#Տաթևիկ Հայրապետյան

 «Ես առաջիններից մեկն եմ եղել, որ նշել եմ, որ Փաշինյանի թիմում բարդ վերադասավորումներ են, հակասություններ են, բայց դա իշխանության համար պայքար է, այնպես չէ, որ այնտեղ գաղափարական խնդիրներ են լուծվում: Դրանից հետո Նիկոլ Փաշինյանն իրեն հատուկ ոճով ուղղակի ազատվում է այն ուժայիններից, որոնք իբր պետք է զբաղվեին նախկինների ձերբակալմամբ, աղմկահարույց բացահայտումներ պետք է անեին և այլն»:

«Նույն Արցախի հարցի վերաբերյալ, երբ սկզբում նշաձող էին իջեցնում, հետո դա վերածվեց էթնիկ զտման ու բռնի տեղահանության, իսկ այսօր արդեն առհասարակ Արցախի հայության իրավունքներից չեն խոսում։ Այսպիսի բազմաթիվ կենսական հարցեր կային, որոնց շուրջ իբր բանակցություններ էին ընթանում։ Այսինքն՝ Ադրբեջանը հերթով գործընթացի շրջանակներում իր բոլոր հարցերը լուծում է և այդ գործընթացը նրան շատ ձեռնտու է»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Տաթևիկ Հայրապետյանը։

«Ինչո՞ւ է Ալեն Սիմոնյանը նման հայտարարություն անում, որը բացառապես ադրբեջանական թեզերի կրկնությունն է, կամ բացառապես բխում է Ադրբեջանի շահերից․ իմ խորին համոզմամբ՝ նա ցանկանում է ուղղակի ցույց տալ ադրբեջանական կողմին, որ կարող է լինել ավելի կոլաբորանտ, ավելի ադրբեջանահաճո քաղաքականություն վարել, քան Նիկոլ Փաշինյանն է վարում։ Ես այսօր ՔՊ-ի ներսում տեսնում եմ այդ մրցակցությունը, թե ով հետագայում կարող է հավակնել վարչապետի դերին, և այդ մրցակցության շրջանակներում ոմանք իրենց գերխնդիրն են համարում հաճոյանալ հենց Իլհամ Ալիևին։ Այդ ամբողջը ես տեղավորում եմ հենց այդ տրամաբանության մեջ»,- ընդգծեց նա։

«Իրենք անընդհատ 5 քայլ առաջ են գնում, հույս ունենալով, որ Ադրբեջանը կես քայլ առաջ կանի, բայց Ադրբեջանը 5 քայլ հետ է գնում այդ կետից: Եթե ՍԴ-ում տարել են հաստատման, ըստ մասնագետների՝ անօրինական ճանապարհով, օրենքները խախտելով, ապա հարց չի առաջանո՞ւմ՝ իսկ Ադրբեջանը տանելո՞ւ է դա իր ՍԴ հաստատման. իհարկե չի տանելու: Ինչո՞ւ անընդհատ 5 քայլ առաջ գնալ, արդարանալ, ինչո՞ւ չեք վերցնում Ալիևի բոլոր ելույթները և նրա դեմ օգտագործում, ո՞ւմ համար եք արդարանում, ո՞ւմ եք ինչ ուզում ապացուցել»:

Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանի կարծիքով՝ պաշտոնական Բաքուն հստակ Հայաստանի հանդեպ կիրառում է ուժի սպառնալիքի քաղաքականություն, որն ինչ-որ իրավիճակներում հավասարազոր է ուժի կիրառմանը:

«Մինսկի խմբի չեղարկումը նշանակում է, որ միջազգայնորեն հարցերը, հակամարտությունները հետայսու աշխարհում կարող են լուծվել միայն պատերազմով։ Այսինքն՝ որ կողմն ուժեղ է ու հաջողություններ է գրանցում, նա կանոններ է ամրագրում, ու բոլորն այն ընդունում են։ Նշանակում է, որ սա պանդորայի մի մեծ արկղ է բացում բոլոր հակամարտությունների համար»,- ընդգծեց Տաթևիկ Հայրապետյանը։

«Վերջին շրջանում ինքս չեմ տեսել, որ ՀՀ իշխանությունը փորձի լուծել արտաքին քաղաքական կամ Հայաստանի շահերից բխող որևէ խնդիր։ Իրենք անգամ դանդաղում են չեղարկված հանդիպման մասին հայտարարություն տարածել, ուր մնաց՝ քարոզչական արշավ մտածեն COP-29-ի հետ կապված»,- հավելեց փորձագետը։

«Փաշինյանը ժամանակին ասում էր՝ Արցախի հարցում նշաձող են իջեցնում, որպեսզի բացառիկ կոնսոլիդացիա ապահովեն իրավունքների և անվտանգության շուրջ. 2 տարի հետո Արցախում հայ չի ապրում: Ինքն առհասարակ այդ թեմայով չի խոսում: Այնպես որ, դա նրա քաղաքական գիծն է՝ ասել կիսաճշմարտություններ և դրանից հետո մարդկանց կանգնեցնել փաստի առաջ, որից այն կողմ մարդիկ այլևս ոչինչ չեն կարողանա անել»։

168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանն անդրադառնալով այս հարցերին, նախ նշեց, որ այն հայտարարությունները, թե այս կամ այն հարցի շուրջ Հայաստանն ու Ադրբեջանը եկել են համաձայնության, այդպես չէ՝ այս հարցերն Ադրբեջանը լուծել է պատերազմով կամ պատերազմի սպառնալիքով։

Մայիսի 14-ին ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Մալթայի Հանրապետության արտաքին, եվրոպական գործերի և առևտրի նախարար Յան Բորջի հետ հանդիպման ժամանակ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը «պահանջել» է լուծարել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը։

Նիկոլ Փաշինյանն ամեն պատեհ և անպատեհ առիթի սիրում է հիշել Սահմանադրության այն հատվածը, որ ՀՀ զինված ուժերը քաղաքական հարցերում պետք է չեզոքություն պահպանի, և պնդել, որ իր իշխանության օրոք բանակը քաղաքականացված չէ, իրականում ճիշտ հակառակն է:

«Այդ օրակարգից խուսափելու համար, Ադրբեջանը չգնաց արևմտյան հարթակներ, իսկ հայկական կողմն էլ մերժում է ռուսական հարթակներում հնարավոր խոսակցությունը և արդյունքում՝ շրջանառության մեջ մտավ Ղազախստանի կողմից երկխոսության համար հարթակ տրամադրելու խոսակցությունը։ Եթե հիշում եք՝ Ղազախստանի նախագահ Տոկաևը սկզբում եղավ Ադրբեջանում, բազմաթիվ պայմանավորվածություններ ձեռք բերեցին, հետո հանդիպումներ եղան Երևանում և կայացվեց այդ որոշումը»,- ընդգծեց փորձագետը։

«Իհարկե, ռիսկերը մեծ են լինելու Հայաստանի և ամբողջ տարածաշրջանի համար, սա փաստ է։ Ինձ համար նաև փաստ է, որ նույն Ադրբեջանը որքան էլ փորձում է կոծկել դա, նա գլխավոր պլացդարմ է Հարավային Կովկասում՝ Իրանի դեմ հնարավոր քայլերի դեպքում։ Իսրայելական կողմը տարածաշրջանում հայտնվել է հենց Ադրբեջանի օգնությամբ։ Այն տարածքները, որոնք այսօր Ադրբեջանի օկուպացիայի տակ են, փաստացի այդ տարածքներից շատերում կան իսրայելական հետախուզական խմբեր»,- շեշտեց Տ. Հայրապետյանը։

«Դրանից ամիսներ անց Արցախը հայտնվեց շրջափակման մեջ՝ բոլոր առումներով, իսկ թե ինչ եղավ հետո՝ բոլորիս հայտնի է։ Գոնե երկու տարի առաջ տեղի ունեցածը էլի հասկանանք, ուրիշ բան չեմ ասում․․․»։

168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանն Ալիևի այս հայտարարության առնչությամբ ասաց, որ Ադրբեջանի ղեկավարը բազմիցս իր հանրային ելույթներում խոստովանել է, որ ինքը գնացել է ռազմական  լուծման ճանապարհով։

«Անբնականն այն է, որ մեր հանրության մեջ շարունակում են կեղծ ու անպետք դիսկուրսներ ծավալվել՝ ՌԴ-ի ու Արևմուտքի մասին։ Սովորաբար դաշակցում են շահերի համար ու դրանց շուրջ, ՀՀ իշխանությունները չունեն ձևակերպված շահեր, չունեն օրակարգ, չկա բովանդակային աշխատանք, իսկ այդ պարագայում՝ դու շատ ավելի խոցելի ու վատ վիճակում ես, միակ զբաղվումքդ էլ մնում է ռուսամետ-եվրոպամետ անիմաստ խաղերով հանրությանը զբաղված պահելը»։

«Այդ ամենը կանխելու համար Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը պետք է հեռացվի»,- ընդգծեց նա՝ հավելելով, որ այս պայմաններում, երբ իշխանությունը հայտարարում է, որ չի գնալու կոնֆրոնտացիայի, երբ ստում է սեփական հանրությանը՝ ասելով, որ իբրև դա ներքին օրակարգ է, և ոչ՝ Ադրբեջանից թելադրված, ապա այդ տրամաբանությունը, որը նա դրել է Սահմանադրությունը փոխելու տակ, երկու դեպքում էլ ի վնաս Հայաստանի է ուղղվելու։

«Ես երբեք չեմ մտածել, որ ինչ-որ բան հեշտ է լինելու, հատկապես այս պարագայում։ Եթե կարողանանք մարդկանց հասկացնել, բացատրել սպառնացող վտանգները,  ապա կնշանակի՝ մեզ մոտ հաջողվեց խնդիրը լուծել։ Եթե չհաջողվի, ապա պետք է այլ մեթոդների դիմենք, մինչև ստացվի»,- նշեց Տաթևիկ Հայրապետյանը։

168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանն անդրադառնալով Ադրբեջանի առաջարկին և Ալիևի հայտարարությանը, համոզմունք հայտնեց, որ Ադրբեջանի ղեկավարն այս փուլում որևէ թուղթ չի ստորագրելու Հայաստանի հետ։

Երևանում ընթացող «ԱՊՐԻ Արմենիա»-ի «Առաջընթաց՝ անորոշության պայմաններում» խորագրով համաժողովի շրջանակներում, պատասխանելով 168.am-ի հարցադրումներին, ԱԺ նախկին իշխանական պատգամավոր, ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը շեշտեց՝ այսօր իրավիճակն առավել բարդ է, քան 2-3 տարի առաջ:

Փաստացի, ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը հարցականի տակ են դրել Ադրբեջանը, Թուրքիան, ՌԴ–ն (նրանք առաջարկում էին հասկանալ այդ խնդիրը սահմանային դեմարկացիայից հետո) ու ՀՀ ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանը: Վերջինս հետագայում արևմտյան հարթակներում ՀՀ տարածքային ամբողջականության ճանաչումն էլ ներկայացնում է որպես «ձեռքբերում»: Մինչդեռ իրողությունն այն է, որ Արևմուտքը երբեք էլ հարցականի տակ չի դրել մեր երկրի տարածքային ամբողջականությունը:

«Փաստ է, որ Ադրբեջանը երբեք միայն Արցախով չի բավարարվելու, սա բազմիցս արդեն ցույց են տվել, դրա մասին և՛ խոսում են, և՛ պարզ տեքստով հայտարարում։ Այսօր նրանք Հայաստանը կոչում են «Արևմտյան Ադրբեջան» ամենաբարձր՝ երկրի ղեկավարի մակարդակով, ուստի կարծում եմ՝ իրենք հենց այս գործընթացն են ուզում առաջ տանել, այդ թվում՝ բանակցային սեղանի շուրջ։ Ադրբեջանը կլարի սահմանային իրավիճակը, կկիրառի ուժ կամ ուժի սպառնալիք, և դրա հիման վրա արդեն նոր պահանջներ կթելադրեն բանակցային սեղանին»,- նշեց Տաթևիկ Հայրապետյանը։

Արցախում իրավիճակն իրոք ծանր է. Ադրբեջանը գնալով օղակը սեղմում է: Սա այն հարցն է, որով Ադրբեջանը փորձում է վերջնական մեխը խփել Արցախի վրա:

Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը տելեգրամյան ալիքում գրել էր, որ Ադրբեջանի ԱԱԾ–ն գործողություններ է անցկացրել, որոնց շրջանակներում, իրենց բնութագրմամբ, ձերբակալվել են մարդիկ, որոնք աշխատել են Հայաստանի հատուկ ծառայությունների օգտին:

«Արևմուտքից ասում են՝ չեք կարող բռնի ինտեգրացիայի ենթարկել, կամ՝ նման հայտարարություններ հնչեցնել, իրենք էլ այս տեսանյութը պատրաստել են՝ ցույց տալու, որ ամեն ինչ նորմալ է, քաղաքակիրթ է»,- մանրամասնեց ադրբեջանագետը՝ նկատելով, որ ռուսական կողմը ևս պետք է տրամադրի իր տարբերակը, քանի որ հակառակ պարագայում՝ հայկական կողմը հայտնվում է անհասկանալի իրավիճակում:

Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանն Ալիևի սանձարձակությունը պայմանավորում է երկու գործոնով՝ Փաշինյանի թուլությամբ և միջազգային անպատժելիությամբ:

«Փլվող աշխարհակարգում երաշխավոր չես կարող գտնել։ Ոչ ոք չի կարող լինել երաշխավոր. Արևմուտքը ևս չի կարող երաշխավոր լինել, որպեսզի Ադրբեջանը չգնա էսկալացիայի, հետևապես՝ այդ ի՞նչ են բանակցում, հարց է։ Դե՛, եթե համարձակություն ունեք, կանգնեք, ասեք՝ ի՞նչ եք բանակցում, ասեք բառ-բառ։ Մի՞թե այնքան ուղեղ չունեք, որ հասկանաք՝ Արցախը հանձնելով՝ կռիվը բերում եք Սյունիք։ Կանգնե՛ք և ասեք, ինչ եք ստորագրում, ասեք, որ Ադրբեջանի սրտի փաստաթուղթը ստորագրելով՝ դուք կլինեք վերջին իշխանությունը»,- ասաց Հայրապետյանը։

Պատմական գիտությունների թեկնածու, Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանի կարծիքով՝ երբ Ալիևը խոսում է խաղաղության մասին, նկատի ունի՝ խաղաղություն՝ առանց հայերի: «Բաքվի համար խաղաղություն կոչվածը՝ առանց հայերի է, այսինքն՝ երբ ասում է՝ խաղաղություն հաստատենք, ոչ թե հայերի հետ է խաղաղություն հաստատում, այլ՝ առանց հայերի»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա: Ալիևն ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում հայտարարել […]

«Խնդիրը հումանիտար շեշտադրումներով է դրվում, բայց խնդիրն ունի լուրջ քաղաքական շերտ, և, կարծում եմ՝ այդ ուղղությամբ պետք է աշխատել, որովհետև այն,  ինչ կատարվում է,  ապացուցում է՝  Արցախը որևէ կարգավիճակով չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ՔՊ նախկին պատգամավոր, ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը՝ անդրադառնալով Արցախը Հայաստանին կապող ճանապարհի 12-օրյա շրջափակմանը:

Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին կրկին փակ է. ինչպես տեղեկանում ենք Արցախի Հանրապետության պաշտոնական պարզաբանումներից՝ պատճառը դարձյալ, այսպես կոչված, ադրբեջանցի բնապահպաններն են: Այս անգամ ադրբեջանցիների կրեատիվությունը մեկ քայլ առաջ է անցել. որոշել են նաև վրան տեղադրել Հայաստանն Արցախին կապող ճանապարհին՝ Շուշիի հարակից հատվածում: