Օրէնքի ուսուցիչներն ու Փարիսեցիները քննադատեցին Յիսուսի աշակերտները որոնք կը ճաշէին առանց իրենց ձեռքերը լուալու (Մտ 15.2)։ Անոնք նման արարք կը նկատէին իրենց նախնիքներուն կողմէ հաստատուած աւանդութեանց խախտում։
Կույր հեթանոսները կույր չաստվածուհի անվանեցին բախտը, որը մարդու ո՛չ բարությանն է նայում, ո՛չ չարությանը: Չար մարդկանց հաջողությամբ է շրջապատում, իսկ բարիներին ձախորդությամբ տանջում: Ոմանք նաև ճակատագիր են անվանում, ինչը մինչ այժմ ևս երբեմն կրկնում են ռամիկ քրիստոնյաները:
«Ահաւասիկ Աստուծոյ գառնուկը, որ աշխարհի մեղքը կը վերցնէ» (Յհ 1.29)։
Կրթենք մեր միտքերը մտածելու աստուածահաճոյ բաներու մասին, որպէսզի Չարը առիթ չկարենայ գտնել իր պիղծ խորհուրդներու կարթը նետելու մեր մտածումներու աշխարհին մէջ։ Եթէ երբեք Եւային ուշադրութիւնը ամբողջապէս Աստուծոյ ու անոր պատուիրաններուն գործադրութեան վրայ կեդրոնացած ըլլար՝ անոնք մեղք պիտի չգործէին։ Հետեւաբար, եկէ՛ք մեր հայեացքը սեւեռած պահենք Քրիստոսի վրայ, որպէսզի կարենանք ետ մղել Չարին հարուածները (Եփ 6.13)։
Խաչը շալկելը պայքարելու պատրաստակամութիւն յայտնել է։ Ան որ պատրաստ չէ պայքարելու, իրաւոնք չունի խաչը շալկելու: Խաչը զէնք է զոր շալկողը պարտի պատերազմի դաշտ իջնել պայքարի: Չպայքարողը չի՛ յաղթեր եւ չյաղթողը չի՛ պսակուիր (Յյտ 2.17)։
Աճառյանի աշխատանքի շնորհիվ երկու պատմական կերպարները հավերժացել են Հայոց պատմության մեջ: Եվ ցավալիորեն պետք է փաստենք, որ դավաճանությունը հայ իրականության մեջ և հատկապես մեր օրերում շարունակում է ունենալ իր ազգային կործանարար դրսևորումները:
Հավատի և քաջության ոգին կրող քրիստոնյան, Պողոս առաքյալի խոսքի համաձայն, չի թուլանում բնավ. «Եթե նույնիսկ մարմնապես հետզհետե քայքայվում ենք, ներքնապես նորոգվում ենք օրեցօր: Ներկայումս մեր կրած այս թեթև նեղությունը արտակարգ և հավիտենական փառք է ապահովում մեզ համար» (Բ Կորնթ. 4:16-17):
Մեզմէ ոեւէ մէկը կասկած պէտք չէ ունենայ թէ մի՛այն Աստուծոյ շնորհքով կրնանք փրկուիլ, եւ թէ «փրկութիւնը մեր արժանիքը չէ, այլ՝ Աստուծոյ պարգեւն է։ Մեր գործերով շահուած չէ անիկա, որպէսզի ոեւէ մէկը չպարծենայ» (Եփ 2.8-9)։
Եթէ երբեք սխալ ու մեղք է մեր անձերուն նկատմամբ խի՛ստ եւ անգութ ըլլալը, ո՛րքան աւելի սխալ է ուրիշներուն հանդէպ խիստ ըլլալը։
Յուրաքանչյուր մարդ ծանոթ է իր ներքին ձայնին, որը կոչվում է նաև Աստծո ձայն և խիղճ: Աստծո ձայնը բնատուր բարոյական զգացողություն է, հոգու ուժ և բնական օրենք, որ գործում է ի փրկություն անձի:
Մեր հասարակության մեջ հաճախ զարմանում են, թե ինչու են մարդկային հասկացության մեջ բարի, բարոյական սահմանմամբ անձինք երբեմն դառնում դժբախտությունների, փորձությունների զոհ: Սակայն իրականությունը հասկանալու համար անհրաժեշտ է գիտակցել, որ բարոյականությունը և հոգևոր կյանքը թեև միահյուսված ու անբաժան են, այդուհանդերձ, մյուս կողմից` բարոյականությունը և հոգևորը տարբեր մակարդակներ ունեցող իրողություններ են:
Աստուած քեզ պիտի չարդարացնէ եթէ փորձես ուրիշը դատապարտել դուն քեզ արդարացնելու համար։ Ա՛յս էր պատճառը թէ ինչո՛ւ Ադամ եւ Եւա չարդարացան։ Յաջորդ գլուխին մէջ կարդա՛ ադամական այն մեղքին մասին՝ որ ամէն մարդ կը գործէ, եւ թող ատիկա մարտահրաւէր մը ըլլայ քեզի նոյն մեղքը չգործելու։
Դնե՛նք այնպէս՝ ինչպէս Եբրայեցիները դրին կարմիր ծովուն մէջէն ցամաքով անցած ատեննին: Մեր ձեռքերը երկարենք անոր։ Երկարենք այնպէս՝ ինչպէս Պետրոս առաքեալ երկարեց երբ ջրամոյն կըլլար: Այո՛, Տէր Յիսուս Քրիստոս իր ձեռքերը երկարելով մեզ ջուրերուն խորերէն դուրս բերող մեծ Աստուած է:
Տխրությունն ունի տարբեր անվանումներ և աստիճաններ, ինչպես՝ տրտմություն, թախիծ, վիշտ, ցավ, կսկիծ և այլն: Երբեմն հուսահատությունը անվանում են տխրություն, սակայն իրականում դրանք տարբեր հոգեվիճակներ են: Այսօր տխրությունը հաճախ դեպրեսիա են անվանում, բայց այստեղ էլ կարող ենք տեսնել տարբեր մոտեցումներ: Այս կյանքում չկա այնպիսի մարդ, որ տխրությունը շրջանցի: Մենք չենք կարող անտարբեր լինել կյանքի ծանր ցնցումների հանդեպ:
Աստուծոյ շնորհքին ապաւինիլը՝ զԱստուած պատուել ու փառաւորել է, իսկ Օրէնքին ապաւինիլը՝ քու սեփական ճիգերուդ վստահիլ է, եւ հետեւաբար, քու անձդ փառաբանել է։
Վստահէ՛ Փրկիչիդ եւ ո՛չ թէ փրկութեան կարօտ անձիդ գործերուն։ Քրիստոս միակ արդարն ու արդարացնողն է։ Միակ արդարացնողին վստահիլը կարդարացնէ քեզ։ Արդարութիւնդ Օրէնքի գործադրութենէն չի՛ գար, այլ՝ Քրիստոսի հանդէպ ունեցած հաւատքէդ (Փլպ 3.9)։
«Աստուած ա՛յնքան սիրեց աշխարհը, որ մինչեւ իսկ իր միածին Որդին տուաւ, որպէսզի անոր հաւատացողը չկորսուի, այլ յաւիտենական կեանք ունենայ» (Յհ 3.16)։
Նա, ով մարմնավոր ջանք է գործադրում Ս. Գրքի ընթերցանությամբ հոգին մարզելու, այդպիսի մեկը, ըստ Ս. Եփրեմ Ասորու, կպահպանի իր մաքրությունը: Ս. Հովհան Ոսկեբերանը նշում է, որ պահքը հոգու և ոչ թե մարմնի մարզում է, եթե մարմնի մարզում լիներ, կսներ մարմինը. «Քանի որ պահքը հյուծում է մարմինը, ապա այն չի կարող մարմնի մարզում համարվել: Մարմնի մարզումը կապված լինելով մեծ ջանքերի հետ մեծ օգուտ չի բերում՝ ի տարբերություն հոգու մարզման, որ բերում է անփոխարինելի և մեծ օգուտ: Երկրորդ մարզումը պտուղներ է բերում թե՛ այս և թե՛ այն կյանքում»:
Քրիստոս «Մտի՛ր սենեակդ, գոցէ՛ դուռը եւ ծածուկ կերպով աղօթէ քու երկնաւոր Հօրդ» (Մտ 6.6) խօսքով, մեզ կը հրաւիրէ անկեղծ եւ խոր յարաբերութեան մէջ մտնելու Աստուծոյ հետ։ Իսկ անկեղծ եւ խոր յարաբերութիւնը՝ սիրտի յարաբերութիւնն է։ Այլ բացատրութեամբ մը, Յիսուս կոչ կուղղէ իւրաքանչիւրիս մեր աղօթքները բղխեցնելու մեր սիրտի խորերէն։ Սիրտէ բղխած աղօթքը կը սրբէ մեզ։ Եզնիկ Կողբացի կըսէ. «Այն աղօթքը որ սիրտէն կը բղխի՝ պատարագի փրկութիւն կը գործէ»։ Սրտաբուղխ աղօթքը կենդանի պատարագ մըն է։
Բոլոր ժամանակներում էլ մարդկային կյանքում առկա են եղել անհամաձայնություններ, որոնք առաջ են գալիս տարբեր պատճառներով՝ կարևոր և ոչ կարևոր, սկզբունքային և ոչ սկզբունքային հարցերի վերաբերյալ: Անհամաձայնություն կարող է ծագել բոլորի մոտ՝ անկախ նրանից ընկեր են, թե թշնամի, հարազատ են, թե անծանոթ, հավատացյալ են, թե անհավատ: Դա բացատրվում է նրանով, որ մարդկանցից յուրաքանչյուրն ունի իր կարծիքը, աշխարհայացքն ու սովորությունները: Այդ պատճառով է ժողովրդի մեջ տարածում գտել «Ճաշակին ընկեր չկա» ասացվածքը:
Արդ, ով վստահում է հորոսկոպներին, հայտնվում է այդ մոլորության սարդոստայնում: Իսկ ով հավատում, վստահում է Հիսուս Քրիստոսին, ամենևին կարիք չունի հորոսկոպների, որովհետև Երկնային Նախախնամության հոգածության ներքո է և տեսնում է իր հետագա կյանքի ընթացքը և ապագայի լուսավոր հորիզոնը:
Հավատքի նշանակալի պտուղներից է վճռականությունը, որն առաքինություններից մեկն է, որ զարդարում է մարդուն: Առանց դրա հոգևոր կյանքի ընթացքը կարող է դոփել միևնույն տեղում:
«Խաղաղութիւն կը թողում ձեզի. Իմ խաղաղութիւնս է որ կու տամ ձեզի, որ այս աշխարհի տուած խաղաղութենէն տարբեր է։ Մի՛ խռովիք ու մի՛ վախնաք» (Յհ 14.27)։
«Ան որ ձեռքը մաճին կը դնէ եւ ետ կը նայի, յարմար չէ Աստուծոյ թագաւորութեան» (Ղկ 9.62)։ Սա յայտարարութեամբ, Քրիստոս կո՛չ կուղղէ քրիստոնեայ մարդուն որ կորոշէ Աստուծոյ թագաւորութեան անդամագրուիլ, տէ՛ր կանգնելու իր առած որոշումին։ Ան որ ամուր կերպով կառչած կը մնայ Աստուծոյ թագաւորութեան հասնելու իր առած որոշումին, ա՛ն միայն արժանի պիտի ըլլայ ժառանգելու երկինքի արքայութիւնը։ Հարկաւ առնուած որոշումին ամրօրէն կապուած մնալը զուտ մարդկային ճիգի մը արդիւնքը չէ՛։ Կը բաւէ որ մարդ զօրաւոր փափաք ունենայ անսայթաք կերպով քալելու Քրիստոսի հետքերով, եւ ահա Սուրբ Հոգին զօրավիգ ու պաշտպան պիտի կանգնի անոր։
Խաղաղություն և պատերազմ բառերը հակիմաստ՝ հակառակ իմաստ ունեցող տերմիններ են: Խաղաղություն բառը, ըստ Մալխասյանցի Հայերեն բացատրական բառարանի, նշանակում է՝ 1. ձայների՝ աղմուկի բացակայություն, լռություն, 2. շարժման դադարում, հանդարտում, 3. խռովության բացակայություն՝ դադարում, 4. հոգու անդորրություն, հանգստություն, 5. հաշտ դրություն, բացակայություն պատերազմների:
Խրիմյան Հայրիկը Հովհաննես Թումանյանի համար այն եզակի ազգային գործիչն էր իր ապրած դարաշրջանում, որ նրան նվիրել էր չորս գեղարվեստական ստեղծագործություն՝ երկու բանաստեղծություն՝ «Հայ ուխտավորին», «Կաղնի» և երկու արձակ երկ, որոնք տպագրվել են Խրիմյան Հայրիկի մահվան առիթով՝ «Երկու հայր», «Խրիմյան Հայրիկի օրերից մինը»…
Մարդկային ողջ պատմության ընթացքում Տերը ողորմած և համբերատար է գտնվել մարդկության հանդեպ: Սուրբ Գիրքը բազմիցս է վկայում Տիրոջ համբերատար լինելու մասին. Ելք գրքում կարդում ենք, որ երբ Տերն անցավ Մովսեսի առաջ, ասաց. «Տեր Աստված եմ, գթացող և ողորմած, համբերատար, բարեգութ և ճշմարիտ» (Ելք 34:6), «Գթասիրտ, ողորմած է Տերը, համբերատար և ողորմաշատ» (Սաղմոս 102:8-9), «Թող համբերության […]
Ըսէ՛ ինծի, ո՛վ մարդ, ի՞նչ բանի մէջ կը տեսնես քու հարստութիւնդ. առողջութեա՞նդ մէջ, Ֆիզիքական զօրութեա՞նդ մէջ, ունեցուածքի՞դ մէջ, ճառախօսութեանդ կարողութեա՞ն մէջ, մարդոց կողմէ քեզի հանդէպ ցուցաբերուած սիրոյն եւ յարգանքի՞ն մէջ, քեզմով ուրախացող եւ քեզ ուրախացնող մարդո՞ց մէջ, կամքդ կատարող եւ փափաքներդ իրականացնող անհատներո՞ւն մէջ։ Քեզի համար հարստութիւնը մարդոց հետաքրքրութեան եւ պաշտամունքին առարկան դառնա՞լն է, մարդոց կողմէ փնտռուի՞լն է, մեծարուի՞լն է, գնահատուի՞լն է, բարձրացուի՞լն է, փառաւորուի՞լն է։
«Օրապահքը և շաբաթապահքը այն կարևոր միջոցներից են, որով մենք, պահելով մեր մարմինը աշխարհիկ տարբեր հաճույքներից, կարողանում ենք անցնել ինքնամաքրման ճանապարհ, մաքրել մեր հոգին նաև մեր մարմինը»:
Փարիսեցիները զՔրիստոս փորձելու համար, իրենց աշակերտներէն ոմանք ղրկեցին անոր, որպէսզի անոր հարցնեն. «Մեր Օրէնքին համաձայն պէ՞տք է կայսրին տուրք տանք, թէ ոչ» (Մտ 22.17)։ Քրիստոս անոնցմէ պահանջեց ցոյց տալ իրեն տուրքի արծաթ դրամ մը։ Երբ անոնք բերին դրամը, Քրիստոս ըսաւ. «Ասիկա որո՞ւն պատկերն ու արձանագրութիւնն է»։ «Կայսրին» պատասխանեցին անոնք։ Յիսուս եզրակացուց ըսելով. «Գացէք եւ ինչ որ կայսրին կը պատկանի՝ կայսրին տուէք, եւ ինչ որ Աստուծոյ՝ Աստուծոյ տուէք» (Մտ 22.21)։
