«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերն իրավապաշտպան, «Միջազգային և համեմատական իրավունքի» կենտրոնի նախագահ, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) հայ գերիների ներկայուցիչ Սիրանուշ Սահակյանը և փաստաբան, միջազգային իրավունքի, տեսության մասնագետ, Ազզային ժողովի (ԱԺ) նախկին պատգամավոր Տարոն Սիմոնյանն են։
«Ես ասել եմ՝ Արմեն Աշոտյանի ձայնն ավելի զրնգուն է հնչելու, այդպես էլ եղավ, դա բնական օրենք է: Տանը երեխային եթե շատ ես փորձում ճնշել, հետո իր որևէ գործողություն կամ խոսք ավելի ցավոտ է լինում: Նույնն էլ քաղաքական կյանքում է, միջազգային հարաբերություններում է: Երբ մի ազգի շատ են ճնշում, հետո ավելի ուժեղ է պայթյունը լինում: Բնության օրենքների դեմ շատ դժվար է գնալը: Հիմա պարզապես ռեպրեսիոն ինստիտուտն է աշխատում և գնալով ավելի է շատանալու, հատկապես, որ սպասվում են ինչ-որ պրոցեսներ»:
«Դժվար է համեմատել ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի դերակատարումը, համապատասխանաբար, հայ-ադրբեջանական և ռուս-ուկրաինական հակամարտություններում։ ՌԴ-ն մեզ չի ասել՝ հարձակվեք Ադրբեջանի վրա, որ ՀԱՊԿ-ի կամ ԵԱՏՄ-ի անդամ դառնաք։ ՌԴ-ն մեզ չի սադրել հարձակվելու, թեև մեզ չի պաշտպանել այնքան ակտիվորեն, որքան պետք էր։ Մենք տապալեցինք մեր հարաբերությունները ՌԴ-ի հետ։ Առաջին, Երկրորդ և Երրորդ նախագահների օրոք այսպիսի բան չէր եղել»։
«Ես չեմ տեսել մի երկրի ղեկավար, որն իր պետության քարտեզը դնի գրպանն ու գնա աշխարհին այն ներկայացնելու, հետևապես, չունեմ ցանկություն նրա անհեթեթությունները մեկնաբանելու, կուզեմ, սակայն, անդրադառնալ նրա վաշինգտոնյան այցին և այն մարդկանց, որոնք Վաշինգտոնում հանդիպեցին Փաշինյանին. այդ հանդիպումը ներկայացվեց՝ որպես հանդիպում հայ համայնքի հետ»,- ասաց կանադահայ գործիչը՝ շեշտելով՝ իրականում Փաշինյանը հանդիպել է ոչ թե ԱՄՆ-ի հայ համայնքի ներկայացուցիչների, այլ դիվանագիտական կորպուսը ներկայացնողների հետ, որոնք կազմում էին նրա հետ հանդիպման գնացած մարդկանց կեսից ավելին։
2024 թվականի հունվարի 18-ին Արդարադատության նախարարությունում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ Հայաստանը նոր Սահմանադրության կարիք ունի:
Այս օրերին աշխարհն ականատես է հիրավի պատմական, բեկումնային աշխարհաքաղաքական զարգացումների, որոնք ծավալվում են Ռուսաստանի, Միացյալ Նահանգների նոր վարչակազմի, Ուկրաինայի ղեկավարության ու եվրոպական երկրների առաջնորդների միջև՝ մի շարք այլ առանցքային դերակատարների ներգրավմամբ։
Ռուս-ամերիկյան հարաբերություններում տեղի ունեցող վերափոխումներից, Ուկրաինայի հարցում Թրամփի վարչակազմի մոտցումներից ի՞նչ հետևություններ պետք է անեն Հայաստանի իշխանությունները: Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն իր ասուլիսի ժամանակ նշել էր, որ ՀՀ իշխանությունները աշխարհաքաղաքական վեկտոր փոխելու համար շատ սխալ պահ են ընտրել, և չնայած՝ նա չի կասկածում՝ մոտ ապագայում Նիկոլ Փաշինյանը շատ արագ կոշիկները փոխելու է, զանգելու է ՌԴ նախագահին, և, ասես բան չի պատահել, սկսելու է կենացներ ասել հայ-ռուսական դարավոր բարեկամության մասին: Հետաքրքրվեցինք՝ ի՞նչ կանխատեսումներ ունի Հայկ Խալաթյանն այս ուղղությամբ:
Մինչ միջազգային հանրությունն ուշադրությունը սևեռել է ԱՄՆ-ՌԴ գլոբալ բանակցությունների մեկնարկային գործընթացի վրա, Ադրբեջանի իշխանություններն օտարերկրյա ակտիվ այցեր են իրականացնում:
Երկար դադարից հետո ՌԴ-ԱՄՆ ղեկավարների՝ Թրամփ-Պուտին հեռախոսազրույցը, ԱՄՆ փոխնախագահի մյունխենյան պատմական ելույթը, Թրամփ-Պուտին բանակցությունների սպասումը Սաուդիան Արաբիայում, Թրամփի աշխարհաքաղաքական մոտեցումները՝ հատկապես ԵՄ-ի, ՆԱՏՕ-ի ու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերաբերյալ աշխարհաքաղաքական առանցքային փոփոխություններ և վերադիրքավորումներ են խոստանում։
168.am-ը հիշեցրեց Ադրբեջանի նախագահի խոսքերը, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» բացվելու է ամեն գնով, և ՀՀ երկրորդ նախագահից հետաքրքրվել՝ արդյո՞ք ՀՀ իշխանություններն ունի բավարար քաղաքական կամք միջանցքը չբացելու համար, և եթե այն, ամեն դեպքում, բացվի, ինչ է սպասվում Հայաստանին:
Դիտարկմանը՝ Ադրբեջանի պահանջն է, նա արձագանքեց. «Ադրբեջանը պահանջո՞ւմ է, դու չես կատարում և մնում է ՄԽ-ն: Իսկ դուք մտածում եք՝ Ադրբեջանի բոլոր պահանջները ՀՀ-ն պետք է կատարի՞: Այդ դեպքում ի՞նչ բանակցություններ, էն գլխից թող ասի՝ ես չոքած եմ: Էլ խաղաղության թուղթ էլ պետք չի: Հեն ա, սաղ Հայաստանը միջանցք սարքեք, էդ ճանապարհի վրա եք: Մեղրիից մինչև Ամասիա: Օքե՞յ եք դրա հետ»:
«Դա անելու են այնքան ժամանակ, ինչքան ես լինեմ քաղաքականության մեջ, այնքան ժամանակ, ինչքան ես ունենամ լսարան, այդ թեման շահարկվելու է: Ես միգուցե, թեման ամբողջական փակելու համար… Մենք Ալիևի հետ մի քանի անգամ հանդիպել ենք մինչև այդ ամերիկյան պատվիրակությունը: Ես ոչ մեկին չեմ պատմել, կարևորը ինձ համար, որ ինքը սկսի այդ թեման քննարկել ամերիկացիների, ռուսների, ֆրանսիացիների հետ: Ես սա համարում էի շրջադարձային մի երևույթ, որը մեր շահերից է բխում»:
Նախօրեին տեղի ունեցավ Պուտին-Թրամփ հեռախոսազրույցն ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում Թրամփի երդմնակալությունից, ըստ էության, 20 օր անց։ Դատելով կողմերի տարածած հաղորդագրություններից, ինչպես նաև արած բարձրաստիճան մեկնաբանություններից՝ Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի ղեկավարները զրուցել են մոտավորապես 1 ժամ, ունեցել արդյունավետ և կառուցողական խոսակցություն, պայմանավորվել վերսկսել փոխայցերը, բանակցությունները, ինչպես նաև՝ ունենալ հանդիպում։
«Ուշադրություն հրավիրեմ այն հանգամանքի վրա, որ Ադրբեջանը նաև չի ցանկանում ռուսական միջնորդություն, հետևաբար՝ նաև նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթի համաձայն՝ ռեգիոնալ ապաշրջափակում։ Ադրբեջանը նաև վստահաբար նախընտրում է Հայաստանի տարածքով կապվել Նախիջևանին, սակայն ընդհանուր առմամբ ռեգիոնում կոնսենսուս չկա։ Դա է պատճառը, որ Ադրբեջանի հարաբերությունները լարված էին Իրանի հետ, ներկայումս էլ՝ Ռուսաստանի հետ, այսինքն՝ ռեգիոնում ակտիվ գործընթացներ են»,- նման կարծիք հայտնեց վերլուծաբանը։
ՀՀԿ Գործադիր մարմնի անդամ Էդուարդ Շարմազանովը պատասխանել է ԱԺ-ում Նիկոլ Փաշինյանի հիստերիկ դրսևորումներին.
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Ռուստամյանի խոսքով՝ ամենամեծ ռիսկայնությունն այն է, երբ Հայաստանի իշխանությունը համաձայնում է առանց միջնորդների բանակցել Ադրբեջանի հետ։
«Փաշինյանը որևէ մեկին հետաքրքիր չէ. չունի կրթութուն, արժանիքներ… Փաշինյանն ամբողջ հայկական աշխարհ քանդել է, կռվացրել բոլորին բոլորի հետ, դրա համար նրա թիկունքում ուժ չկա։ Նա կորցրել է ազդեցությունը դրսում, հիմա՝ նաև ներսում։ Նա փակուղում է. ելք չունի, որովհետև հույսը դրել էր արտաքին ուժերի վրա, որոնք իրենից ձեռք են քաշել»,- խոսքը եզրափակեց Ավետիք Չալաբյանը։
Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ, Ազգային ժողովի (ԱԺ) իմքայլական նախկին պատգամավոր Տաթևիկ Հայրապետյանն իր տելեգրամյան ալիքում հրապարակել է ադրբեջանական վերլուծական մի հաղորդումից հատված, որում հստակ երևում է՝ ինչու է Ադրբեջանը Հայաստանին կոնկրետ պահանջներ ներկայացնում, և ինչու են դրանք՝ որպես հետևանք, կատարվում անմիջապես:
Փետրվարի 14-16-ը Գերմանիայում կանցկացվի Մյունխենի անվտանգության 61-րդ միջազգային համաժողովը, որին կմասնակցեն երկրների և կառավարությունների ավելի քան 60 ղեկավարներ։ Այնտեղ՝ Մյունխենի Bayerischer Hof հյուրանոցում, համաժողովը կնախագահի Մյունխենի անվտանգության համաժողովի նախագահ Քրիստոֆ Հոյսգենը, իսկ բացումը կիրականացնի Գերմանիայի նախագահ Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերը։
«Ասում են՝ պատերազմ եք ուզում. ո՛չ, չենք ուզում, բայց Նիկոլի բերած խաղաղությունն էլ չենք ուզում։ Արցախում էլ հիմա խաղաղություն է, բայց հայ չկա։ Ալիևին իր ուզածը տվեց, Էրդողանին էլ՝ իր ուզածը, տակը Հայաստան չի մնալու, այնպես որ, թող իր իրերը հավաքի, գնա տուն, տեսնենք, Հայաստանը մնո՞ւմ է, թե՞ ոչ։ Հայաստանի թիվ մեկ սպառնալիքը նիկոլիզմն է՝ Ալիևին և Էրդողանին հավասար սպառնալիք»,- խոսքը եզրափակեց Էդուարդ Շարմազանովը։
«Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական առումով այլևս փակուղու մեջ է, նա հայտնվել է իր իսկ հյուսած թակարդում և ուստի անում է ցայտնոտային քայլեր, որոնք ավելի են վատթարացնում ոչ միայն իր, այլև, ցավոք, Հայաստանի վիճակը»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում շեշտեց Զոհրաբյանը՝ վկայակոչելով միջազգային տարբեր կենտրոնների վերլուծություններ՝ 2025-ին Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից ագրեսիայի կանխատեսումներով:
Ռուսաստանը կողմ է, որպեսզի հայկական և ադրբեջանական կողմերը մշակեն խաղաղության պայմանագիր, որը ճանապարհ կբացի և կնշանակի հարաբերությունների կայուն երկարաժամկետ կարգավորում և «ական» չի դնի ապագա սերունդների համար։ Այս մասին «Известия»-ին տված հարցազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարի տեղակալ Միխայիլ Գալուզինը՝ անդրադառնալով Երևան-Բաքու բանակցություններին։ ՌԴ ԱԳ փոխնախարարի խոսքով, ՌԴ-ն միշտ պատրաստ է նպաստել առաջընթացին։
«Հասել ենք այն աստիճանի, որ Հայաստանի ղեկավարը չի հասկանում, օրինակ, 30-ականների և 50-ականների Խորհրդային Միության քաղաքական համակարգի առանձնահատկությունները։ 30-ականներին գործ ունեինք ամբողջատիրական պետության հետ, որտեղ որևէ տեսակետ արտահայտելը հետապնդվում էր։ Ցեղասպանության թեմայի վերաբացումը տեղի ունեցավ «ձնհալի» օրոք՝ նախախրուշչովյան և խրուշչովյան շրջափուլում»,- ամփոփեց Սուրեն Սուրենյանցը:
168.am-ի հետ զրույցում ռուսական մերձդիվանագիտական շրջանակից մեզ ասացին, որ ռուս-ադրբեջանական հարաբերություններում ներկայումս ստեղծված բարդ իրավիճակի պատճառը կործանված ինքնաթիռի հանգամանքն է։ Սակայն, ըստ մեր աղբյուրի, այն միջոց է Ադրբեջանի քաղաքականությունն ու շահերն առաջ մղելու համար, որը Բաքուն պարբերաբար անում է ինչպես Արևմուտքի՝ Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի, այնպես էլ՝ Իրանի նկատմամբ։
Փետրվարի 6-ին լրագրողները ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեհդի Սոբհանիին հիշեցրին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարությունը, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» բացվելու է, ինչը ենթադրում է նաև ուժի կիրառում, եթե դիվանագիտական ճանապարհով հարցը չլուծվի: Այսինքն, եթե Հայաստանի վրա հարձակում լինի, Իրանի արձագանքն ինչպիսի՞ն կլինի, հնարավո՞ր է ռազմական միջամտություն:
Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ԶՊՄԿ) սոցիալական թեմաներով գործադուլը երևի այս խառը օրերին ամենափոքր խնդիրն էր, որ կարող էր հուզել երկրի օրեցօր վատթարացող իրավիճակը լուսաբանող մարդուն։ Դե այն, որ մարդիկ ավելի մեծ վարձատրություն են պահանջում, գնաճի պայմաններում՝ կարելի է անգամ նորմալ գնահատել, և նույնիսկ պայքարողներին մաղթել հաղթանակ ու անցնել առաջ։
«Նա չի հասկանում, որ Ցեղասպանության մասին իր խոսքերն իսկապես վիրավորական են ամբողջ աշխարհի հայության համար, օրինակ՝ երբ ասում է՝ ո՞վ էր պատճառը, որ Հայաստանի ժողովուրդը սկսեց Ցեղասպանության մասին նշել: Սա հայհոյանքի նման մի բան է հայությանը, որովհետև հայ ժողովրդի մեծ մասի մաշկի վրա է գրված Ցեղասպանությունը, նրանց նախահայրերը սպանվել են, անշուշտ, ես էլ եմ դա կրում: Մեզ ոչ ոք չի ասել՝ Ցեղասպանության մասին նշենք, թե ոչ, դա մեր արյան մասն է կազմում, այդպես ենք մեծացել, ամեն հայ դա գիտի, այնպես չէ, որ ինչ-որ տեղից է հրահանգ եկել, որ Ցեղասպանության մասին հիշենք: Այս մարդը չի հասկանում: Նրա ասածները դժգոհության մեծ ալիք են բարձրացնում»:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը հասարակական գործիչ, արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, Լեհաստանում ՀՀ նախկին դեսպան Էդգար Ղազարյանն ու Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Հայաստան» ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանն են։
Օրեր առաջ համացանցի հայկական տիրույթը բառացիորեն պայթեց Երևանի սրտում` Հանրապետության հրապարակում, իրանցի ադրբեջանցիների շախով-շուխով, ադրբեջաներենով հնչող Ղարաբաղ երգից։
Ցավոք սրտի, բանակում այս իրավիճակի դեմ խուլ դժգոհության ազդակներ չկան։ Իհարկե, միջին և ցածր սպայակազմի հետ հանդիպումներում նրանք սարսափելի դժգոհություններ են արտահայտում, բայց վերնախավն ինչ-որ կերպ հարմարվել է գործող իշխանության օրակարգին և ամեն ինչ անում է այն սպասարկելու համար։ Դժվար է ասել՝ ովքեր են հուշում Նիկոլ Փաշինյանին, բայց նա քայլեր է անում, որոնցով բանակի վերնախավին դարձնում է իրեն հլու-հնազանդ։
