Ռուս-ադրբեջանական հարաբերություններում և դրանց շուրջ կրքերը չեն մեղմանում։ Ղազախական Ակտաու քաղաքի մոտ ադրբեջանական ինքնաթիռի կործանման վերաբերյալ նախնական զեկույցում հաստատվում է վարկածը, որ ինքնաթիռը կործանվելուց առաջ արտաքին ազդեցության է ենթարկվել, սակայն չի նշվում այդ ազդեցության բնույթն ու ծագումը, կամ այն, թե ով է պատասխանատու կործանման համար։
«Ես չգիտեմ՝ Հայաստանը ո՞ր երկրներից է զենք ներկրում: Հնդկաստանի՞ց: Ես չեմ կարող մամուլում հրապարակվող նյութերի հիման վրա պաշտոնական հայտարարություն հնչեցնել: Իսկ Հայաստանը որդեգրել է դիվերսիֆիկացման քաղաքականություն, իսկ մեր և ՀՀ հարաբերություններում ոչ մի բան թղթի վրա չի մնացել»,- հավելեց դեսպանը՝ հորդորելով ռազմական ոլորտի հարցերն ուղղել ՀՀ պաշտպանության նախարարությանը:
Փետրվարի 6-ին լրագրողները ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեհդի Սոբհանիին հիշեցրին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարությունը, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» բացվելու է, ինչը ենթադրում է նաև ուժի կիրառում, եթե դիվանագիտական ճանապարհով հարցը չլուծվի: Այսինքն, եթե Հայաստանի վրա հարձակում լինի, Իրանի արձագանքն ինչպիսի՞ն կլինի, հնարավո՞ր է ռազմական միջամտություն:
Փետրվարի 6-ին ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեհդի Սոբհանիի հետ լրագրողների հանդիպմանը 168.am-ը փորձեց ևս մեկ անգամ պարզել՝ Իրանը «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ կապված որևէ տարաձայնություն ունի՞ ՀՀ իշխանությունների հետ, և արդյո՞ք դիտարկվել է՝ երբ Հայաստան-Ադրբեջան սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը հասնի Սյունիքի մարզ՝ մինչև Մեղրիի սահման, դա կարո՞ղ է խնդիրներ ստեղծել:
Փետրվարի 6-ին հայաստանյան լրագրողները ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպանի Մեհդի Սոբհանիից փորձեցին պարզել՝ ի՞նչ է Իրանն առաջարկում Ադրբեջանին, և ինչպե՞ս է Իրանը վերաբերվում Նիկոլ Փաշինյանի ապաշրջափակման մասին հայտարարություններին և «Խաղաղության խաչմերուկին»:
Փաշինյանի հայտարարության մեջ տեղ գտած «նոր, մաքուր ու դատարկ էջից» առաջարկն իրականում նրա իշխանության ու նրա վարած քաղաքականության արդյունքում Արցախի փաթեթավորման գնահատականն է՝ Ադրբեջանի համար՝ «նոր, մաքուր ու դատարկ»։
Նիկոլ Փաշինյանը Վաշինգտոնում այցելել է Ատլանտյան խորհուրդ, որտեղ հանդես է եկել ելույթով, որից հետո պատասխանել է Ատլանտյան խորհրդի Եվրասիայի կենտրոնի ավագ տնօրեն, Ուզբեկստանում և Ուկրաինայում ԱՄՆ նախկին դեսպան Ջոն Հերբսթի հարցերին, այնուհետև հանդիպումն անցկացվել է փակ ձևաչափով:
Հավաքական չեմ վերադառնա, օրը կգա, և բոլորն էլ կիմանան ճիշտը: Այս մասին «Ազատության» ռ/կ հետ զրույցում ասել է ֆուտբոլի ազգային հավաքականի նախկին ավագ, իտալական «Ինտերի» կիսապաշտպան Հենրիխ Մխիթարյանը։
«Սա նոր երևույթ չէ, իհարկե, սակայն այն ևս իր մշտական հետքն է թողել այս հարաբերությունների վրա։ Բայց կարևորն այնուամենայնիվ այն է, որ անհաղթահարելի լարումներ չկան այս հարաբերություններում և ընթանում են բանակցություններ, իրավիճակը կառավարելի է»,- ասաց վերլուծաբանը։
Շիրակի պետական համալսարանի դասախոս, քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանն այն կարծիքին է, որ գործող իշխանությունները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ առաջ են տանում այն թեզերը, որոնք առաջ է տանում Թուրքիան:
Ադրբեջանը փորձում է հարթել տարեսկզբին բռնկված իրանա-ադրբեջանական լարվածությունը։
Ադրբեջանական քարոզչական լրատվամիջոցները, այսպես ասած՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» համատեքստում սկսել են արդեն Հայաստանին սպառնալ, թե Թուրքիան ևս տարածքային պահանջներ կներկայացնի, Ալեքսանդրապոլի պայմանագիր և այլն: Այսինքն, Հայաստանը ստիպված կլինի Թուրքիայի հետ ևս «սահմաններ ճշգրտել»:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը հասարակական գործիչ, արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, Լեհաստանում ՀՀ նախկին դեսպան Էդգար Ղազարյանն ու Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Հայաստան» ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանն են։
«Մենք այդ նիստը չենք գումարել, և այդ տեքստը գրվել է միայն նրա համար, որ ժողովուրդը կարողանա անվտանգ դուրս գալ թշնամու ցեղասպան գործողություններից: Այդ տեքստում ՀՀ իշխանություններն առաջարկ են արել, փոփոխություններ են արվել, և այդ տեքստն ի սկզբանե այն կերպ է շարադրվել, որ լինի հակասահմանադրական և հետագայում շահարկման առարկա չդառնա: Բայց Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմակիցներն այդ «փաստաթուղթը» սարքել էին դրոշակ և փորձում էին ցույց տալ, որ Արցախը լուծարված է»:
Stratfor վերլուծական կենտրոնի կանխատեսմամբ, հայ-ադրբեջանական սահմանին լարվածությունը կարող է աճել տարվա երկրորդ կեսին, եթե սահմանազատման գործընթացը դադարեցվի:
Իլհամ Ալիևն անընդհատ խոսում է Արևմտյան Ադրբեջանի մասին, չի թաքցնում իր նպատակները՝ հարձակվել Հայաստանի վրա, բա ՆԱՏՕ անդամ երկրները՝ Իտալիա, Սլովակիա, Թուրքիայի մասին չենք խոսում, բա ո՞նց եղավ, որ մի երկիր չի թաքցնում իր նպատակները մյուս երկրի նկատմամբ, չգիտես՝ ինչու, ժողովրդավար երկրները շատ հանգիստ պատրաստ են փողի դիմաց զենք վաճառել
Հունվարի 29-ին Եվրամիության երկրների դեսպանները Բրյուսելում հավանություն տվեցին Հայաստանում ԵՄ քաղաքացիական առաքելության մասին որոշմանը, որով եվրոպացի դիտորդները կմնան Հայաստանի սահմանամերձ շրջաններում ևս երկու տարի՝ մինչև 2027 թվականի փետրվարի 19-ը։ Բյուջեն կազմում է 44 մլն եվրո։
«Մենք Ադրբեջանին շատ կոնկրետ առաջարկ ենք արել: Ընդ որում, դա նույնիսկ առաջարկ չէ, այլ հարցի լուծում, որը մեր գնահատմամբ և ակնհայտորեն՝ հաշվի է առնում և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի դիրքորոշումները, և էդ դիրքորոշումների հաշվառմամբ առաջարկել ենք, որ Արևմտյան Ադրբեջանից, այսինքն՝ Ադրբեջանի արևմտյան շրջաններից, Հայաստանի տարածքով, կոնկրետ Մեղրիով լինի երկաթուղային բեռնատար հաղորդակցություն Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ և հակառակ ուղղությամբ, բայց նույն սկզբունքով էլ»։
Երբ դու ասում ես, որ Հայոց ցեղասպանության հարցը պատրաստ ես քննարկել, արդեն իսկ դու այն դնում ես կասկածի տակ։ Այսպիսի հարցերում շատ կարևոր է հասարակական կարծիքը։ Կամաց-կամաց դիսկուրսը ծավալում են, ու հենց հավաքվումէայդ թեզերնաջակցողներիկրիտիկական զանգված, հարցը դնում են լայն քննարկման։
«Այստեղ շատ կարևոր նրբություն կա՝ կապված հատկապես Իրանի հետ: Իրանը պարբերաբար ասում է, որ Սյունիքն իրենց համար կարմիր գիծ է. իմ համոզմամբ, դա մեր իշխանություններին է վերաբերում: Ադրբեջանի նպատակները բոլորին հայտնի են, Իրանը մտահոգություն ունի, որ մենք մեր կարմիր գծերը հերթական անգամ կարող ենք փոխել»:
«Պետք է հիշեցնեմ, որ վերջին մեծ պատերազմից հետո Վրաստանի ղեկավարությունը կողմերին և միջազգային հանրությանը մի քանի անգամ միջնորդական հարթակ դառնալու առաջարկով է հանդես եկել, նման նախաձեռնություններ ժամանակ առ ժամանակ հայտնել են, երբ միջնորդների դեֆիցիտ է նկատվել։ Այնպես որ՝ սա նոր առաջարկ չէ, պարզապես այն ևս մեկ անգամ է համակարգային ձևով ներկայացվում կողմերին, որպեսզի նրանք ցանկության դեպքում չկաշկանդվեն ո՛չ միջնորդից, ո՛չ բանակցություններից»,- նկատեց նա։
Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտը դարձյալ քննադատել է Նիկոլ Փաշինյանին՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ «անիմաստ հայտարարություններ անելու» և «թուրքական ժխտողական նարատիվները» շարունակելու համար:
Մինչ Հարավային Կովկասում անորոշ տրամադրություններ են՝ պայմանավորված ԱՄՆ 47-րդ նախագահ Դոնալդ Թրամփի պաշտոնամուտով և աղմկահարույց որոշումներով, դրա հետևանքով աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների սպասումով, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը չի շեղվում քաղաքական իր օրակարգերից՝ հիշեցնելով, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին։
Տրանսպորտի ուղեվարձը 150 դրամ դարձնելու՝ իշխանությունների որոշումն առաջին իսկ պահից որակվեց՝ որպես «հետքայլ»։ Ֆորմալ առումով դա, իհարկե, հետքայլ է, որովհետև հետևում է ընդամենը երկու օր առաջ Երևանի քաղաքապետի հնչեցրած հայտարարությանը, թե «ոչ մի հետքայլ չի անելու»։
Հունվարի 28-ին՝ ՀՀ ԶՈՒ կազմավորման 33-րդ տարեդարձի օրը, Սուրեն Պապիկյանի ղեկավարած պաշտպանության նախարարությունը Նիկոլ Փաշինյանին դիմավորել է հանդիսավոր շարանցումով, այնուհետև տոնական միջոցառումը շարունակվել է ՊՆ վարչական համալիրի ներսում:
Հունվարի 28-ին ադրբեջանական լրատվամիջոցները գրեցին, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը տրանսպորտային հարցերով խորհրդակցություն է հրավիրել, որի ժամանակ նա դարձյալ անդրադարձել է «Զանգեզուրի միջանցքին»:
Ֆրանսիայի, Հնդկաստանի և այլ երկրների՝ Հայաստանին սպառազինության մատակարարման կամ ՀՀ զինված ուժերի զինման, դրա հետ կապված Ադրբեջանի պահանջների և Փաշինյանի որդեգրած քաղաքականության համատեքստում (սահմանափակումներ մտցնել ՀՀ բանակաշինության, ռազմական քաղաքականության մեջ, չեղարկել զենքի ձեռքբերման պայմանագրերը և մատակարարվածը վերադարձնել) 168.am-ը գրել է, որ Փաշինյանը «հաղորդում» է տվել ՀՀ զինված ուժերի դեմ:
«Ալիևն ո՞վ է, որ Մինսկի խումբ փակի: Փաշինյանը ոչ մի հարցում դերակատար չէ: Ուղղակի Ալիևը, մտածելով իր ապագայի մասին, ուզում է փակել Մինսկի խումբը, որ հետո հանկարծ, օրինակ, ռուսների, Ֆրանսիայի հետ հարաբերություններում լարվածություն լինելու ժամանակ, էդ մեծ երկրներն իրենց դիվանագիտությունն առաջ տանելու համար էդ թուղթը նորից չօգտագործեն»,- «Պրեսսինգ» հաղորդաշարում ասաց ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանը:
Մինչ մենք զբաղված ենք խաղաղություն մուրալով, Ադրբեջանն ամրապնդում է իր դիրքերը և պատրաստվում նոր պատերազմի։
«Հանուն Հանրապետության» կուսակցության նախագահ Արման Բաբաջանյանը երեկ ԱԺ-ում «Եվրոպական միությանը Հայաստանի Հանրապետության անդամակցելու գործընթացի մեկնարկի մասին» օրենքի նախագծի շուրջ լսումների ժամանակ Արցախի օկուպացված տարածքներն իր խոսքում համարել է Ադրբեջանինը:
