Անցած շաբաթվա վերջին կառավարությունը հաստատեց «Հայաստանի ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման 2024-2040թթ. ռազմավարությունը»։ Մի կողմ թողնենք այն, որ փաստաթղթից քաղաքականացվածության հոտ է գալիս՝ միտումնավոր վերջին տարիները բաց են թողել։ Դեռ նոր ընդունված, փաստաթուղթն արդեն հնացած է. 2024թ. ավարտվում է, մինչդեռ՝ շատ դեպքերում վերցրել են երկու-երեք տարի առաջվա տվյալները։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանն է։
«Խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման համար Հայաստանում պետք է հանրաքվե անցկացվի: Մենք պայմանագիր ենք կնքում ոչ թե Փաշինյանի, այլ հայկական պետության հետ։ Այս համաձայնագրի թիկունքում պետք է կանգնի հայ ժողովրդի քաղաքական կարծիքը»,- հայտարարել է Ադրբեջանի խորհրդարանի փոխխոսնակ Զիյաֆեթ Ասկերովը:
Մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատության 20-ամյակի առթիվ երեկ մեկնարկել է «Օմբուդսմանական/ Մարդու իրավունքների ազգային հաստատությունները ճգնաժամային իրավիճակներում. Ճկունություն և մարտահրավերներ» խորագրով երկօրյա բարձր մակարդակի միջազգային համաժողովը։
«Հայտարարությունն էլ ընդունվեց այս անգամ, որն ուղղակի ոչինչ է, ոչինչ են նաև նախորդիվ ձեռքբերված պայմանավորվածությունները Հայաստանի համար։ Թուրքիան շարունակում է պնդել, որ հայ-թուրքական հարաբերություններում քայլ կարձանագրվի, եթե կնքվի «Խաղաղության պայմանագիր» Ադրբեջանի հետ, իսկ այդ պայմանագիրը չի ստորագրվում, քանի դեռ Ադրբեջանի պահանջով Հայաստանում հանրաքվե չի եղել։ Հետևաբար՝ նմանատիպ հանդիպումները կարող են լինել անգամ շատ ինտենսիվ, միևնույն է՝ խնդրի էությունը դրանք չեն փոխում»:
168.am-ը երեկ անդրադարձել էր ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությանը, թե՝ «Ադրբեջանն արեց Ղարաբաղում մի գործողություն, որի տակ ինքն ուներ առնվազն ՄԱԿ-ի 3-4 բանաձև»:
«Ի՞նչ քարտեզով են ուզում գալ Սյունիք, 1976 թվականի՞, եթե սահմանագծում են անում, թող վերցնեն 1920-1929 թվականների քարտեզները, այս մասին ես խոսել եմ դեռևս 2020 թվականին։ Ես այդ ժամանակ հանդիպել եմ կոչումով գնդապետ քարտեզագրողի հետ, երբ եկել էին մեզ մոտ, այն ժամանակ վարչական ղեկավար էի, ես էի իրենց հետ խոսում։ Ասել եմ՝ փոխեք այդ քարտեզը, բերել նոր գծած քարտեզով սահմանազատում ու սահմանագծո՞ւմ եք ուզում անել»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Արգամ Հովսեփյանը։
Մինչ ՀՀ իշխանությունները փորձում են սկսել և հիմնավորել ՀՀ եվրաինտեգրացիայի ճանապարհը, արևմտամետ շրջանակներն իշխանության հովանավորությամբ ԵՄ-ին Հայաստանի անդամակցության հանրաքվեի վերաբերյալ համապետական ստորագրահավաք են նախաձեռնում, ԵՄ Արևելյան գործընկերության մեկ այլ երկրում՝ Մոլդովայում, հասարակությունն ըստ էության կասկածի տակ է դնում այդ երկրի եվրոպական ապագան։
«Այն ժամանակ այդ զենք ձեռք բերելու տրամաբանությունը քիչ թե շատ դրված էր ռելսերի վրա․ մենք ձեռք էինք բերում այնպիսի զենքեր, որոնք նման հարց չէին կարող առաջացնել, կարող էին հարց առաջացնել միայն լոգիստիկայի հետ կապված։ Ֆրանսիական CAESAR համակարգերը շատ լավն են, բայց արդյո՞ք մենք կարող ենք ռազմական գործողությունների ժամանակ այդ համակարգը սպասարկել, ի՞նչ արդյունավետությամբ է գործելու։ Դա նույն ՍՈւ-երի պատմությունն է լինելու․ գնեցին առանց հրթիռների, դրանք պատերազմի ժամանակ մարտական խնդիր լուծեցի՞ն»։
Այսօր խորհրդարանում ԱԺ հայտարարությունների ժամին «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հայտարարեց, որ ինչպես և կանխատեսելի էր, Ադրբեջանն, այսպես կոչված, խաղաղության պայմանագրի անվան տակ նորանոր պահանջներ է իջեցնում հայ-ադրբեջանական բանակցային օրակարգ:
Հայաստանի Հանրապետության գործողկառավարիչները Ազգային ժողով են ներկայացրել 2024 թ. օգոստոսի 30-ին ստորագրված «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի և Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման պետական հանձնաժողովի համատեղ գործունեության մասին» կանոնակարգը։
Վրաստանում հոկտեմբերի 26-ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ՝ Թբիլիսիում «Վրաստանն ընտրում է Եվրամիությունը» կարգախոսով բազմահազարանոց հանրահավաք անցկացվեց։
Մոլդովական հանրաքվեն և նախագահական ընտրությունները հասկանալիորեն դարձան նաև հայկական քննարկումների թեմա։ Սակայն տպավորություն ունեմ, որ այդ դիսկուրսում կրկին գերակա են դարձել ոչ թե բուն հայկական աշտարակից դիտարկումները, այլ պարզապես գեոպոլիտիկ ճաշակով թելադրված կլիշեները։ Հայաստանի արևմտամետները տանում են Euronews-ի և CNN-ի գիծը, իսկ ռուսամետները Սոլովյով-Կիսելյով գաղափարաքարոզչական շրջանակներում են:
Նախորդ տարվա հուլիսի 3-ին ապօրինաբար ԲԴԽ-ի կողմից լիազորությունները դադարեցված դատավոր Դավիթ Հարությունյանն իր ֆեյսբուքյան էջում անդրադարձել է ԲԴԽ նախկին ու ներկա անդամներ Վիգեն Քոչարյանի և Հայկ Գրիգորյանի՝ Վճռաբեկ դատարանի դատավոր դառնալու հարցի ԱԺ-ում քննարկմանը:
Դավիթ Ամալյանն Ալեն Սիմոնյանի և առհասարակ իշխանության որևէ ներկայացուցչի նմանօրինակ հայտարարություններից չի զարմանում. ըստ նրա՝ նրանք անում ու ասում են այն, ինչի համար եկել են իշխանության։
«Ձեր մասին չեք մտածում՝ ջհանդամ, բայց Նիկոլին ինչո՞ւ եք «փուռը տալիս»»։
Հայաստանը գտնվում է չբարձրաձայնվող, արհամարհվող ճգնաժամում։ Դա հաղթահարելու համար, ի թիվս այլ անելիքների, գուցե առաջին հերթին՝ անհրաժեշտ է բազմաթիվ գաղափարների, հատկապես՝ կաղապարների, մտածողության, աշխարհայացքի և էլի շատ հասկացությունների վերարժևորում։ Սակայն դա անելուց առաջ, կենսականորեն կարևոր է «ցանկապատի կառուցումը» կամ ներքին սահմանազատումը, որի դեպքում՝ ամրագրելով անսակարկելի արժեքներն ու կառուցակարգերը, արտաքին սահմանազատումը կարող է սպասարկել ցանկապատից/սահմանից ներս գտնվող ամենայնի շահերի սպասարկմանը, և ոչ թե՝ հակառակը, ինչը տեղի է ունենում այսօր։
2024 թվականի հունիսի 24-ից 28-ը Սահմանադրական դատարանի պատվիրակությունը՝ ՍԴ դատավոր Վահե Գրիգորյանի գլխավորությամբ գտնվել է Միացյալ Նահանգներում։
«Վերելք» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանը նկատում է՝ Ադրբեջանը նույնիսկ չէր էլ կարող երազել, որ ոչ միայն այլ միջնորդներից կհրաժարվեն, ոչ միայն ուղիղ կբանակցեն Հայաստանի հետ, այլև Ադրբեջանի դաշնակից Թուրքիան կներգրավվի որպես միջնորդ, և այս ամենը՝ Հայաստանի իշխանությունների ձեռամբ, որոնք, ըստ Խալաթյանի՝ պատրաստ են գնալ Բաքվի և Անկարայի հետ ցանկացած զիջման:
Տպավորություն է, որ Հայաստանում ոչ այնքան տնտեսություն է, որքան՝ տնտեսության իմիտացիա: Կամ, հայաստանյան տնտեսությունն իր գերակշռող մասով ավելի շուտ հենց տեսություն է, քան գործնական աշխատանք, որը համակարգային իմաստով ամրացնում է պետության կենսունակությունն ու դիմադրունակությունը, բայց ոչ թե սպառելով այլ տեղերում ստեղծված բարիքը, այլ՝ ստեղծելով բարիք:
Ստամբուլում ավարտված «3+3» (Թուրքիա, Ռուսաստան, Իրան, Հայաստան և Ադրբեջան) ձևաչափով հանդիպումից հետո Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարեց, որ Ռուսաստանը, Թուրքիան և Իրանը Հայաստանին ու Ադրբեջանին առաջարկել են օգտագործել «3+3» հարթակը խաղաղ պայմանագրի վրա աշխատանքն ավարտելու համար:
Ի՞նչ է կարծում Հայաստանի դեմ «հաղորդում տվող» Ալեն Սիմոնյանը, ՀՀ սահմանադրությունը փոխելու, Անկախության հռչակագրին հղումը վերացնելու Ադրբեջանի պահանջը լեգիտի՞մ է, կամ դրա չկատարման դեպքում Հայաստանի վրա հարձակվելը լեգիտի՞մ է համարվելու: Չմոռանանք, որ 2020 թվականի պատերազմից հետո Ադրբեջանն օկուպացրել է ՀՀ ինքնիշխան տարածքները, որից չի պատրաստվում դուրս գալ, Հայաստանն էլ ուժով դուրս հանելու մտադրություն չունի, իսկ թե ինչ կարող է լինել այդ տարածքների հետ, երբ դա ՀՀ իշխանությունները փորձելու են ստանալ սահմանազատման գործընթացով, ավելորդ է ասել:
Մինչ Երևան-Բաքու բանակցային գործընթացը և, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման գործընթացը փակուղում է՝ ծանր ռեգիոնալ ու աշխարհաքաղաքական հնարավոր զարգացումների ֆոնին, ՀՀ իշխանավորները չեն դադարում անել հայտարարություններ, որոնք ականջահաճո են Ադրբեջանին։
«Եթե պետք լինի, ապա մենք սպառելու ենք ներպետական ատյաններն ու դիմելու ենք միջազգային դատական ատյաններին: Հասնելու ենք նրան, որ Հաագայի դատարանում դա համարվի մարդկության դեմ կատարված հանցագործություն: Մեզ համար անընդունելի է ու խիստ վիրավորական, որ մեզ չեն համարում ՀՀ քաղաքացիներ»,- ասացին մեզ դիմած արցախցի մեր հայրենակիցները:
«Եթե Սյունիքում իսկապես 1987 թվականի քարտեզներով գնան սահմանագծման, ապա հայկական կողմը որևէ բան չի տալու Ադրբեջանին, հակառակը՝ Ադրբեջանը պետք է այդ տարածքներում ազատի հայկական տարածքները։ Հայկական կողմը միայն Տավուշում ուներ շատ փոքր ադրբեջանական հատված իր վերահսկողության տակ, այլ տարածքներում չունի, Ադրբեջանը պետք է ազատի մեր տարածքները։ Եթե հայկական կողմը կարողանա առաջ տանել այս գործընթացը, ապա մենք միայն շահող դուրս կգանք։ Ադրբեջանը Հայաստանից զավթել է 230-240 քկմ, պետք է վերադարձնի»,- շեշտեց Ռուբեն Գալիչյանը։
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացում միայն մեկ քարտեզին հղում տալը ռիսկային կլինի: Այս մասին ասաց Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանն ԱԺ արտաքին հարաբերութունների հանձնաժողովի նիստում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման հանձնաժողովների կանոնակարգը վավերացնելու նախագծի քննարկմանը:
Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է շանս ունենան բանակցություններն անցկացնելու երկկողմ ձևաչափով` առանց երրորդ կողմի միջնորդության։ Այս մասին այսօր ԱԺ–ում արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի հերթական նիսի ժամանակ հայտարարեց ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը։
Վարդենիսում առաջին ձյունն է տեղացել, շատ գյուղերում բնակիչները դեռևս չեն հասցրել հավաքել բերքը, մասնավորապես՝ կարտոֆիլը։
Թե հայ-ադրբեջանական սահմանի որ հատվածում կլինի սահմանազատման հաջորդ գործընթացը, դեռ հայտնի չէ։ Այս մասին այսօր հայտարարեց ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի հերթական նիստում։
Պատրաստվում են հաջորդ տարվա սկզբից Երևանի քաղաքային տրանսպորտը 2-3 անգամով թանկացնել, տրանսպորտի թանկացման դեմ ժամանակին կուրծք ծեծող Տիգրան Ավինյանն ասում է՝ դա մարդկանց բյուջեի վրա էական ազդեցություն չի ունենա. Մի մասի համար տրանսպորտի գինը նույնիսկ կիջնի, մյուս մասի համար էլ մի փոքր կավելանա։
