Սովորական պայմաններում պետության բացակայության մասին գնահատականները երբեմն չափազանցված են հնչում, հակադարձվում են դրոշի, զինանշանի ու պետական պաշտոնյաների ատրիբուտիկ գոյությամբ։ Բայց ֆորսմաժորային պայմաններում պետության բացակայությունը կամ չգոյությունն ուղղակի աչք է ծակում՝ հերթական անգամ ապացուցելով, որ ստեղծված իրավիճակը պայմանավորված է հենց պետության չլինելիությամբ։
Ադրբեջանական ռազմական ագրեսիայի հետևանքով ստեղծված սահմանային իրավիճակի հետ կապված՝ Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանը հեռախոսազրույց է ունեցել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Քննարկվել է ադրբեջանական կողմի նախահարձակ գործողությունների արդյունքում ստեղծված իրավիճակը: Վարչապետը տեղեկություններ է հաղորդել ադրբեջանական զինուժի կողմից Հայաստանի սահմանների ու տարածքային ամբողջականության հանդեպ ոտնձգությունների վերաբերյալ և ներկայացրել հայկական զինուժի կողմից ձեռնարկվող գործողությունները:
Ադրբեջանական խոցված զինտեխնիկան
Արտակ Զաքարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․ «ԱԺ-ում ՔՊ-ական մի պատգամավոր կա (անունը չեմ տալիս, արժանի չէ, որովհետև համ կոչ է անում դադարեցնել քաղաքական քննադատությունը, համ էլ իր հարցազրույցում հիմար քննադատություն է ուղղում ընդդիմությանը), մի ճիշտ բան է ասել այսօր: Ասում է, եթե ուզում ենք, որ մեզ հարգեն ու դաշնակից ունենանք, պետք է հինգերորդ շարասյուն չլինենք:
ՉԺՀ-ի նախագահ Սի Ծինպինը եւ ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը տեսակապով հանդիպման ընթացքում քննարկել են Աֆղանստանի, Իրանի եւ Կորեական թերակղզու իրադրությունը: Նոյեմբերի 16-ին այդ մասին հաղորդել է ՉԺՀ-ի արտաքին գործերի նախարարությունը։
«Իսկ քանի՞ վայրկյան է հարկավոր նման դիմում գրելու համար: Ավելի քիչ ժամանակ է հարկավոր, քան հեռուստատեսային հարցազրույց տալը: Պետք է սկզբից գրել գրավոր դիմում, իսկ հետո արդեն հանդես գալ եթերով, նա դա արե՞լ է: Երևի թե ոչ, քանի որ մենք կիմանայինք այդ մասին: Իսկ ի՞նչ է՝ նա ունի՞ բավարար կարգավիճակ նման դիմում անելու համար, իսկ նա ընդհանրապես ո՞վ է: Նա պարզապես ԱԽ քարտուղար է: Նա ՀՀ բարձրագույն ներկայացուցիչ չէ: Կասկածում եմ, եթե նա լիներ ՀՀ բարձր ներկայացուցիչը, ապա մենք հստակ կիմանայինք, թե որն է ՀՀ դիրքորոշումը, նա մեկ մի բան է ասում, մեկ՝ այլ:
Հեռախոսազրույցի ընթացքում ՀՀ պաշտպանության նախարարը ներկայացրել է հայ-ադրբեջանական սահմանագծի արևելյան հատվածում նոյեմբերի 16-ին ադրբեջանական ԶՈՒ սադրանքից հետո ստեղծված իրավիճակը: Սուրեն Պապիկյանն ընդգծել է, որ ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումների ներխուժումը Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածք 2020թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության դրույթների կոպիտ խախտում է և վտանգի տակ է դնում ողջ բանակցային գործընթացը:
Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը նոր հայտարարություն է տարածել՝ անդրադառնալով Սյունիքում ադրբեջանական զինված ուժերի ներխուժումներին։
Հայաստանի սահմանի արևելյան ուղղությամբ Ադրբեջանն անցել է լայնամասշտաբ հարձակման՝ խախտելով միջազգային նորմեր, գործելով պատերազմական նոր հանցագործություններ: Ունենք մարդկային, տարածքային և ռազմական կորուստներ։
Ռազմական փորձագետ Կարեն Հովհաննիսյանի խոսքով՝ այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում սահմանին, սպասելի էր, և պատկան մարմինները պետք է կանխատեսեին, որ տեղի են ունենալու նմանատիպ զարգացումներ։
ԵՄ-ն Բաքվին և Երևանին կոչ է անում անհապաղ ապաէսկալացնել իրավիճակը և սահմանին ամբողջական հրադադար հաստատել: Այս մասին ասել է Եվրոպայի խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը:
Հայաստանի արևելյան սահմանագոտում առավոտից ծանր մարտեր են ընթանում: Մինչ ԶԼՄ-ները, այդ թվում՝ Նիկոլ Փաշինյանի ընտանեկան «Հայկական ժամանակը», զոհերի ու գերեվարվածների մասին տեղեկություն էին հայտնում, Պաշտպանության նախարարությունը (ՊՆ) կամ չէր արձագանքում, կամ հերքում էր դրանք: Նիկոլ Փաշինյանի ընտանիքին պատկանող թերթը ժամը 13:15-ին գրել էր, որ հայկական և ադրբեջանական կողմերի միջև սկսված փոխհրաձգության հետևանքով հայկական կողմն ունի զոհեր և վիրավորներ, մոտավորապես՝ 10 զոհ և 6 վիրավոր: Նույն այդ կայքի տեղեկություններով՝ գերեվարվել է 6 զինծառայող, ունենք 2 մարտական դիրքի կորուստ:
ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ս.թ. նոյեմբերի 16-ին ՀՀ բնակչության շրջանում խուճապ առաջացնելու նպատակով՝ տարբեր սոցիալական հարթակներում և կայքերում ադրբեջանցիների կողմից ապատեղեկատվություն պարունակող հաղորդագրություններ են տարածվում, որոնցում մասնավորապես կոչ է արվում հայերի դեմ սկսել հեռախոսային «ահաբեկչական» գործողություններ «Друзья, просим Вас начать компанию телефонного террора против армян»:
Բժիշկները, որոնք հրավիրվել են Հատուկ ուղղիչ ծառայության կողմից, ամեն օր հասարակության կտեղեկացնեն Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սահակաշվիլիի առողջական վիճակի մասին: Այդ մասին ճեպազրույցում հայտարարել է Վրաստանի արդարադատության նախարար Ռատի Բրեգաձեն:
Ապացույցը՝ այսօր Թուքիայի ՊՆ նախարարի կոչը Հայաստանին։ Հակազդեցությունը 3+3-ին պետք է լինի Արևմուտքից։ Մենք պետք է ժամ առաջ ԱՄՆ-ին, Ֆրանսիային և ՄԱԿ-ի ԱԽ-ին դիմենք։ Այլ տարբերակները ոչ արդյունավետ են:
Ա. Գրիգորյանը վերահաստատել է հայկական կողմի դիրքորոշումն առ այն, որ զորքերը պետք է հայելային տարբերակով հետ քաշվեն մինչև 2021թ. մայիսյան ներխուժմանը նախորդող դիրքերը: ԱԽ քարտուղարը նաև նշել է, որ Հայաստանը պատրաստ է սկսել սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացը, որը, սակայն, Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի հետ առնչություն չունի:
Նոյեմբերի 16-ին ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հանդիպել է Հայաստանում Իրանի դեսպան Աբբաս Բադախշան Զոհուրիին:
Մոսկվայում ՀՀ դեսպան Վարդան Տողանյանը հայտնել է, որ Ռուսաստանն ու Հայաստանը խորհրդակցություններ են անցկացնում ռազմական ու դիվանագիտական խողովակներով՝ կապված հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի սրման հետ:
Սյունիքում առկա իրավիճակի վերաբերյալ Պաշտպանության նախարարության տարածած վերջին հաղորդագրության համաձայն՝ 17։00-ի դրությամբ մարտերի ինտենսիվությունը չի թուլացել։ Հակառակորդը շարունակում է կիրառել հրետանային միջոցներ, զրահատեխնիկա և տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներ։
Նիկոլ Փաշինյանը մի ձեռքով դիմում է Մոսկվային, մյուս ձեռքով գրում է սեփական խմբակցության պատգամավորների հակառուսական ելույթների տեքստերը։ Սա չափազանց վտանգավոր, պայթյունավտանգ ավանտյուրա է, որի հետևանքները կարող են կործանարար լինել մեր երկրի ու քաղաքացիների համար։
Լեհաստանի սահմանային պահպանությունն անհրաժեշտության դեպքում առանց տատանվելու զենք կկիրառի: Այդ մասին լրագրողներին նոյեմբերի 16-ին հայտարարել է Լեհաստանի սահմանային պահպանության պաշտոնական ներկայացուցիչ Աննա Միխալսկայան:
Քանի կա կապիտուլիանտն ու իր դավաճանական թիմը, մենք անդադար կորցնելու ենք։
«Այսօր առավոտ շուտ հակառակորդը մի քանի անգամ կրակել է մեր դիրքերի ուղղությամբ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Գեղարքունիքի մարզի Սոթք գյուղի բնակիչ Արմեն Մարտիրոսյանը։
Ժամը 17։00-ի դրությամբ իրադրությունը ՀՀ արևելյան սահմանագոտում, ուր այսօր հարձակում էին նախաձեռնել Ադրբեջանի ԶՈՒ ստորաբաժանումները, շարունակում է ծայրահեղ լարված մնալ։ Մարտերի ինտենսիվությունը չի թուլացել։ Հակառակորդը շարունակում է կիրառել հրետանային միջոցներ, զրահատեխնիկա և տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներ։
Սահմանային հատվածում լարվածության ֆոնին Թուրքիան կրկին փորձում է որոշակի ակտիվություն ցուցաբերել։ Թուրքիայի տարածքից միանգամից երկու թուրքական հետախուզական անօդաչու թռչող սարքեր են նկատվել, որոնք անկանոն պտույտներ են իրականացնում երկրի արևելյան օդային տարածքում՝ Նախիջևանի հետ սահմանից ոչ հեռու։
Հայ-ադրբեջանական սահմանի արևելյան հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի ուղղությամբ ադրբեջանական հարձակման հետևանքով հայկական կողմն ունի 15 զոհ, ևս 7 անձ գերեվարվել է։ «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ հարցազրույցում ասել է Ազգային ժողովի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Էդուարդ Աղաջանյանը։
Ելնելով ստեղծված ռազմաքաղաքական իրադրությունից, ՀՀ պետական սահմանների արևելյան մի շարք հատվածներում պատերազմական իրադրությունից, ադրբեջանական զորքերի՝ Սիսիանի պարանոցով առաջխաղացման և հայկական կողմի ունեցած կորուստների փաստից` ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմինը գումարել է հրատապ նիստ:
Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքի յուրաքանչյուր հատվածի օկուպացիայից հետո ՀՀ իշխանությունները ադրբեջանցիներից ավելի ալիևաբար հայտարարում են, թե այդ տարածքները «պատկանում են Ադրբեջանին»։
Հիմա Հայաստանին ուրանալը դավաճանություն է, պետք է ողջ հայ ժողովուրդը միաձուլվի, մոռանա ներքին և արտաքին բոլոր տարաձայնությունները, և մենք մեզ պահենք՝ ինչպես պատերազմում։ Այս մասին Ազգային ժողովում հայտարարությունների ժամին ասաց «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անդամ Վիգեն Խաչատրյանը։
