Արդյո՞ք խաղաղապահները պատրաստվում են լքել Արցախը. 168․am-ի հետ զրույցում ռուս ռազմական վերլուծաբան Պավել Ֆելգենգաուերն ասաց, որ սեպտեմբերին Ադրբեջանի իրականացրած գործողությունից հետո, երբ Լեռնային Ղարաբաղում չմնաց հայկական բնակչություն, բնական է, որ խաղաղապահ զորակազմը պետք է վերակազմավորվի, փոփոխություններ իրականացնի։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարի եթերում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Իրանի Իսլամական Հանրապետության Խորհրդարանի նախկին պատգամավոր (2012-2020թթ.), պատմական գիտությունների թեկնածու Կարեն Խանլարյանն է։
«Առանց երկար մտածելու՝ հանձնեցին Բերձորը, դրա հետ միասին՝ նաև միակ ցամաքային ճանապարհը։ Սա Հայաստանի, որոշ առումով՝ նաև Արցախի իշխանությունների անտրամաբանական ու անհասկանալի քայլերի արդյունքն է։ Իզուր չէր, որ քարոզչություն էր իրականացվում, թե Ռուսաստանը մտել է Արցախ ու դուրս չի գալու, այդպես էին անում, որպեսզի ամբողջ պատասխանատվությունը թողնեին Ռուսաստանի վրա։
«Ռուսաստանն այսօր համաշխարհային պատերազմի մեջ է ու շատ դժվար պատերազմի: Հիմա ի վիճակի չէ զորք ուղարկել Հայաստան ու օգնել Հայաստանին»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ցանցային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Գագիկ Հարությունյանը՝ անդրադառնալով հարցին, թե ինչո՞ւ Ռուսաստանը չօգնեց Արցախին, ինչը ենթադրում էր նաև օգնություն Հայաստանին։
2018 թվականի հայտնի իրադարձություններից հետո մեկնարկեց պետականության և որպես դրա հիմնասյուն` զինված ուժերի կազմաքանդման գործընթացը, սակայն բանակն իր դիմադրողականության շնորհիվ դեռ որոշ ժամանակ իր խնդիրը կատարում էր:
Այսօր Եվլախում տեղի ունեցած Ադրբեջանի և Արցախի Հանրապետության ներկայացուցիչների հանդիպումից մեկ օր առաջ՝ սեպտեմբերի 20-ին, հայտնի դարձավ, որ Արցախում ռուս խաղաղապահներ են զոհվել: Մասնավորապես, ՌԴ ՊՆ-ն հաղորդագրություն տարածեց, որ դիտակետից վերադարձող խաղաղապահների ավտոմեքենայի վրա են կրակել Արցախի Ջանյաթաղի շրջանում:
«Արևմտյան ծուղակի և՛ մասնակից, և՛ զոհ Փաշինյանը, միևնույն ժամանակ վախենում է ռուսական զայրույթից. եթե չվախենար, ապա հիմա ստորագրել էր արևմտյան տարբերակը, որը նույն ադրբեջանականն է, որի նպատակն Արցախում ապրող հայերի տարհանումն է»։
«2020 թվականի պատերազմից հետո դասակարգել ենք մեր առաջնահերթ խնդիրները՝ կարգավիճակ, անվտանգություն, դիվանագիտություն, ժողովրդագրական, սոցիալական վիճակ և այլն։ 44-օրյա պատերազմից հետո անվտանգությունը մեզ համար թիվ մեկն է»,- այս մասին հրավիրված մամուլի ասուլիսի ժամանակ ասաց Արցախի Հանրապետության ԱԺ նորընտիր նախագահ Դավիթ Իշխանյանը։
Հարգելի պարոն և տիկին, պատերազմից վատ բան էլ կա, երբ ձեր դուռը ջարդում ու ձեզ ձեր անկողնու մեջ կացնով սպանում են, իսկ դա շատ հնարավոր է։ Դուք ինձնից խելացի եք, որոշումը ձերն է։ Պատրա՞ստ եք ձեր բարեկամի կամ հարևանի երեխայի արյան գնով պաշտպանել ձեր տունը։ Համոզված եմ, որ անգամ ինձ հետ համաձայն չլինելու դեպքում յուրաքանչյուրդ պատրաստ եք ձեր երեխայի պատվի համար դիմացինի կոկորդը կրծել։
Գառնիկ Դավթյանի մեկնաբանությամբ՝ հատկապես 2022-ի հոկտեմբերի 6-ից հետո պարբերաբար իրականացվող գործողություններով հաստատվում է, որ Ադրբեջանը բազմաթիվ նպատակներ է հետապնդում, ամենաակներևը՝ պայմաններ ստեղծել էթնիկ զտում կատարելու համար, այնուհետև արցախահայության մոտ սեփական հողում անվտանգ չզգալու հոգեբանություն ներարկել։ Նաև հոգեբանական, տնտեսական ու մարդկային ռեսուրսն աստիճանաբար սպառելով՝ մարդկանց այլընտրանք են տալիս՝ կա՛մ դուրս եք գալիս, կա՛մ մահանում եք։
Այսօր հայտնի դարձավ, որ Բերձորի (Լաչին) միջանցքում՝ Հակարիի կամրջի մոտ տեղադրված ադրրբեջանական ապօրինի անցակետում առևանգվել են 3 հայ երիտասարդներ: Հայտնի է նրանցից մեկի անունը՝ Ալեն Սարգսյան՝ ծնված 2001թ.:
Արդեն մի քանի օր է՝ Ադրբեջանի ԶՈւ ներկայացուցիչները կրակում են Արցախի Հանրապետության Սարուշեն գյուղի դաշտերում աշխատող խաղաղ բնակիչների և գյուղատնտեսական տեխնիկայի ուղղությամբ՝ խոչընդոտելով ցորենը հավաքելու աշխատանքներին։
«Ժամանակն է եկել, որ լոկալ, փոքր իրավիճակներում ատամ ցույց տրվի, կանգնել կողքի ու մատնացույց անել խաղաղապահներին ու ասել՝ իրենք են մեղավոր… լավ, խաղաղապահները թողեցին դուրս եկան, հետո՞, մեդալի հակառակ կողմն իրենք ինչպե՞ս են տեսնում։ Ինչպե՞ս են մի քանի հոգի իրենց վրա պատասխանատվություն վերցնում 120 հազար բնակչի ճակատագրի հետ խաղալու համար, ո՞վ է փոխարինելու ռուս խաղաղապահներին, ՄԱԿ-ի խաղաղապահնե՞րը»։
Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր ԿԱՐԵՆ ԻԳԻԹՅԱՆՆ այն կարծիքին է, որ Հայաստանի լինել-չլինելը հենց Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո սկսեց դրվել կասկածի տակ:
«ՀՀ-ն, որը միշտ եղել է Արցախի անվտանգության երաշխավորը, ասում է, թե Արցախն ադրբեջանական է, իսկ մեր հասարակությանը փորձում են շեղել, խաբել, թե ռուս խաղաղապահները, եվրոպացիներն ու ամերիկացիները պետք է ինչ-որ քայլեր ձեռնարկեն, որ այս իրավիճակից դուրս գանք,- լրագրողների հետ հանդիպմանը նշեց Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության երիտթևի նախագահ Հենրիխ Դանիելյանը՝ անդրադառնալով Արցախի 8 ամիս տևող շրջափակմանը, ապա շեշտեց,- Քայլեր պետք է ձեռնարկի Հայաստանի Հանրապետությունը, Նիկոլ Փաշինյանը:
Այո, ցավոք, այս դաշտում չկա հայկական կողմ, ոչ ոք հայկական կողմին հաշվի չի առնում, իսկ ադրբեջանական կողմն այս բարձր լարվածության պահին, բնականաբար, ռուս խաղաղապահներին Արցախից դուրս բերելու քարոզչություն է վարում՝ ունենալով թուրքական կողմի անվերապահ աջակցությունը։ Սակայն, կրկնում եմ, շատ բան կախված է ռուս-ուկրաինական պատերազմի արդյունքներից:
Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանն այսօր Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում հանրահավաքի ժամանակ հայտարարեց, որ 7 ամիս շարունակվող Արցախի ամբողջական շրջափակումը հասել է օրհասական կետի։ Երբ այլևս վտանգված է 120.000 մարդու, այդ թվում՝ 30.000 երեխաների, 20.000 տարեցների կյանքը, երբ մի ամբողջ ժողովրդի գլխին կախված է գոյաբանական սպառնալիքներ…
Արդեն 201-րդ օրն է՝ Արցախի Հանրապետությունն Ադրբեջանի կողմից գտնվում է շրջափակման մեջ։
Ադրբեջանական ագրեսիան Արցախի և Հայաստանի ուղղությամբ կանխատեսելի էր, որովհետևակնհայտ է, որ Ադրբեջանն ունի մաքսիմալիստական նպատակներ՝ հայաթափված Արցախ և իր ազդեցության զրոյական մակարդակում գտնվող Հայաստան, ինչից հետո տարածաշրջանը կվերածվի ադրբեջանաթուրքական գոտու։
Ցավալիորեն պետք է արձանագրել, որ ՀՀ իշխանությունները հլու-հնազանդ շարունակում են կատարել ադրբեջանական պահանջները՝ անկախ նրանից, թե դրանք որևէ ձևով փաստաթղթավորվա՞ծ են, թե՞ բանավոր ձևով են հնչում: ՀՀ իշխանություններն արդեն հասցրել են մեծ հարված հասցնել Արցախին, Արցախի ինքնորոշման իրավունքին, անվտանգությանը, արցախցիներին, և այս պարագայում որևէ ձևով չեմ բացառում, որ մի փուլում Հայաստանն առհասարակ նույնիսկ հումանիտար ուղղությամբ տրամադրվող ֆինանսավորումը կարող է դադարեցնել:
Ապրիլի վերջին «GALLUP International Association»-ի Հայաստանում լիիրավ անդամ Էմ Փի ՋԻ ՍՊԸ-ն հերթական հարցումն է իրականացրել, անդրադարձել է նաև առկա անվտանգային մարտահրավերներին:
«Իմ կարծիքով՝ Ռուսաստանում ուշադրություն են դարձրել, որ Հայաստանն իր քաղաքականությամբ հեշտացնում է Ադրբեջանի համար բացատրելը, թե ինչու նա պետք է անցակետ դնի, ամբողջությամբ հայ բնակչությունը դուրս բերի Արցախից: Հասկանալի է, որ հայ բնակչությունից հետո նաև ռուս խաղաղապահներն են դուրս գալու: Ենթադրում եմ, որ մեղադրել են, որ Փաշինյանը Ալիևի հետ միասնական է խաղում: Բայց Նիկոլ Փաշինյանը դա չթաքցրեց, նույնիսկ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին ասաց, որ Պրահայում և Սոչիում արդեն պայմանավորվել են»,-ի պատասխան՝ ասաց քաղաքական մեկնաբանը:
Արցախի նախկին պետնախարարը մեկ այլ խնդիր համարեց «տալոնների չաշխատելը»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Արցախի Հանրապետության նախկին պետնախարար, հասարակական-քաղաքական գործիչ Ռուբեն Վարդանյանն է:
«Արցախում շատ վատ իրավիճակ է, հաշվի առնելով, որ այս օրերին Արցախում սպեկուլյացիան է առաջ գալիս, այսինքն՝ գների աճ է նկատվում: Դա շատ վատ տենդենց է: Եթե իշխանությունները տեղյակ չեն՝ ինչից է, ինչ ճանապարհներով են այդ թանկ ապրանքները մտնում Արցախ, ապա նրանք չեն տիրապետում իրավիճակին: Եթե նրանք տեղյակ են և կրավորական կեցվածք ընդունելով՝ չեն փորձում այս ամենի դեմն առնել, ապա սա թույլ է տալիս մտածել, որ իշխանությունների հովանու ներքո մարդիկ գերշահույթներ են ստանում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության ղեկավար Դավիթ Գալստյանը:
Ադրբեջանը շարունակում է հետագա սադրանքների համար հող նախապատրաստել՝ պնդելով, թե իբր ադրբեջանական տեսադիտարկման համակարգերն արձանագրել են ՌԴ խաղաղապահների ուղեկցությամբ ՀՀ ԶՈՒ ռազմական տեխնիկայի շարասյան երթը Ստեփանակերտ-Ղայբալիշեն-Լիսագոր ճանապարհով, ինչը ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը բազմիցս հերքել է, այսօր ևս: Սակայն Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը գերատեսչության ղեկավար կազմի հետ խորհրդակցության ժամանակ հրահանգել է՝ «միջոցներ ձեռնարկել՝ կանխելու Հայաստանի կողմից հնարավոր սպառնալիքները, որոնց միջոցով փորձ կարվի արհեստականորեն լարվածություն ստեղծել տարածաշրջանում»:
«Հո իջևանցի Նիկոլի համար ՆԱՏՕ-ի կամ աշխարհաքաղաքական կենտրոնների աչքերը չէ՞ր ուռել. պարզից էլ պարզ է՝ նրան իշխանության են բերել ընդամենը Ռուսաստանին Հարավային Կովկասից հեռացնելու համար, իսկ Փաշինյանն էլ կատարում է իր առաջ դրված պահանջները, որոնք դրել է նաև ԱՄՆ ազգային անվտանգության գծով նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնը՝ հայ ժողովրդին իր պատմական կաղապարներից ձերբազատվելու մասին արած հայտարարությամբ, այնպես որ, պետք է զարմանալ, եթե նա հայկական շահից բխող որևէ քայլ անի»։
Ռուսաստանն ամեն կերպ փորձում է չկատաղեցնելով Ադրբեջանին՝ ֆիքսել ադրբեջանցիների պատասխանատվության հարցը: Ադրբեջանն ինչո՞վ է շահագրգռված օր առաջ լուծել արցախահայության «ինտեգրման» հարցը: Իրեն պետք է, որ այս հարցը լուծի մինչև այն պահը, հենց Ռուսաստանը շուռ կտա դեպի այս տարածաշրջան, որովհետև ինքը հոյակապ հասկանում է, որ դրանից հետո արցախահայությունը կարող է վերածվել Ռուսաստանի ձեռքում շատ կոշտ մտրակի, որը կիջնի Ադրբեջանի գլխին»:
«Կին ազատամարտիկների միության» նախագահ, գնդապետ Աիդա Սերոբյանը պատահական չի համարում, որ Արցախում դիվերսիան տեղի ունեցավ սպարապետ Վազգեն Սարգսյանի ծննդյան օրը:
Բաքուն շտապում է սՄիջազգայնագետ Արմեն Մանվելյանը ցավով արձանագրում է՝ աշխարհաքաղաքական զարգացումներն ընթանում են ոչ հօգուտ Հայաստանի: Իսկ պատճառը, ըստ նրա, գործող քաղաքական ռեժիմի հակահայկական դիրքորոշումն է:կսել Արցախից ռուս խաղաղապահ զորքերի դուրսբերման գործընթացը. Արմեն Մանվելյան
