«Շիրակ կենտրոնը» սոցիալապես ծայրահեղ վիճակում հայտնված ընտանիքներին հայտնաբերելիս և աջակցություն ցուցաբերելիս ուշադրությամբ հետևում է նաև լրատվանիջոցների հրապարակումներին:
«Երեխեքիս հետ դուրսն եմ մնալու, ոչ փող ունեմ, որ գնամ վարձով ապրեմ, ոչ էլ հայրական տուն: Մի մայր ունեի, իմ հետ էր ապրում, էն էլ մահացել է: Չգիտեմ, գոնե մի դոմիկ տային գնայի մնայի, մանավանդ որ տուն ստանալու հույս էլ չկա, ոչ հերթացուցակներում կամ, ոչ էլ ինչ-որ արտոնություն ունեմ»:
Նշված կազմակերպությունների մասնաշենքերը երկարաձգված արձակուրդների ընթացքում պարբերաբար ջեռուցվել են:
Մոսկվայից Ջուլիետա Տոպալյանը նրանց վառարան, սննդամթերք վառելափայտ տրամադրեց, իսկ Երևանից` Մարինա Նուշիկյանը առաջարկեց տեղափոխվել բնակվելու վարձով բնակարան՝ համաձայնելով վճարել գումարը:
Տղես կաչկա կքշեր, 3 անգամ գողցան տարան, էլ հնար չկա, մենակ պլիտեն ու էս պեշկն է, վառելիք էլ չկա, մենակ տեսնիս ինչքան կվառենք էս տոկը…,-ասում է Արեւհատ տատն ու աղերսում,- սոված մեռանք, էլ չենք կրնա, տեր էղեք մեզի:
Նրանցից շատերի ապրուստի միակ միջոցը սոցիալական նպաստն է, որը չի բավարարում անգամ ցամաք հացի համար: Աղքատ ընտանիքների վիճակը առավել ծանրանում է Շիրակի տարածաշրջանին յուրահատուկ ցուրտ ձմռան ամիսներին, երբ տասնյակ ընտանիքներ պարտադրված ձմռան վառելիք հայթայթում են աղբանոցներից:
Մոնթեն 16 տարեկան է, ծնվել է ՄՈՒԿ /ДЦП/ հիվանդությամբ Մարտունու շրջանի Գեղհովիտ գյուղում, տարել է 2 վիրահատություն: Շատ խելացի և համեստ երեխա է: Այս տարի ավարտել է հիմնական դպրոցը, սակայն չի կարողանում գնալ ավագ դպրոց իրենց գյուղում դրա բացակայության պատճառով: Հարևան գյուղ հասնել առանց ուղեկցության Մոնթեն դժվարանում է, տրանսպորտ էլ չկա: Շ
Գեղարքունիքի մարզի Արտանիշ գյուղում մի ընտանիք է ապրում, ովքեր ամեն օր պայքարում են օրվա հանապազօրյա հացի համար: Վարսենիկ Ղուկասյանն ունի վեց երեխա և հունվար ամսին էլ երկվորյակներ կունենա: Կինը ամեն օր մտածում է` ինչպես կերակրի բազմանդամ ընտանիքին: Երկու մեծ տղաները հովիվ են, երկու աղջիկները՝ դպրոցական, մյուս փոքրիկները՝ Էդմոնը և Գնելը, մանկապարտեզ չեն հաճախում:
Այս տանը, որտեղ իր գոյությունն հազիվ են պահում 37-ամյա Ալվարդն ու իր 4 երեխաները, զուրկ է կոմունալ տարրական պայմաններից: Ջուրը կրում են մոտակա տարածքից, երեխաների համար որպես բաղնիք օգտագործվում է տնակի սենյակներից մեկը:
13-ամյա Արմանը, ով ունի հաշմանդամություն, մենակ է խնամում մորը. «Չեմ լսում, չեմ տեսնում, սթրեսներ եմ տանում, ներվայնանում եմ՝ ուզում եմ տանեմ մամային բուժեմ: Մաման ոտի կանգնի, հետո ես կբուժվեմ, ամենակարևորը մաման ա»,- ասում է Արմանը: Դժվար է հավատալ, որ Հետքի տեսանյութում պատկերված վայրը Երևանի մի մասն է ու անգամ ունի հասցե՝ Ֆարանջյան 76/10:
Երբ մտա տուն-ինտերնատի դարպասներից ներս` մի կին՝ փոքրիկ մարմնով, սայլակի վրա, բայց լայն ժպիտով և փայլող աչքերով ինձ դիմավորեց: Նա ուրախ էր, որովհետև իր մոտ մարդ է եկել: Կարինեն (անունը փոխված է) մի ձեռքի օգնությամբ իր սայլակն էր առաջ տանում, իսկ մյուս ձեռքն անշարժ կրծքի վրա էր պահում: Նա 50 տարեկան է, սակայն կշռում է ընդամենը 25 կգ:
«Չեմ փոշմանել, պետք լինի՝ հիմա էլ կգնամ. իմ հայրենիքի համար եմ գնացել»,- պատերազմի օրերը հիշելիս՝ այս խոսքերն է ամեն անգամ կրկնում երկրապահ Կարո Ջալալյանը: Կարոն մասնակցել է Ղարաբաղյան պատերազմին և վերջին օրերին վիրավորվել է, այժմ երկրորդ կարգի հաշմանդամ է:
Գայանեի հարևանները մշտապես բողոքում են, որ նրա տանից բարձր լացի ձայն է գալիս, իսկ մյուս սրտացավ հարևաններն էլ նրա տան դուռը հաճախ փակ են տեսնում ու միայն ժամեր հետո նրան գտնում են անգիտակից վիճակում՝ հատակին ընկած:
Սոցիալապես վատ ապրող ընտանիքների համար բարի մարդկանց կողմից ստացած հագուստն ու ուտելիքն անգամ կարող են սովորական օրը տոն դարձնել: Այդպիսի ընտանիքները դեռ ամբողջությամբ իրենց հույսը չեն կորցրել կյանքի նկատմամբ ու դեռ սպասում են, որ կգտնվեն բարի մարդիկ ու կօգնեն` ինչով կարող են: «168 Ժամը» պարբերաբար անդրադառնում է հասարակությանը վերաբերող խնդիրներին ու լուսաբանում սոցիալապես անապահով այսպիսի ընտանիքների պատմությունները:
Այն տունը, որտեղ ապրում է այս ընտանիքը, տուն էլ չես կոչի. մի խոնավ սենյակ է, ու վերջ, նունիսկ սանհանգույց չկա ներսում։ Տարիներ առաջ մի մեծ ընտանիք մեկ հարկի տակ էր ապրում, լավ պայմաններում չէին ապրում, բայց ընտանիք էին կոչվում, արդեն չորս տարի է` տատիկն ու պապիկը վերածվել են խնամակալների, իսկ ծնողներն անհետացել են երեխաների կյանքից։
Մալաթիա վարչական շրջանի Շրջանայինի 2/5 հասցեում բոլոր տներն ու ընտանեկան պատմություններն իրար շատ նման են. ընտանիքներն ապրում են վարձով, սոցիալապես ծանր-անապահով վիճակում են ու երազում են մի բանի մասին` սեփական չորս պատ ու տանիք, որի համար այլևս վարձավճար չեն տա։
Մարտիկը 11 տարեկան է, հիմա պետք է 5-րդ դասարանում սովորեր, բայց 4-րդ դասարանում է։ Թեև դպրոց գնում է, սակայն չի սիրում ներկայիս դպրոցն ու դասարանը. դասընկերներն իրեն «անշնորհք» բաներ են ասում, ինչպես մայրն է ասում` «Երեխայիս բոմժի տեղ են դնում»։
Վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի գլխավորությամբ կառավարությունում տեղի են ունեցել խորհրդակցություններ, որոնց ընթացքում քննարկվել են կենսաթոշակային համակարգի և հարկային օրենսդրության բարեփոխումների իրականացմանն առնչվող մի շարք հարցեր:
2 տարեկան Հայկի մասին մայրիկը՝ Լուսինե Ասրյանը, ասում է՝ անսպասելի ծնվեց, Աստված այդպես կամեցավ:
Գյումրու վագոն-տնակներում բնակվող սոցիալապես անապահով ընտանիքներին ջերմություն պարգևելու նպատակով, կազմակերպությունը նախաձեռնել է «Ջերմություն վագոն-տնակներում պատսպարված ընտանիքներին»ակցիա։
Փոքրիկ Ռոբերտն ընդամենը 4 ամսական է, սակայն նրա համար սննդի միակ աղբյուր հանդիսացող կաթը գնելու հնարավորություն նրա ծնողները չունեն: Արդեն երկու ամիս է` նա ինքնակամ հրաժարվել է մայրական կաթից:
«Տղես դպրոց էլ չի գնացել, մեկուսանում է անընդհանտ: Գրել-կարդալ չգիտի, հոր հետ ամեն օր գնում է քաղաքային աղբանոց, որ հավաքած շշերի գումարով կարողանանք գոնե հաց ու ծխախոտ առնենք: Ես էլ շատ ժամանակ գնում եմ սրա-նրա տուն՝ մի կտոր հաց ուտելու համար: Շաքար ունեմ, երբեմն ուժասպառ եմ լինում: Հացն էլ պարտքով ենք առնում, հետո թոշակ ենք ստանում ու պարտքերը փակում: Հագիս շորերն էլ է աղբանոցից բերված, հնար չունենք առնելու»:
«Էրեխես ասում ա՝ մամ, ծնունդս չարիր, հիմա ծնունդիս առթիվ գոնե նոթբուք կառնե՞ս՝ խաղամ, ասում եմ՝ չունեմ, բալես, ասում ա՝ մամ, բա խի՞ բերեցիր»,- ասում է բազմազավակ միայնակ մայրը. որը վախենում է 4 երեխաների հետ դրսում հայտնվել:
Փոփոխությունները պայմանավորված են զինծառայողների ընտանիքների սոցիալական պաշտպանվածության մակարդակը բարձրացնելու անհրաժեշտությամբ:
Սոցիալ-տնտեսական ծանր կեցությունը Գյումրիում սրվում է հատկապես ձմռան նախաշեմին: Համատարած գործազրկության և աղքատության բարձր ցուցանիշ ունեցող քաղաքում շատ ընտանիքներ են կանգնում խնդիրների առաջ:
Նախարարի խոսքով՝ հիվանդության նպաստի դեպքում աշխատող անձը ստանում է ավելի քիչ, քան այն անձը, որը հիվանդացել է. «Ստացվում է, որ խրախուսում ենք հիվանդանալը»:
Առաջարկված օրենսդրական կարգավորումը կենսաթոշակառուի համար շահեկան կլինի թե՛ բարոյական և թե՛ նյութական առումներով, կնվազեն ոլորտում առկա խնդիրները, կկրճատվի վարչարարությամբ նրա վրա դրված բեռը և կպաշտպանվեն նրա իրավունքները, կենսաթոշակառուն զերծ կմնա ավելորդ ծախսից ու քաշքշուկից:
Կրթաթոշակը պետք է վճարի զբաղվածության պետական գործակալության տարածքային կենտրոնը:
Տիկին Արմենուհին 1990-ից ապրում է այդ շենքում, իսկ իրենց փոքրիկ բնակարանում բնակվում են ընտանիքի 11 անդամներ: Ունի չորս թոռնիկ, որոնք խաղալու ոչ մի տեղ չունեն: «Ամբողջ օրը երեխաներին գրկած ենք ման գալիս, ո՛չ խաղալու տեղ ունեն, ո՛չ հարմարություն կա: Կալանավորի նման են այս երեխաները, մենք էլ՝ հետները»:
Արթուրի տատիկը՝ Ջուլիետա Քարամյանը, 168.am-ին պատմեց, որ Արթուրը կոշիկ չունի, որոնցով կկարողանա դպրոց հաճախել: Մեկ շաբաթից կսկսվեն դասերը, բայց նրանք դեռ չեն կարողացել գնել գրենական պիտույքներ, դպրոցական ուսապարկ, հագուստ, կոշիկ: Մինչև 5-րդ դասարանը թաղապետարանից օգնություն էին ստանում՝ պայուսակ, տետրեր, բայց այս տարի նրանց պատասխանել են, որ այսուհետ չի տրամադրվելու այդ օգնությունը, քանի որ նա արդեն 5-րդ դասարան է հաճախելու:
