#հոգևոր

«Ժողովուրդէն ոմանք մանուկներ բերին Յիսուսի, որպէսզի ձեռք դնէ անոնց վրայ եւ աղօթէ», բայց աշակերտները սաստեցին բերողները։ Յիսուս անոնց ըսաւ. «Ձգեցէ՛ք որ մանուկները ինծի գան, արգելք մի՛ ըլլաք անոնց, որովհետեւ այդպիսիներուն է երկինքի արքայութիւնը» (Մտ 19.13-15)։

Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու իշխանության գերագույն մարմինը` Ազգային-եկեղեցական ժողովը, ստեղծվել է միջնադարում իբրև հայ հասարակության, այսինքն` ողջ ազգի (համահայկական) ներկայացուցչական մարմին, որտեղ Հայաստանի և աշխարհի բոլոր ծագերից հայ աշխարհականների և հոգևորականների ընտրված ներկայացուցիչները (պատվիրակ-ընտրիչները) ժամանում են համազգային և ներեկեղեցական կարևորագույն հարցերը քննարկելու համար։

«Երանի՜ անոնց, որոնք սիրտով մաքուր են, որովհետեւ անոնք զԱստուած պիտի տեսնեն» (Մտ 5.8)։ Որո՞նք են սիրտով մաքուրները եւ ի՞նչ կը նշանակէ զԱստուած տեսնել։ Սիրտով մաքուրները անոնք են՝ որոնք կը փորձեն նմանիլ Աստուծոյ, որոնք կը խնդրեն Աստուծմէ իր սէրն ու սրբութիւնը դրոշմել իրենց հոգիներուն մէջ։

Պատկերագրութան մեջ Հայաստանում քրիստոնեության առաջին քարոզիչներ Ս. Թադեոս և Ս. Բարդուղիմեոս առաքյալների, նրանց զինակից, հայ առաջին նահատակված սրբուհի Սանդուխտ կույսի պատկերներ են ստեղծվել: Հայոց դարձի գլխավոր դեմքերի և մշակույթի գործիչների դիմանկարների մի ամբողջ շարք է ստեղծել Հովնաթանյան տոհմի շնորհալի նկարիչ Հովնաթան Հովնաթանյանը (1730-1801թթ.), այդ թվում և Ս. Բարդուղիմեոսի կտավը: Տպավորիչ է նկարչի վրձնած առաքյալի կերպարը՝ […]

Մեղքը հոգևոր հիվանդություն է, և ինչպես մարմնավոր հիվանդությունների պարագայում մենք մարդուն չենք արհամարհում նրա հիվանդության համար, այլ կարեկցում ենք և փորձում օգնել, այդպես էլ հոգևոր հիվանդություն ունեցողներից չպետք է երես դարձնենք, այլ խղճահարություն ցուցաբերենք` փորձելով օգնել նրան առողջանալու և վեր բարձրանալու իր անկյալ վիճակից:

Իրենք զիրենք Օրէնքի ուսուցիչ իբրեւ հրապարակներու վրայ ծախող մարդոց թիւը հետզհետէ կ՚աճի։ Աստուածաշունչին ծանօթ ըլլալ չի՛ նշանակեր Աստուծոյ ծանօթ ըլլալ։ Կարելի է Աստուածաշունչին ծանօթ ըլլալ, իսկ Աստուծոյ՝ անծանօթ։ ԶԱստուած չճանչցող, եւ սակայն, զԱստուած ճանչնալ քարոզող մարդոց Քրիստոս կ՚ըսէ այն ինչ որ Օրէնքի ուսուցիչին ըսաւ 2000 տարիներ առաջ. «Ըրէ՛ ըսածդ եւ պիտի ապրիս»։

Ղուկաս կ՚ըսէ որ Յիսուս ուրախութեամբ աղօթեց։ Այո՛, Յիսուս աւելի կ՚ուրախանայ հնազանդ անգէտ մարդոցմով, քան անհնազանդ գիտուն մարդոցմով։

Փիլիսոփա Վիլհելմ Լեյբնիցն ասում է, որ Աստված ստեղծեց բոլոր հնարավոր աշխարհներից լավագույնը, և մենք ապրում ենք բոլոր հնարավոր աշխարհներից լավագույնում: Սակայն փիլիսոփայի կողմից լավագույն կոչված աշխարհը կատարյալ աշխարհը չէ, բացի դրանից, երկրի ներկա կարգավիճակը անիծյալն է: Ուրեմն, մենք ապրում ենք անիծյալ երկրում:

Մեր բերնէն ելած բառերը, արտայայտութիւնները, խօսքերը, կրնան բացայայտել մեր ինչպիսի՛ մարդ ըլլալը։ Մարդիկ մեր բերնէն ելած խօսքերը լսելով, կրնան յստակ գաղափար ունենալ մեր ինքնութեան, մեր հետաքրքրութեանց, մեր փափաքներուն, մեր նկարագիրին, մեր կարողութեան եւ լրջութեան մասին, մէկ խօսքով, մեր ամբողջ էութեան մասին։

«Պիտի շինեմ ու պիտի տնկեմ»։ Սիրելի՛ ընթերցող, ասիկա Աստուծոյ խոստումն է քեզի ուղղուած։ Ան կը խոստանայ հոգեւոր «շինարարութեանդ» աշխատանքը յառաջ տանիլ մինչեւ որ քեզ «տնկէ» իր արքայութեան մէջ՝ Կենաց Գետի ափին, միայն թէ հաւատարիմ մնայ։

Ուրեմն, մենք ոչ թե այլ հոգի առանք, այլ այն Հոգին, որ Աստծուց է, որպեսզի ճանաչենք այն, որ Աստծուց շնորհվեց մեզ: Ոչ թե այն բանի համար, որ մեր գործերը միայն հոգևոր են, այլ որ մենք քարոզում ենք ոչ թե մարդկային իմաստությամբ, այլ՝ Հոգու վարդապետությամբ, քանզի հոգևոր գործերի միջոցով ենք քարոզում ձեզ և հոգևորի հետ ենք համեմատում մեր հոգիները, այսինքն՝ ձեզ, որ Հոգու լեզվով եք խոսում:

Աստուած կատարեալ սէր է եւ հետեւաբար կատարեալ սիրով մը զինք պէտք է սիրել։ Կարելի չէ անկատար սէր ցուցաբերել կատարեալ սէր եղողին հանդէպ։ Կատարեալին հանդէպ կատարեալ սէր ունեցողը կատարելապէս պէտք է յանձնուի անոր աղօթքի պահուն։ Աստուած մասնակի ինքնայանձնում չ՚ընդունիր։ Ան որ ամբողջովին Աստուծոյ չի յանձնուիր, կը նշանակէ ամբողջական վստահութիւն չունի անոր նկատմամբ։

Թէեւ հաստատեցինք որ տասներկուքը “աշակերտներ” էին, դարձան առաքեալներ, բայց ուշադիր քննութիւն մը Նոր Կտակարանի էջերուն, ցոյց կու տայ, որ տասներկու աշակերտները չդադրեցան “աշակերտներ” ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ “առաքեալ” անունը, չդադրեցան հետեւող ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ առաջնորդողի հանգամանք։ Անոնք մինչեւ իրենց կեանքին վերջին շունչը մնացին աշակերտ Քրիստոսի։ Մի՛այն Քրիստոս ունի յաւիտենական կեանք տուող խօսքեր, կը հաստատէ Պետրոս առաքեալ, ուստի, անոնք միշտ սորվելիք ունէին Քրիստոսէ։

Մերժե՛նք մեղքը եւ դո՛ւրս շպրտենք զանիկա մեր կեանքէն, երբ տակաւին «փոքր» է ատիկա, որովհետեւ շուտով կրնայ մեծնալ եւ դառնալ ըմբոստ ու ահարկու, դառնալ բզկտող եւ յօշոտող։ Ո՞վ է այն մարդը որ պիտի կերակրէր առիւծի կորիւն մը եթէ երբեք գիտնար որ այդ առիւծը հետագային իր յօշոտիչը պիտի դառնար։ Կամ ո՞վ է այն մարդ էակը որ սիրով հոգ պիտի տանէր օձի մը որ հետագային զինք խայթող մը պիտի ըլլար։

Պօղոս եւ Շիղա բանտարկուած էին Փիլիպպէի մէջ։ Աղօթքի պահուն երկրաշարժ մը տեղի ունեցաւ, բանտին դռները բացուեցան եւ բոլորին կապերը քակուեցան։ Երբ բանտապետը արթնցաւ եւ բանտին դռները բաց տեսաւ, կարծեց թէ բանտարկեալները փախած էին, սուրը քաշեց ինքզինք սպաննելու համար բայց Պօղոս իսկոյն հրամայեց որ ինքզինքին չվնասէ։

Կյանքի աղավաղումը չարն է, որը ճշմարտությունը փոխարինում է խաբեությամբ: Գիտենք, որ չարը, իբրև սուբստանցիա, գոյություն չունի, այնուամենայնիվ, յուրաքանչյուրս զգում ենք նրա ուժն ու սև ներգործությունը: Աստվածաբանները նշում են, որ չարն ակտիվ ուժ է դարձել առաջին հերթին ապստամբած հրեշտակների միջոցով՝ այդպիսով գտնելով իր լիարժեք գոյությունը:

Նախ երկու խօսք ըսենք 12 թիւին մասին որ խորհրդանշական իմաստ մը ունի։ Քրիստոս յատուկ նպատակով մը ընտրեց տասներկու հոգիներ, որովհետեւ անոնք պիտի փոխարինէին Իսրայէլի տասներկու նահապետները։ Ինչպէս Իսրայէլի տասներկու նահապետները պիտի ըլլային Աստուծոյ ներկայացուցիչները Եբրայեցի ժողովուրդին կեանքին մէջ, այնպէս ալ Քրիստոսի տասներկու առաքեալները պիտի ըլլային Քրիստոսի ներկայացուցիչները եկեղեցւոյ կեանքին մէջ։

Ոնեսիմոսի փախուստը Փիլիմոնէն եւ վերստին անոր դառնալը, պատկերն է այն մարդոց որոնք կը փախչին Աստուծոյ շնորհքին հետապնդումներէն, Աստուծոյ եկեղեցիէն, Աստուծոյ մարդոցմէն, իրենց աստուածապաշտ ընտանիքներէն, բայց ի վերջոյ ետ կը դառնան անոնց՝ Աստուծոյ շնորհքով։ Աստուած կը հետապնդէ մեզ երբ հեռանանք իրմէ։

Աստված գոյ է, անկախ նրանից, թե մենք ճանաչում, ընդունում ենք Նրա գոյությունը կամ ոչ: Աստված մարդուն ստեղծեց Իր պատկերով և նմանությամբ․ «Եվ Աստված ասաց. «Մարդ ստեղծենք ըստ մեր պատկերի և նմանության, և թող իշխեն ծովի ձկների, երկնքի թռչունների, ողջ երկրի կենդանիների և երկրի վրա սողացող բոլոր սողունների վրա»։ Եվ Աստված ըստ իր պատկերի ստեղծեց մարդուն։

Հոգեբանության մեջ անհաղթահարելի վախերը ֆոբիաներ են համարվում, հունարեն «ֆոբոս` φόβος – վախ» բառից: Դրանց բուժման համար օգտագործվում է վարքային թերապիան կամ ճանաչողական` կոգնիտիվ վարքային թերապիան:

Տաճարին տուրքը գանձողները հարցուցին Պետրոսի եթէ երբեք Քրիստոս տաճարին տուրքը կու տար թէ ոչ։ Առաքեալին պատասխանը դրական էր։ Երբ տուն մտան Յիսուս կանխեց Պետրոսի ըսելիքը եւ հարց տուաւ իրեն, թէ՝ աշխարհի թագաւորները հարկերն ու տուրքերը քաղաքացիներէ՞ն կ՚առնեն թէ օտարներէն։ Եւ երբ Պետրոս ըսաւ՝ «Օտարներէն», Յիսուս անոր պատուիրեց ծով երթալ եւ կարթ նետել եւ առաջին ձուկը բռնելէ ետք՝ բանալ անոր բերանը, առնել հոն գտնուող դրամը եւ տալ զայն տաճարին տուրքը գանձողներուն (Մտ 17.24-27)։

Օրէնքի ուսուցիչներն ու Փարիսեցիները քննադատեցին Յիսուսի աշակերտները որոնք կը ճաշէին առանց իրենց ձեռքերը լուալու (Մտ 15.2)։ Անոնք նման արարք կը նկատէին իրենց նախնիքներուն կողմէ հաստատուած աւանդութեանց խախտում։

Կույր հեթանոսները կույր չաստվածուհի անվանեցին բախտը, որը մարդու ո՛չ բարությանն է նայում, ո՛չ չարությանը: Չար մարդկանց հաջողությամբ է շրջապատում, իսկ բարիներին ձախորդությամբ տանջում: Ոմանք նաև ճակատագիր են անվանում, ինչը մինչ այժմ ևս երբեմն կրկնում են ռամիկ քրիստոնյաները:

«Ահաւասիկ Աստուծոյ գառնուկը, որ աշխարհի մեղքը կը վերցնէ» (Յհ 1.29)։

Կրթենք մեր միտքերը մտածելու աստուածահաճոյ բաներու մասին, որպէսզի Չարը առիթ չկարենայ գտնել իր պիղծ խորհուրդներու կարթը նետելու մեր մտածումներու աշխարհին մէջ։ Եթէ երբեք Եւային ուշադրութիւնը ամբողջապէս Աստուծոյ ու անոր պատուիրաններուն գործադրութեան վրայ կեդրոնացած ըլլար՝ անոնք մեղք պիտի չգործէին։ Հետեւաբար, եկէ՛ք մեր հայեացքը սեւեռած պահենք Քրիստոսի վրայ, որպէսզի կարենանք ետ մղել Չարին հարուածները (Եփ 6.13)։

Խաչը շալկելը պայքարելու պատրաստակամութիւն յայտնել է։ Ան որ պատրաստ չէ պայքարելու, իրաւոնք չունի խաչը շալկելու: Խաչը զէնք է զոր շալկողը պարտի պատերազմի դաշտ իջնել պայքարի: Չպայքարողը չի՛ յաղթեր եւ չյաղթողը չի՛ պսակուիր (Յյտ 2.17)։

Աճառյանի աշխատանքի շնորհիվ երկու պատմական կերպարները հավերժացել են Հայոց պատմության մեջ: Եվ ցավալիորեն պետք է փաստենք, որ դավաճանությունը հայ իրականության մեջ և հատկապես մեր օրերում շարունակում է ունենալ իր ազգային կործանարար դրսևորումները:

Հավատի և քաջության ոգին կրող քրիստոնյան, Պողոս առաքյալի խոսքի համաձայն, չի թուլանում բնավ. «Եթե նույնիսկ մարմնապես հետզհետե քայքայվում ենք, ներքնապես նորոգվում ենք օրեցօր: Ներկայումս մեր կրած այս թեթև նեղությունը արտակարգ և հավիտենական փառք է ապահովում մեզ համար» (Բ Կորնթ. 4:16-17):

Մեզմէ ոեւէ մէկը կասկած պէտք չէ ունենայ թէ մի՛այն Աստուծոյ շնորհքով կրնանք փրկուիլ, եւ թէ «փրկութիւնը մեր արժանիքը չէ, այլ՝ Աստուծոյ պարգեւն է։ Մեր գործերով շահուած չէ անիկա, որպէսզի ոեւէ մէկը չպարծենայ» (Եփ 2.8-9)։

Եթէ երբեք սխալ ու մեղք է մեր անձերուն նկատմամբ խի՛ստ եւ անգութ ըլլալը, ո՛րքան աւելի սխալ է ուրիշներուն հանդէպ խիստ ըլլալը։