Գյումրիում Հարությունյանների երեք անձից բաղկացած ընտանիքն հայտնվել է դրսում, նրանք ապրում էին Խրիմյան Հայրիկ փողոցի 237/327 հասցեի տնակում: Սեպտեմբերի 22-ին հրդեհի հետեւանքով ամբողջությամբ այրվել է նրանց կիսավեր կացարանը:
«ՀՈՒՅՍ ՀԱՅԻՆ» Բարեգործական կազմակերպությունը դիմում է բոլոր բարեգութ մարդկանց. «Հարգելի՛ էջակիցներ ԽՆԴՐՈՒՄ ԵՆՔ ՏԱՐԱԾԵԼ Սահմանամերձ գյուղերում սոցիալական ծայրահեղ պայմաններով հագեցած առօրյան հուսալքության մեջ է գցում մարդկանց, իսկ Տավուշի մարզի սահմանամերձ Այգեձոր գյուղում բնակվող 32-ամյա Վարդուհի Մարտիրոսյանի համար ընտանիքի ծանր հոգսերը առավել քան անտանելի են: Դեռ 2013 թվականի դեկտեմբերի 26-ին ծանր հիվանդությունը խլեց Վարդուհու երիտասարդ ամուսնու կյանքը:
28-ամյա քանդված տնակի բազմոցին հազիվ տեղավորվել է 76-ամյա Կիմա Գրիգորյանը, սկեսրոջ մայրը, տիկին Կիմայի 2 որդիները մահացել են վերջին տարիներին, որդեկորույս մայրն ասում է, որ ինքը առողջական խնդիրներ ունի, հաճախ գիշերները չի կարող քնել ոտքերի ցավի պատճառով:
Լիանան 5 երեխայի մայր է: 11-ամյա Լիլիթն ու 9-ամյա Մոնիկան դպրոցական են, 6-ամյա Աննան ու Տիգրանն այս տարի առաջին անգամ են դպրոց ոտք դնելու: Նպաստով ապրող Ավագյանների ընտանիքի համար սեպտեմբերի 1-ը նոր փորձություն է:
Իմանալով հիվանդության մասին պապը անմիջապես երեխային տեղափոխում է Երևան, Ռ.Յոլյանի անվան արյունաբանական կենտրոնի մանկական դիսպանսեր, որտեղ էլ նա գտնվում է հիմա։ Բուժումը բաղկացած է 4 /չորս/ փուլից, որից միայն ավարտվել է առաջին փուլը։ Սույն փուլի անցկացման համար ընդհանուր գումարը կազմել է 800.000 /ութը հարյուր հազար/ ՀՀ դրամ։
Հուլիսի 31-ին՝ կիրակի օրը, ժամը 12:00 հավաքվում ենք Բանգլադեշում գտնվող Սուրբ Երրորդություն եկեղեցու մոտ, որպեսզի այցելենք Մարտակերտից տարհանված, Աբովյանում ապաստան գտած ընտանիքին, ով ունի մեր օգնության կարիքը:
Ջրաձորում ևս անօթևանության խնդիրը դեռևս լուծված չէ: 1988 թվականի երկրաշարժի ժամանակ գյուղի տները դարձել են վթարային:
Գյումրեցի փոքրիկ Անին ամեն առավոտ քաղցրավենիքի փոխարեն օրը սկսում է դեղերով։ Խմելնիցկի փողոցի 236/139 տնակում Անին ապրում է մոր եւ երկու քույրերի հետ։ Մանկահասակ երեխայի մահճակալն ուղիղ կաթոցների տակ է, ու անձրեւանոցների տակ գտնվող այս հատվածը համարվում է տնակի քիչ թե շատ անվտանգ անկյունը:
54-ամյա տիկին Անժիկի միակ թոռնուհին` Անժելան, հաճախում է անվճար մանկապարտեզ, հազիվ մի կերպ տրանսպորտի գումարն են կարողանում հայթայթել. հարսը հիմնական աշխատանք չունի:
Ընտանիքում աշխատում է միայն Ալբերտի մայրը, Ռոզան զբաղվում է երեխաների խնաքով, իսկ Ալբերտը չի կարողանում աշխատանք գտնել: Ալբերտն ունի առողջական խնդիրներ և քանի որ գրանցում չունենալու պատճառով ընդգրկված չէ սոցիալապես անապահովների ցուցակում, չի կարողանում օգտվել անվճար բժշկական ծառայություններից:
Ընտանիքի մայրը պատմում է, որ այս տնակն էլ իրենցը չէ. ամեն առավոտ տիկին Անահիտը վախով հաշվում է այն օրերը, թե երբ է վերջանալու ապրիլ ամիսը. տնակի սեփականատերը ժամանակ է տվել, որ ընտանիքն ապրելու տեղ գտնի ու հեռանա։
Գյումրիում հազարավոր ընտանիքների նման Սարգսյաններն ապրում են տնակային անբավարար պայմաններում: Թեպետ 1988-ի երկրաշարժից հետո պետության կողմից նրանք փոխհատուցվել են բնակարանով, այնուհանդերձ սոցիալական խնդիրների պատճառով բնակարանը վաճառել են ու գնել ժամանակավոր կացարան:
Գյուղում աշխատանք չունեն, սեփականություն չունեն՝ ո՛չ տուն, ո՛չ հող, ո՛չ անասուն, ապրում են գյուղապետարանի կողմից հատկացված մի սարսափելի վիճակում գտնվող բնակարանում: Երազում են գոնե ունենան մեկ կով ,որ կարողանան իրենց կաթն ու մածունն ունենալ:
Դոնարա տատը Վանաձորի ծայրամասային թաղամասերից մեկում մենակ է ապրում: Տարիներ առաջ եռյակ ունեցած այս կինը երկար ժամանակ է՝ երեխաներից լուր չունի:
Հուսահատությունից Շիրակի մարզի Հովունի գյուղի գոմերում մի քանի օր առաջ ինքնասպան եղած 40-ամյա Կարենի 6 հոգուց բաղկացած ընտանիքը, որը բնակվում է Գյումրու Բուլվարային թաղամասի Գործարանային հանրակացարանի փլված, ապրելու պայմաններից բացարձակապես զուրկ խոնավ մի սենյակում, օրվա հացի կարոտ է:
Երեք մանկահասակ երեխաների միայնակ խնամող երիտասարդ մորը մենք հանդիպեցինք Գյումրու ամենահեռավոր ու ամայի մի վայրում կիսաքանդ գործարանային շինությունների հարևանությամբ տեղադրված տնակում:
«Դոմիկը», որտեղ ապրում են փոքր Մնացականյանները, արդեն քսան տարեկան է և վաղուց շահագործման պիտանի չէ: Հատակին փոսեր են առաջացել, որտեղ առանց խոչընդոտների քայլելը դժվար է ստացվում, պատերին տեղ-տեղ մնացած գունավոր պաստառները վաղուց խամրել են, կորցրել նախկին գույները, իսկ պատուհանները փակող թափանցիկ վարագույրները՝ պատվել սևով. վառարանի ծխի հետևանքն է:
Ծածկի և տանիքի փայտյա տարրերը ոչ միայն ճկված վիճակում են, այլև քայքայված: Մուտքի փակ պատշգամբից սենյակ մտնող փայտե ծածկը կախվել է սենյակի մեջ` ստեղծելով կյանքի ու առողջության համար վտանգավոր իրավիճակ տան բնակիչների համար:
Արդեն 26 տարի է անցել Բաքվում ադրբեջանիցների կողմից իրականացված հայերի ջարդերից: 1990 թ-ի հունվարի 13-19-ը տեղի ունեցած վայրագությունների ու կոտորածների ականատեսները մինչ օրս չեն կարողանում իրենց հիշողությունից ջնջել կատարվածը:
«Շիրակ կենտրոնը» սոցիալապես ծայրահեղ վիճակում հայտնված ընտանիքներին հայտնաբերելիս և աջակցություն ցուցաբերելիս ուշադրությամբ հետևում է նաև լրատվանիջոցների հրապարակումներին:
«Երեխեքիս հետ դուրսն եմ մնալու, ոչ փող ունեմ, որ գնամ վարձով ապրեմ, ոչ էլ հայրական տուն: Մի մայր ունեի, իմ հետ էր ապրում, էն էլ մահացել է: Չգիտեմ, գոնե մի դոմիկ տային գնայի մնայի, մանավանդ որ տուն ստանալու հույս էլ չկա, ոչ հերթացուցակներում կամ, ոչ էլ ինչ-որ արտոնություն ունեմ»:
Նշված կազմակերպությունների մասնաշենքերը երկարաձգված արձակուրդների ընթացքում պարբերաբար ջեռուցվել են:
Մոսկվայից Ջուլիետա Տոպալյանը նրանց վառարան, սննդամթերք վառելափայտ տրամադրեց, իսկ Երևանից` Մարինա Նուշիկյանը առաջարկեց տեղափոխվել բնակվելու վարձով բնակարան՝ համաձայնելով վճարել գումարը:
Տղես կաչկա կքշեր, 3 անգամ գողցան տարան, էլ հնար չկա, մենակ պլիտեն ու էս պեշկն է, վառելիք էլ չկա, մենակ տեսնիս ինչքան կվառենք էս տոկը…,-ասում է Արեւհատ տատն ու աղերսում,- սոված մեռանք, էլ չենք կրնա, տեր էղեք մեզի:
Նրանցից շատերի ապրուստի միակ միջոցը սոցիալական նպաստն է, որը չի բավարարում անգամ ցամաք հացի համար: Աղքատ ընտանիքների վիճակը առավել ծանրանում է Շիրակի տարածաշրջանին յուրահատուկ ցուրտ ձմռան ամիսներին, երբ տասնյակ ընտանիքներ պարտադրված ձմռան վառելիք հայթայթում են աղբանոցներից:
Մոնթեն 16 տարեկան է, ծնվել է ՄՈՒԿ /ДЦП/ հիվանդությամբ Մարտունու շրջանի Գեղհովիտ գյուղում, տարել է 2 վիրահատություն: Շատ խելացի և համեստ երեխա է: Այս տարի ավարտել է հիմնական դպրոցը, սակայն չի կարողանում գնալ ավագ դպրոց իրենց գյուղում դրա բացակայության պատճառով: Հարևան գյուղ հասնել առանց ուղեկցության Մոնթեն դժվարանում է, տրանսպորտ էլ չկա: Շ
Գեղարքունիքի մարզի Արտանիշ գյուղում մի ընտանիք է ապրում, ովքեր ամեն օր պայքարում են օրվա հանապազօրյա հացի համար: Վարսենիկ Ղուկասյանն ունի վեց երեխա և հունվար ամսին էլ երկվորյակներ կունենա: Կինը ամեն օր մտածում է` ինչպես կերակրի բազմանդամ ընտանիքին: Երկու մեծ տղաները հովիվ են, երկու աղջիկները՝ դպրոցական, մյուս փոքրիկները՝ Էդմոնը և Գնելը, մանկապարտեզ չեն հաճախում:
Այս տանը, որտեղ իր գոյությունն հազիվ են պահում 37-ամյա Ալվարդն ու իր 4 երեխաները, զուրկ է կոմունալ տարրական պայմաններից: Ջուրը կրում են մոտակա տարածքից, երեխաների համար որպես բաղնիք օգտագործվում է տնակի սենյակներից մեկը:
13-ամյա Արմանը, ով ունի հաշմանդամություն, մենակ է խնամում մորը. «Չեմ լսում, չեմ տեսնում, սթրեսներ եմ տանում, ներվայնանում եմ՝ ուզում եմ տանեմ մամային բուժեմ: Մաման ոտի կանգնի, հետո ես կբուժվեմ, ամենակարևորը մաման ա»,- ասում է Արմանը: Դժվար է հավատալ, որ Հետքի տեսանյութում պատկերված վայրը Երևանի մի մասն է ու անգամ ունի հասցե՝ Ֆարանջյան 76/10:
Երբ մտա տուն-ինտերնատի դարպասներից ներս` մի կին՝ փոքրիկ մարմնով, սայլակի վրա, բայց լայն ժպիտով և փայլող աչքերով ինձ դիմավորեց: Նա ուրախ էր, որովհետև իր մոտ մարդ է եկել: Կարինեն (անունը փոխված է) մի ձեռքի օգնությամբ իր սայլակն էր առաջ տանում, իսկ մյուս ձեռքն անշարժ կրծքի վրա էր պահում: Նա 50 տարեկան է, սակայն կշռում է ընդամենը 25 կգ:
