Երբ արդեն ակնհայտ էր Ռուսաստանի ու Ղազախստանի նախագահների միջնորդական առաքելության և Ժելեզնովոդսկում ստորագրված համաձայնագրի անարդյունավետությունը տարածաշրջանում իրադրության նորմալացման համար, քանի որ ադրբեջանական կողմը գերադասում էր հակամարտությունը լուծելու ռազմական ուղին, ավելի քան հրատապ է դարձել ինքնապաշտպանության ուժերի կազմավորման տեմպերի արագացման ու պաշտպանության արդյունավետ կազմակերպման համար անհրաժեշտ միջոցների հայթայթման հարցը:
Պատմության այդ սրընթաց ակնթարթը, Լաչինի միջանցքի բացման հաջող ռազմագործողությունը հանգեցրին Արցախի Հանրապետության շրջափակման օղակի ճեղքմանը, ինչո՞ւ չէ, նաև կյանքի ճանապարհի բացմանը, հետևաբար և արհեստականորեն մասնատված ժողովրդի երկու կեսի գործնական միավորմանը:
Եթե հանրագումարի բերենք Քննչական կոմիտեի պատասխան գրությունը, ապա 44-օրյա պարտության մեղավորը միայն բանակն է ու զինվորականությունը: Այսինքն, Նիկոլ Փաշինյանը՝ որպես գերագույն հրամանատար, ով օրենքով կարող է ռազմական և քաղաքական որոշումներ կայացնել և կայացրել է, մեղավոր չէ, թեպետ պատերազմը վարում է պետությունը:
Ընտրություն կեղծելու համար սեփական ձեռքը կտրել խոստացող Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը՝ հրոսակախմբի վերածված ոստիկանության միջոցով, այսօր Բաղրամյան փողոցում խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ հատուկ միջոցների կիրառման արդյունքում կտրեց քաղաքացու ձեռքը։ Ամենաուղիղ իմաստով։
«Ալիք մեդիայի» տաղավարում Արցախի ՊԲ նախկին հրամանատար, 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի ԱԽ քարտուղար Սամվել Բաբայանն անդրադարձել է հայտնի հակահարձակման և Շուշիի օպերացիաներին: Նախ՝ հայտնի հակահարվածի օպերացիայի մասին (1:06:35-1:11:52):
Օրերս Դաշնային խորհրդի միջազգային հարաբերությունների հանձնաժողովի ղեկավար Գրիգորի Կարասինն Ադրբեջանի Միլլի Մեջլիսի Միջազգային հարաբերությունների և միջխորհրդարանական հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Սամեդ Սեիդովի հետ հանդիպմանը հայտարարեց, որ Ռուսաստանը հույսեր է կապում Ադրբեջանի աջակցության հետ՝ Ստեփանակերտում Ռուսաստանի գլխավոր հյուպատոսության բացման նախապատրաստական աշխատանքների հարցում, որը կսկսվի մոտ ապագայում։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախմբի Վաշինգտոնի գրասենյակի խոսնակ Եղիսաբեթ Չուլջյանն է։
Հայաստանի Հանրապետությունում ներքաղաքական բուռն իրադարձությունները, այսպես կոչված, սահմանազատման ապօրինի գործընթացի ֆոնին ստվերեցին օրերս ԼՂ Իվանյան բնակավայրում տեղի ունեցած՝ Արցախից ՌԴ խաղաղապահների դուրսբերման հանդիսավոր արարողությունը: Այդ մասին հայտնել էին ադրբեջանական լրատվամիջոցները:
Նիկոլ Փաշինյանի ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ դաշնակից, Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն պետական այցով Ադրբեջանում էր, որի շրջանակում ադրբեջանական կողմն առանձնահատուկ շոուի վերածեց Լուկաշենկոյի այցն օկուպացված Ֆիզուլի և Շուշի։
Այն, ինչ արել է այս իշխանությունը ու դեռ փորձում է անել, արդարացում չունի։ Ամբողջությամբ ձախողել են պետական կառավարումը։ Վեց տարի երկիրը պահել են ստի ու կեղծիքի մեջ։
Մեր եռատոնը վերստին եռագույնով կտոնենք, ազգովին կվերադարձնենք մեր հաղթանակները, կվերականգնենք հայոց բանակի փառավոր անցյալն ու ազգադավների կողմից մսխված համազգային պայքարի մեր ձեռքբերումները, եթե այսօր մեզնից յուրաքանչյուրն առաջին հերթին հաղթի իր ներսի անտարբերությանը, կործանարար հուսահատությանն ու համազգային ներուժի նկատմամբ թերահավատությանը:
Հաղթանակի համար, բացի բանակից ու հրամանատարությունից, բացի զինամիջոցից ու խելքից, անհրաժեշտ է նաև ցանկություն, հաղթանակած լինելու ցանկություն և հաղթանակի կամք։
«Ինչպես տեսնում ենք, Ադրբեջանն ինչպես այս, այնպես էլ խաղաղապահներին դուրս բերելով՝ ձգտում է վերջնականապես ամրագրել իր վերահսկողությունը պատերազմում գրաված տարածքների նկատմամբ, որպեսզի որևէ «բաց», չմեկնաբանված հարց չմնա։ Եվ կարծում եմ՝ սա հերթականներից մեկն էր Բաքվի համար»,- նշեց Տարասովը։
1919 թվականի նոյեմբերին Սյունիքի ռազմական բախումները կարևոր հաղթանակ էին հայկական ուժերի համար, քանի որ ադրբեջանական ռազմական ծրագիրը հստակ էր՝ գրավել Հայաստանն ամբողջությամբ: Սյունիքում հաջողելու դեպքում կոտրվելու էր պետության ողնաշարը, ու գործի էին անցնելու Ղազախում գտնվող մի քանի հազարանոց զորքերը, որոնց առաջադրանքն էր՝ գրավել Երևանը: Սյունիքում և ռազմաճակատի այլ ուղղություններում հայկական զորքերը կարողացան կանխել թուրք-ադրբեջանական ծրագիրը:
1920 թվականի մարտ ամսի կոտորածների արդյունքում սպանվեց մոտ 20 հազար հայ: Այս թիվը, բնականաբար, կարող էր ավելի մեծ լինել, եթե դիմադրություն ցույց չտային հյուծված և զինաթափված հայերը: Սակայն այս իրադարձությունները, պատմական փաստերը ևս ցույց տվեցին, որ անգամ ամենաանհնարին պայմաններում թուրք-ադրբեջանական հրոսակները դիմադրություն ստանալիս նահանջում են: 1920 թվականի Շուշիի դեպքերի ժամանակ տեղի ունեցած այս իրադարձություններն այդ ամենի պատմական փաստերն են:
Մեր տեղեկություններով՝ օրեր առաջ Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) գիտական խորհրդում քննարկվել է Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևին ԵՊՀ պատվավոր դոկտորի կոչում շնորհելու հարցը, որը, սակայն, մերժվել է: Այդ կապակցությամբ մենք զրուցել ենք ԵՊՀ Ուսանողական խորհրդի նախագահ Խաչիկ Աբաջյանի հետ:
Ադրբեջանն այս ցուցահանդեսին ներկայացել էր ստենդներով, որոնցում հայկական Արցախի դրվագներն էին, ու չկար այս ցուցահանդեսի որևէ կազմակերպիչ, որ արգելեր ցեղասպան Ադրբեջանին հիշատակել հայկական ժառանգությունը ցուցահանդեսում:
Չի բացառվում, որ նույն պատկերն է նաև Օնիկ Գասպարյանի փակ հարցաքննությունների դեպքում, ինչի մասին մենք չենք իմանա, եթե անգամ Քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը պատրաստ լինի, եթե, իհարկե, Դավիթ Տոնոյանը և Օնիկ Գասպարյանը դրան ծանոթանալուց և աղավաղումներ հայտնաբերելուց հետո հրապարակավ չխոսեն այդ մասին:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովն է։
Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանի հրամանով Սերգեյ Առստամյանը նշանակվել է քննչական կոմիտեի նախագահի խորհրդական: Նա 2020-2022թթ. եղել է Արցախի Հանրապետության զինվորական կոմիսար, իսկ 2022-2023թթ.-ին՝ ԱՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարի եթերում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր Կարեն Իգիթյանն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, պաշտպանության նախկին առաջին փոխնախարար Արտակ Զաքարյանն է։
Ադրբեջանի ղեկավարությունը մեկ անգամ չէ, որ ասել է՝ Հայաստանի հետ նոր պատերազմ չեն ուզում, բայց սեփական զինված ուժերի զարգացումն ու հզորացումը շարունակելու է իրենց համար առաջնահերթություն լինել:
«Ես հակված եմ տեսնել երևույթներ, որոնք անմիջապես կապված են միջազգային հանրույթի այն շփոթմունքի հետ, որ իրենք թույլ տվեցին Արցախում տեղի ունեցած էթնիկ զտումը: Կարծեք թե ինչ-որ փորձ է արվում հումանիտար զանազան մոտեցումներով ու ֆինանսական ու մշակութային զանազան աջակցությամբ մի փոքր մեղմելու իրավիճակը: Սա սկզբունքային քաղաքականություն չէի անվանի: Ավելի շատ սա արձագանք է՝ արդեն իսկ տեղի ունեցածին: Բայց ամերիկյան այս արձագանքը կարևոր եմ համարում, կարծում եմ, որ դա բոլոր դեպքերում լուրջ նախազգուշացում է, քանի որ իրենք հետաքրքրված են Արցախի հուշակոթողների պահպանությամբ ու մշտադիտարկման խնդիրներով»,- ասաց Համլետ Պետրոսյանը:
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ տեղական հեռուստաալիքներին տված հարցազրույցում արտահայտած վտանգավոր թեզերին, Հայաստանին ուղղված պահանջներին և զգուշացումներին մասնագետները հասցրել են անդրադառնալ, ուստի մենք կանդրադառնանք 44-օրյա պատերազմին առնչվող հայտարարություններին և «ինքնախոստովանություններին», որոնք չեն շեշտադրվել փորձագետների կողմից: Եվ այսպես.
ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը հարցազրույց է տվել Հանրային հեռուստաընկերությանը, որի ընթացքում անդրադարձել է նաև 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի տարբեր դրվագներով հարուցված քրեական վարույթներին:
Ազգային կողմնորոշումը գիտության մեջ այնքան էլ կարևոր չէ, որովհետև գիտնականը պետք է վեր լինի ազգային պատկանելությունից, չեզոք ու արդարացի քննի հարցը, բայց ճիշտ եք. այն ներկայացուցիչները, որոնք ՄԱԿ-ի կողմից ներկայացված էին և սեպտեմբերի 19-ից հետո եկել էին տարածաշրջանում իրողությունը գնահատելու, կարելի է ասել, որ քաղաքականացված հայտարարություն տարածեցին՝ նշելով, որ այդքան էլ բռնության հետքեր չկան, ու զարմացել են, թե ինչո՞ւ է Արցախի ժողովուրդը լքել այն:
Թե ի՞նչ փոխանցված լիազորությունների մասին էր խոսում Բաբայանը, այդպես էլ գաղտնի է: Բայց ավելի ուշ Սամվել Բաբայանը սրբագրել էր իր իսկ ասածը՝ հայտարարելով, որ ինքը, ԱԽ քարտուղարի լիազորությունների շրջանակում, պատերազմի օրերին մասնագիտական խորհրդատվություն է տրամադրել ԱՀ նախագահին, օրինակ, «всего лишь քարտեզի վրա ցույց է տվել, որ էդ տարածքը կարելի է ազատագրել»:
Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը, ինչպես նախապես հայտարարվել էր, այսօր մասնակցել է 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի նիստին:
Նոյեմբերի 16-ին ՀՀ ԱԺ Պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանն ԱԺ-ում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասել էր, որ Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանին պաշտոնական գրություն է փոխանցվել, որպեսզի նա ներկայանա 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողով:
