Թէեւ հաստատեցինք որ տասներկուքը “աշակերտներ” էին, դարձան առաքեալներ, բայց ուշադիր քննութիւն մը Նոր Կտակարանի էջերուն, ցոյց կու տայ, որ տասներկու աշակերտները չդադրեցան “աշակերտներ” ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ “առաքեալ” անունը, չդադրեցան հետեւող ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ առաջնորդողի հանգամանք։ Անոնք մինչեւ իրենց կեանքին վերջին շունչը մնացին աշակերտ Քրիստոսի։ Մի՛այն Քրիստոս ունի յաւիտենական կեանք տուող խօսքեր, կը հաստատէ Պետրոս առաքեալ, ուստի, անոնք միշտ սորվելիք ունէին Քրիստոսէ։
Մերժե՛նք մեղքը եւ դո՛ւրս շպրտենք զանիկա մեր կեանքէն, երբ տակաւին «փոքր» է ատիկա, որովհետեւ շուտով կրնայ մեծնալ եւ դառնալ ըմբոստ ու ահարկու, դառնալ բզկտող եւ յօշոտող։ Ո՞վ է այն մարդը որ պիտի կերակրէր առիւծի կորիւն մը եթէ երբեք գիտնար որ այդ առիւծը հետագային իր յօշոտիչը պիտի դառնար։ Կամ ո՞վ է այն մարդ էակը որ սիրով հոգ պիտի տանէր օձի մը որ հետագային զինք խայթող մը պիտի ըլլար։
Պօղոս եւ Շիղա բանտարկուած էին Փիլիպպէի մէջ։ Աղօթքի պահուն երկրաշարժ մը տեղի ունեցաւ, բանտին դռները բացուեցան եւ բոլորին կապերը քակուեցան։ Երբ բանտապետը արթնցաւ եւ բանտին դռները բաց տեսաւ, կարծեց թէ բանտարկեալները փախած էին, սուրը քաշեց ինքզինք սպաննելու համար բայց Պօղոս իսկոյն հրամայեց որ ինքզինքին չվնասէ։
Կյանքի աղավաղումը չարն է, որը ճշմարտությունը փոխարինում է խաբեությամբ: Գիտենք, որ չարը, իբրև սուբստանցիա, գոյություն չունի, այնուամենայնիվ, յուրաքանչյուրս զգում ենք նրա ուժն ու սև ներգործությունը: Աստվածաբանները նշում են, որ չարն ակտիվ ուժ է դարձել առաջին հերթին ապստամբած հրեշտակների միջոցով՝ այդպիսով գտնելով իր լիարժեք գոյությունը:
Նախ երկու խօսք ըսենք 12 թիւին մասին որ խորհրդանշական իմաստ մը ունի։ Քրիստոս յատուկ նպատակով մը ընտրեց տասներկու հոգիներ, որովհետեւ անոնք պիտի փոխարինէին Իսրայէլի տասներկու նահապետները։ Ինչպէս Իսրայէլի տասներկու նահապետները պիտի ըլլային Աստուծոյ ներկայացուցիչները Եբրայեցի ժողովուրդին կեանքին մէջ, այնպէս ալ Քրիստոսի տասներկու առաքեալները պիտի ըլլային Քրիստոսի ներկայացուցիչները եկեղեցւոյ կեանքին մէջ։
Ոնեսիմոսի փախուստը Փիլիմոնէն եւ վերստին անոր դառնալը, պատկերն է այն մարդոց որոնք կը փախչին Աստուծոյ շնորհքին հետապնդումներէն, Աստուծոյ եկեղեցիէն, Աստուծոյ մարդոցմէն, իրենց աստուածապաշտ ընտանիքներէն, բայց ի վերջոյ ետ կը դառնան անոնց՝ Աստուծոյ շնորհքով։ Աստուած կը հետապնդէ մեզ երբ հեռանանք իրմէ։
Աստված գոյ է, անկախ նրանից, թե մենք ճանաչում, ընդունում ենք Նրա գոյությունը կամ ոչ: Աստված մարդուն ստեղծեց Իր պատկերով և նմանությամբ․ «Եվ Աստված ասաց. «Մարդ ստեղծենք ըստ մեր պատկերի և նմանության, և թող իշխեն ծովի ձկների, երկնքի թռչունների, ողջ երկրի կենդանիների և երկրի վրա սողացող բոլոր սողունների վրա»։ Եվ Աստված ըստ իր պատկերի ստեղծեց մարդուն։
Հոգեբանության մեջ անհաղթահարելի վախերը ֆոբիաներ են համարվում, հունարեն «ֆոբոս` φόβος – վախ» բառից: Դրանց բուժման համար օգտագործվում է վարքային թերապիան կամ ճանաչողական` կոգնիտիվ վարքային թերապիան:
Տաճարին տուրքը գանձողները հարցուցին Պետրոսի եթէ երբեք Քրիստոս տաճարին տուրքը կու տար թէ ոչ։ Առաքեալին պատասխանը դրական էր։ Երբ տուն մտան Յիսուս կանխեց Պետրոսի ըսելիքը եւ հարց տուաւ իրեն, թէ՝ աշխարհի թագաւորները հարկերն ու տուրքերը քաղաքացիներէ՞ն կ՚առնեն թէ օտարներէն։ Եւ երբ Պետրոս ըսաւ՝ «Օտարներէն», Յիսուս անոր պատուիրեց ծով երթալ եւ կարթ նետել եւ առաջին ձուկը բռնելէ ետք՝ բանալ անոր բերանը, առնել հոն գտնուող դրամը եւ տալ զայն տաճարին տուրքը գանձողներուն (Մտ 17.24-27)։
Օրէնքի ուսուցիչներն ու Փարիսեցիները քննադատեցին Յիսուսի աշակերտները որոնք կը ճաշէին առանց իրենց ձեռքերը լուալու (Մտ 15.2)։ Անոնք նման արարք կը նկատէին իրենց նախնիքներուն կողմէ հաստատուած աւանդութեանց խախտում։
Կույր հեթանոսները կույր չաստվածուհի անվանեցին բախտը, որը մարդու ո՛չ բարությանն է նայում, ո՛չ չարությանը: Չար մարդկանց հաջողությամբ է շրջապատում, իսկ բարիներին ձախորդությամբ տանջում: Ոմանք նաև ճակատագիր են անվանում, ինչը մինչ այժմ ևս երբեմն կրկնում են ռամիկ քրիստոնյաները:
«Ահաւասիկ Աստուծոյ գառնուկը, որ աշխարհի մեղքը կը վերցնէ» (Յհ 1.29)։
Կրթենք մեր միտքերը մտածելու աստուածահաճոյ բաներու մասին, որպէսզի Չարը առիթ չկարենայ գտնել իր պիղծ խորհուրդներու կարթը նետելու մեր մտածումներու աշխարհին մէջ։ Եթէ երբեք Եւային ուշադրութիւնը ամբողջապէս Աստուծոյ ու անոր պատուիրաններուն գործադրութեան վրայ կեդրոնացած ըլլար՝ անոնք մեղք պիտի չգործէին։ Հետեւաբար, եկէ՛ք մեր հայեացքը սեւեռած պահենք Քրիստոսի վրայ, որպէսզի կարենանք ետ մղել Չարին հարուածները (Եփ 6.13)։
Խաչը շալկելը պայքարելու պատրաստակամութիւն յայտնել է։ Ան որ պատրաստ չէ պայքարելու, իրաւոնք չունի խաչը շալկելու: Խաչը զէնք է զոր շալկողը պարտի պատերազմի դաշտ իջնել պայքարի: Չպայքարողը չի՛ յաղթեր եւ չյաղթողը չի՛ պսակուիր (Յյտ 2.17)։
Աճառյանի աշխատանքի շնորհիվ երկու պատմական կերպարները հավերժացել են Հայոց պատմության մեջ: Եվ ցավալիորեն պետք է փաստենք, որ դավաճանությունը հայ իրականության մեջ և հատկապես մեր օրերում շարունակում է ունենալ իր ազգային կործանարար դրսևորումները:
Հավատի և քաջության ոգին կրող քրիստոնյան, Պողոս առաքյալի խոսքի համաձայն, չի թուլանում բնավ. «Եթե նույնիսկ մարմնապես հետզհետե քայքայվում ենք, ներքնապես նորոգվում ենք օրեցօր: Ներկայումս մեր կրած այս թեթև նեղությունը արտակարգ և հավիտենական փառք է ապահովում մեզ համար» (Բ Կորնթ. 4:16-17):
Մեզմէ ոեւէ մէկը կասկած պէտք չէ ունենայ թէ մի՛այն Աստուծոյ շնորհքով կրնանք փրկուիլ, եւ թէ «փրկութիւնը մեր արժանիքը չէ, այլ՝ Աստուծոյ պարգեւն է։ Մեր գործերով շահուած չէ անիկա, որպէսզի ոեւէ մէկը չպարծենայ» (Եփ 2.8-9)։
Եթէ երբեք սխալ ու մեղք է մեր անձերուն նկատմամբ խի՛ստ եւ անգութ ըլլալը, ո՛րքան աւելի սխալ է ուրիշներուն հանդէպ խիստ ըլլալը։
Յուրաքանչյուր մարդ ծանոթ է իր ներքին ձայնին, որը կոչվում է նաև Աստծո ձայն և խիղճ: Աստծո ձայնը բնատուր բարոյական զգացողություն է, հոգու ուժ և բնական օրենք, որ գործում է ի փրկություն անձի:
Մեր հասարակության մեջ հաճախ զարմանում են, թե ինչու են մարդկային հասկացության մեջ բարի, բարոյական սահմանմամբ անձինք երբեմն դառնում դժբախտությունների, փորձությունների զոհ: Սակայն իրականությունը հասկանալու համար անհրաժեշտ է գիտակցել, որ բարոյականությունը և հոգևոր կյանքը թեև միահյուսված ու անբաժան են, այդուհանդերձ, մյուս կողմից` բարոյականությունը և հոգևորը տարբեր մակարդակներ ունեցող իրողություններ են:
Աստուած քեզ պիտի չարդարացնէ եթէ փորձես ուրիշը դատապարտել դուն քեզ արդարացնելու համար։ Ա՛յս էր պատճառը թէ ինչո՛ւ Ադամ եւ Եւա չարդարացան։ Յաջորդ գլուխին մէջ կարդա՛ ադամական այն մեղքին մասին՝ որ ամէն մարդ կը գործէ, եւ թող ատիկա մարտահրաւէր մը ըլլայ քեզի նոյն մեղքը չգործելու։
Դնե՛նք այնպէս՝ ինչպէս Եբրայեցիները դրին կարմիր ծովուն մէջէն ցամաքով անցած ատեննին: Մեր ձեռքերը երկարենք անոր։ Երկարենք այնպէս՝ ինչպէս Պետրոս առաքեալ երկարեց երբ ջրամոյն կըլլար: Այո՛, Տէր Յիսուս Քրիստոս իր ձեռքերը երկարելով մեզ ջուրերուն խորերէն դուրս բերող մեծ Աստուած է:
Տխրությունն ունի տարբեր անվանումներ և աստիճաններ, ինչպես՝ տրտմություն, թախիծ, վիշտ, ցավ, կսկիծ և այլն: Երբեմն հուսահատությունը անվանում են տխրություն, սակայն իրականում դրանք տարբեր հոգեվիճակներ են: Այսօր տխրությունը հաճախ դեպրեսիա են անվանում, բայց այստեղ էլ կարող ենք տեսնել տարբեր մոտեցումներ: Այս կյանքում չկա այնպիսի մարդ, որ տխրությունը շրջանցի: Մենք չենք կարող անտարբեր լինել կյանքի ծանր ցնցումների հանդեպ:
Աստուծոյ շնորհքին ապաւինիլը՝ զԱստուած պատուել ու փառաւորել է, իսկ Օրէնքին ապաւինիլը՝ քու սեփական ճիգերուդ վստահիլ է, եւ հետեւաբար, քու անձդ փառաբանել է։
Վստահէ՛ Փրկիչիդ եւ ո՛չ թէ փրկութեան կարօտ անձիդ գործերուն։ Քրիստոս միակ արդարն ու արդարացնողն է։ Միակ արդարացնողին վստահիլը կարդարացնէ քեզ։ Արդարութիւնդ Օրէնքի գործադրութենէն չի՛ գար, այլ՝ Քրիստոսի հանդէպ ունեցած հաւատքէդ (Փլպ 3.9)։
«Աստուած ա՛յնքան սիրեց աշխարհը, որ մինչեւ իսկ իր միածին Որդին տուաւ, որպէսզի անոր հաւատացողը չկորսուի, այլ յաւիտենական կեանք ունենայ» (Յհ 3.16)։
Նա, ով մարմնավոր ջանք է գործադրում Ս. Գրքի ընթերցանությամբ հոգին մարզելու, այդպիսի մեկը, ըստ Ս. Եփրեմ Ասորու, կպահպանի իր մաքրությունը: Ս. Հովհան Ոսկեբերանը նշում է, որ պահքը հոգու և ոչ թե մարմնի մարզում է, եթե մարմնի մարզում լիներ, կսներ մարմինը. «Քանի որ պահքը հյուծում է մարմինը, ապա այն չի կարող մարմնի մարզում համարվել: Մարմնի մարզումը կապված լինելով մեծ ջանքերի հետ մեծ օգուտ չի բերում՝ ի տարբերություն հոգու մարզման, որ բերում է անփոխարինելի և մեծ օգուտ: Երկրորդ մարզումը պտուղներ է բերում թե՛ այս և թե՛ այն կյանքում»:
Քրիստոս «Մտի՛ր սենեակդ, գոցէ՛ դուռը եւ ծածուկ կերպով աղօթէ քու երկնաւոր Հօրդ» (Մտ 6.6) խօսքով, մեզ կը հրաւիրէ անկեղծ եւ խոր յարաբերութեան մէջ մտնելու Աստուծոյ հետ։ Իսկ անկեղծ եւ խոր յարաբերութիւնը՝ սիրտի յարաբերութիւնն է։ Այլ բացատրութեամբ մը, Յիսուս կոչ կուղղէ իւրաքանչիւրիս մեր աղօթքները բղխեցնելու մեր սիրտի խորերէն։ Սիրտէ բղխած աղօթքը կը սրբէ մեզ։ Եզնիկ Կողբացի կըսէ. «Այն աղօթքը որ սիրտէն կը բղխի՝ պատարագի փրկութիւն կը գործէ»։ Սրտաբուղխ աղօթքը կենդանի պատարագ մըն է։
Բոլոր ժամանակներում էլ մարդկային կյանքում առկա են եղել անհամաձայնություններ, որոնք առաջ են գալիս տարբեր պատճառներով՝ կարևոր և ոչ կարևոր, սկզբունքային և ոչ սկզբունքային հարցերի վերաբերյալ: Անհամաձայնություն կարող է ծագել բոլորի մոտ՝ անկախ նրանից ընկեր են, թե թշնամի, հարազատ են, թե անծանոթ, հավատացյալ են, թե անհավատ: Դա բացատրվում է նրանով, որ մարդկանցից յուրաքանչյուրն ունի իր կարծիքը, աշխարհայացքն ու սովորությունները: Այդ պատճառով է ժողովրդի մեջ տարածում գտել «Ճաշակին ընկեր չկա» ասացվածքը:
Արդ, ով վստահում է հորոսկոպներին, հայտնվում է այդ մոլորության սարդոստայնում: Իսկ ով հավատում, վստահում է Հիսուս Քրիստոսին, ամենևին կարիք չունի հորոսկոպների, որովհետև Երկնային Նախախնամության հոգածության ներքո է և տեսնում է իր հետագա կյանքի ընթացքը և ապագայի լուսավոր հորիզոնը:
