Առաջիկա օրերին պարետատունը ներկայացնելու է ուսումնական հաստատությունների բացման սցենարների մանրամասները։ Հասկանալի է, որ բոլորն ուզում են գնալ դպրոց ու համալսարան, քանի որ դեմ առ դեմ ուսուցումը կրթության կազմակերպման լավագույն ձևն է։ Բայց ուսումնական հաստատությունների վերաբացումը մեծ ռիսկեր ունի։
Չափորոշիչներն իսկապես մտահոգության առիթ տվեցին, բայց ասեմ նաև, որ արձագանքները շատ բուռն էին ու զգացմունքային, մինչդեռ պահանջվում էր, որպեսզի ավելի տրամաբանված, հետևողական և բովանդակային լինեին: Մենք փոքր ազգ ենք, և ինչ-ինչ բաներ ընկալվեցին իբրև վտանգ՝ ազգային ինքնության և այլնի դեմ, դրա համար արձագանքը շատ բուռն եղավ: Իհարկե, դրա հիմքերը կային, բայց այդ զգացմունքային արձագանքը, թերևս, բնական էր, բայց երևի մի քիչ ավելի բուռն էր:
Անահիտ Բախշյանից հետաքրքրվեցինք, թե ինչպես է վերաբերվում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությանը, որ շրջանառության մեջ դրված հանրակրթության չափորոշիչների նախագիծն արտահայտում է մեր ռազմավարական պատկերացումները հանրակրթությունում անհրաժեշտ բարեփոխումների վերաբերյալ:
«ՀՀ ԳԱԱ Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի գիտական անձնակազմի ընդհանուր ժողովը, քննարկելով ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության ներկայացրած Հայոց լեզվի եւ գրականության չափորոշիչները, խոր մտահոգություն է հայտնում առանցքային թերություններ ունեցող այս ծրագրի վերաբերյալ, մերժում եւ անընդունելի է համարում այն թե՛ բովանդակային եւ թե՛ կառուցվածքային ու մեթոդական առումներով:
«Չափորոշիչների շուրջ բազմաթիվ քննարկումներ է եղել, ուստի ցանկանում եմ ևս մեկ անգամ ընդգծել, որ այն նախագիծը, որը դրված է շրջանառության, արտահայտում է մեր ռազմավարական պատկերացումները հանրակրթությունում անհրաժեշտ բարեփոխումների վերաբերյալ, և այս ընթացքում, իհարկե, կլավարկվի այն առումով, որ կանցնի ընթացակարգերով, կարծիքների հավաքագրումով, և մենք այդ ռազմավարական մեր պատկերացումը պետք է արձանագրենք:
Այսօր Կառավարության հերթական նիստում Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանը ներկայացրեց 2018 թվականին Կառավարության ընդունած որոշման մեջ առաջարկվող փոփոխությունները, որոնք վերաբերում են տարկետման տրամադրման իրավունքին:
ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտը դիմել է ազգային անվտանգություն` սույն ծառայության ուշադրությունը հրավիրելով պատմության դասագրքեր կազմելու նոր չափորոշիչներում դպրոցական առարկաների փորձագիտական թիմի գործելաոճում թրքական հետք տեսնելու տագնապով: Թրքական ասվածը, պարզվում է, վատի կամ ահավորի հավաքական ու ընդհանրացված բնորոշում չէ, ուղղակի մատնանշում է իրողությունը` իրը կոչելով իր անունով: Ակամա կարկամում ես, ինչպե՞ս է հնարավոր, որ անկախ ու ինքնիշխան Հայաստանում, երբ փաստացի պատերազմի մեջ ենք գտնվում թրքական տարրի հետ, և այդ պատերազմը հարյուրամյակների խորք ու տարեգրություն ունի, հանկարծ որոշվում է դասագրքերը կազմել թրքահաճո չափանիշերով:
Մարդու իրավունքների պաշտպանը հուլիսի 21-ից մինչև հուլիսի 31-ն ընկած ժամանակահատվածում բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ընդունելությանն առնչվող հարցերով ստացել է թվով 55 անձից կոլեկտիվ և 49 անհատական դիմում-բողոք:
Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունն իր ազգային առաքելությունից բխող հանձնառությամբ ուշադրությամբ հետևում է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից նախաձեռնված Հայաստանի հանրակրթության համակարգում որակական փոփոխություններ իրականացնելու գործընթացին։ Մեր ազգային ինքնության, հոգևոր և մշակութային արժեքների ու պատմական ժառանգության վերաբերյալ այս ծրագրային փոփոխություններն իրենց լրջագույն հետևանքները կարող են ունենալ ինչպես հայրենի, նույնպես սփյուռքի հայության համար։
«Գիտե՞ք՝ թուրք պատմագրությունը որդեգրել է այն տեսակետը, որ Հայոց ցեղասպանություն տեղի է ունեցել, բայց այդ Ցեղասպանության համար մեղավոր են հենց իրենք՝ հայերը, որովհետև նրանք երախտամոռ են գտնվել օսմանյան կառավարության հանդեպ, չեն գնահատել նրա բարեհաճությունը, ապստամբություններ են կազմակերպել, ռուսական կողմնորոշում են որդեգրել, Առաջին աշխարհամարտի ընթացքում կամավորական ջոկատներ են կազմել և օգնել են մոսկովյան թշնամուն՝ գրավելու Օսմանյան կայսրության տարածքները: Եվ չափորոշչի հեղինակների այդ պնդումը, որ Ցեղասպանության նախօրեին մեր ազգային-ազատագրական պայքարը հստակ գնահատում են՝ որպես պետության վերականգնման փորձ, կներեք, բայց խնդրահարույց է: Ես այստեղ տեսնում եմ թուրքական տեսակետին տուրք տալու հետք»:
Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանում հուլիսի 17-ին ավելի քան 3 ժամ տևած նիստի արդյունքում կառավարման խորհրդի 26 անդամից 22-ը փակ գաղտնի քվեարկությամբ իր ձայնը տվեց հօգուտ համալսարանի նախկին ռեկտոր Դիանա Գալոյանի:
«Մենք պատրաստ ենք ցանկացած քննարկման, բայց եթե պետք է կացնի տարբերակն աշխատի, թե ինչ ուզում եք արեք, միևնույն է, մենք անելու ենք, ստացվում է՝ մենք հակահեղափոխական ենք, Մայր Աթոռն է հակահեղափոխական, բոլոր ամբիոնները, հայ բանասիրության ֆակուլտետը, այդքան հակահեղափոխական որտեղի՞ց այս երկրում, և նրանք մտավորականներն են»: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը՝ անդրադառնալով հանրակրթական դպրոցներում հայոց պատմության դասագրքերում նոր չափորոշիչներին և դրանց քննադատության վերաբերյալ ԿԳՄՍ նախարարի արձագանքին:
ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետը ձեռնպահ է մնալու հարցի այդօրինակ քննարկումներից: Հաշվի առնելով նախագծում իբրև թե կատարված բովանդակային փոփոխությունները` հայ բանասիրության ֆակուլտետը հայտնում է իր խոր մտահոգությունը այս ծրագրերի և չափորոշիչների վերաբերյալ, իր անվստահությունն է հայտնում աշխատանքային խմբին և անվերապահմերժում ծրագրերը հիմնավոր պատճառներով, որոնց մի մասը` ստորև:
Էդուարդ Շարմազանովը՝ կրթության նոր չափորոշիչների շուրջ ստեղծված աղմուկի մասին՝ ՈւՂԻՂ:
Ոչ ոք պատրաստ չէ վճարել «հետաքրքիր մարդու հետ հանդիպումների» համար: Առարկայի խորը իմացությունը ու դասավանդման մեթոդներին տիրապետելն այն որակներն են, առանց որի կրկնուսույց կոչվել հնարավոր չէ:
«Մեծ մասամբ ընտրվել են այն ժամանակակից գրողները, որոնց ստեղծագործությունները հրատարակել է «Անտարես» հրատարակչությունը։ Դա այն խնդիրն է, որ այսօր հրատարակչությունները տառապում են գնորդ և ընթերցող գտնելու հիվանդությամբ, դա բիզնես է, և իրենք իրենց տպած հեղինակներին պետք է փառաբանեն, գովեն, աշխատեն մտցնեն դասագրքեր, որ հետո էլ դասագիրք գրեն ու շահեն։ Մենք ոչ թե մեղադրում ենք, այլ խոսում այն մասին, որ հանձնաժողովում ավելի լայն հայացքով պետք էր նայել, հակառակ պարագայում՝ կա շահերի բախում, և սա ես ասում եմ, որ հետագայում հաշվի առնեն նման հանգամանքները»,- ասաց Էդվարդ Միլիտոնյանը՝ նշելով, որ խնդիրներ է տեսնում նաև նրանում, որ ժամանակակից գրողները դասագրքերի ցանկ են ներառվել՝ առանց համապատասխանելու անհրաժեշտ չափորոշիչներին։
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել հանրակրթության պետական առարկայական չափորոշիչների և օրինակելի ծրագրերի նախագիծը:
Այս օրերին, երբ բուռն կերպով քննարկվում են Հայ գրականություն առարկայի ծրագրային փոփոխությունները, հետաքրքիր է տեսնել, թե ի՞նչ է ընդգրկված տարբեր երկրների գրականության կրթական ծրագրերում:
«7-8-9-րդ դասարանների ամբողջ գործնական նյութը խարսխված է գեղարվեստական գրականության վրա։ Միջառարկայական կապերի մատուցումը ավելի շատ ձևական բնույթ է կրում: Ծրագիր կազմելու համար փորձ ունեցող, ոլորտի առավել գիտակ մարդկանց պետք է ընդգրկել: Իմ մասին չէ խոսքը, առաջարկ լինի էլ՝ չեմ գնա, դա իմ գործը չեմ համարում, բայց պետք չէ արհամարհել գիտնականի կարծիքը: Հո դպրոցը միայն ուսուցչինը չէ: Ի՞նչ է նշանակում՝ հեռու պահեք գիտնականներին»,- եզրափակեց մեր զրուցակիցը:
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության հանրային քննարկման ներկայացված հանրակրթության պետական առարկայական չափորոշիչների և օրինակելի ծրագրերի նախագիծը շարունակում է քննարկվել մասնագետների և հասարակության շրջանում: Թիրախում նաև հայ ժամանակակից գրողների ստեղծագործություններն են:
Գրքի, ընթերցանության նկատմամբ սերը մեծացնելու նպատակով ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը 13-15 տարեկան աշակերտների համար կանցկացնի «Արտակարգ ամառը` արտակարգ գրքով» նախագիծը:
Հաշվի առնելով երկրում հայտարարված արտակարգ դրությունը, Հայաստանի բոլոր դպրոցներում ուսուցումը հեռավար տարբերակով կազմակերպվեց: Այն ընտանիքներին, որոնք ունեին սարքավորումների խնդիր՝ ուսուցումն այդ ձևով կազմակերպելու համար, նախարարությունը սարքավորումներ հատկացրեց, բայց քանի-որ մայիսի 22-ը համարվում էր ուսումնական տարվա ավարտը, հեռավար կրթությունը կազմակերպելու նպատակով աշակերտներին տրամադրված այդ սարքավորումները դպրոցների տնօրենների պահանջով վերադարձվեցին դպրոցներին:
Ավարտվել են 2020-2021թթ. Ուսումնական տարվա ընդունելության քննությունները: Բուհական ընդունելության միասնական քննություններին մասնակցել է շուրջ 12 000 դիմորդ: Նրանցից մոտ 700-ը արժանանալով համեմատաբար բարձր միավորների զրկվել է (պայմանավորված բուհերի ընդունելության կարգի փոփոխությամբ) հայտագրված մասնագիտությունների առաջնահերթությամբ բարձրագույն կրթություն ստանալու իրենց իրավունքից:
«Շատ անբարոյական գործեր կարող է գրված լինեն շատ ավելի մեծ գեղարվեստականությամբ, քան հայրենասիրական որոշակի գործեր: Հիմա դպրոցի պարագայում մեր սկզբունքը միայն պետք է լինի ինքնին գեղարվեստականությո՞ւնը, թե՞ նաև դաստիարակչականությունը, որ ՀՀ քաղաքացի, հայրենիքի պաշտպան, համամարդկային բարձր իդեալներով, գաղափարներով տոգորված մարդ դաստիարակի: Այսինքն, առաջնայինը դաստիարակչակա՞նն է լինելու, թե՞ գեղարվեստականությունը»:
Բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Լիլիթ Տեր-Գրիգորյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է:
«Սկզբից ես էլ էի ուզում մտածել, որ ազգայինի հանդեպ վերապահ վերաբերմունք չկա: Հիմա սկսում է թրենդային դառնալ վերազգային լինելը: Շատերին սկսում է թվալ, որ, եթե դու ազգային արժեքների ջատագովն ես, ուրեմն՝ անցյալից ես, առաջադիմական չես: Դա մանկական և ամբողջ աշխարհում վաղուց հաղթահարված մոտեցում է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց «Ժառանգություն» կուսակցության նախագահ Նարինե Դիլբարյանը:
«Նախորդ դասագրքերը երբեք աչքի չեն ընկել աշակերտների համար իրենց ընկալողությամբ: Դրանք նույնպես եղել են բավականին ծանրաբեռնված: Եվ հետո, մենք պետք է հասկանանք, որ շատ կարևոր է աշակերտին տալ ոչ թե թվեր ու փաստեր, այլև ստեղծենք այնպիսի միջավայր, որ աշակերտը սկսի մտածել պատմական այս կամ այն իրադարձության մասին: Մեզ պետք են վերլուծող աշակերտներ, առաջին հերթին՝ մտածող քաղաքացիներ, ոչ թե շատ փաստեր իմացող, անգիր արած ու դատողություն չանող աշակերտներ»,- 168.am-ի հետ զրույցում, խոսելով ՀՀ հանրակրթական դպրոցի Հայոց պատմություն առարկայի ուսումնառության նոր հայեցակարգի և չափորոշիչների մասին՝ ասաց պատմաբան, «Արևելք» հետազոտական, վերլուծական կենտրոնի տնօրեն Գևորգ Մելքոնյանը:
Հանրակրթության հայոց լեզու և գրականություն առարկաների չափորոշիչ և ծրագրեր մշակող աշխատանքային խումբը տեղեկացնում է, որ ոսկեդարի և միջնադարյան հայ գրականությունը ներառվելու է ուսումնական ծրագրում:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարի հյուրը ԵՊՀ Հայ գրականության պատմության ամբիոնի դասախոս, դոցենտ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու Սերժ Սրապիոնյանն է։
