Ըստ իս, բանակցությունները բարդ են լինելու՝ նույնիսկ անկախ աշխարհաքաղաքական իրավիճակից։ Անընդհատ կողմերը բանակցում են, ապա բախվում բարդ հարցերի, ու այս իրավիճակը չի մոտենում իր ավարտին, քանի որ, ինչպես պնդում եմ վերջին տարիներին, Ադրբեջանը հանդես է գալիս ուժի դիրքերից, հաղթանակն Ադրբեջանը ձեռք է բերել ուժի գործադրմամբ, և դա դեռ լուրջ գործոն է, որն ակտիվ օգտագործվում է։
Նիկոլ Փաշինյանը կրճատում է Հայաստանի բանակի թվակազմը. դա անում է Ալիևի պահանջով. 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում, խոսելով ադրբեջանական կողմից հայկական կողմի առաջ դրվող պահանջների և դրանց կատարման ընթացքի մասին, նման տեսակետ հայտնեց «ՀայաՔվե» միավորման անդամ Արմեն Մանվելյանը։
«Մարկեդոնովը չգիտի այն, ինչ ես գիտեմ: 1992թ. օգոստոսին, երբ անկախացել էինք, իսկ Արցախյան ռազմաճակատում գործերը վատ էին, Ռուսաստանում բանակցություններ էին ընթանում: Հայկական կողմից ես էի մասնակցում, ռուսական կողմից՝ Եգոր Գայդարը: Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ևս անընդհատ աշխատում էր ռուսական կողմի հետ, որովհետև փոխադարձ շահ կար»
2024 թվականին Փաշինյանն ունեցել է ընդամենը երկու հեռախոսազանգ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ։ Դրանցից առաջինն իր ծննդյան օրը՝ հունիսի 1-ին, իսկ երկրորդը, պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն, օգոստոսի 23-ին՝ ռուսական կողմի նախաձեռնությամբ։
Օրեր շարունակ Ադրբեջանում, Ղազախստանում, Ուկրաինայում և արևմտյան առաջատար երկրների կողմից ծավալվող հակառուսական հիստերիայի ֆոնին Ռուսաստանի նախագահը ներողություն խնդրեց Ադրբեջանի առաջնորդից օրեր առաջ՝ դեկտեմբերի 25-ին, տեղի ունեցած ավիավթարի կապակցությամբ՝ փաստացի ընդունելով, որ ողբերգական միջադեպի ժամանակ տարածքում ռուսական ՀՕՊ համակարգեր են աշխատել։
ԵՄ դիտորդների գործունեության ընթացքում հայ հասարակությանն այդպես էլ հայտնի չդարձավ նրանց կողմից Ադրբեջանի ոտնձգությունների կանխման, արձանագրման կամ ագրեսորի հանդեպ ԵՄ-ի պատժի գեթ մեկ փաստ։
Դեռ նոյեմբերին 168.am-ն անդրադարձել էր Աննա Հակոբյանի՝ «Կրթվելը նորաձև է» նախաձեռնությանը, և այդ համատեքստում ներկայացրել էինք 2018 թվականի իշխանափոխությունից հետո Փաշինյանի կնոջ նախաձեռնություն-արշավների ռևոլյուցիան: Եվ այդ պատմական էքսկուրսի միջոցով զգուշացրել էինք, որ Աննա Հակոբյանի՝ «Կրթվելը նորաձև է» նախաձեռնությունը զուտ քաղաքական է, հետապնդում է քաղաքական, արտաքին քաղաքական հետին մտքեր:
Ղազախստանի Ակտաու քաղաքում կործանված «Ադրբեջանական ավիաուղիներ»-ի Embraer 190 ինքնաթիռը, որը թռչում էր Բաքվից Գրոզնի դեկտեմբերի 25-ին, ըստ նախնական տվյալների, ենթարկվել է «արտաքին ֆիզիկական և տեխնիկական ազդեցության»։ Նախօրեին այս մասին հայտարարել է ավիաընկերությունը:
«Իսկ քովիդային կռուտիտը՝ դրան նախորդած և հաջորդած դրսևորումներով, պարզապես զավեշտ էր։ Այդ բուն բանավեճում ոչ մի պետական շահի կամ ազգային երանգի խնդիր չկար։ Պարզապես Ալիևի քիփը «հագել» էր Ալիևի վասալին»։
Չմոռանանք, որ Փաշինյանը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-10-ի եռակողմ հայտարարությունը ևս «թռած» է ստորագրել՝ կադրից դուրս: Իսկ առջևում նրան շատ ավելի լուրջ փախուստներ են սպասվում… Իսկ մինչ այդ Փաշինյանը փախնելու է իր իսկ հայտարարություններից, օրինակ, որ՝ «Հայաստանի՝ փաստացի բոլոր ժամանակների պաշտոնական դիրքորոշումն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը, մեզ համար ռազմավարական դեր ունի»։
Երկիրը ղեկավարում է մարդ, ով, ինչպես գրեթե բոլոր կենսական հարցերում, գործում է հակառակ տրամաբանությամբ ու հակառակ հաջորդականությամբ։
Ազգային ժողովի(ԱԺ) «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Քրիստինե Վարդանյանի համոզմամբ՝ Հայաստանը ներկայացնողը՝ Նիկոլ Փաշինյանը, լինելով Արցախն Ալիևին հանձնած մարդ, փորձում է Հայաստանի նախկին նախագահներին բանավեճի հրավիրելով՝ օրակարգ լցնել՝ պայմանավորված իրեն Ալիևի կողմից պարտադրված նոր զիջումներով։
Նրա կարծիքով, ԵԱՀԿ ՄԽ-ն ամենայն հավանականությամբ ապագայում կլուծարվի, սակայն դա այնուամենայնիվ որևէ երկրի չի սահմանափակում բարձրացնել հարցեր կամ արդյունավետ դիվանագիտություն վարել։
Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան, նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը վստահ է՝ ստեղծված իրավիճակում հնարավոր չէ Ադրբեջանի հետ հասնել խաղաղության։ Իսկ պայմանագիրը, որի մասին խոսում են ՀՀ և Ադրբեջանի իշխանությունները՝ չի կարող լինել խաղաղության փաստաթուղթ։
Վերջին շրջանում Բաքուն և Անկարան ավելի քիչ են անդրադառնում իրենց, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվող չարաբաստիկ պրոյեկտին։ Սակայն այն շարունակում է մնալ թյուրքական երկրների օրակարգում։
«Այսինքն՝ ի՞նչ է ստացվում՝ 1994թ. ի վեր ՀՀ երեք նախագահներն ուզել են Արցախը հանձնել Ադրբեջանին, չի ստացվե՞լ: Ադրբեջանն է դեմ եղե՞լ, ոչ մի կերպ չի հաջողվել դրանց համոզել, որ Ղարաբաղը վերցնեն՝ հանգիստ ապրե՞նք: Ու վերջապես, ինքը կարողացավ իր դիվանագիտական հմտություններով մի կերպ համոզել Ալիևին, որ ԼՂ-ն վերցնի՞: Իր ասելուց այդպես է ստացվում, որովհետև եթե բանակցել են ու չի հաջողվել Արցախը հանձնել Ադրբեջանին, նշանակում է՝ ձախողել են մեր երեք նախագահները, այսինքն՝ նպատակ են ունեցել հանձնելու, բայց ոչ մի կերպ չի ստացվել»
ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանի խոսքով՝ Նիկոլ Փաշինյանն «Արմենպրեսին» տված «ինքնահարցազրույցում» չի պատասխանել Ալիևի հայտարարություններին։
«Փաշինյանի հետ ոչ ոք բանավիճել չկամեցավ: Էլի մնաց Ալիևի հույսին: Դե թող իր կիրթ ու կառուցողական ընկերոջը հարցնի, թե ինչո՞ւ 25 տարի թուրքերն Արցախը չէին վերցնում, եթե հայերը դեռ 94 թվից էին պատրաստ «վերադարձնել», այլ սպասեցին Նիկոլի գալուն…»։
«Հայաստանում այս թեզը մոռացության է տրվել, բոլորը հիշում կամ ներկայացնում են այնպես, որ դա Նիկոլ Փաշինյանն է առաջ քաշել։ Ձեզ հիշեցնեմ, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո Նիկոլ Փաշինյանը տոտալիզացիայի մեջ նստած մտածում էր՝ բա լավ, էլ ի՞նչ իմաստ ունի իր քաղաքական կյանքը, հիմա էլ ինչի՞ մասին խոսի։ Հենց այդ պահին էլ Իլհամ Ալիևը դաշտ նետեց խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու քաղաքական-առաջարկ փրկօղակը»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։
Ադրբեջանագետ, իրավաբան Արամ Փոլադյանը մանրամասն ուսումնասիրում է ադրբեջանական մեդիան և հատկապես այն հրապարակումները, որոնք արվում են ադրբեջաներեն լեզվով և դեռևս չեն թարգմանվում այլ լեզուներով:
«Հերիք է մեկ-երկու կրակոց լինի այդ ճանապարհով գնացող մեքենաների ուղղությամբ, և ոչ մի մեքենա այլևս չի գնա Սյունիք։ Սա Սյունիքը Հայաստանից կտրելու ամենակարճ, անցավ և հնարավոր տարբերակն է, որին Ալիևը գնալու է։ Այստեղից մուտքը դեպի Սյունիք կդադարի, բայց այնտեղից արտահոսքը կլինի։ Ստեղծված իրավիճակում Ալիևը բոլոր հնարավորությունները հոյակապ է օգտագործում, և դա անում է Հայաստանի իշխանությունների թողտվությամբ և նրանց պասերով։ Նա կարողանում է սեպ խրել թե՛ հայ-ռուսական, թե՛ Հայաստանի և Արևմուտքի հարաբերությունների մեջ, և բավական ճկուն է գործում»,- ամփոփեց Խոսրով Հարությունյանը:
«Մինսկի խմբի լուծարումը պատմության գիրկը կուղարկի կարգավորմանը վերաբերող ողջ փաստաթղթային փաթեթը, այդ թվում՝ «Սերժի ժառանգություն» համարվող Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման և իրացման երաշխավորված մեխանիզմները, որոնցից 2018թ.-ին հրաժարվելով, Նիկոլն Արցախն Ադրբեջանին հանձնելու ստարտը տվեց»։
«Միջնորդի, առավել ևս՝ միջազգային միջնորդական ձևաչափի առկայությունը հակամարտության դեպքում կարևոր գործոն է դառնում։ Թեև պետք է նաև նշել, որ ՄԽ-ն, ի վերջո, չդարձավ այն հարթակը, որտեղ կողմերը խաղաղ համաձայնության հասնեն, մշտապես կար դժգոհություն այդ հարթակից կամ կային տարաձայնություններ համանախագահ երկրների միջև։ Ամեն բան հասավ նրան, որ այս աշխարհակարգի պայմաններում համանախագահները հենց հրաժարվեցին միմյանց հետ աշխատելուց»,- ասաց փորձագետը։
«Ակնհայտ էր, որ Ալիևի հարցազրույցն ադրբեջանական կողմի ծրագրավորված նախաձեռնություն էր։ Հիմնական շարժառիթը Մոսկվայի աչքերին լոյալության թոզ փչելն էր, հատկապես՝ Սիրիայի իրադարձությունների ֆոնին Ռուսաստան-Թուրքիա հարաբերությունների ծանրացման պարագայում։ Ալիևը փորձում էր ռուսներին հաճելի մի քանի շեշտադրումներով որոշակիորեն տարանջատվել Էրդողանի հերթական «нож в спину» խաղից։
«Վերելք» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանն այն կարծիքին է, որ ամփոփիչ ասուլիսին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը փորձեց ցույց տալ, որ Ռուսաստանը վստահ է ուկրաինական ճակատում հաղթանակի առումով:
Էդգար Ղազարյանն ու Դավիթ Սարգսյանը «Երկու ճակատ» պոդկաստի հերթական թողարկմանն ամփոփում և վերլուծում են շաբաթական լրահոսը։
«Գործող քաղաքական ռեժիմը մեր քաղաքական թիվ մեկ թշնամին է. հայ ժողովրդի թշնամին այս քաղաքական ռեժիմն է՝ իր ընտանեկան-կլանային համակարգով, հետո գալիս են հաջորդ թշնամիները՝ Թուրքիան և Ադրբեջանը։ Հայ ժողովրդի մի մասը չի կարողանում սա հասկանալ, չի հասկանում, որ տեղի է ունենում հայ ժողովրդի արժանապատվության նվաստացում։ Շատ անգամ լսում եմ գնահատականներ, թե ՀՀ այս իշխանությունն ապիկար է, ոչ, ապիկար չէ. պնդում եմ՝ամեն ինչ փայլուն հասկանում են»,- ասաց Արմեն Մանվելյանը։
Ռուս քաղաքական վերլուծաբան, արևելագետ, կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ երկու հարցազրույցներում ընդհանուր առմամբ լուրջ տարաձայնություններ չեն երևում, հատկապես ՀՀ իշխանությունների կողմից Ալիևի պահանջներին դիմադրություն գրեթե չկա։
Դեկտեմբերի 19-ին Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել «Արմենպրեսին», որտեղ, ըստ էության, հաշվետվություն է ներկայացնում Ալիևին, անգամ ընդունում է Ալիևի որոշ առաջարկներ: Այս հրապարակման մեջ, սակայն, այլ հանգամանքի կանդրադառնանք։
