«Հայաստանը՝ խաչմերուկում. ՀԱՊԿ, ՆԱՏՕ, թե՝ արտադաշինքային կարգավիճակ» թեմայով միջազգային քննարկումից հետո 168.am-ը հարցեր ուղղեց փորձագետ Հայկ Խալաթյանին:
«Ես անձամբ այս թեմայի մասին խոսել եմ բոլոր հանդիպումների ժամանակ և նշել եմ՝ ցավոք սրտի, իրավական ճանապարհը Բաքվում պահվող մեր ռազմագերիների և պատանդառված անձանց իրավունքների պաշտպանության հարցում անկարող է, և մենք դրա ապացույցներին ամեն օր ենք առնչվում»,- ամերիկյան այցերն ամփոփող ասուլիսի ժամանակ պատասխանելով 168.am-ի հարցադրումներին՝ նշեց Արցախի Հանրապետության ՄԻՊ Գեղամ Ստեփանյանը:
«Ձեր կարծիքով ո՞ր երկիր կամ երկրներ պետք է ուղղվի Հայաստանի ինտեգրման վեկտորը», այս հարցը, ինչպես նախորդ տարի հունվարին, այնպես էլ՝ այս տարի ընդգրկվել է «GALLUP International Association»-ի Հայաստանում լիիրավ անդամ Էմ Փի ՋԻ ՍՊԸ-ի հետազոտության մեջ:
ՀՀ քաղաքացիների 13.7 տոկոսը լիովին դրական է վերաբերվում երկրում ռելոկանտների առկայությանը՝ հատկապես Հնդկաստանի, Պակիստանի քաղաքացիների սրընթաց աճին. այս պատկերն է արձանագրել «Գելափ ինթերնեյշնել ասոցիացիա»-ի հայաստանյան գրասենյակը:
Այսօր ՀՀ վարչապետի աշխատակազմը գնում չհանդիսացող ծախս ընթակարգով 81 միլիոն 526 000 դրամ կամ 200 հազար ԱՄՆ դոլար է փոխանցել Արբիտրաժային դատարանի ծախսերի համար:
«Դրա համար ես անհամբերությամբ եմ սպասում այդ այցի ընթացքին՝ հասկանալու համար, թե իրականում ինչ է տեղի ունենում հայ-ռուսական հարաբերություններում: Հետաքրքիր է, թե որքանով են կողմերն, այսպես ասած, պատրաստ հանդուրժել միմյանց բառապաշարը, ու իրականում ինչ կա թաքնված երկու պետությունների հարաբերություններում»,- ասաց Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը:
ՀՀԿ ԳՄ անդամների ու Ամասիայի բնակիչների հանդիպման մասնակիցներին միավորող կարևորագույն հարցերը կրկին երկրի անվտանգությունն էր ու դրանից բխող հետևանքների գիտակցումն արթնացնելը: Հավաքվել էին, որպեսզի միասին տարբերակ գտնեն՝ դրանցից խուսափելու համար:
ԱԺ նախկին պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանն իրատեսական չի համարում մինչև տարեվերջ «խաղաղության» պայմանագրի կնքման հավանականությունը՝ այդուհանդերձ արձանագրելով, որ հայկական կողմը հասկանում է՝ դրա ուշացումն ի վնաս ՀՀ ինքնիշխանության է:
«Միգուցե հնարավոր էր 5 շրջանները հանձնելով՝ մինչև 2012 թվականն Արցախի հարցին լուծում տալ: Ասեմ ավելին, իմ սեփական ու սուբյեկտիվ կարծիքով, այս ամենը տեսնելով, հասկանում եմ, որ թուրքն իր աֆերիստությունն է անելու, թուղթը չի ստորագրելու, քիչ-քիչ առաջ է գալու»,- համոզմունք հայտնեց Ալավերդու բնակիչը:
Ըստ Էդուարդ Շարմազանովի՝ դաշնակիցներին պետք է ընտրել՝ առաջնորդվելով նախկին փորձով ու նրանով, թե որքանով են այդ հարաբերությունները ձեռնտու մեզ: Իսկ ներկա իշխանությունների գործողություններն ուղիղ սպառնալիք են հայոց պետականությանը:
ՀՀԿ Գործադիր մարմնի անդամներն այս անգամ Արագածոտնի մարզի Ծաղկահովիտ գյուղում էին: Եկել էին հենց տեղում ծանոթանալու մարդկանց անհանգստացնող խնդիրներին: Լսելու ու պարզաբանելու, քննարկելու ու միասին գտնելու առաջնահերթ խնդիրների լուծումները:
«Մեզ ասում են՝ դրսի ցորենն էժան է, ձեր ցորենը մեզ պետք չէ: Այստեղ ո՞ր գյուղը մտնես ու մոտենաս ֆերմերին, որ այդպիսի խնդիր չունենա: Միայն իմ տանը հիմա 30 տոննա ցորեն ունեմ ամբարում լցված: Ես դա ի՞նչ եմ անելու, որ չփչանա, ու կարողանամ իրացնել: Եթե չկարողանամ իրացնել, ստիպված եմ լինելու ամբողջ տարվա աշխատանքս ջուրը թափել: Այս դեպքում միայն մեկ լուծում է մնում՝ այդ ամբողջ ցորենը դարձնել անասնակեր: Ափսոս չէ՞՝ այդ ամբողջ բերքը տանենք-լցնենք անասունների դիմացը»:
Սատանայի գործակիցների փնտրտուքից՝ մինչև 5-րդ շարասյան բացահայտում. թավշյա խրոնիկան չի ավարտվում: Թավշյա իրադարձություններից մեկ տարի անց Նիկոլ Փաշինյանը երկրում սկսեց փնտրել «որոշ շրջանակների և սատանայի համագործակցության ձևերն ու ուղիները»: Այդ վեհ առաքելության համար նա անգամ հանձնարարություն իջեցրեց Ազգային անվտանգության ծառայությանը:
«Եթե ենթադրենք, որ Արևմուտքը դա անում է անկեղծ, ու նրան իսկապես հայկական շահերն են անհանգստացնում, ապա պետք էր ենթադրել, որ Արցախը չպետք է հայաթափվեր, կամ Ադրբեջանի նկատմամբ պետք է կիրառվեին պատժամիջոցներ: Դա չեղավ: Իրականում, Արևմուտքի բոլոր հայտարարություններն ու գործողությունները մնում են այդ մակարդակում, կամ օրենսդիր իշխանությունների կողմից ազդարարված, բայց գործադիր իշխանությունների կողմից որպես պրակտիկ քաղաքականություն չկիրառված»,- համոզմունք հայտնեց քաղաքագետը:
«Ինքս տեղեկություններ չունեմ այն մասին, որ սահմանագծի տարբեր հատվածներում կան որոշակի վտանգավոր տեղաշարժեր կամ (ադրբեջանական.- Ն.Ս.) զորքի կենտրոնացումներ»,- ԱԺ ճեպազրույցների ժամանակ ասաց ՀՀ ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը՝ անդրադառնալով Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ուղղությամբ հնարավոր հարձակման հավանականությանը:
Օրերս մի նոր տերմին շրջանառության մեջ մտավ հայկական մեդիադաշտում, այն է՝ «Հայաստանի ապադաշինքայնացում»: Այս մասին առաջին հրապարակային հայտարարությունն արեց ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար (ԱԽՔ) Արմեն Գրիգորյանը երեկ Բրյուսելում՝ ելույթ ունենալով «Հայաստանի ռազմավարական ապագա» համաժողովում: Նա մասնավորապես ասել էր. «Հայաստանում, իհարկե, կա եվրաինտեգրման գաղափար, բայց կա նաև արտադաշինքային պետություն դառնալու գաղափար: Մենք լսում ենք քաղաքացիական հասարակությանը […]
Արցախի «Շուշի» կազմակերպության ղեկավար, պատմաբան Աշոտ Հարությունյանը լրագրողներին հայտնեց, որ իրենք դեռևս 2021 թվականին Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանին առաջարկել էին Արցախի անվտանգության ապահովման նախագիծ, որը նա վիժեցրել է:
«Մեր հայրենիքը՝ Արցախը, գերեվարված է: Մնացել է ժողովուրդը: Նրանց նույնպես պետք է գրանցել ու ներկայացնել՝ որպես ցեղասպանության հետևանքով բռնի տեղահանվածներ: Իսկ գույքագրում այս պահին չի արվում: Չէ՞ ոնց հենց այդ փաստերն են հետագայում միջազգային ատյաններ դիմելու դեպքում ապացույց դառնալու տեղի ունեցած իրադարձությունների մասով»,- հայտարարեց Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր, ադրբեջանական ցեղասպանական գործողությունների հետևանքով Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակից Մետաքսե Հակոբյանը:
ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը վերահաստատել է իր վճռական աջակցությունը Հայաստանի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը՝ պատասխանելով «Ամերիկայի ձայնի» հայկական ծառայության հարցմանը՝ կապված Լեմկինի ինստիտուտի՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի մասին օրերս հնչեցրած մտահոգության հետ:
Շուկայի վրա ի՞նչ ազդեցություն կունենա բռնի տեղահանված արցախցիների՝ ՀՀ տեղափոխման հանգամանքը. պարզաբանում են ԿԲ-ից
168.am-ի հարցին, թե որքանո՞վ է իրատեսական Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունը՝ թշնամական երկրների հետ սահմանները բացելու պարագայում ՀՀ տնտեսության զարգացման մասին պնդումը, տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանը կարճ պատասխան տվեց՝ Սիմոնյանի հայտարարությունը բացարձակ սուտ է, իսկ Թուրքիայի հետ տնտեսական հարաբերությունների մասին մտածելը՝ սխալ:
«Ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ պետությունն այդ դերակատարումը չունի՝ բացի 100 հազարական և 40+10 հազարական դրամներ վճարելուց, որոնք դեռ ոչ բոլորին են հասել,- նշեց նա՝ հավելելով,- Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը հետաքրքիր մի ֆունկցիա էլ է կատարում. մարդկանց ուղղորդում են մեզ մոտ։ Մեզ այցելել է առնվազն 5 քաղաքացի, որոնք ասել են՝ սոցապն իրենց ուղղորդել է Երվանդ Քոչար 5 հասցե։ Պետության ֆունկցիան, որպես այդպիսին, այս ամեն ինչով սահմանափակվում է»:
«Եթե այդ կոնտեքստում նայենք, ապա այո՛, մենք՝ արցախահայերս, մանավանդ Արցախի իշխանությունները, շատ գործողություններ պետք է կատարենք, որպեսզի կարողանանք դիմակայել ո՛չ միայն Ադրբեջանի կողմից տեղեկատվական «հարձակումներին», այլև աշխատել ՀՀ իշխանությունների հետ, այդ հարցերը բերել օրակարգ, որպեսզի նրանք նույնպես հասկանան, որ Արցախի հարցը միայն իրենց հարցը չէ, և դա հայկական հարց է: Նրանք պետք է նաև հասկանան, որ իրենք իրավունք չունեն, ընդհակառակը, պարտականություններ ունեն, որպեսզի մի օր կարողանանք վերադառնալ ու տեսնել իրական, հայկական Արցախը»,- ասաց Արցախցի պատգամավորը:
Ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի միջև անցկացվող հերթական զորավարժությունները պետք է դիտարկել այս բոլոր իրադարձությունների կոնտեքստում: Նրա խոսքով, չնայած հայտարարություններին, թե զորավարժություններն ունեն հակահարձակողական բնույթ՝ դրանք իրականում հարձակողական են, իսկ այժմ ընթացող, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագրի» ուղղությամբ բանակցությունների ֆոնին, իրենց մեջ պարունակում են ուժի կիրառման սպառնալիք:
Աշխարհում չկան երկրներ, որոնք ընդունում են, որ ունեն քաղբանտարկյալներ: Թեև ՀՀ գործող իշխանությունները ևս չեն ընդունում քաղբանտարկյալների գոյությունը, այդուհանդերձ, այդ մասին ահազանգում են հանրային ու քաղաքական տարբեր շրջանակներ: Ավելին՝ միջազգային կոնկրետ կառույցներ ևս խոսել են այս խնդրի մասին, իսկ իրավապաշտպան տարբեր կազմակերպություններ պարբերաբար արձանագրել են դատաիրավական համակարգում առկա լրջագույն խնդիրները: Ընդամենն ամիսներ առաջ Amnesty International-ն էր հրապարակել 2022/23 զեկույցը՝ Աշխարհում մարդու իրավունքների վիճակի վերաբերյալ:
«Եթե մեր շահը շարունակում է մնալ Հայաստանի մնացած հատվածը պահելը, ապա պետք է ավելի կշռադատված քաղաքականություն վարենք: Պետք է գործակցել Իրանի հետ, որպեսզի կարողանանք կասեցնել ուժային սցենարի վտանգը: Եվ ոչ թե հակառակը՝ ստեղծել պրովոկացիոն միջավայր, տալ ստորագրություններ ու այդպիսով արդարացնել ցանկացած հարձակում: Եթե Հայաստանն ուզում է պահել այն, ինչ կա, ապա այդ ամենից ՀՀ-ն պետք է հրաժարվի»,- համոզմունք հայտնեց մերձավորարևելյան քաղաքական գործընթացների փորձագետ Սերգեյ Մելքոնյանը:
Այս պարագայում, միջազգային իրավունքի մասնագետի գնահատմամբ, Ադրբեջանում իրականացվող գործընթացների ընթացքում ապահովված չեն կենսական երաշխիքները՝ գործը քննող դատարանի անկախությունը: Սահակյանի գնահատմամբ՝ ադրբեջանական դատարաններն անկախություն չեն կարողանում ցուցաբերել անգամ սեփական քաղաքացիներին վերաբերող գործերում:
Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը 168.am-ի հետ զրույցում համոզմունք հայտնեց, որ այդ տնտեսական աճի գրանցման գործում կառավարության գործոնը չնչին է: Նրա խոսքով՝ չնայած ներկա կառավարությունն իրեն է վերագրում բոլոր բարձր ցուցանիշերը, սակայն այդ տնտեսական ակտիվությունը ժամանակավոր է և պայմանավորված է հիմնականում արտաքին գործոններով:
Ադրբեջանագետ Գառնիկ Դավթյանը 168.am-ի հետ զրույցում համոզմունք հայտնեց, որ Ալիևի՝ Գրանադայի հանդիպումից հրաժարվելը տրամաբանական էր, քանի որ, գոնե այս ընթացքում, նա այլևս որևէ բան չունի ստանալու Արևմուտքից: Նրա խոսքով՝ ադրբեջանական կողմն արդեն իսկ ստացավ այն, ինչ ցանկանում էր՝ Արցախի ճանաչումն Ադրբեջանի կազմում, և պաշտոնական հայտարարություններում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության թվային ճանաչումը:
«Նախ, Սև ծովի ընդերքով կառուցելը շատ բարդ է: Այդ ծովն աշխարհագրորեն շատ բարդ ջրային տարածք է: Այն աշխարհի ամենախորը ծովերից մեկն է, որի միջին խորությունը հասնում է 1200 մետրի: Դրա ընդերքում կառուցել ինչ-որ բան, առավել ևս՝ կաբելային գիծ, բավականին բարդ է, որովհետև այդ մեծ խորության վրա ծծումբի բավականին մեծ խտություն կա, ինչի պայմաններում ցանկացած խողովակաշար, նույնիսկ կաբելային, կարող է քայքայվել»,- ասաց փարձագետը:
