Հունվարի 14-ից Հայաստանում խաղողագործները սկսել են խաղողի այգիների իրենց աշխատանքները, մասնավորապես՝ խաղողի վազերի էտը՝ հատումները։ Աշխատում են, չարչարվում, բայց չգիտեն՝ ի՞նչ բերք կստանան, ի՞նչ արժեքով կիրացնեն այն, կտուժե՞ն, թե՞ կշահեն։ Այսօր խաղողի դաշտերում սնուցման, ոռոգման նախապատրաստական աշխատանքներ են անում։
«Ո՞վ պետք է վճարի սպասարկման գումարները, այսինքն՝ ո՞վ է վճարելու այդ 7,1 տոկոսը, և այդտեղ պետական բյուջեի մասնաբաժինն ինչպիսի՞ն է»:
Մեծ թվով անհուսալի վարկերի առկայությունը լուրջ ահազանգ է, և դա պայմանավորված է՝ ինչպես քաղաքացիների վարկունակությամբ, որը պատշաճ չի գնահատվել բանկերի կողմից վարկը տրամադրելուց, այնպես էլ՝ վարկերի բարձր տոկոսներով ու դրանց նկատմամբ ստեղծված արհեստական բարձր պահանջարկով։ Այս իրավիճակը Կենտրոնական բանկի ոչ բավարար վերահսկողության հետևանք է, ինչը բերել է վարկերի այսպիսի բարձր տոկոսների ձևավորման։ Դրանք ի շահ բանկերի են, ի վնաս՝ քաղաքացիների։
«Վարկերի տոկոսադրույքները կախված են վարկերի նկատմամբ պահանջարկից և առաջարկից,- վարկերի բարձր տոկոսադրույքների մասին լրագրողների հարցադրմանն արձագանքեց ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ մանրամասնելով,- Եթե տեսնում ենք պրոդուկտի նկատմամբ հսկայական պահանջարկ, այդ պահանջարկից եկող գործոններն են, որ թույլ չեն տալիս, որպեսզի վարկերի տոկոսներն արագ ճշգրտվեն ներքևի ուղղությամբ»։
«Օգոստոս ամսին վարկերի տոկոսադրույքը կազմել է 13,37 տոկոս, սեպտեմբերին՝ 13,68, այն դեպքում, երբ ԿԲ-ն սահուն կերպով իջեցնում է տոկոսադրույքը։ Ի տարբերություն սրա՝ մենք տեսնում ենք, որ ընկնում են ավանդների տոկոսները․ այսինքն՝ ավանդներն արձագանքում են, վարկերը՝ ոչ»։
Բանկերի վարկերի երկու ամենախոշոր հատվածները, որոնց բաժին է ընկնում վարկային ընդհանուր պորտֆելի գրեթե կեսը՝ հիփոթեքն ու սպառողական վարկերն են։ Դրանք վարկեր են, որոնք ծանրացած են քաղաքացիների վրա։ Թեև քաղաքացիների վարկային բեռը միայն այդ երկու շուկաներով չի սահմանափակվում։ Այն ավելի մեծ է և ընդգրկում է նաև այլ վարկային շուկաներ
«Հայաստանը «Հյուսիս-Հարավ»-ի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհահատվածի կառուցման համար 236 մլն եվրոյի վարկ կներգրավի ՎԶԵԲ-ից», «Հայաստանը Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկից կներգրավի շուրջ 92 մլն եվրոյի վարկ», «100 մլն դոլարի վարկ՝ Կայունացման և զարգացման եվրասիական հիմնադրամից. ԱԺ հանձնաժողովը հավանություն տվեց համաձայնագրին»․ սրանք նոր պարտքային բեռի մասին օրվա գլխագրերն են։
Վերջին երկու տարիներին արձանագրվող բարձր տնտեսական աճերի պայմաններում, թվում է, թե բանկերը պետք է մեծապես հետաքրքրված լինեին տնտեսության իրական հատվածի ֆինանսավորմամբ։
ՀՀ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը, ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում ներկայացնելով «ՀՀ 2024 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, օրերս նշեց՝ 2024 թվականին կապիտալ ծախսերը կկազմեն 695 մլրդ դրամ, ՀՆԱ-ում հասնում են 6,6 տոկոսի. 2023 թվականի նկատմամբ այն աճում է 0,7 տոկոսային կետով:
«Առնվազն 140 միլիարդի չափով ծախս ավելանալու վտանգ կա Հայաստանի պետական բյուջեի վրա, ինչը նշանակում է, որ եթե այլ ընթացիկ բնույթի ծախսեր չկրճատվեն, այդքանով ավելանալու է բյուջեի դեֆիցիտը, ինչն էլ իր հերթին դառնալու է պատճառ, որ Հայաստանի արտաքին պարտքն էական աճի»,- ասաց Արամյանը։
Գյուղացին կրկին կոտրած տաշտակի առաջ է. քիչ է` կարկուտն է ոչնչացնում բերքը, եղածն էլ չեն կարողանում նորմալ գնով իրացնել։
ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը վստահեցնում է՝ աշխարհաքաղաքական լարված իրավիճակով պայմանավորված բարձր անորոշությունների միջավայրում՝ 2022 թ.-ին Հայաստանի ֆինանսական համակարգն ապահովել է ֆինանսական միջնորդության գործառույթի բավականին բնականոն ընթացք:
«Աշխարհաքաղաքական լարված իրավիճակով պայմանավորված՝ աճող անորոշությունների միջավայրում, համաշխարհային և ներքին տնտեսական ակտիվության ապագա հեռանկարների և գնաճի ռիսկերը պահպանվում են բարձր մակարդակում,- այսօր հրավիրված մամուլի ասուլիսում ֆինանսական կայունության ռիսկերին անդրադառնալով՝ նշեց ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ հավելելով, – Վերջինից ածանցված՝ բարձր են գնահատվում նաև տնտեսության պարտքային բեռի հնարավոր աճի և դրանից բխող վարկային կորուստների նյութականացման ռիսկերը»:
ՔՊ պատգամավորներն առաջարկում են բանկերին, վարկային կազմակերպություններին արգելել ՀՀ ռեզիդենտ քաղաքացիներին վարկեր տալ արտարժույթով. հարցն օրերս քննարկվել է ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նիստում՝ «Արժութային կարգավորման և արժութային վերահսկողության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» նախագիծը ներկայացնելիս:
