Ինչպե՞ս պարզել՝ ո՞րն է կրթության համակարգի առավել օբյեկտիվ գնահատականը։ Եվ արդյո՞ք չափազանցված է այն տեսակետը, որ Հայաստանի կրթական համակարգը լավ վիճակում չէ։
Հասկանալի լինելու համար, թեստերում ներառված որոշ բառեր օգտագործելիս՝ կներկայացնեմ դրանց բացատրությունը: Նախապես ներողություն խնդրելով այն ընթերցողներից, ովքեր գիտեն այդ բառերի իմաստը, բնականաբար:
«Երևանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան» ՊՈԱԿ-ը կվերակազմավորվի «Երևանի Վ. Բրյուսովի անվան պետական համալսարան» հիմնադրամի:
«Տարբեր բնագավառներում՝ սպորտում, դպրոցական ազգային օլիմպիադաներում դուք հաստատում եք, որ Հայաստանը գիտակրթական տարածք է, ունենք մշակույթ, քաղաքակրթություն։ Ուրախ եմ, որ կարողանում եք երկրի պատիվը բարձր պահել մշակույթի ոլորտում»,-գովելով և խրախուսելով մեդալակիրներին՝ ասաց ՀՀ կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը։
Ուսման վարձերի բարձրացման վերաբերյալ Լևոն Մկրտչյանն ընդգծեց, որ պետք է ամեն ինչ անեն, որպեսզի ուսման վարձի բարձրացում չլինի:
Մենք դեռ ինքներս հստակ չգիտենք, դեռ հաշվարկներ ենք անում, ուսումնասիրում, բայց հաստատ այդքան մեծ թվեր չեն լինի։ Երևան քաղաքի դպրոցների 30 տոկոսը գերբեռնված է և մոտ այդքան էլ թերբեռնված։ Դպրոցներ կան, որտեղ աշակերտները երեք հերթով են սովորում։
«Հայաստանում կան 5191 դիմորդ, ովքեր այսօր հանձնում էին «Հայոց լեզու և գրականություն» առարկայից քննություն 29 քննական կենտրոններում։ 5 կենտրոն էլ կան Արցախի հանրապետությունում։ Բոլոր կենտրոններում արդեն իսկ քննությունները մեկնարկել են, որևէ խնդիր չկա՝ կապված դրանց ընթացքի հետ։ Ծնողները բոլոր քննակենտրոններում առկա տեսախցիկների միջոցով կարող են հետևել իրենց երեխաներին»,- նշեց Իսպիրյանը։
«Հայաստանում մենք ստանում ենք հիմնականում տեսական գիտելիքներ։ Այստեղ շեշտը դրված է վերլուծական գիտելիքների վրա։ Բոլոր առարկաներից քննությունն իր մեջ պարտադիր ներառում է վերլուծական աշխատանք»։
Հայտնի է, որ միջազգային ուսանողները մշտապես ավելի շատ են վճարում ուսման համար, ուստի չի բացառվում, որ կրճատման այս միտումը չտարածվի մնացած նահանգների պետական համալսարանների վրա:
«Հայաստանը պետք է փոքր ռեսուրսներով հնարավորինս մեծ արդյունքների հասնի: Այս առումով դպրոցների օպտիմալացմանը միանշանակ կողմ եմ, սակայն պետք է կրթական համակարգը ընդհանուր դիտարկվի, ուսումնասիրվի և այդ ամբողջության մեջ իրականացվի օպտիմալացումը»,- նշեց Խաչատրյանը և հավելեց, որ դպրոցների օպտիմալացումը պետք է լինի բարեփոխումների ծրագրի մի մասը:
Ինչ-որ բան չիմանալն ամոթ կամ հանցագործություն չէ: Կյանքում ամենակարևորն անընդհատ սովորելն է: Այս մասին է խոսել Microsoft-ի տնօրեններից Սաթյա Նադելլան: Նա պատմել է, թե ինչպես է իրեն ոգևորել Քերլոն Դվեկի «Հաջողության նոր հոգեբանությունը: Մտածիր և հաղթիր» գիրքը:
Հիշեք, որ դպրոցը ձեզ տալիս է ընդամենը քարտեզ։ Որոշ հարցերում այդ քարտեզը կարող է ձեզ օգնել իրականությունը հասկանալու գործում։ Բայց կյանքը լի է անորոշություններով։ Հետևաբար՝ շատ հարցերում քարտեզը կլինի անպիտան։
«Հասարակությանը մի քիչ պետք է հասկացնենք, որ այդ շքեղ ռեստորաններում կամ ստիպողաբար դրամ հավաքելով՝ երեխաներին տոն նվիրելը լավ չէ, այդ նույն դպրոցում կան սոցիալապես անապահովներ»:
«Ես, ճիշտն ասած, չէի կիրառի այդ «օպտիմալացում» բառը, որովհետև խոսքը վերաբերում է ընդհանրապես դպրոցների զարգացման համալիր ծրագրին, որի ընթացքում մենք կփորձենք վերաբեռնավորել դպրոցները»,- այսօր կառավարության նիստից հետո լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց ԿԳ նախարար Լևոն Մկրտչյանը։
Արցախի Հանրապետության Նախագահի նստավայրում մայիսի 25-ին տեղի է ունեցել 2016-2017 ուսումնական տարվա դպրոցականների առարկայական օլիմպիադայի ՀՀ եզրափակիչ փուլում մրցանակային տեղեր գրաված եւ գովասանագրերի արժանացած ԼՂՀ աշակերտների եւ նրանց ուսուցիչների պարգեւատրման հանդիսավոր արարողություն:
2017-18 ուսումնական տարում Հայաստանի Հանրապետության հիմնական դպրոցների ավարտական 9-րդ դասարանները կունենան 29.642 շրջանավարտներ: Հանրապետության ավագ և միջնակարգ դպրոցների 12-րդ դասարանը կավարտեն 19.618 սովորողներ:
Մեր հարցին, թե մասնագիտական առումով Օքսֆորդի համալսարանում ի՞նչ են ստանում, որ այստեղ չկա, նա պատասխանեց, որ առաջին հերթին՝ դա ռեսուրսների պարզապես ապշեցուցիչ հարստությունն է. «Այս փոքր քաղաքում կան հարյուրից ավելի գրադարաններ, որոնք անընդմեջ համալրվում են նոր գրականությամբ»:
«Վերջին զանգի վերաբերյալ հարցերը, երևի, ամենաբարդ հարցերն են, որ տրվում են ինձ։ Թեժ գծի ահազանգերը անցյալ տարիների համեմատ բավականին նվազել են։ Այդուհանդերձ, Հայաստանի տարբեր քաղաքներից դրամահավաքի բողոքներ կան։ Երբ մեր կրթության տեսչությունը գնում է տվյալ դպրոցներ, իբրև կանոն, որևէ բան ապացուցել չի լինում»։
Վերջին տարիներին Հայաստանի հասարակությունն ավելի պահանջկոտ է դարձել կրթության նկատմամբ։ Ընտրություններից հետո շատերը տեսակետ հայտնեցին, որ առկա խնդիրները պետք է լուծել կրթության միջոցով։ Վարչապետն էլ հայտարարեց, որ, եթե չունենանք լավ կրթական համակարգ, չենք կարող ունենալ լավ երկիր։
«Մենք վարչապետից հանձնարարական ունենք, ծրագիրը կամփոփենք։ Խոսքը վերաբերում է դպրոցների ֆինանսավորման նոր մեխանիզմների ձևավորմանը և քաղաքային դպրոցների վերախմբավորմանը զարգացման ծրագրի տեսակետից՝ այն իմաստով, որ մենք խիստ թերբեռնված դպրոցներ ունենք և ունենք գերբեռնված դպրոցներ»
«Սա դիմորդների ամբողջ ցանկը չէ, քանի որ, բացի միասնական քննություններից, մեր բուհերը դիմորդներ են ընտրում նաև ներբուհական քննությունների միջոցով: Նախորդ տարվա համեմատ, միասնական քննություն հանձնողների թիվը նվազել է մոտ 1500-ով: Դա պայմանավորված է այն հանգամանքով, երբ 12 տարի առաջ նույն տարիքի երեխաները միևնույն ուսումնական տարում գնացին դպրոց:
«Ինչպես գիտեք, քննական գործընթացը երկու փուլով է անցկացվում: Առաջին փուլը դեկտեմբերին էր: Այս ամսին եղել են հայտագրման հետևյալ ցուցանիշները` Հայոց լեզու և հայ գրականություն` 3 հազար 752 աշակերտ, Մաթեմատիկա` 5 հազար 779, Հայոց պատմություն` 8 հազար 417 աշակերտ: Սրանք այն աշակերտներն են, որոնք այդ առարկայից քննություն հանձնել վերջացրել են և հունվարից հետո ուսումնասիրել են այլ առարկաներ»,-ասաց նա:
Հայաստանում միասնական քննությունները մեկնարկելու են հունիսի 2- ին՝ կենսաբանություն, աշխարհագրություն և համաշխարհային պատմություն առարկաներով:
ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունը պարզաբանել է Երևանի հենաշարժական համակարգի խախտումներ ունեցող երեխաների թիվ 17 հատուկ դպրոց» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության տնօրենի պաշտոնում Վերգինե Եսայանի նշանակումը։
Ոչ մի լավ ուսուցիչ չպետք է դուրս մնա, քանի որ իր դպրոցը փակվել է։ Իսկ վատ ուսուցիչը չպետք է մնա դպրոցում միայն այն պատճառով, որ իր դպրոցը մեծ է և չի փակվելու։ Եթե օպտիմալացման արդյունքում ուսուցիչների որակը չպետք է բարձրանա, ապա չարժե ևս մեկ անգամ ցնցել համակարգը։
Մանկավարժական համալսարանն անցկացնում է ընդունելություն առկա բակալավրիատի կրթական ծրագրով 43, հեռակայով` 38 մասնագիտության գծով: Կազմակերպվում է նաև շարունակական կրթական ծրագիր, որով միջին մասնագիտական, արհեստագործական հաստատությունները բարձր առաջադիմությամբ ավարտածները միանգամից ընդունվում են երկրորդ կուրս:
«1600-ը զգալի թիվ է: 2018 թվականին ևս դիմողների թիվը նվազելու է, քանի որ տարիներ առաջ տարբեր տարիքային խմբերի` 6-7 տարեկան երեխաները միևնույն տարում գնացին դպրոց»,- ասաց Վաչագան Գալստյանը։
Դրան ականատես կլինենք բոլորս, եթե լեզվական դավադիր ուժերը հասնեն իրենց նպատակին: Քանի՜ անգամ կարելի է ասել, բացատրել, որ լեզուն միայն հաղորդակցության միջոց չէ: Եվ որքա՜ն պարզունակ պետք է լինել՝ այդպես մտածելու համար:
«Մեր ամենակարևոր հարստությունը մարդկային կապիտալն է»,- այսօր կառավարության նիստում օրակարգին անցնելուց առաջ հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը և մի շարք հանձնարարականներ տվեց կրթական ոլորտի վերաբերյալ:
«Ես վստահ եմ, որ եթե ցանկանում ենք ունենալ զարգացող երկիր, մաքսիմալ պետք է դպրոցներում փորձենք գտնել ձեռներեցության, ֆինանսական կրթության լուծումներ: Այս առարկաներն աշակերտների մոտ առաջացնում են հետաքրքրություն և մոտիվացիա, որպեսզի նրանք ժամանակակից աշխարհ մուտք գործելուց առաջ իմանան անհրաժեշտ հայտանիշեր»:
