Դեղամիջոց՝ փարիսեցիության դեմ. Մաս 2
Մարդիկ, որ ոչ մի քարոզ բաց չեն թողել… նրանք, որ միշտ առաջինն են գիշերային հսկումների, գրքերի ընթերցանության ժամանակ… Նրանք միշտ իրենց երեխաներին բերում են իրենց հետ… Բայց երբ գալիս է ժամանակը, որպեսզի երեխան իր ազատությունը դրսևորի՝ ինքնուրույն որոշի, թե ինչ ուղի ընտրել, այդ մարդիկ միանգամայն հակառակ ճամբար են տեղափոխվում՝ ապացուցելով, որ Քրիստոս երբևէ չի խոսել իրենց սրտերի հետ: Նրանք ուղղակի «կրոնասեր մարդիկ» են եղել: Ահա՛, թե ինչու է ամենադժվարը նրանց հետ Եկեղեցում: Իսկ գիտե՞ք, թե ինչու: Նրանցից ոմանք երբեք չեն կարողանա բժշկվել, քանի որ կարծում են, որ մոտ են գտնվում Աստծուն:
Մեղավորները՝ այսպես կոչված «անհաջողակները», գոնե գիտակցում են, որ մեղավոր են: Ահա՛, թե ինչու Քրիստոս ասաց, որ մաքսավորներն ու անառակները Երկնքի Արքայություն կմտնեն, իսկ փարիսեցիներին այսպես ասաց. «Դուք՝ «կրոնասերներդ», Երկնքի Արքայություն չեք մտնի, քանի որ Տիրոջ խոսքը ձեր սրտերը երբևէ չի փոխել»: Նրանք միայն մասնակցել են կրոնական ձևականությունների պահպանմանը:
Այսպիսով, մենք պետք է կենտրոնացնենք մեր ուշադրությունն ու հասկանանք, որ Եկեղեցին նման է հիվանդանոցի, որը բուժում է մեզ և օգնում սիրել Քրիստոսին, իսկ Քրիստոսի հանդեպ սերը բոց է, որը բոցավառվում է սրտում, որպեսզի կարողանանք ստուգել մեզ, տեսնել՝ արդյո՞ք գտնվում ենք Աստծո սիրո մեջ: Եթե չարության, եսասիրության և ախտի ձևերից որևէ մեկը նկատենք մեզնում, ապա պետք է գիտակցել և ընդունել, որ Քրիստոս չի կարող մեր սրտում լինել, երբ այն լի է «քացախով»:
Ինչպե՞ս կարելի է աղոթել և միևնույն ժամանակ մաղձով լի լինել մեկ այլ մարդու հանդեպ: Ինչպե՞ս կարելի է Ավետարան կարդալ և չհաշտվել եղբոր հետ: Ինչպե՞ս կարելի է ասել «ես այսքան տարի Եկեղեցում եմ» որպես վանական, քահանա կամ մեկ ուրիշը, և այնպիսի համբերություն չցուցաբերել, որով պետք է մերձավորին վերաբերվել: Դա չընդունելով, դուք ոչնչի չեք հասնի: Բացարձակապես ոչնչի:
Հիշում ենք, թե ինչպես Քրիստոս հինգ կույսերին ասաց, որ չի ճանաչում նրանց: Նա նրանց հարսանեկան սրահում էլ կլքեր, եթե նույնիսկ բոլոր հնարավոր առաքինություններն ունենային, որովհետև սերը պակասում էր նրանցում: Եվ դրանով Նա նրանց կասեր. «Դուք կարող եք կուսությունը պահել, հազար բարի գործ կատարել, բայց չեք հասկանա ամենագլխավորի իմաստը»:
Եթե սեր չկա, ապա ի՞նչ նշանակություն ունի այսօր ձիթապտղի ձեթ կուտեմ, թե չեմ ուտի: Ես կարող եմ, օրինակ, խիստ պահեցողություն անել և ձիթապտղի ձեթ չուտել, բայց, միևնույն ժամանակ, առավոտից մինչև երեկո եղբորս տանջել… Սուրբ լեռան վրա սովորաբար ասում են. «Ինձ մի՛ հարցրու՝ ձուկ ուտում եմ, թե՝ ոչ: Քանի դեռ մարդը ձկնորսին չի կերել, կարող է ձուկ ուտել» կամ «Քանի դեռ չես կերել նրան, ով ձեթ է տալիս, կարող ես կերակրի մեջ մի փոքր ձիթապտղի ձեթ գործածել»: Ինչ որ մեկին քո խայթող լեզվով «ուտելը» շատ ավելի վատ է, քան մի ամբողջ գդալ ձիթապտղի ձեթ ուտելը: Սակայն, միևնույն է, մենք ավելի շատ հենց դրան ենք ուշադրություն դարձնում՝ ձեթ ուտում ենք, թե չենք ուտում, ձուկ ուտում ենք, թե չենք ուտում…
Որևէ մեկը կարող է իր գդալն ինչ-որ կերակուրի մեջ մտցնել, և դա մեկ ուրիշի հետ մեծ վեճի առիթ կդառնա, քանի որ մինչ այդ նա այդ գդալն ուրիշ կերակուրի մեջ էր մտցրել… Տեսնո՞ւմ եք, թե այդ ամենը որքան ծիծաղելի է, և ինչպես են դևերը ծիծաղում մեզ վրա, նաև նրանք, ովքեր Եկեղեցուց դուրս են: Եվ երբ նրանք իրենց հայացքներն ուղղում են մեզ, ապա ոչ թե նրանց են տեսնում, որ Եկեղեցում ապրելով, աստիճանաբար Քրիստոսին են նմանվում, բարի ու խելամիտ մարդ են դառնում, որոնց հոգում ներդաշնակություն է տիրում, այլ, ցավոք սրտի, մեզ՝ մեր բոլոր կրքերով և մեր ողջ քացախով: Եվ անխուսափելիորեն ասում են. «Ի՞նչ: Դրանցից մեկը դառնա՞լ: Ո՛չ, չեմ ուզում»:
Ահա՛ մենք ուխտագնացություն ենք կատարել, հոգևոր հայրերի հետ շփվել, սուրբ մասունքներ համբուրել, Սուրբ լեռը տեսել: Իսկ ի՞նչ օգուտ արդյունքում: Արդյո՞ք մեր սիրտը փոխվել է: Արդյո՞ք մենք ավելի բարի ենք դարձել: Կամ ավելի խոնարհ նրանց հանդեպ, ովքեր մեզ հետ են ապրում նույն տանը կամ նույն մենաստանում, միասին աշխատում: Միայն դա՛ նշանակություն ունի: Եթե մենք այդ փոփոխություններին չենք հասել, ապա եկե՛ք գոնե զղջանք դրանում ու ավելի համեստ լինենք:
Եթե մեզ չի հաջողվել փոխվել, ապա շատ արցունքների ու մեծ կարեկցանքի ենք արժանի: Որովհետև, ցավոք, ժամանակը թռչում է, տարիներն՝ անցնում… Երբ հայր Պաիսիոսին հարցրին, թե քանի տարի է ապրել Սուրբ լեռան վրա, պատասխանեց. «Այնքան, որքան իմ հարևանի ջորին: Այն տարին, երբ Սուրբ լեռ եկա, հարևանս իր համար ջորի գնեց: Մենք նրա հետ նույնքան տարի է, ինչ բնակվում ենք Սուրբ լեռան վրա, սակայն խեղճ կենդանին այդպես էլ ջորի է մնացել: Ինչպես և ես. ես չեմ փոխվել»:
Մենք՝ քահանաներս, վանականներս, որպես կանոն, սիրում ենք ասել. «Ես այսքան տարի վանքում եմ ապրել»: Օրինակ՝ քառասուն: Բայց չեք հասկանում, որ այդ տարիները ձեզ օգուտ չեն բերել: Աստված ձեզ կասի. «Քառասո՜ւն տարի: Եվ մինչ այժմ քեզ չի՞ հաջողվել ինչ-որ բանի հասնել: Դեռ բարկանում ես, կշտամբում, վիճում, համառում, չես խոնարհվում: Դու քառասուն տարի ունեիր, բայց այդպես էլ վանական կյանքի, քրիստոնեական կյանքի այբբենը չսովորեցի՞ր: Ինչպե՞ս վարվեմ տարիներիդ հետ: Ինչպե՞ս վարվեմ քեզ հետ, եթե այսքան տարի հավատով անցկացնելով, չես կարող մարդու հետ բարեկամաբար խոսել: Ինչի՞ս է պետք այն ամենն, ինչ արել ես»:
Դա մեր դեմ է դառնում: Ես առաջին հերթին իմ մասին եմ խոսում: Որովհետև այս խոսքերն, առաջին հերթին, ինձ են վերաբերում: Եվ քանի որ գիտեմ, որ ինձ մոտ էլ նման բան կա, ապա ձեզ էլ եմ պատմում:
Պետք է ասել, որ նման գիտակցումը գոնե խոնարհեցնում է մեզ: Եթե սկսենք խոնարհեցնել և կանգնեցնել մեզ սեփական անձի մասին մեծամեծ մտքեր ունենալիս, ապա, միգուցե, կսկսենք աստիճանաբար ուղղվել ապաշխարության միջոցով, որը խոնարհությունից է ծնվում: Մարդը, ով չի ձգտում արդարացնել իրեն, իսկապես զղջում է: Իսկ նա, ով իր համար արդարացում է փնտրում, երբեք չի ապաշխարի: Եվ նա, ով միշտ արդարացնում է իրեն՝ թե՛ արտաքուստ, թե՛ ներքուստ, երբեք չի իմանա, թե ինչ է ապաշխարությունը: Ահա՛, թե ինչու պետք է մշտապես հետևենք մեզ: «Քննեցե՛ք դուք ձեզ» (Բ Կորնթ. 13:5),- ասում է առաքյալը: Քննեցե՛ք ձեզ, որպեսզի տեսնեք, թե Աստծո հանդեպ սեր կա՞ ձեր ներսում: Եվ եթե մենք ապաշխարում ենք, ապա Աստված կարող է մեզ կրկին կյանքի կոչել և մենք կրքերից ու մեղքերից բժշկված կլինենք:
Շատերը հարցնում են՝ ինչպե՞ս հասնել դրան: Երբ մենք մեզ լավ բժշկի՝ Տեր Աստծու, ձեռքը հանձնենք, երբ ցանկացած իրավիճակում ու դժվարությունների ժամանակ մեզ Նրան վստահենք, ապա Աստված, որ գիտե, թե մեզնից յուրաքանչյուրի համար ինչն է լավ, մեզ այնպիսի ճամփաներով կտանի, որոնք դանդաղ-դանդաղ, տարիների ընթացքում մեզ ավելի լավը կդարձնեն: Այն ամենն, ինչ պետք է անենք՝ մեզ այնպիսի վստահությամբ Աստծուն հանձնելն է, ինչպիսի վստահությամբ, որ բժշկին կամ ասենք՝ նավապետին ենք հանձնում: Մենք չենք թաքցնում մեր վստահությունը: Նա մեզ տանում է, և մենք չենք անհանգստանում ժամանման նպատակի ու ժամանակի վերաբերյալ, որովհետև գիտենք, որ նավի ղեկին ուշադիր, աչալուրջ, զգույշ մարդ է, ով գիտե ճամփան:
Հենց այդ պատճառով, բոլոր խնդիրների լուծման և բոլոր հարցերի պատասխանի համար պետք է բաց լինենք Աստծո հանդեպ սիրո առջև: Իսկ երբ մարդն Աստծուն սիրի, Աստված կբժշկի նրան ու հարություն կտա, և նույնիսկ, եթե մարդը մահացած է ու փտում է, Աստված կվերականգնի նրան, եթե մարդն իր սրտից դուրս նետի ամեն անպետքն ու միայն Աստծո հանդեպ սերը թողնի այնտեղ: Եվ իր ողջ կյանքով, այն ամենով, ինչ ունի և ինչ անում է սկսի իր կյանքն այդ սիրո հիման վրա կառուցել, և սկսի ձգտել Աստծո հանդեպ սիրո գագաթնակետին հասնել: Եթե մարդն այդպես վարվի, կնշանակի, որ նա այս կյանք է եկել, որպեսզի վայելի այն, և նրա կյանքը դրախտի կվերածվի, որովհետև դրախտը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Աստծո սերը, միևնույն ժամանակ, «դժոխքը» ոչ ավելին է, քան Նրա սիրո բացակայությունը:
Չի կարելի մոռանալ այն մասին, որ այն ամենն, ինչ մենք գործում ենք, պետք է միայն այդ պատճառով լինի: Մեր կյանքը չպետք է «կրոնական վարք» լինի: Մենք պետք է դառնանք մարդիկ, որոնք սիրում են Աստծուն, որպեսզի մեր կյանքը կարողանա վերափոխվել, իսկ մենք ինքներս կարողանանք մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսին նմանվել:
Լիմասոլի միտրոպոլիտ Աթանասիոս
Ռուսերենից թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը
