննարկելու թվայնացման և բարձր տեխնոլոգիական զարգացման պետական ռազմավարությունը, Էլեկտրոնային կառավարման համակարգերի զարգացումը, գիտության և նորարարությունների ներդրումային հնարավորությունները, ինչպես նաև ռազմարդյունաբերության զարգացման ինովացիոն եղանակները:
«Առաջ, եթե դպրոցից էինք սկսում, որպեսզի ապահովեինք բուհի առաջընթացը, ապա այսօր ամեն ինչ պետք է բուհից սկսել: Մենք միշտ ծառայել ենք բուհին, սպասել ենք՝ թե բուհը, երբ կհրապարակի իր ընդունելության քննությունները, որպեսզի, ըստ այդմ, պատրաստվենք: Սակայն, այս պահին հակառակն է. բուհերը կործանված վիճակում են, և մենք որևէ բուհից ոչ մի նորմալ կադր չենք ստանում: Այսօր դա նույնիսկ զավեշտի է հասնում: 100 հոգի կարող է մրցույթի մասնակցել և այդ 100-ից նույնիսկ մեկը չհաղթահարի նվազագույն շեմը, իսկ մենք որտեղի˚ց մանկավարժ ստանանք, եթե ոչ մեր բուհերից:
Քննությունները միշտ առանցքային տեղ են ունեցել Հայաստանի կրթական համակարգում։ Անկախության առաջին 20 տարիներին բուհերի ընդունելության քննությունները համարվում էին ամառային ամիսների կարևորագույն քաղաքական իրադարձություններից մեկը։ Երկրի նախագահները, վարչապետներն այցելում էին քննասենյակներ, հետևում քննությունների ընթացքին, լրագրողները լուսաբանում էին քննության ամեն օրը։ Նախարարությունն ապրիլ ամսից սկսում էր իր հիմնական ուժերը կենտրոնացնել քննությունների վրա։
«Հեղափոխություն՝ մշակույթո՞վ, թե՞ առանց». ԿԳՄՍ փախնախարար Արա Խզմալյանի ասուլիսը՝ ՈւՂԻՂ
Կառավարության նոյեմբերի 28-ի նիստում հաստատվել են 2019/2020 ուսումնական տարվա ասպիրանտուրայի հեռակա ուսուցմամբ ընդունելության անվճար (ուսման վճարի փոխհատուցմամբ) տեղերը:
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում է արել, որում անդրադարձել է Գեղարքունիքի մարզի Դրախտիկ գյուղի դպրոցի խնդրին, որը քննարկման առաջարկ է դարձել համացանցում։
Օրերս Հայոց լեզվի և Հայոց պատմության մասնագետների հետ հանդիպման ժամանակ ԿԳՄՍ նախարար Արայիկ Հարությունյանը հայտարարեց, որ նախարարությունը քննարկում է Հայոց լեզու և գրականություն, Հայոց պատմություն և Մաթեմատիկա առարկաների ուսուցիչների աշխատանքի ընդունման կարգում փոփոխություններ կատարելու հարցը։ Հաշվի առնելով այդ առարկաների կարևորությունը՝ նախատեսվում է նրանց աշխատանքի ընդունել քննության հիման վրա։
Վերջին շրջանում անհիմն, շանտաժային որակումների «ջերմ» մթնոլորտում երբեմն առկայծում են կրթության հիմնահարցերին վերաբերող որոշ գնահատումներ, և անընդհատ փորձ է կատարվում իմ՝ կրթության և գիտության նախարար պաշտոնավարելու տարիների վերաբերյալ վարկաբեկիչ, պիտակավորող «արժևորումների» գործելաոճ կիրառել։ Ըստ այդմ՝ հարկ եմ համարում ներկայացնել իմ պաշտոնավարման տարիների ընթացքում արձանագրված արդյունքների մի մասը։
««Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի նախագծի հեղինակները, կարծում եմ, պետք է հաշվի առնեն հանրության կարծիքը, բայց կարծես թե շտապում են: Շտապում են, որ ի՞նչ անեն»,-լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ՀՀ ԳԱԱ Լեզվի ինստիտուտի տնօրեն Վիկտոր Կատվալյանը:
Ազգագրագետ Մխիթար Գաբրիելյանն արձագանքեց՝ ասելով. «Տպավորություն է, որ այս օրենքի հետ կապված աշխատանքային խումբն «անորսալի վրիժառուների» մի խումբ է, որ ամբողջ հարվածն ուղղվում է պարոն Կարաբեկյանին: Հրապարակե՚՛ք փորձագետների ցանկը: Ես պետք է հասկանամ՝ վաղն այս օրենքի ընդունման քաղաքական պատասխանատվությունը՝ մշակման մակարդակով, ո՞ւմ վրա է: Ես հստակ ճանապարհային քարտեզ եմ ուզում տեսնել, որովհետև, ցավոք, դրա տապալումը ես տեսել եմ Վրաստանում: Գնացե՛ք և տեսեք, թե ի՞նչ վիճակում է հայտնվել վրացական գիտությունը՝ նման մի վերափոխումից հետո»:
«Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով թեև ապահովվում է առաջընթաց բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտի որոշ իրավակարգավորումների առնչությամբ, լուծվում են որոշ խնդիրներ, սակայն առկա են լուծում պահանջող մի շարք խնդրահարույց կետեր։
ԿԳՄՍ նախարար Արայիկ Հարությունյանի հրամանով հաստատվել է «Երևանում բարձրագույն կրթության հասանելիության ապահովում մարզաբնակ ուսանողներին» ծրագիրը, համաձայն որի՝ կեցության ծառայությունների վճարների զեղչերից կարող են օգտվել ավելի մեծ թվով խմբեր:
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարը ապատեղեկատվություն է համարում այն, թե բոլոր բուհերից հանվում է Հայոց լեզու, Հայ գրականություն և Հայոց պատմություն առարկաների դասավանդումը:
Հետևաբար, մեր խնդիրն է՝ հեղինակների շրջանակը հնարավորինս ընդգծել: Չնայած սա էլ պետք է ասել, որ ՀՀ կառավարությունը, որն ունի ՀՀ ժողովրդի վստահությունը և աջակցությունը, ինքն իրենով կարող է հեղինակ լինել բոլոր այն դեպքերում, երբ մենք տեսնենք, որ երկխոսության մեր պատրաստակամությունն օգտագործվում է ոչ թե պրոցեսն առավել արդյունավետ դարձնելու համար, այլ այն դեպքում, երբ երկխոսության մեր պատրաստակամությունը փորձ կարվի օգտագործվել պրոցեսները կանգնեցնելու համար: Սա ուղղակի չի լինելու, և ուզում եմ բոլորս արձանագրենք և հստակ գնանք առաջ»,- ընդգծել է վարչապետ Փաշինյանը:
Այսօր ՀՀ ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանն իր ելույթում հայտնել է, որ 2020 թ․պետական բյուջեի նախագծում ներառված չէ «Հայագիտության ոլորտում գիտական կադրերի պատրաստման գծով նպաստների տրամադրում» և «Արտասահմանյան համալսարաններում հայոց լեզվի դասավանդման կազմակերպում» կետերով նախատեսված ֆինանսավորումը։
Վերջին օրերին մեծ աղմուկ է բարձրացել բուհերում Հայոց լեզու և գրականություն, Հայոց պատմություն առարկաների պարտադիր դասավանդման շուրջ։ Ներկայում այդ առարկաների դասավանդումը պարտադրվում է օրենքով։ Նախարարության կողմից շրջանառության մեջ դրված նոր նախագծով այդ առարկաների դասավանդման հարցը թողնված է բուհերին։ Այս փոփոխության հիմքում դրված է բուհերին ակադեմիական ազատություն տալու մտադրությունը։ Բանն այն է, որ բարձրագույն կրթության ոլորտում կա ակադեմիական ազատության սկզբունք, և դրա բաղադրիչներից մեկն էլ այն է, որ բուհերն իրենք որոշեն դասավանդվող առարկաների ցանկը։
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությանը 2019 թ. պետական բյուջեի պահուստային ֆոնդից հատկացվել է 22 մլն դրամ հավելյալ ֆինանսավորում` համընդհանուր ներառական կրթության արդյունավատ իրականացման նպատակով:
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Բողոքի ակցիաների արդյունքում ինչ-որ հարցերում նախարարությունը վերանայե՞լ է իր մոտեցումները, ասենք՝ հայ առաքելական եկեղեցու պատմության մասով վերջնական որոշում կա՞․ հարցրինք ԿԳՄՍ փոխնախարար Արեւիկ Անափիոսյանին: «Ո՛չ։ Թե՛ ես, թե՛ պարոն Հարությունյանը արդեն քանիցս նշել ենք` չկա որոշում, կան քննարկումներ»:
«Հասարակության լայն շրջանակները մերժում են այս նախագիծը»,- ասում է Հր. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտի տնօրենը:
«Նախագծի 26-րդ հոդվածի համաձայն՝ հանրային բուհի կառավարման խորհուրդը պետք է բաղկացած լինի 12 հոգուց, որից միայն 4-ը պետք է լինեն բուհի ներկայացուցիչները, իսկ 6-ին նշանակելու է ԿԳՍՄ նախարարը: Անընդունելի է նաև 31-րդ հոդվածի 8-րդ կետը, որով դեկանները նշանակվելու են ռեկտորի կողմից»,- Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Բարձրագույն կրթության մասին» օրենքում փոփոխությունների նախագծի մասին ԿԳՄՍ նախարարի ու նախարարի տեղակալի հայտարարություններին ի պատասխան, թե նախագծի փոփոխություններն ուղղված են բուհական ինքնավարությանը, ասաց ԵՊՀ Պատմության ամբիոնի վարիչ Արտակ Մովսիսյանը` վստահեցնելով, որ օրենքի այս նախագիծը բուհական ինքնավարության հետ աղերս չունի:
«Բուհական ինքնավարությունը հասցված է զրոյական մակարդակի»,- ասում է Յուրի Ավետիսյանը:
«Երբ հայտարարությունը եղավ, ես միաժամանակ հպարտության ու ամոթի զգացում ունեցա»,- ասում է Վարդան Դևրիկյանը:
«Մեկ Հայաստան» կուսակցության նախագահ Արթուր Ղազինյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Քանի որ կրթության և գիտության ոլորտը, իշխանության թեթև ձեռքով, հայտնվել է հասարակական ուշադրության կենտրոնում, ապա հարկ եմ համարում արձանագրել որոշ կարևոր դիտարկումներ.
«Գրականությանը, 4-5 տարի է, հետապնդում են ձախորդ որոշումները: Ավելին, նախորդ իշխանության մշակույթի վերջին նախարարը «գիր» բառով ինչ կար՝ հանեց Մշակույթի նախարարության ֆինանսավորվող ծրագրերից»,- ասաց Միլիտոնյանը, հավելելով, որ իրենց պայքարն ավելի է թեժացել, երբ անցած տարի կրթության ու գիտության նախարարը որոշել էր մանկական մամուլի ֆինանսավորման հարցը լուծել մրցույթների միջոցով:
«Այսպիսի բան խորհրդային կարգերի ժամանակ էլ չի եղել»,- ասում է ԵՊՀ պատմության ամբիոնի վարիչ Արտակ Մովսիսյանը:
Արդեն երկրորդ շաբաթն է՝ Հայ հեղափոխական դաշնակցության երիտթևը և ԵՊՀ որոշ ֆակուլտետների ուսանողներ բողոքի ակցիա են իրականացնում ընդդեմ Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանի։ Նրանք պահանջում են, որպեսզի նախարարը հրաժարական ներկայացնի, քանի որ, նրանց խոսքով՝ Արայիկ Հարությունյանն աշխատում է հայագիտության դեմ, ինչն անթույլատրելի է։
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանը ստորագրել է 405-Ն հրամանը, որով հաստատել է հանրակրթական հիմնական ընդհանուր պետական ծրագրեր իրականացնող հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում ձմեռային արձակուրդի օրերը:
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանի հրամանով` 2020 թվականի հունվարի 1-ից ուժի մեջ կմտնի հանրակրթական դպրոցների մանկավարժներին և դպրոցահասակ երեխաներին տրանսպորտային ծառայությունների դիմաց փոխհատուցման նոր կարգը: Հրամանի համաձայն` փոխհատուցում կտրվի ՀՀ մարզերի դպրոցների այն ուսուցիչներին և աշակերտներին, որոնք աշխատելու կամ սովորելու համար մի բնակավայրից մյուսն են երթևեկում:
