2020 թվականի 44-օրյա պատերազմում դաժան պարտությունից ու Արցախի մեծ մասի կորստից հետո Նիկոլ Փաշինանը հայտարարեց արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների գնալու մասին՝ «Ապագա կա» կարգախոսով։ Մինչ Արցախում իրենց տունն ու հողը կորցրած հազարավոր արցախահայեր հայտնվել էին փողոցում ու չգիտեին, թե ինչ ապագա է իրենց սպասվում, երբ Սյունիքի, Գեղարքունիքի, և Վայոց ձորի մարզերում թշնամին գրավել էր բոլոր բարենպաստ դիրքերը, որոշ գյուղերում բնակիչների տները հայտնվել էին թշնամու հսկողության տակ, Նիկոլ Փաշինյանը «ռուպրը» ձեռքին շրջում էր մարզերով և ժողովրդին ասում էր, որ ապագա ունենալու համար պետք է ընտրեն «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը՝ իր գլխավորությամբ։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Կոնցեռն Դիալոգ» փաստաբանական գրասենյակի կառավարիչ-գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արամ Օրբելյանն է։
Օրեր առաջ 44-օրյա պատերազմը դադարեցնելու 3-րդ տարին էր՝ կապիտուլյացիոն եռակողմ հայտարարությամբ, թեպետ այն զուտ զինադադարի համար էր: Դեռևս շարունակում ենք կրել 2020թ. նոյեմբերի 9-ի կամ 10-ի եռակողմ հայտարարության հետևանքները, Ադրբեջանը շարունակում է Հայաստանին պահանջներ ներկայացնել և մեղադրել տարբեր պայմանավորվածությունների չկատարման համար, այդ թվում՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ կապված՝ հղում անելով հենց այս հայտարարությանը:
Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ այս պահին էլ գոյություն ունի՝ Իրանի տարածքում: Այս պարագայում նա անտրամաբանական որակեց ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը՝ «Զանգեզուրի միջանցքն» Իրանի տարածքով անցնող մեկ այլ՝ նույնպիսի ճանապարհով փոխարինելու վերաբերյալ: Իսկ տարբեր հարթակներում միմյանց հակասող հայտարարություններով, ըստ քաղաքագետի, թշնամական երկրի իշխանությունները փորձում են շփոթություն առաջացնել միջազգային հանրության մոտ:
Հանձին Նիկոլ Փաշինյանի՝ իշխանությունները, հանուն իշխանության, պատրաստ են ամեն ինչի։ Մեկ անգամ չէ, որ փորձել են խեղաթյուրել իրականությունը, իրենց անհիմն ու չպատճառաբանված լավատեսությամբ սին հույսեր արթնացնել մարդկանց մեջ, կերակրել ապագայի կեղծ լավատեսությամբ ու ազդել հասարակության սպասումների վրա։
«Որոշ անասուններ արտոնյալ են։ Այսօր Ալեն Սիմոնյանի նման՝ իրավաբանությունից անգրագետ երկոտանին իրեն թույլ է տալիս Քրեական օրենսգրքի 441-րդ հոդվածով՝ իշխանական լիազորությունների սահմանազանցում։ Ի՞նչ է անում նա իր կարծիքն արտահայտող քաղաքացու նկատմամբ՝ իր անվտանգության աշխատակիցներին, որոնց առաքելությունը բացարձակապես այլ է՝ Ալեն Սիմոնյանի ջանդակը պաշտպանելն է, հանձնարարում է, որ այդ մարդու թևերը ոլորեն, որպեսզի թքի նրա երեսին։ Նա ի՞նչ տղա, նա միայն անձնագրով է տղա, նման բան կարելի՞ է անել»,- ամփոփեց Գևորգ Պետրոսյանը:
168.am-ի հետ զրույցում Տեղ համայնքի ավագանու «Ապրելու երկիր» խմբակցության ղեկավար, Արավուսի նախկին գյուղապետ Արգամ Հովսեփյանը խոսելով «խաղաղության խաչմերուկից»՝ ասաց, որ այսօր թշնամու դիրքերը շատ մոտ են հայկական գյուղերին, հայկական դիրքերից 100-200 մետր հեռավորության վրա են գտնվում նրանց դիրքերը։
Երեք տարի առաջ այս օրերին հայկական քաղաքական լեքսիկոնում փաշինյանական և ադրբեջանական միացյալ ջանքերով տեղ գտան «ռևանշ», «ռևանշիստներ» տերմինները, որոնք երկու դեպքում էլ վերաբերում են նախկին իշխանություններին՝ ՀՀ երկրորդ և երրորդ նախագահներին և իրենց քաղաքական թիմերին:
Տիգրան Ավինյանի՝ որպես Երևանի քաղաքապետ ընտրվելու և դրա կապակցությամբ տեղի ունեցած երդմնակալության արարողությունից անցել է մոտ մեկ ամիս։
Իշխանափոխությունից հետո Նիկոլ Փաշինյանը «հեղափոխության» ձեռքբերումների թվում մշտապես հիշատակում էր անշարժ գույքի շուկայի ակտիվացումը։ Ասում էր, թե դա ոչ թե նրա հետևանք է, որ մարդիկ վաճառում են իրենց գույքը և հեռանում երկրից, այլ հակառակը՝ վաճառում են, որպեսզի ավելի լավը գնեն։ Դրանով է պայմանավորված, որ գործարքներն աճում են։
Այս համապատկերում ամենևին պատահական չի թվում, որ վերջին շրջանում Նիկոլ Փաշինյանը սկսել է հետևողականորեն թերագնահատել անվտանգության ապահովման հարցում զինված ուժերի դերը, ինչը տիրաժավորվում է իշխանական քարոզչության կողմից։ Այսինքն՝ քարոզչական հարթությունում իշխանությունը ստեղծել է փոքր բանակ ունենալու հանրային պահանջ և հիմա տեխնիկապես ցանկանում է իրագործել դա։ Հետաքրքիր է՝ ինչո՞ւ։
«Միայն ազգային մտածելակերպով առաջնորդվելը կարող է արդյունք ունենալ, այսինքն՝ ինքնության գիտակցումն է, եթե դրանից հեռացան, ուղղակի չեն կարող գոյատևել։ Մենք մեր առաջին դպրոցը տվեցինք թուրքին՝ ապրելու իրավունք ունե՞նք, թե՞ ոչ, թող ժողովուրդը որոշի՝ իր գոյությունն արդարացվա՞ծ է։ Վաղն Ալիևը մեր երեք նախագահներին է տանելու, Նիկոլին էլ՝ որպես ծաղրածու»,- ընդգծեց Հուսիկ Արան։
2018թ. սեպտեմբերին «Զինուժ Մեդիային» տված հարցազրույցում ՀՀ ՊՆ տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչության նախկին պետԳևորգ Ալթունյանը Նիկոլ Փաշինյանին հիշեցրել էր, որ, երբ նույն թվականի մայիսին ԱԺ-ում քննարկվում էր նրա՝ վարչապետի պաշտոնում թեկնածության հարցը, ընդդիմախոսներն ասել էին, որ Փաշինյանը բանակում չի ծառայել, ուստի պատկերացում չունի՝ ինչ էբանակը, և, մեծ հաշվով, խորությամբ չի տիրապետում անվտանգային խնդիրներին:
Հերթական նոյեմբերի 9-ը առիթ է ստեղծում վերլուծելու 44-օրյա պատերազմի ավարտն արձանագրող փաստաթղթի ազդեցությունն ու հետևանքները մեզ վրա: Ուղիղ 3 տարի առաջ հայ ժողովրդի համար շոկային էր եռակողմ հայտարարության բովանդակությունը, և Սերժ Սարգսյանի դիպուկ ձևակերպմամբ հայկական կողմից այն ստորագրող անձին ամուր կպավ «կապիտուլյանտ» բնորոշումը:
ՀՀ կառավարության այսօրվա նիստը սկսվեց մեկ րոպե լռությամբ. գործադիրի ներկայացուցիչները հարգեցին 44-օրյա պատերազմի զոհերի հիշատակը, ապա անցան օրակարգային հարցերի քննարկմանը։
Նիկոլ Փաշինյանի հերթական մեգամտասևեռումը «Խաղաղության խաչմերուկն» է, որը նա բոլոր հնարավոր հարթակներից ներկայացնում է առաջին անգամ հեծանիվ տեսած երեխայի ոգևորությամբ։
Այն, ինչ կատարվել է Արցախում և այսօր կատարվում է Հայաստանում, կանխամտածված պայմանավորվածություններ էին, որոնք ձեռք են բերվել առաջինը՝ Պրահայում՝ եռակողմ հանդիպման ժամանակ, և երկրորդը՝ Բրյուսելում։
168.am-ի հետ զրույցում ՀՀ մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, իրավապաշտպան Լարիսա Ալավերդյանի մեկնաբանությամբ՝ Վագիֆ Խաչատրյանի և մյուս հայերի դատավարական գործընթացները ցույց տվեցին, որ այն, ինչ անում է Ադրբեջանը, հակադրվում է միջազգային իրավունքի նորմերին։
2020թ․ հոկտեմբերի 7-ին իրականացված հակահարձակման դրվագով հանրային քրեական հետապնդումը ՊԲ նախկին հրամանատար Ջալալ Հարությունյանի նկատմամբ դադարեցվել է արդարացնող հիմքով։
«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը դեռ 2018 թվականին ընտրություններին մասնակցում էր «Ապագա կա» կարգախոսով և խոսում «Երջանիկ անհատ»-ի, «հոգատար հանրության» ու «հզոր պետության» հեռանկարի մասին:
168.am-ը հունիսի 12-ին հարցում էր ուղարկել ՀՀ ԱԺ Պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանին, որտեղ նախ նշել էինք, որ ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանը մայիսին հայտարարել էր, որ հանրությանը հուզող հարցերի մասին կարող է խոսել միայն ԱԺ քննիչ հանձնաժողովում, այն էլ՝ թույլատրելիության սահմաններում բաց, հրապարակային նիստին ՀՀ վարչապետի մասնակցության պայմանով` հետագայում փաստերը որևէ մեկի կողմից չխեղաթյուրելու և չաղավաղելու նկատառումներից ելնելով:
Նիկոլ Փաշինյանի ու իր ղեկավարած կառավարության ձախողումների շարքը շատ ընդգրկուն է, գրեթե ամեն տեղ դա կարելի է տեսնել։ Ձախողել են ամբողջ պետական կառավարումը, միտումնավոր կամ չիմացությամբ՝ քանդել են պետական ինստիտուտները, որի հետևանք է նաև այն, որում այսօր հայտնվել է Հայաստանը՝ իր անվտանգային բազմաթիվ խնդիրներով ու երկրի գլխին կախված սպառնալիքներով։
Հոկտեմբերի 4-ին ՀՀ Պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանը հայտարարել էր քաղաքական պայքար սկսելու մասին՝ նշելով, որ դրան մղել է Նիկոլ Փաշինյանի կողմից Հայաստանի շահերի դավաճանությունը և Հայաստանի գոյատևմանը սպառնացող վտանգը:
«Միանշանակ է, որ մեկ բան պետք է արձանագրել՝ ցանկացած որոշում, եթե դա չի ապահովվում, ապա դա վնաս է բերելու։ Եվ հակառակը՝ ցանկացած որոշում, որն ապահովվելու է, օգուտ է բերելու։ Եթե այդ խաչմերուկը կարողանան ապահովել, որպեսզի մեր ինքնիշխան տարածքը լինի, և մենք վերահսկողություն իրականացնենք ամբողջական, սա մեզ օգուտ է բերելու։ Եթե հայտարարելու են խաղաղության խաչմերուկ ու այն հանձնելու են ուրիշին, ապա վնաս է բերելու երկրին։
Մինչև իշխանության գալը կտրականապես դեմ լինելով պարտքերին կամ գոնե այդպես ներկայացնելով՝ Նիկոլ Փաշինյանն իշխանության գալուց հետո անշեղորեն ավելացրել է Հայաստանի պետական պարտքի բեռը։ Նախկին որևէ իշխանության ժամանակ պետական պարտքն այդպիսի արագացված տեմպով չի աճել, ինչպես վերջին հինգ տարիներին կամ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո։
168.am-ի հետ զրույցում պետությունների տարածքային ամբողջականությունը քառակուսի կիլոմետրով ճանաչելու մասին Փաշինյանի հայտարարությունն աբսուրդ համարեց ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը՝ շեշտելով՝ եթե վաղն Ադրբեջանի տարածքների հետ որևէ բան կատարվի, արդյո՞ք մենք որպես պետություն՝ մեկ էլ այլ քառակուսի կիլոմետրանոց Ադրբեջանի ճանաչման մասին պետք է խոսենք։
Թվարկվածները վերջին երեք տարիներին Փաշինյանի կողմից դրսևորած տոտալ հանձնողականության բազմաթիվ դեպքերից մի քանիսն են միայն։ Այս դեպքում ծագող առաջին հարցն այն է, թե ինչի՞ դիմաց է նա հեշտորեն հանձնում այն, ինչը մի դեպքում՝ հազարամյակներ շարունակ պատկանել է հայերին, մյուս դեպքում՝ Հայաստանինն է եղել հարյուրամյակներ կամ տասնամյակներ։
«Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Քրիստինե Վարդանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում էր կատարել՝ հայտնելով, որ 2022 թ. դեկտեմբերին ՀՀ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանին պաշտոնական գրավոր հարցում է ուղարկել ՀՀ տարածքային կորուստների վերաբերյալ: Արդյունքում պարզել է, որ 2022 թ. դեկտեմբերի դրությամբ ՀՀ տարածքից օկուպացված է 139 քառ. կմ տարածք:
Փաշինյանը համաձայնություն է տվել ադրբեջանցիների`Հայաստան վերադարձին ու անկլավների հանձնմանը․ Օսկանյան
Հոկտեմբերի 30-ին ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնեցին, որ Արցախի բռնազավթման ալիևյան խորհրդանիշ «Երկաթե բռունցք» հուշարձանը կտեղադրվի Ստեփանակերտում: Անգամ տեսանյութ էին հրապարակել, թե ինչպես է հուշարձանը տեղափոխվում Ստեփանակերտ: