#Սուրեն Սարգսյան

«Россия сегодня» գործակալության գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովին տված հարցազրույցում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն անդրադարձել է Հայաստանի վերազինմանը և Հնդկաստանի, Ֆրանսիայի կողմից սպառազինության մատակարարմանը, ինչպես հայ-ամերիկյան պաշտպանական համագործակցությանը, և նշել, որ իրենց մտահոգում է այս ամենը:

Ռուսաստանն ասում է՝ մի՛ օգտագործեք ձեր հրթիռները մեր տարածքի խորքում հարվածներ հասցնելու համար, որովհետև դա ուղիղ պատերազմի կբերի Միացյալ Նահանգների և Ռուսաստանի միջև, քանի որ այդ դեպքում ԱՄՆ-ն է տրամադրելու ծրագրավորումը, որը հնարավոր է դարձնելու այդ հրթիռների օգտագործումը: Մենք երկու միջուկային գերտերություններ ենք, և իմ ռեալիզմի տեսակը կասեր՝ այո՛, դա իրական է:

Սուրեն Սարգսյանի դիտարկմամբ՝ ամենամեծ մարտահրավերը և խնդիրը, որն առնչվում է նաև Հայաստանին, Իրանի նկատմամբ ԱՄՆ ագրեսիվության աստիճանն է, նաև՝ ներգրավվածության:

«Վրաստանի, ԱՄՆ-ի ընտրությունների, ուկրաինական և Մերձավոր Արևելքի հակամարտությունների ազդեցությունը Հայաստանի անվտանգային իրավիճակի վրա» թեմայով աշխատաժողովի ժամանակ  քաղաքագետ, ամերիկագետ Սուրեն Սարգսյանը նշեց, որ ուկրաինական և իրանական ուղղությունները Թրամփի վարչակազմի համար կարևոր են լինելու, դրանք նաև Հայաստանի համար են կարևոր, քանի որ անուղղակի ազդեցություն են ունենալու:

«Մեզ համար ամենավատ զարգացման սցենարը կարող է լինել այն, որ Միացյալ Նահանգները Ռուսաստանի Դաշնության հետ չհաջողի ընդհանուր հայտարարի գալ ուկրաինական կոնֆլիկտի շուրջ, և բացի դրանից՝ ԱՄՆ կառավարությունը սկսի գործել ավելի ագրեսիվ Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեմ։ Դա մեզ համար անվտանգային տեսանկյունից լինելու է ամենամեծ, ամենածանր մարտահրավերը»:

«Չեմ բացառում նաև այդ սցենարը: Նորից եմ ասում՝ նոր վարչակազմ է եկել՝ պահպանողական, Թրամփն իր բոլոր ելույթներից առաջ մի քանի հոգու հետ աղոթում է, այդ մարդկանց մեջ կա հավատք, հիմա, պարզ չէ՞, որ այդ մարդկանց վերաբերմունքը հավատքի և կրոնի նկատմամբ էապես տարբերվելու է, քան այլ իշխանությունների մոտեցումը: Հայաստանում կլինի Բագրատ Սրբազանը, թե այլ մարդ, չեմ կարող ասել, որովհետև դեռ չենք սկսել աշխատել այս վարչակազմի հետ, բայց նորից եմ ասում՝ այդ երեք ուղղությունները շատ կարևոր են»:

«Ես դա չէի համարի, որ ազդելու է Հարիսի թիմի արտաքին քաղաքականության վրա, չեմ կարծում, որ Հարիսի թիմի արտաքին քաղաքականությունը լինելու է այնպիսին, ինչպիսին Բայդենինն է, ընդհանուր շատ գծեր կլինեն, սակայն լինելու է այլ թիմ, այլ վարչակարգ և այլ արտաքին քաղաքականություն»։

Միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի խոսքով՝ Միացյալ Նահանգներում ընտրությունների արդյունքների վերաբերյալ դժվար է ենթադրություններ անել, հատկապես որ, թեկնածուներն այդքան էլ մեծ չեն։

Այսօրվա մարտահրավերներին միանշանակ պարզ պատասխան չկա, միակ տարբերակը պայքարելն է, անընդհատ խոսելը, հիշեցնելը, քննարկելը։ Այնպես չէ, որ մեր անցյալում, մեր պատմության մեջ վերանայման կարիք ունեցող ինչ-որ փուլեր և իրադարձություններ չկան։ Եթե մենք ունենայինք նորմալ ակադեմիական միջավայր, որտեղ ընդունված լիներ կառուցողական քննադատությունը, մարդիկ աշխատություններ գրեին, գրախոսեին իրար, ոչ թե այսօրվա պես գրաքննեին և ինքնագրաքննեին, կլիներ բանավեճ, ինչ-որ խոսույթ։

«Բնական է, որ Իրանի քթի տակ տեղի են ունենում պրոցեսներ, որոնք Իրանի շահերից չեն բխում, որովհետև գիտեք, ԱՄՆ-ի և Իրանի հարաբերություններն այս պահին որքան բարդ են և կարգավորվելու հույս էլ այս պահին չկա: Բնական է, որ Իրանը նյարդայնանում է, որովհետև իր քթի տակ տեղի են ունենում պրոցեսներ, որոնք իր շահերից չեն բխում: Իսկ թե ինչու է հայկական կողմը թաքցրել, իսկ իրանական կողմը հատուկ ընդգծել այդ հատվածը, կարծում եմ՝ իրանական կողմը հատուկ ընդգծել է դա՝ իմանալով, որ հայկական կողմն այդ մասին չէր խոսելու»,- պարզաբանեց նա:

«Արցախի սեղմվող օղակը» թեմայով քննարկման ժամանակ միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը նկատեց, որ թեև դիվանագիտության մեջ հնարավորություններ կան, սակայն լուծումներ գտնողներ, իրականացնողները  պետք է  համապատասխան կարողություններ, գիտելիք, փորձ ունենան: Ըստ նրա, սակայն, վերջինը մեր մասին չէ:

Պետանվտանգությունից մինչև դիվանագիտություն. «Մի կյանքից ավելի»՝ միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի հեղինակած գիրքն է, բացառիկ մանրամասներ հոր` դեսպան, պետանվտանգության գնդապետ, պրոֆեսիոնալ ջութակահար Արմեն Սարգսյանի կյանքից:

«Ադրբեջանը պատերազմի ժամանակ  բավականին լուրջ և անթաքույց աջակցություն է ստացել և՛ Թուրքիայից, և՛ Իսրայելից, ինչն էլ նշանակում է, որ Ադրբեջանն ինչ-որ բան պետք է տրամադրի դրա դիմաց: Բոլորի համար պարզ է, որ «ինչ-որ բան տրամադրելը» լինելու է հակաիրանական գործողությունների տեսքով: Կարծում եմ՝ առաջիկայում դրա դրսևորումները կտեսնենք, և պրոցեսները, որոնք արդեն տեղի են ունենում, դրա վառ ապացույցն են»,- 168.am-ի հետ զրույցում մանրամասնեց միջազգայնագետը՝ հիշեցնելով, որ քննարկվում են նաև ռազմական գործողությունների սցենարներ:

«Թե ինչո՞ւ հասանք այս կետին, կարծում եմ՝ հարցի պատասխանը հստակ է, որովհետև վերջին 5 տարիների ընթացքում Հայաստանը չունեցավ ադեկվատ արտաքին և անվտանգային քաղաքականություն, ինչի հետևանքով մենք հասանք այն կետին, որտեղ հիմա գտնվում ենք»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը:

«ԱՄՆ-ը շարունակում է  լինել միակ պետությունը, որն ուղիղ ֆինանսական աջակցություն է տրամադրում Լեռնային Ղարաբաղին՝ տարբեր ՀԿ-ների միջոցով: Այսինքն, դե ֆակտո սա ճանաչման ինչ-որ փաստ է, որը կարող ենք օգտագործել: Հաջորդ հանգամանքն այն է, որ ԼՂ ներկայացուցչությունը գրանցված է ԱՄՆ Արդարադատության դեպարտամենտի կողմից՝ որպես ժողովրդի կողմից ընտրված օրինական իշխանությունների ներկայացուցչություն»,- նշեց միջազգայնագետը:

Միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը հայ-ադրբեջանական գործընթացներում Արևմուտքի շտապողականությունը պայմանավորում է աշխարհաքաղաքական բնական մրցակցությամբ:

«Երևի տեսաք, թե Ալիևն ի՞նչ հայտարարություններ էր անում և, բնականաբար, տեսաք նաև Հայաստանի կողմից բացակայող արձագանքներն ու պատասխանները: Միջազգային հարաբերություններում ընդունված չէ պետության ղեկավարի ներկայությամբ այդպիսի բաներ անել և պատասխան չստանալ»,- Ղարաբաղյան շարժման 35-ամյակին նվիրված համաժողովի շրջանակներում լրագրողների հետ զրույցում ասաց միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը՝ անդրադառնալով երկու օր առաջ Մյունխենում անվտանգության համաժողովի ընթացքում Փաշինյան-Ալիև քննարկմանը:

«ՀՀ-ն խնդիրն ամբողջությամբ և հաջողությամբ բարդել է ռուսների վրա և ընդհանրապես չի ցանկանում զբաղվել Բերձորի խնդրով: Իսկ իրականում՝ իշխանությունները շատ լուրջ քայլեր կարող էին ձեռնարկել և շատ լուրջ աշխատանք կարող էին տանել միջազգային հանրության հետ՝ դիվանագիտական խողովակներով, պառլամենտական դիվանագիտության գործունեության ընթացքում: Բայց, ցավոք սրտի, ականատես եղանք նրան, որ իշխանությունները նման ցանկություն չունեցան և գործուն քայլերի էլ, ըստ էության, չդիմեցին»,- մանրամասնեց նա:

«Միջազգային հանրությունն արձագանքում է այն պարագայում, երբ ազգային կամ պետական իշխանությունները խնդիրների մասին բարձրաձայնում են, ներկայացնում են իրենց դիրքորոշումը։ Ցավոք սրտի, Հայաստանի իշխանություններն այս առիթով առանձնապես ակտիվ չեն. մեծ հաշվով, պատասխանատվությունը մեծ մասամբ «գցում են» ռուսների վրա»,- «Ինչպե՞ս պահել Արցախը հայկական» թեմայով փորձագիտական  քննարկմանն անդրադառնալով Արցախի շրջափակմանը՝ նշեց միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը:

 «Միացյալ Նահանգների ռազմավարությունը, սկսած 90-ականների սկզբից,  եղել է մեր տարածաշրջանում ռուսական ազդեցության կրճատումը՝ սա պլան մինիմումն է, կամ պլան մաքսիմումը՝  Ռուսաստանին ընդհանրապես տարածաշրջանից դուրս մղել»,- «Ինչո՞վ ավարտեցինք և սկսեցինք տարին» թեմայով քննարկման ժամանակ նշեց Ամերիկյան հետազոտությունների հայկական կենտրոնի հիմնադիր Սուրեն Սարգսյանը:

Արդեն 72 ժամ է՝ Արցախը շրջափակման մեջ է: Լաչինի միջանցքի փակումը լուրջ հումանիտար հետևանքներ ունի և հետ է մղում խաղաղության գործընթացը։ Թվիթերում գրել է ԱՄՆ Պետքարտուղարության ներկայացուցիչ Նեդ Փրայսը։

Միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի գնահատմամբ՝ Ֆրանսիայի խորհրդարանի պալատների Հայաստանին աջակցող բանաձևերը թեև պարտադիր իրավաբանական ուժ չունեն, սակայն քաղաքական նախադեպի առումով չափազանց կարևոր են:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանն է:

«Ֆրանսիայի խորհրդարանի ընդունած բանաձևն ընդամենը բանաձև է: Այսինքն՝ օրենք չէ, իրավական պարտադիր ուժ ունեցող փաստաթուղթ չէ, իրավական առումով նախադեպ չէ, բայց կարող է քաղաքական առումով նախադեպ լինել՝ ինչպիսիք եղան ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի և Սենատի կողմից ընդունված բանաձևերը, որոնք կարևոր ազդեցություն ունեցան նաև Նախագահի կողմից Ցեղասպանության ճանաչման տեսանկյունից»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը՝ անդրադառնալով Ֆրանսիայի Սենատի ընդունած Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցներ սահմանող բանաձևի հնարավոր հետևանքների մասին մեր հարցադրմանը:

Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր, միջազգայնագետ Արթուր Խաչիկյանի կարծիքով՝ Իրանի հայտարարությունները, թե հարևան երկրների, մասնավորապես՝ Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունն իր համար «կարմիր գիծ» է, զուտ ճնշում է Ադրբեջանի վրա, որպեսզի այդ երկիրը զերծ մնա հարձակումներից։

Տարածաշրջանային զարգացումներ. Արցախ-Հայաստան թեմայով հանրային քննարկման ժամանակ միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանն անդրադառնալով Միացյալ Նահանգների Ներկայացուցիչների պալատի ընտրություններին, ասաց, որ բոլոր հարցումների ու կանխատեսումների համաձայն, ամենայն հավանականությամբ Ներկայացուցիչների պալատում հանրապետականները կդառնան մեծամասնություն՝ ըստ էության դեմակրատներից վերցնելով իշխանությունը։

«Արևելյան Ադրբեջանի և Նախչիվանի միջև կապն ապահովելու նպատակով հայ-ադրբեջանական սահմանին 3 անցակետերի բացման վերաբերյալ» Նիկոլ Փաշինյանի թվիթերյան գրառումը փորձագիտական շրջանակները խնդրահարույց են համարում ոչ միայն բովանդակության տեսանկյունից, այլև՝ ձևակերպումների: