Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը իր «Ռեքվիեմ» տեսաշարի երկրորդ մասում դիմեց բանակի գեներալներին և բարձրաստիճան սպաներին:
«Հիշեցնում եմ ձեզ, որ Եվրոնյուզը հրապարակեց կադրեր կոնկրետ Թալիշից։ Ի պատասխան դրան՝ Աննա Հակոբյանը և Նիկոլ Փաշինյանը սկսեցին Գետաշենի ազատագրման օպերացիան։ Թատրոնի հերոսներն էին ֆեյսբուքի կապիկ Արայիկը (նկատի ունի ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանին․-Ռ․Մ․), որը զբաղված էր ամեն ինչով, բայց ոչ իր պատերազմող երկիրը ղեկավարելով․ սուրճ էր խմում զինվորների հետ, գնում էր հիմար ելույթներ էր ունենում»:
«Պատերազմի 44 օրվա ընթացքում մենք ապացուցեինք, որ կարող ենք կռվել, բայց նաև ապացուցեցինք, որ կարող ենք կուրորեն հավատալ մի մարդու, որը 2,5 տարի բացի խաբելուց ոչինչ չի արել»:
Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանն իր «Ռեքվիեմ» տեսաշարի երկրորդ մասում պատասխանեց այս օրերին ամենատարածված հարցին՝ արդյո՞ք այն առաջարկը, որը ժամանակին մերժել էր ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, արվել է նաև Նիկոլ Փաշինյանին։
Բիզնես խորհրդատու Արեն Ափիկյանի կարծիքով՝ Սերժ Սարգսյանի կողմից մերժում ստանալուց հետո Ադրբեջանն Արցախի ազատագրված տարածքներին տիրանալու հարցը այլ կերպ փորձեց լուծել՝ Սորոսի և օտար գործակալական ցանցի միջոցով իշխանափոխություն իրականացրին Հայաստանում, իշխանության բերեցին Նիկոլ Փաշինյանին ու նրա թիմին, որն էլ հանձնեց Արցախը:
Նա նշեց, որ ժողովրդի՝ իշխանություն ձևավորելու իրավունքը պետք է պաշտպանվի և պահպանվի. «Ինչ վերաբերում է խոսելուն, դուք չեք գտնի մի այնպիսի դեպք, երբ մեզ հետ խոսելու ցանկություն է եղել, և մենք չենք խոսել: Մենք չենք պատրաստվում խոսել այնպիսի պայմաններով, երբ այդ խոսակցությունը կընկալվի՝ որպես նահանջ բռնության և հարկադրանքի սպառնալիքի առաջ: Մենք չենք մտնի այդպիսի խոսակցության մեջ, այդպիսի խոսակցություն չի կարող լինել»:
«Ամենայն հարգանքով առաջին նախագահի կերպարի հանդեպ, բայց ո՞ր մտավորականությանն է դիմում պարոն Տեր-Պետրոսյանը, այն մտավորականությա՞նը, որ իր ղեկավարման տարիներին սկսեցին արժեզրկել և մարգինալացնել: Իր բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը ասում էր՝ Հայաստանում 3 մտավորական կա, հավանաբար, մեկը Լևոն Տեր-Պետրոսյանին պետք է համարեր, որովհետև նա իսկապես մտավորական մարդ է, երևի մեկը՝ իրեն, կատակում էին, ասում էին՝ երևի երրորդի համար պետք է մրցույթ հայտարարել, թե ո՞վ է երրորդ մտավորականը Հայաստանում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում այս մասին ասաց արվեստագիտության դոկտոր-պրոֆեսոր, արվեստի վաստակավոր գործիչ Մհեր Նավոյանը:
Ռազմական փորձագետը շեշտեց՝ անգամ ամենամարտունակ բանակին է հնարավոր մատնել պարտության. «Կարելի է զարգացումներն այն կերպ ուղղորդել, որ ուղղակի բանակը պարտվի, և աղետի առջև կանգնի պետությունը: Դու ուղղակի անում ես այնպիսի քայլեր, որով ինքդ քո սեփական զինված ուժերի մարտունակությանը հասցնում ես հարված: Իհարկե, դա արվում է էլի ու էլի ծղրտան դեմագոգիայով, հայրենասիրական շղարշով պատված»:
«Ցավոք, այս ողբերգությունը պետք է անպայման իր հետևանքներն ունենա, և այն առաջարկը, որ արվում է 17 կուսակցությունների կողմից, նաև՝ միասնական թեկնածուի տեսքով, հուսով եմ, որ այսօր կլսենք նաև միասնական թեկնածուի ելույթը, դա հնարավորություն կտա, որպեսզի ապագայում արդեն մեր հասարակությունն ավելի պարզ պատկերացում ունենա հնարավոր զարգացումների վերաբերյալ, և վստահ եմ, որ գնալով ավելի լայն ճնշումներ են լինելու իշխանությունների վրա. հրաժարականն անխուսափելի է»,- Ազատության հրապարակում լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՊՆ նախկին փոխնախարար Արտակ Զաքարյանը:
«Հիմա այս ամենը նորմալ հունի բերելու համար, և բանակի մարտունակությունը վերականգնելու համար ես չեմ տեսնում այլ երկիր, ում հետ մենք կարող ենք սա անել։ Ռուսաստանն է»:
«Պատմության մեջ ես հիշում եմ մեկ դեպք, երբ պետությունը պարտվել է, և իշխանությունը չի փոխվել։ Դա Իրաքի առաջին պատերազմն էր 1991 թվականին։ Սադամ Հուսեինը մնաց իշխանության՝ իր ողջ տոտալիտար համակարգն օգտագործելով։ Հետո վատ ավարտեց՝ կախեցին»:
«Հայաստանի գործը չէ՞, մենք կառավարություն ենք խաղաղապահներին կի՞ց»:
«Վերջում ոնց որ ասաց, որ ինքն է մեղավոր, ու սա ադալժենիայով՝ կոպիտ ասած, թե ոնց որ հա էլի, որ տենց եք ասում՝ հա: Ո՞վ է մեղավոր. չեմ էլ ուզում այդ հարցին… բացարձակապես սուտ են ասում»:
«Անկասկած՝ չէր սկսվի և չէր համարձակվի սկսել պատերազմը»։
«Պատերազմի երրորդ օրը ես Ղարաբաղում էի, ուշացա դատական նիստի պատճառով, թե չէ հենց առաջին օրը այնտեղ կլինեի, կիրակի օրը սկսվեց պատերազմը, երեքշաբթի օրը դատական նիստը երբ հետաձգվեց, նույն օրը հենց շարժվեցի և երեկոյան Ղարաբաղում էի: Ընդամենը պահանջվեց մեկ ու կես օր, երկու օր հասկանալու համար, որ մենք լրջագույն պրոբլեմի առաջ ենք, և օր առաջ պետք է կանգնեցնել այս պատերազմը, թեկուզ լուրջ զիջումներով: Օր առաջ»:
«Չպարտվելը այս պատերազմում ես կհամարեի բնագիծը պահելը կամ գոնե նվազագույն տարածքային կորուստներով պատերազմն ավարտելը»:
ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը չի կասկածում, որ հնարավոր էր հաղթել պատերազմում կամ գոնե հնարավոր էր հայկական կողմի համար ավելի նպաստավոր փաստաթուղթ ստորագրել։
ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը 5-րդ ալիքին տված հարցազրույցում ասաց, որ անկասկած հնարավոր էր խուսափել պատերազմից։
Դիտարկմանը՝ մոտավորապես նույնը նաև Նիկոլ Փաշինյանն է ասել, նա այսպես արձագանքեց. «Դե, Նիկոլ Փաշինյանը պրոֆեսիոնալ հույս վաճառող է, և չի բացառվում, որ զուտ անձնապես ինքը հավատում է դրան: Երբ ինչ-որ պատառիկներ դնում էին իր գրքից, ինքը նման բաների սիրահար է: Ինքը մարդ է, որ ինչ-որ մի բան լսում է, գաղափարը իրեն դուր է գալիս, սկսում է հավատալ և փորձում է կողքիններին էլ հավատացնել»:
«Ցավոք, հազարավոր կորուստներ էր պետք, նաև հայրենիքի 1/3-ի կորուստը, որ հանրությունը գիտակցի այս դառը ճշմարտությունը, իսկ դառը ճշմարտությունը այն է, որ այսպես կոչված՝ ժողովրդի իշխանությունը ծնկի բերեց սեփական ժողովրդին»։
«Բայց եթե այսօր իրենք համարում են, որ սխալվել են, ես դա ավելի լավ եմ գնահատում, քան թե այն մարդկանց դիրքորոշումները, որոնք համառորեն կառչել են իրենց նախնական պատկերացումներից և ոչ մի քայլ ետ չեն ուզում գնալ: Այնպես որ, ցավալի է, որ իրենք օժանդակեցին, ընդ որում՝ վատ չօժանդակեցին՝ հեղափոխական պրոցեսներին էին մասնակցում, ելույթներ էին ունենում, պաշտպանում էին… ինչ ասեմ, ողջունենք, որ գոնե այս պահին ճշմարտության մասին են խոսում»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
Երևանի պետական համալսարանի քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների ամբիոնի դոցենտ, պատմական գիտությունների թեկնածու Մենուա Սողոմոնյանի կարծիքով՝ գործող իշխանությունները պետք է հեռանան, և ստեղծվի ժամանակավոր ճգնաժամային կառավարություն:
«Նիկոլ Փաշինյանն ինչո՞ւ չի ասում՝ նա դիմե՞լ է ադրբեջանական կողմին, պահանջե՞լ է ադրբեջանական կողմից գերիների և զոհվածների հարցը ակտուալիզացնել, և ադրբեջանական կողմը մերժել է՝ ասելով՝ ոչ, մենք սպասում ենք, մինչև դուք ձեր պետականությունը քանդեք: Նիկոլ Փաշինյան, դու պետք է այդ հարցը բարձրացնեիր, առաջ քաշեիր, այլ ոչ թե նստես-սպասես՝ մինչև ռուսը քո խնդիրները կլուծի, իսկ վատ Ալիևն էլ գերիներին չի վերադարձնում, որովհետև ինչ-որ չար ուժերը մինի դրսևորումներ են ցուցաբերում»:
«Նախ՝ ես չեմ հասկանում՝ ինչպե՞ս կարող է 25 հազար զինվոր լինել շրջափակման մեջ, թող ռազմագետները դրա բացատրությունը տան: Բայց եթե մենք հասել ենք այն վիճակին, որ մենք հողերը կորցնում ենք, պարտվում ենք, և մեր գերխնդիրն էր՝ զինվորներին փրկել, ապա այդ համաձայնագրի առաջին կետը պետք է սկսվեր նախ՝ գերիների վերադարձով, դիերի դուրսբերմամբ: Եթե հասել էինք այն իրավիճակին, որ պարտվել էինք, գոնե պատվով պարտվեինք: Եթե մեխը դնում ենք, որ կյանքեր են փրկել, բա անհետ կորածների կյանքն ինչո՞ւ չփրկեցինք: Եթե այդպես լիներ, այդ համաձայնագիրն ու տրված բացատրությունն ինչ-որ չափով ընկալելի կլիներ, բայց եթե փրկում ենք կյանքեր ու որոշ կյանքերի մասին մոռանում ենք, ես համարում եմ, որ մենք դավաճանում ենք այդ տղերքին»:
Երգիչ Արսեն Գրիգորյանը այսօրվա երթին մասնակցում է նրա համար, որպեսզի գերիներին վերադարձնեն, անհետ կործաների խնդրով զբաղվեն։
«Եթե դուք ունեք ինչ-որ կարևոր ինֆորմացիա, ուզում եք իմանալ՝ դա ստույգ է, թե ոչ, ապա կա իրավաբանների խումբ, որը զբաղվում է մեր գերիների և անհետ կորածների հարցով՝ Արտակ Զեյնալյանի և Սիրանուշ Սահակյանի իրավաբանական խումբն է, նրանք այսօր արդեն ունեն ահագին հաջողություններ, նրանք կազմում են ցուցակներ։ Եթե դուք կարող եք իրենց օգնել, ունեք ինչ-որ ինֆորմացիա, խնդրում եմ՝ դիմեք իրենց»:
«Պետք է շարունակել գնալ մյուս դեսպանատները, մանավանդ ՄԽ համանախագահող երկրների, այսօր Ռուսաստանն էր, կլինի նաև ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան, նաև կանցնենք այն միջազգային կազմակերպությունները, որոնք կոչված են զբաղվել այս հարցով։ Այս ցանկի մեջ կլինեն նաև Անգլիայի և Չինաստանի դեսպանատները»:
«Ճիշտ է՝ Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական ինքնասպանություն վաղուց է գործել, և դրա վերջակետը նոյեմբերի 9-ն էր, բայց կարող էր նաև ֆիզիկապես դիմել այդ զինանոցին, որովհետև ես դժվարանում եմ պատկերացնել ոչ միայն, թե մեր հողը ոնց է տանելու իրեն, այլև իր սեփական խղճին, ուսերին, մտքին, ճակատին դաջված ուրացողի կնիքով ինչպես է շարունակելու ապրել»:
«Ես իմ անվստահությունն իր և կառավարության հանդեպ հայտնել եմ դեռ սեպտեմբերի կեսերին՝ մինչև պատերազմ սկսվելը, այնպես որ, նա պետք է հստակեցնի, որ այդ օդը շարժելը որևէ գին չունի՝ առնվազն մտածելու ունակությունը պահպանած ժողովրդի մոտ: Իր ասածը չէ, որ մեզ պետք է ուղղորդի: Եթե ղեկավարը փնտրում է մեղավորներին այլոց մեջ, դա քաղաքական անմեղսունակություն է: Դա պետական գործչի անմեղսունակության ինքնախոստովանություն է: Ղեկավարը պատասխանատու է բոլոր սխալների և կորուստների համար»,- ասաց նա:
«Այդ մարդը ոչ ծառայել է, ոչ բանակ է տեսել, եթե նայեք նրա նախկին հոդվածները, բառապաշարը, նա իր ողջ կյանքի ընթացքում դեմարշ է արել արցախյան ազատամարտի ընթացքում որևէ դերակատարություն ունեցած մարդկանց հանդեպ: Այդ մարդիկ միգուցե սուրբ չէին, բայց ՀՀ-ում քարը քարին դրած, և ոչ մի մարդ սուրբ չէ: Միայն ոչինչ չարած մարդիկ են, որ կարող են իրենց անբիծ կենսագրությամբ հպարտանալ»: