2018թ._ից բանակցային գորընթացը տապալվել է. Մարտահրավերները բարդ են. Տիգրան Թորոսյան
«Հայաստանի Հանրապետության վերջին արձագանքները կարելի է ընկալել՝ որպես մերժում Ռուսաստանին, այդ մասին ուղիղ չի հայտարարվում, սակայն արձագանքները թույլ են տալիս ենթադրել, որ Հայաստանը հետարքրքված չէ Ռուսաստանի նախաձեռնություններով, սա արվում է՝ ցույց տալով հիասթափություն և ընթացք դեպի Արևմուտք այդ ֆոնին։ Եթե Ռուսաստանը մեծ հետևողականություն չցուցաբերի, և ես կարծում եմ՝ չի ցուցաբերի, ապա այս առաջարկն այդպես էլ կմնա առաջարկի փուլում և չի վերաճի եռակողմ հանդիպման նախաձեռնության։
Մինչ ԱՄՆ-ն թևակոխում է նախագահական ակտիվ ընտրապայքարի փուլ ուշագրավ զարգացումներով, Ռուսաստանը հայ-ադրբեջանական բանակցություններում ներգրավման փորձ է անում։ Նախօրեի ամենշաբաթյա բրիֆինգի ընթացքում ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարեց, որ ՌԴ-ն պարտավորվել է, և դա գրված է Մոսկվայի ստորագրած փաստաթղթում, ամեն կերպ աջակցել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հասնելուն։
Միացյալ Նահանգներում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների բանակցությունների տապալման, իսկ Լոնդոնում՝ Փաշինյան-Ալիև հանդիպման չեղարկման ֆոնին Ռուսաստանը հայտարարում է՝ պատրաստ է իր հարթակը տրամադրել Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար։
168.am-ի հետ զրույցում թուրք վերլուծաբան Ջենգիզ Աքթարն ասաց, որ Մակրոն-Էրդողան հանդիպման օրակարգում Հարավային Կովկասի, մասնավորապես՝ ՀՀ-Ադրբեջան Խաղաղության համաձայնագրի թեմայի ընդգրկումն ինչ-որ անսպասելի բան չէ, քանի որ հնարավոր համաձայնագիրն իր հետ բերելու է ռեգիոնալ փոփոխություններ։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ԱՄՆ-ը չի կարող բաց թողնել հնարավորությունը՝ հանդիպում կազմակերպել այն դեպքում, երբ ԱԳ նախարարներին ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին հրավիրելու գլխավոր նպատակը ոչ թե ՆԱՏՕ-ն է, այլ հայ-ադրբեջանական օրակարգը և Հարավային Կովկասը։
«Եթե ստեղծվի նման մեխանիզմ, ինչո՞վ են զբաղվելու և ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնելու ԵՄ դիտորդները։ Այդ մեխանիզմի կարիքը չէր լինի, եթե դիտորդներն իրենց գործառույթներն իրականացնեին։ Ուստի լավ հասկանալով խնդրի խորքը՝ ԵՄ ներկայացուցիչը ողջունում է նոր մեխանիզմի ներդրման առաջարկը»,- ասաց Եվսեևը։
Հայտնի չէ՝ ինչ էին ասել Կոպիրկինին ՀՀ ԱԳՆ-ում, որից հետո նա կանչվել էր Մոսկվա՝ խորհրդակցությունների:
Հերթական հրապարակումը պաշտպանության նախկին նախարար, 2020 թվականի օգոստոս-նոյեմբեր Նիկոլ Փաշինյանի գլխավոր խորհրդականի պաշտոնը զբաղեցրած Վաղարշակ Հարությունյանի հայտարարագրի մասին է: Վաղարշակ Հարությունյանը 2022թ. հունվարի 5-ից Ռուսաստանի Դաշնությունում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպանն է (նստավայրը՝ Մոսկվա):
Հայաստանի Հանրապետությունում ներքաղաքական բուռն իրադարձությունները, այսպես կոչված, սահմանազատման ապօրինի գործընթացի ֆոնին ստվերեցին օրերս ԼՂ Իվանյան բնակավայրում տեղի ունեցած՝ Արցախից ՌԴ խաղաղապահների դուրսբերման հանդիսավոր արարողությունը: Այդ մասին հայտնել էին ադրբեջանական լրատվամիջոցները:
«Հետպատերազմյան ընթացքում ՀՀ-ն գրեթե որևէ հարցում Ադրբեջանի հետ բանակցություններում իր օրակարգը չի կարողացել հաստատել։ Թերևս, մեծ ոգևորությամբ խոսում են Ալմաթիի հռչակագրից, սակայն այդ պայմանավորվածության կայունությունը ցույց կտա ժամանակը։ Իսկ գործընթացն իրականում Հայաստանի համար բարդ, ծանր է թվում։ Վստահ եմ, որ սրանում իր դերակատարությունն ունի նաև ՀՀ արտաքին քաղաքականությունը, շրջադարձը, Հայաստանի՝ Ռուսաստան-Արևմուտք ընտրությունից և դրա հետևանքներից փորձում է օգտվել Ադրբեջանը»։
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, խոսելով Հայաստանը ներկայացնող Նիկոլ Փաշինյանի՝ Ալիևի օգտին արվող տարածքային զիջումների մասին, նման տեսակետ հայտնեց միջազգայնագետ Գրիգոր Բալասանյանը և սահմանագծման և սահմանազատման անվան տակ կատարվողը համարեց Հայաստանի իշխանության կողմից Ալիևի դրած պահանջների բավարարում։
3 տարի անց, երեկ ԱԺ-ում Հակոբ Արշակյանն իր կամ իրենց, մեղմ ասած, անփութությունը փորձել է արդարացնել և գցել Մոսկվայի «գրպանը» և տեղի ունեցածին քաղաքական աստառ տալ, և ոչ մի խոսք մաքսանենգ ապրանքի կարգավիճակի մասին:
«Նոյեմբերի 9-ի թեման բարձրացնում են միայն Մոսկվան և Բաքուն։ ՀՀ իշխանությունն առաջ է մղում Պրահայի փաստաթուղթը, որի մասին օրերս խոսք գնաց Փաշինյան-Բլինքեն հեռախոսազրույցում։ Սակայն ես կարծում եմ, որ մինչ ապաշրջափակման գործընթացը շատ փուլեր ունեն կողմերն անցնելու։ Տեսնում ենք, որ սահմանազատման գործընթացի ներկայիս տարբերակը խիստ մտահոգություններ է առաջացնում, կան բազմաթիվ բարդ լուծելի հարցեր»։
« Չորս գյուղերի հարցը Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմից անմիջապես հետո մենք բարձրացրեցինք։ Իրականում մենք երբեք չենք մոռացել այս գյուղերի մասին»,- AZERTAC-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին Իլհամ Ալիևն ասել է ապրիլի 23-ին՝ ADA համալսարանում կազմակերպված «COP29 և կանաչ տեսլականը Ադրբեջանի համար» թեմայով միջազգային ֆորումում ունեցած ելույթում։
«Այժմ մենք ընդհանուր պատկերացում ունենք, թե ինչպիսին պետք է լինի խաղաղության համաձայնագիրը»,- ադրբեջանական լրատվամիջոցների փոխանցմամբ, այս մասին հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ելույթ ունենալով ADA համալսարանում։
«Մենք ավելի մոտ ենք խնդրի լուծմանը, քան երբևէ։ Նախկինում մենք շատ հեռու էինք սրանից։ Այն ժամանակ մենք նույնիսկ չկարողացանք պայմանավորվել հիմնարար սկզբունքների շուրջ»,- ադրբեջանական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, այս մասին ապրիլի 23-ին՝ Մոսկվա կատարած աշխատանքային այցից հետո, հայտարարել է Իլհամ Ալիևը՝ ելույթ ունենալով ADA համալսարանում կազմակերպված «COP29 և կանաչ տեսլականը Ադրբեջանի համար» թեմայով միջազգային ֆորումում։
Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը հայտարարել է, որ Գերմանիան հետաքննում է տեղեկատվական «շատ լուրջ արտահոսքը»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական խորհրդատու, PR տեխնոլոգիաների մասնագետ, գերմանաբնակ Արա Մանուչարյանն է։
«Ինչո՞ւ է Ադրբեջանի համար կարևոր փաթեթավորումը, քանի որ 2020 թվականի պատերազմից և նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի ստորագրումից, խաղաղապահների տեղակայումից կարճ ժամանակ անց ադրբեջանական քարոզչությունն ուղղված է եղել խաղաղապահների դեմ, որպեսզի կոնտինգենտն օր առաջ լքի Ղարաբաղը։ Սակայն այս երեք տարիների ընթացքում ակտիվ ու բուռն աշխարհաքաղաքական իրադարձություններ տեղի ունեցան այս հակամարտության շուրջ։
ՀՀԿ ԳՄ անդամ Էդուարդ Շարմազանովը կարծում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը չէր կարող չմեկնել ՌԴ-ում ԵԱՏՄ խորհրրի նիստին, քանի որ 2024 թվականին Հայաստանը ստանալու էր Եվրասիական տնտեսական միությունում նախագահողի դերը:
«Պատիվ ունեմ» խմբակցության ղեկավար Հայկ Մամիջանյանն այսօր իր տարեկան ամփոփիչ ասուլիսում անդրադարձավ ներքին ու արտաքին քաղաքական օրակարգերին, ապա պատասխանեց լրագրողների հարցերին:
Սոցիալական տարբեր հարթակներում այս օրերին ամենատարբեր աղբյուրներ տեղեկացնում էին, թե ապրիլի 1-ից ՌԴ-ն դադարեցնում է դեպի Հայաստան ուղիղ չվերթերը: Ի դեպ, չվերթեր ամրագրելու բոլոր կայքէջերում ևս ապրիլի 1-ից սկսած՝ որոնումները չեն տալիս համապատասխան արդյունքներ. որոնումները ցույց տվեցին, որ հայկական ոչ մի ավիաընկերություն ապրիլի 1-ից հետո դեպի Մոսկվա պլանավորած թռիչք չունի։
Թերևս, սա նկատի ուներ ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, երբ հոկտեմբերի 17-ին դիզվառելիքի շինծու գործով դատական նիստից հետո լրագրողների հետ զրույցում նշել էր, որ Արցախի Հանրապետության ինքնորոշումն իրականություն դարձնելու դեմ պայքարում էր ոչ միայն Ադրբեջանը, այլև Հայաստանի իշխանությունը, նաև Արցախի նախկին իշխանությունը։
ՌԴ-ում «Վագներ» մասնավոր ռազմական ընկերության ղեկավար, Պուտինի երբեմնի խոհարար Եվգենի Պրիգոժինի նախաձեռնած զինված հեղաշրջման փորձից հետո ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինն այսօր առավոտյան հանդես եկավ հատուկ ուղերձով
«Այս դեպքում Բաքվի ու Անկարայի միջև է գտնվում հարցը, ու ցանկացած դեպքում դա երկու ինքնիշխան երկրների իրավասությունն է։ Սակայն մենք նաև հասկանում ենք տվյալ հարցի զգայունությունը Երևանի համար, անխոս, և գործընկերների հետ մեր շփումներում մենք հաճախակի ուղղորդում ենք հաշվի առնել միմյանց շահերը և կարևորել հետևողական աշխատանքը հայ-ադրբեջանական, ինչպես նաև հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացների ուղղությամբ»,-ասաց Զախարովան։
«ՀՀ-ՌԴ ռազմաքաղաքական դաշինքի մարտահրավերներն ու հեռանկարները» խորագրով քննարկումից հետո 168.am-ի հետ զրույցում քաղտեխնոլոգը մանրամասնեց. «Ես կարծում եմ՝ ավելի շատ ներկա էինք շոուի՝ ներքին լսարանի համար. գուցե Ալիևը՝ իր ներքին լսարանի համար, Փաշինյանը՝ հայաստանյան լսարանի համար»:
«Այս բանակցությունները, իմ կարծիքով, հաստատեցին, որ որպես միջնորդ՝ բանակցային գործընթացում առաջատարն Արևմուտքն է, և Ադրբեջանն ու Հայաստանն ավելի հակված են հարցերը լուծել հենց Արևմուտքի միջնորդությամբ՝ միևնույն ժամանակ հասկանալով, որ թեև ՌԴ-ն իր դիրքերը թուլացել է տարածաշրջանում, միևնույն է, մնում է լուրջ խաղացող տարածաշրջանում, և ո՛չ Ալիևը, ո՛չ Փաշինյանը չեն կարող անտեսել մասնակցելու այս հրավերը»,- «ՀՀ-ՌԴ ռազմաքաղաքական դաշինքի մարտահրավերներն ու հեռանկարները» խորագրով քննարկումից հետո պատասխանելով մոսկովյան եռակողմ հանդիպման արդյունքների մասին 168.am-ի հարցերին՝ նշեց քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանը:
Մայիսի 25-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն առաջին անգամ ՌԴ նախագահի հրավերով հյուրի կարգավիճակով մասնակցում էր Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի հերթական նիստին։
Թեև Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեից Մոսկվայում է և այսօր Մոսկվայի Կարմիր հրապարակում ներկա գտնվեց Հայրենական Մեծ պատերազմում հաղթանակի 78-րդ տարեդարձին նվիրված զորահանդեսին, առաջիկայում սպասվում են նրա բարձրաստիճան բանակցությունները Իլհամ Ալիևի հետ նախ՝ Բրյուսելում, ապա՝ Քիշնևում ԵԽ նախագահ Շառլ Միշելի, Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցի և Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի մասնակցությամբ։
