«Մեր զորքը կանգնած է, էլ թշնամին ո՞ւր առաջ գա։ Գյուղում հանգիստ են, մարդիկ փորձում են ապրել, շատ թե քիչ կարող են գյուղատնտեսական աշխատանքներ անել»,- եզրափակեց Օլեգ Հարությունյանը։
«Քանի որ պաշտոնական որևէ տեղեկատվություն չկա, չենք կարող հենվել որևէ լուրի վրա։ Բայց եթե բացառման կարգով մոտենանք հասած տեղեկություններին, այսինքն՝ ամեն դեպքում ադրբեջանցիները նվազագույնը մոտեցել են մեր դիրքերին։ Թե հետագայում դա ինչ դրսևորում կունենա՝ չենք կարող ասել, որովհետև մեր իշխանությունները բավականին պասիվ ու անորոշ դիրք են բռնել, այնպես որ՝ ոչինչ չեմ կարող ասել»,- նշեց Բելլա Լալայանը։
Բազմաթիվ փորձագետների կարծիքով՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի Սյունիքի և Գեղարքունիքի մարզերի հատվածներում թշնամու առաջ գալը կարող է ազդել նաև Արցախում ընդհանուր իրավիճակի վրա։ Ըստ նրանց, հայ-ադրբեջանական սահմանին թշնամու սադրանքները նպատակ ունեն նաև հանրության ուշադրությունը շեղելու Արցախի խնդրից։
«Դեժավյու» տելեգրամյան ալիքը քիչ առաջ հայտնել էր, որ ադրբեջանցիները կրկին առաջ են շարժվել դեպի Վարդենիս և այնքան են մոտեցել հայկական բնակավայրին, որ դեմ դիմաց հանդիպել են տեղացիների։
ՀՀ Ազգային արխիվի նախկին տնօրեն, պատմաբան Ամատունի Վիրաբյանի խոսքով՝ Ազգային արխիվում պահպանվում են բազմաթիվ փաստեր այն մասին, որ Սև լիճը երբեք չի պատկանել Ադրբեջանին, ավելին՝ նա համոզված է, որ նույնպիսի արխիվ ունեն նաև Ադրբեջանում, արխիվներ պահպանում են նաև Ռուսաստանի Դաշնությունում։
«Երբ Արցախում պատերազմը եղավ, գեներալներ կային, որոնք ի վիճակի էին կանգնեցնելու, ամեն դեպքում իրավիճակը փոխելու, սակայն որևէ բան չարեցին, ինչի՞ համար, որովհետև իրենք իշխանության հարճերն էին։ Որքան խոնարհ ու հեզ գեներալներ կային, տեղավորվեցին իշխանությունների ոտքերի տակ, այ հիմա տեսեք, թե այսօր ինչ օրի ենք։ Մենք կարող էինք իրավիճակը փոխել, եթե մեզ հնարավորություն տային, հակառակորդին կանգնեցնելն այնքան պրիմիտիվ էր, որ դուք չեք պատկերացնում»,- շեշտեց նա։
Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա գյուղի ղեկավար Արտյոմ Երանոսյանի խոսքով՝ գյուղում իրավիճակի փոփոխություն չկա, ինչպես մայիսի 12-ից թշնամին գյուղի ուղղությամբ առաջ էր եկել, այնպես էլ շարունակում է մնալ առաջ եկած հատվածում։
Մայիսի 17-ին տելեգրամյան ալիքներից մեկը՝ «Artsakh inside»-ը գրել էր, որ թշնամին Արցախի ուղղությամբ փորձել է բարելավել իր դիրքերը, ինչին ի պատասխան, հայկական կողմը կրակահերթ է բացել թշնամու ուղղությամբ, որի հետևանքով ազերիները թողել են նաև նախկինում զբաղեցրած դիրքը։ Ըստ տելեգրամյան ալիքի՝ նրանք անգամ չեն վերցրել դիրքում տեղակայված 60 և 84 միլիմետրանոց նռնականետերը։
«Եթե տվյալ իշխանությունը չի կարողանում ապահովել սահմանային ամբողջականության խնդիրները, ուրեմն՝ տվյալ իշխանությունը պետք է փաստի, որ ինքը տապալել է, ինչպես այլ ոլորտներում, տապալել է նաև տարածքային ամբողջականության պահպանումը։ Այս իշխանությունների պարագայում, կարող ենք սպասել, որ ադրբեջանական սադրանքները, նկրտումները շարունակվելու են, ադրբեջանական պահանջները շարունակվելու են։ Ակնկալել, որ Ադրբեջանը կպահի որևէ պայմանավորվածություն, կամ կառուցողական դիրքորոշում կցուցաբերի՝ ինքնախաբեություն է։ Պետք է սպասենք այս ոճով ագրեսիվ, ավելի ագրեսիվ գործողությունների շարունակություն, ադրբեջանական նոր պահանջներ, որը սպասելի է ադրբեջանական պետական մտածողությանը քիչ թե շատ ծանոթ մասնագետի համար»։
«Այդ առումով Սև լիճը, բացի նրանից, որ օգտագործվել է ոռոգման համար՝ ինչպես մեր բոլոր լճերը, նաև այդ ջուրն այնքան մաքուր է եղել, որ խմելու համար է օգտագործվել։ Այս առումով ոչ մի դեպքում լիճը կորցնել չի կարելի։ Ինչ վերաբերում է թունավորմանը, ապա դա քրեական հարց է, որ կարիք ունի ապացուցման»,- նշեց Կարինե Դանիելյանը։
«Եթե հարավում 47 կիլոմետր լայնություն ունի ՀՀ տարածքը, ապա Սիսիանում 27-29 կմ է, և ճանապարհ կառուցելն էլ ավելի հեշտ է, Հայաստանը մասնատելու իմաստով՝ շատ ավելի հեշտ։ Սրանով է պայմանավորված թշնամու լկտի, ցինիկ պահվածքը»,- հավելեց նա։
«Ասում են, որ թշնամին հետ պետք է գնա, սակայն դեռ չի գնացել։ Այս պահին որևէ գործողություն չի ընթանում, ամեն մեկն իր տեղում է՝ հանգիստ իրենց համար նստած են։ Ես չգիտեմ, ինչու չեն գնում։ Ես այդ բարձունքում էի, մի «Կամազ» եկավ, մի քանի բան-ման գցեցին մեջը ու ճանապարհով գնացին դեպի Սև լիճ։ Ես չգիտեմ, գուցե ուզում են գնան, ես իրենցից մի 150 մետր հեռու եմ եղել, թե չէ՝ կհարցնեի՝ ինչ են մտածում։ Թող ռադ լինեն, գնան, եկել մեր տարածքում նստել են»,- նշեց Վարո Գրիգորյանը։
«Նրանք փաստացի ցանկանում են Արցախի տարածքի համար ասել, որ այդ հատվածում գտնվող բոլոր զինված մարդիկ, իրենց համար զինված խմբավորում են, ահաբեկիչներ են։ Այսինքն՝ այդ զորավարժությունները բազմաթիվ խութեր ունի։ Այդուհանդերձ, մենք դրանց մասին որքան էլ բարձրաձայնենք, միևնույն է՝ Ադրբեջանն այս զորավարժություններն անցկացնելու է, մենք որևէ միջազգային արձագանքի չպետք է սպասենք»,- հավելեց Կարեն Հովհաննիսյանը։
Մայիսի 12-ին, թշնամին հատելով հայ-ադրբեջանական սահմանը, 3-4 կլիլոմետր առաջ է եկել Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզերի հատվածներում և հետ չի գնացել։ Օրեր շարունակ տևած բանակցությունները դեռևս արդյունք չեն տվել։
«Ինձ համար ամոթ էր գնալ մեր մարտական ընկերների շիրիմներին, ես չգիտեի՝ ի՞նչ ասեի նրանց։ Հաղթանակը մեր մեջ է, մենք գիտենք՝ ինչ պետք է անենք ու ինչ պետք է լինի։ Մենք մեղքի զգացում ունենք, որ չգիտեմ՝ ինչ-ինչ պատճառներով թույլ տվեցինք, որ մեզ այդ ամենից հեռացնեն։ Ես ում ճանաչում եմ՝ պատվախնդրությունն ունեն, սակայն միշտ խնդիր է եղել, որ նրանք ազգի մեջ քիչ են եղել, հարցն այն է, թե որքան շատ մարդկանց այդ պատվախնդիրները կկարողանան վարակել պատվախնդրությամբ»,- եզրափակեց Ժաննա Գալստյանը։
«Մեր զինված ուժերը մինչև հիմա որևէ բան չեն անում, բնական է, որ վերադասից հրաման չունեն, իսկ վերադասն էլ փորձում է տարածքները սուսուփուս զիջել։ Հավատում եմ, որ սրանք արդեն պայմանավորվել են, որ Սիսանի տարածքները տան։ Փաստացի ստացվում է, որ քանի դեռ այս կառավարությունը կա, պետք է Հրազդանն էլ զիջենք, Հանքավանն էլ, Մեղրաձորն էլ։ Կործանարար քաղաքականություն է վարվում, անկեղծ, չեմ էլ պատկերացնում, թե մեր ընդդիմադիրներն ինչի մասին են մտածում, պատրաստվում են ընտրությունների, ի՞նչ ընտրության մասին է խոսքը, ուղղակի չեմ հասկանում»,- նշեց Աշոտ Սևյանը։
Մայիսի 12-ին թշնամին խախտելով հայ-ադրբեջանական սահմանը՝ մի քանի կիլոմետր Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզերի հատվածներում առաջ է եկել, մինչ օրս նրանք առաջ եկած հատվածներում են և հետ չեն գնում։ Սյունիքում մի քանի անգամ անցկացվել են բանակցություններ, որպեսզի թշնամին հետ գնա, սակայն ապարդյուն։
Վերին Շորժայում իրավիճակը շարունակում է նույնը մնալ։ Այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Վերին Շեորժայի գյուղապետ Արտյոմ Երանոսյանը։
168.am-ի տեղեկություններով՝ Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա գյուղի ուղղությամբ թշնամին մտել է հայկական զինուժի վերահսկողության տակ գտնվող տարածք և երկար ժամանակ է, ինչ թվով 31 զինծառայողներ գտնվում են շրջափակման մեջ։ Ըստ մեր աղբյուրի թշնամին՝ Խորհրդային Միության Հայաստանի տարածքից 2 կիլոմետր առաջ է եկել։
168.am-ի տեղեկություններով Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա գյուղի ուղղությամբ թշնամին մտել է հայկական զինուժի վերահսկողության տակ գտնվող տարածք և բավական երկար ժամանակ է, ինչ թվով 31 զինծառայողներ գտնվում են շրջափակման մեջ։
168.am-ի հետ զրույցում ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի վարիչ, իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը պատասխանելով հարցին՝ նշեց. «Իրանի պաշտոնական դիրքորոշումներում հստակորեն արձանագրվել է Հայաստանի տարածքային ամբողջականության խնդիրը։ Սա արվել է երկու անգամ՝ 44-օրյա պատերազմի վերջում Իրանի հոգևոր առաջնորդի առանձին ուղերձում և Երևան ԻԻՀ արտգործնախարարի կատարած այցի ժամանակ։ Նա արձանագրել է, որ Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունն Իրանի համար «կարմիր գիծ է։ Այս համատեքստում Իրանից Հայաստանը համարժեք ազդակներ ստացել է և պետք է փորձի գործակցել Իրանի հետ, նաև այդ ազդակների նախանշված շրջանակներում»։
ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր, ԵԿՄ նախագահ Սասուն Միքայելյանն այսօր ԱԺ–ում լրագրողների հետ զրույցում ասաց, թե չի ցանկանում իրավիճակը լարել, քանի որ այսօր ունենք մեր սահմանների պաշտպանության խնդիրը, պետք է համախմբվենք և կարողանանք ստեղծված իրավիճակից դուրս գալ։
Նիստի օրակարգում ընդգրկվել է «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության ներկայացրած նախաձեռնությունը՝ սահմանամերձ գոտիներում, մասնավորապես՝ Սյունիքում, Գեղարքունիքում և Վայոց ձորում ստեղծված ճգնաժամային իրավիճակի, առկա խնդիրների և դրանց լուծման ուղիների, սահմանների պաշտպանության և անվտանգության ապահովմանն ուղղված հարցերի վերաբերյալ։
Սյունիքի մարզի Խոզնավար գյուղի ղեկավար Վարո Գրիգորյանը մեզ հետ զրույցում տեղեկացրեց, որ րոպեներ առաջ է վերադարձել այն բարձունքից, որտեղ թշնամին առաջ է եկել և դիրքավորվել։
Սյունիքում թշնամու վերջին սադրանքների համատեքստում մայիսի 13-ին Նիկոլ Փաշինյանն Անվտանգության խորհրդի նիստում հայտարարեց, որ ստեղծված իրավիճակով պայմանավորված՝ Հայաստանը պաշտոնապես դիմելու է ՀԱՊԿ-ին։
Սյունիքի մարզի Խոզնավար գյուղի ղեկավար Վարո Գրիգորյանը տեղյակ չէ, թե ինչ արդյունք են տվել ադրբեջանցիների հետ բանակցությունները, որոնք սկսվել էին այն բանից հետո, երբ նրանք թողնելով իրենց դիրքերը՝ 3-4 կիլոմետր առաջ էին եկել։
ԱԺ պատգամավոր Թագուհի Թովմասյանի խոսքով՝ իրեն հաճախ են մեղադրում, թե ինչու 27 տարի չէր բարձրաձայնում սահմանային իրավիճակի, դիրքերը չկահավորելու մասին՝ մոռանալով, որ Վարդենիսի ներկայիս սահմանները ձևավորվել են նոյեմբերի 9-ից հետո, երբ առանց կրակոցի հանձնեցին Քարվաճառը։
ԱԺ պատգամավոր Թագուհի Թովմասյանի խոսքով՝ Վարդենիսում իրավիճակը շարչունակում է նույնը մնալ, մայիսի 13-ին թշնամին առաջ է եկել ու շարունակում է մնալ իր առաջ եկած տեղում։
Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքի ղեկավար Արամ Մելքոնյանը հորդորում է համայնքի սահմանային իրավիճակի վերաբերյալ հարցերն ուղղել մարզի լրատվության պատասխանատուին և Պաշտպանության նախարարությանը։
«Սիսական» ջոկատի հրամանատար Աշոտ Մինասյանի՝ Աշոտ Երկաթի խոսքով՝ մարդ կա, առհասարակ չի գիտակցում, թե ինչ է կատարվում Սյունիքում ու ինչ է նշանակում թշնամու ներկայությունն այնտեղ. եթե գիտակցեին, ապա թշնամին չէր հասնի Սյունիքի սահմաններին։
