«Թուրք-ադրբեջանական կողմի համար ամենակարևորը ցամաքային կապի ապահովման խնդիրն է, այդ ծրագիրն ունի մոտ 100-ամյա պատմություն, այն կյանքի է կոչվում պանթյուրքական ծրագրերի շրջանակում, որի համաձայն՝ Թուրքիան պետք է հայտնվի Մերձկասպյան տարածաշրջանում, այնուհետ՝ Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում, որտեղ կան թյուրքալեզու պետություններ: Հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակում գեղեցիկ փաթեթավորմամբ կյանքի է կոչվում մի ծրագիր, որը թուրքական և ադրբեջանական կողմը դեռևս վերջերս կոչում էր «Թուրանական միջանցք»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի հիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանն է։
«Սերժ Սարգսյանն ամենամեծ արտախորհրդարանական ուժի՝ Հանրապետական կուսակցության ղեկավարն է։ ՀՀԿ-ն այս պայքարի առաջին օրերից եղել է կիզակետում, կա ու կլինի։ Մեր քաղաքական թիմը, մեր կուսակցության հայտարարությունները, պայքարը, բնականաբար, ղեկավարում է Սերժ Սարգսյանը, նա է կուսակցության ղեկավարը։ Այն բոլոր հայտարարությունները, որոնք մենք անում ենք՝ Նիկոլի հրաժարականը պահանջելուց մինչև այն, որ մենք չենք պատրաստվում նրա վարչապետության պարագայում գնալ արտահերթ ընտրությունների, դա նախևառաջ Սերժ Սարգսյանի կարծիքն է։
Եղել է այն, որ Հայաստանն իջեցրել է անգամ Ռուսաստանի ֆորպոստի իր կարգավիճակը՝ այն հասցնելով տարածաշրջանում Ռուսաստանի մաքսակետի կարգավիճակի։ Ահա կարդում ենք Կրեմլի պաշտոնական հաղորդագրությունը Վլադիմիր Պուտինի ու Ռեջեփ Էրդողանի հերթական հեռախոսազրույցի մասին։
«Ինձ թվում է՝ Վահան Քերոբյանը չի պատկերացնում, թե ինչ է նշանակում 4 միլիարդի ներդրումը Հայաստանի տնտեսության համար։ Ասվածը պոպուլիզմ է, կամ էլ մարդիկ իրոք չեն պատկերացնում՝ տնտեսությունն ինչ է, դրանից առհասարակ գլուխ չեն հանում,- ասաց նա՝ հավելելով,- Բիզնեսմենները պետական պաշտոնյայի, վարչապետի կոչերին չէ, որ հետևում են ներդրումներ անելիս. նրանք նայում են տնտեսական շահին, քաղաքական կայունությանը. քաղաքական անկայունություն, անվտանգային չլուծված հարցեր, բնակչության աղքատացում, տնտեսական կոլապս. այս ամենից հետո ո՞ր մի խելամիտ ներդրողն է ներդրում անելու Հայաստանում, մարդիկ իրենց եղած բիզնեսն են վաճառում կամ տեղափոխում այլ երկրներ»,- ասաց նա։
Հայաստանում պետության՝ որպես ինստիտուցիայի բացակայության մասին վկայություններ հանդիպում են գրեթե ամեն օր։ Որևէ հարցում, որևէ բնագավառում չկա պետական միասնական քաղաքականություն․ պետական մի կառույց իր քայլերով հակասում է մեկ այլ գերատեսչության, գրեթե ամեն օր ընդունվում են իրարամերժ իրավական ակտեր։ Բայց եթե այդ ամենը կարելի է պարտակել երկրի ներսում՝ որպես ներքին անիշխանության վկայություն, ապա արտաքին հարաբերություններում նման գործելակերպը հանգեցնում է ուղղակիորեն Հայաստանի՝ առանց այդ էլ՝ չունեցած հեղինակության ու վարկի անդառնալի կորստի։ Աշխարհում ուղղակի ծիծաղում են Հայաստանի ու, առաջին հերթին, այն ներկայացնող պաշտոնյաների վրա։
«Փաշինյանը ստորին լիգայից հայտնվեց և միանգամից փորձեց խաղալ վերին լիգայում, իսկ այնտեղ «зубр»-եր են նստած»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը՝ անդրադառնալով մոսկովյան բանակցությունների արդյունքներին և Արցախյան հիմնախնդրի շուրջ ապագա զարգացումներին:
Այդ պլանի հիմքում, որը մեծապես համընկնում է Կազանի փաստաթղթին, ԼՂ կարգավորման բազային սկզբունքներն են, որոնց շարքում 5 շրջանների վերադարձն Ադրբեջանին առաջին փուլում, իսկ երկրորդում՝ երկու, ի դեպ, շեշտեմ դա հատկապես, ԼՂ կարգավիճակի հստակեցման շղթայի մեջ:
Արմեն Աշոտյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․ «ԵԱՀԿ ՄԽ ռուսաստանյան համանախագահ Պոպովի այսօրվա պաշտոնական պարզաբանումը իր հիմնական շեշտադրումներով բառ առ բառ համընկնում է Արցախյան բանակցությունների մասին մեր կողմից քանիցս տրված տեղեկատվության հետ։
«Միանշանակ դատապարտելի երևույթ է, դատապարտում ենք Ադրբեջանի կողմից այդ սադրիչ գործողությունը, դա միանշանակ ուղղված է տարածաշրջանում եռակողմ պայմանավորվածությունների արդյունքում ձեռք բերված կայունությունը խաթարելուն»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը՝ անդրադառնալով ՊԲ կենտրոնական ուղղությամբ տեղակայված զորամասերից մեկի պահպանության տեղամասում այսօր հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմը կոպտորեն խախտելուն, ինչի հետևանքով հրազենային վիրավորում էր ստացել զինծառայող, 2000թ. ծնված Վարդան Վաչագանի Կիրակոսյանը:
Այսօր Խորհրդարանում առաջին նախագահ Լևոն-Տեր-Պետրոսյանի քաղաքական աջակից, նախկին զինվորական դատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանը հանդիպում էր իրեն Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) անդամի թափուր տեղը համալրելու համար առաջադրած Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցության հետ:
Հունվարի 13-ին՝ ժամը 12:00-ի սահմաններում, ՊԲ կենտրոնական ուղղությամբ տեղակայված զորամասերից մեկի պահպանության տեղամասում, հակառակորդի կողմից հրադադարի պահպանման ռեժիմի կոպիտ խախտման հետևանքով, հրազենային վիրավորում է ստացել զինծառայող, 2000թ. ծնված Վարդան Վաչագանի Կիրակոսյանը: Վիրավորում ստացած զինծառայողն անմիջապես տեղափոխվել է զինվորական հոսպիտալ և բարեհաջող վիրահատվել:
«Արգելված է, սակայն գազալցակայանների վրա ազդելու լծակ չկա, բայց երբ ԱԺ-ում 2020թ. սեպտեմբերի 9-ին քննարկված օրենքը հաստատվի, եթե գազալցավորվեց չփորձարկված բալոնը, ապա այնտեղ լուրջ տուգանքներ են կիրառվելու»:
Լիլիթ Մակունցին, ում մասին, ի դեպ, մամուլը գրել էր, որ դեպրեսիայի մեջ է պատերազմի ավարտից հետո, լրագրողները, բնականաբար, շատ հարցեր ունեին, բայց այդ հարցերն ավելի շատ հարցեր առաջ բերեցին, որովհետև տպավորություն էր, թե իշխանական խմբակցության ղեկավարը կամ դեռ հոգեբանական ծանր վիճակում է, կամ հիշողության կորուստ ունի, որովհետև անում էր հակասական արտահայտություններ, խոսում այնպիսի բաների մասին, որ տպավորություն էր, թե երբեք չի ներկայացրել այն ուժը, ում անունից հանդես էր գալիս այսօր:
Պուտին-Փաշինյան-Ալիև հունվարի 11-ին կայացած մոսկովյան հանդիպումից առաջ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ հեռախոսով քննարկել էր հանդիպման հետ կապված մի շարք հարցեր:
«Մեղադրանք դեռ առաջադրված չէ: Այս պահին սպասում ենք, որ հրավիրեն. Կամ մեղադրանք պիտի առաջադրեն, կամ ազատ արձակեն: Ձերբակալության 72 ժամը լրանում է այսօր գիշեր՝ 1:20-ին: Այս պահին խափանման միջոցի հարց լուծված չէ, այսինքն՝ մինչև այդ ժամը լրանալը քննիչը կամ պիտի մեղադրանք առաջադրի ու կալանքը որպես խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ միջնորդություն ներկայացնի դատարան, կամ ազատ արձակի՝ խափանման միջոց ընտրելով ստորագրություն չհեռանալու մասին կամ գրավ»,- ասաց պաշտպանը:
«Ոսկու հանքի հետ կապված՝ ասեմ, որ մասնակի է աշխատում, որովհետև հիմա մեծ մասն ադրբեջանցիների վերահսկողության տակ է այս պահին: Դա դեռ ժամանակավոր, դեռ վերջնական սահմանները չէ, բայց այս պահին մասնակի է աշխատում դրա պատճառով:
Մարտական գործողությունների Ֆիզուլու, Ջաբրայիլի ուղղություններում, ինչպես նաև Արցախի ու Սյունիքի մարզի միջանկյալ հատվածում իրականացված որոնողական աշխատանքների արդյունքում հայտնաբերվել է ևս 7 զինծառայողի աճյուն:
Ռուսական «Կոմերսանտը» հրապարակել է տրանսպորտային միջանցքների և երկաթուղու քարտեզը, որոնց շուրջ համաձայնության են եկել Հայաստանը, Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը: Լրատվամիջոցն իր հոդվածում գրել է, որ հունվարի 11-ին Մոսկվայում կայացած Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ բանակցությունների արդյունքները Բաքվում և Երևանում տրամագծորեն հակառակ գնահատականն են ստացել:
Հունվարի 11-ին Մոկսվայում ստորագրված եռակողմ հայտարարությունը, ինչպես և սպասվում էր, Հայաստանի իշխանական սազանդարների կողմից ներկայացվեց՝ որպես մեծագույն ձեռքբերում։ Ահա, դրանով, կբացվեն ճանապարհներն ու երկաթուղիները ու փողերը կհոսեն Հայաստան։ Սա՛ է իշխանական քարոզչության հիմնական թեզը, որը ներկայացվում է զանազան փաթեթավորումներով։
Կարո՞ղ ենք Նախիջևանի տարածքով գնալ Իրան, տեսականորեն կարող ենք, պրակտիկորեն կարողանալո՞ւ ենք, թե՞ ոչ: Ադրբեջանը ապահովելո՞ւ է մեր քաղաքացիական բնակչության տեղաշարժը: Կամ՝ Ադրբեջանի տարածքով Ռուսաստան գնալը. մեզ Ադրբեջանում սպասո՞ւմ են, գրկաբաց, աղուհացով սպասում են, թե երբ ենք մենք իրենց տարածքով սկսելու գնալ Ռուսաստան, գա՞լ: Եթե այսօր Մառնեուլի շրջանում՝ Վրաստանի տարածքում, հայկական մեքենաների վրա ադրբեջանցիները կրակում են կամ քարկոծում են, դա նոր բան չէ, նույնիսկ սովետական ժամանակ է դա եղել, ի՞նչն է փոխվելու հիմա, ի՞նչն է իրենց խանգարելու, եթե արդեն ունեն հաղթողի սինդրոմ, և հայերից էլ է վախը կորել, իրենք դարձել են ավելի ռիսկով, անընդհատ սադրել: Այսօր մենք տեսնում ենք, որ անընդհատ կան սադրանքներ, մտնում են հայկական գյուղեր, ի՞նչն է իրենց խանգարելու ահաբեկել հայերին՝ իրենց երկրի տարածքում. Ոչինչ իրենց չի խանգարելու:
Ավարտվեց Մոսկվայի եռակողմ հանդիպումը, որը հասարակական-քաղաքական շրջանակներում լուրջ մտահոգությունների ու տագնապների տեղիք էր տալիս: Հայաստանն այդ հանդիպումից որևէ դրական արդյունք չստացավ, գերիների հարցում մնաց ձեռնունայն:
«Ալիևը գերիներով գերի է վերցրել Փաշինյանին։ Բացի այդ, եթե գերիներին վերադարձնեն, չկա երաշխիք, որ նոր գերիներ չեն վերցնելու. չէ՞ որ մենք գործնականում կորցրել ենք բանակը, և գործնականում անտերություն է տիրում երկրում, հետևապես, բացի գերիների խնդրից, այդ հանդիպման օրակարգում պետք է լիներ Արցախի կարգավիճակի հարցը, ինչպես նաև՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափին վերադարձ»,- ասաց Անդրանիկ Թևանյանը՝ շեշտելով, որ Ռուսաստանն Ադրբեջանի հետ գնում է կոշտ բանակցությունների, երբ իր շահի խնդիրը կա, և ընդունում է արբիտրի դեր, երբ արդեն պետք է բանակցեն Հայաստանն ու Թուրքիան, հակառակ դեպքում, եթե փորձի այդ պարագայում ևս կոշտ միջամտել, այն ժամանակ էլ Ադրբեջանը կպահանջի, որպեսզի միջամտի նաև Թուրքիան։
Գործող իշխանություններին առանց փաստարկների քննադատելը և լուծումներ չառաջարկելն աշխարհում ամենահեշտ և անպիտան զբաղմունքն է։ Դրա համար ես իմ վերլուծությունը կառուցում եմ հստակ փաստերի վրա և հաջորդ հոդվածում նաև առաջարկելու եմ ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու լուծումներ։ Ամեն դեպքում, որպես եզրակացություն, ամենասկզբից պետք է արձանագրեմ, որ ՀՀ Կառավարությունն էներգետիկայի ոլորտում ոչ թե պարզապես թերանում է, այլ դրսևորում է մտավոր հետամնացության հատկանիշներ։ Եթե իմ եզրակացությունները և ներկայացված փաստերը կհերքվեն տեխնիկապես գրագետ պետական որևէ փաստաթղթով կամ հիմնարար տվյալներով, ապա ես ներողություն կխնդրեմ և հոդվածը կհրապարակեմ ճշգրտումներով, ինչպես որ դա ընդունված է ամբողջ աշխարհում։
Արցախի Հանրապետության ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ՀՅԴ Արցախի Կենտրոնական կոմիտեի անդամ Վահրամ Բալայանը պատասխանելով մեր հարցին, թե արդյոք Հայաստանի ու Արցախի միջև գրավոր որևէ փաստաթուղթ կա՞, որով Հայաստանը լիազորվել է ստորագրել նոյեմբերի 9-ի հայտնի կապիտուլյացիոն փաստաթուղթը՝ ասաց․ «Որքանով տեղյակ եմ՝ Հայաստանի ու Արցախի միջև չկա որևէ փաստաթուղթ, որով Արցախը գրավոր իր համաձայնությունն է տվել, որպեսզի Հայաստանն իր անունից որևէ փաստաթուղթ ստորագրի»։
«Ադրբեջանը գերիներին պահում է՝ որպես ճնշման լծակ, ու չի բացառվում, որ հեռուն գնացող նպատակներ ունի՝ կապված սահմանների դեմարկացիայի հետ»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ԱՊՀ ինստիտուտի Կովկասի բաժնի ղեկավար, ռազմական փորձագետ Վլադիմիր Եվսեևը՝ անդրադառնալով նախօրեին Կրեմլում Փաշինյան-Պուտին-Ալիև բանակցությունների արդյունքներին:
«Տարեվերջին կրկին գրություն եմ ուղարկել Կառավարություն, և իմ մատնանշած կետերի հիմքում սա էր՝ քանի որ Կառավարության ներկայացուցիչները բազմիցս նշել են, որ Հայաստանի պետական, միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններից ոչ մի զիջում չի արվելու, խնդրել եմ տրամադրել փաստաթղթեր, կոորդինատներ, նկարներ, ինչ-որ հիմնավորում, թե ո՞րն է Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանը, որպեսզի մենք էլ կարողանանք հասկանալ, թե սահմանը որտեղո՞վ է անցնում: Նաև հարցման մեջ եղել է, թե ո՞ր թվականի քարտեզով է իրականացվելու սահմանազատումը: Դեռևս պատասխանելու օրենքով սահմանված ժամկետը չի լրացել, հույս ունեմ, որ կարձագանքեն»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Շահեն Շահինյանը:
«Այսօր ամենավտանգավորը նրանք են, որոնք արդարացնում են այս անմեղսունակի արածները։ Ներկա ու նախկին են անում, դուք նախկինների եղունգն արժե՞ք։ Բոլոր նախկիները՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանից սկսած՝ մինչև Սերժ Սարգսյան, թուրքին հաղթել են։ Այդ մեղսունակը մայիսի 9-ին ո՞ւր է գնալու, մեր ամբողջ պետության երազանքը Շուշիի ազատագրումն է եղել, մայիսի 9-ին ի՞նչ է տոնելու։ Հայ ժողովուրդը հասկանում է՝ մենք ինչ օրեր ենք ապրում, ու դեռ նախկին ու ներկա է անում, մեկն ասում է՝ Վազգեն Մանուկյանի պրիչոսկեն դուրը չի գալիս, մյուսը՝ Գեղամ Մանուկյանի ելույթը, մյուսի համար՝ միտինգում Շարմազանովի ներկայությունը, Աշոտյանի հարցազրույցը։ Մենք սրան ժառանգել ենք եռատոն, ինքը բանակը սարքեց էռատո ու կզեց թուրքի առաջ»,- եզրափակեց Էդուարդ Շարմազանովը։
Քաղաքագետն անձամբ ամբողջովին վստահ չէ, որ բոլոր կումունիկացիաները բացվելու են՝ չնայած ավելի շատ հավանական է, որ կբացվեն, քանի որ տարածաշրջանային ընդհանուր վիճակը հենց դա է հուշում։ Այդուհանդերձ՝ կոմունիկացիաների բացվելը Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար տարբեր նշանակություն ունի։ Ադրբեջանի դեպքում դրանց բացվելն անվտանգային սպառնալիքներ չի հարուցում, իսկ Հայաստանի դեպքում՝ հակառակը։
«Բա էդ բավարար չի՞: Հիմա, ասենք, կին ու երեխա անցնում են՝ մեր հայրենակիցներ, ասենք՝ իրենց պապիկի հետ, մեկ էլ տեսնում են՝ ադրբեջանցի զինվորականները զենքով կանգնած են, դա Ձեզ համար բավարար չի՞ սադրանք համարելը: Ինձ համար բավարար է, անգամ, եթե իրենք բերել են, իրենց «Բարի գալուստ» գրառումով ցուցանակը դրել են: Ինչի՞ են բերել՝ «Բարի գալուստ, Ադրբեջան» դրել, մի հատ էլ Հայաստանի տարածքը՝ Զանգեզուրի մասերը ներկայացրել են Ադրբեջան: Դա է անգամ սադրանք:
