«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանն անդրադարձավ ՀՀ Սահմանադրության փոփոխության ու դրանից Անկախության հռչակագրին հղումը հանելու՝ թուրք-ադրբեջանական պահանջին ու դրա՝ Փաշինյանի իշխանության կողմից կատարման անվերապահությանը։
«Ինչ սահմանադրության տեքստ էլ մշակվի, այն պետք է համապատասխանի Անկախության հռչակագրին։ Եթե այդպես չէ, ուրեմն Հայաստանում իշխանությունն ուզուրպացվել և բռնազավթվել է։ Մարդիկ կարող են փոխել սահմանադրությունը, և որևէ մեկը կաշկանդված չէ սահմանադրության մեջ փոփոխություններ կատարելու։ Երեք սերունդ այն կողմ չպետք է կաշկանդված լինեն այն սահմանադրությամբ, որը մենք ենք կիրառում այսօր։ Միաժամանակ, պետք է հասկանանք, որ մենք ինչ-որ ձևով տարբերվում ենք մնացած բոլոր պետություններից, ինչպես յուրաքանչյուր այլ պետություն։ Դրա համար է, որ կան բազմաթիվ պետություններ, պետականությունները չեն վերացել, և չկա ինչ-որ համընդհանուր կառույց»,- ասաց փաստաբանը։
Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհուրդը որոշում է կայացրել ոչ թե միայն վրանը հեռացնել, այլ պայքարը շարունակել այլ ձևաչափով: Այս մասին 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության ղեկավար Դավիթ Գալստյանը:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը հասարակական-քաղաքական գործիչ, Լեհաստանում Հայաստանի նախկին դեսպան Էդգար Ղազարյանն ու «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության նախագահ, քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցն են։
«Այսօրվա ուղերձում Թուրքիայի պատասխանատվության մասին որևէ խոսք չկա. քաղաքական գնահատական տրված չէ, հետևապես, հարց՝ ժխտողականությունը հո պոզով-պոչով չի՞ լինում։ Փաշինյանն ավելին է անում, քան թուրքական թեզեր գեներացնողները»,- ասաց Սուրենյանցը՝ ուշադրություն հրավիրելով նաև Փաշինյանի կողմից անընդհատ կրկնվող Մեծ եղեռն ձևակերպման վրա, որն իրավական պատասխանատվություն չենթադրող ձևակերպում է։
«Երբ ասում ենք, որ ԱԺ-ում պետք է վարչապետին անվստահություն հայտնելու գործընթաց սկսել, դա չանելու պատճառաբանություն են բերում այն, որ դրա համար պետք է 54 կողմ ձայն, որ որոշումն ընդունվի, ընդդիմադիր պատգամավորների քանակը 54-ից պակաս է, ուրեմն՝ պետք է ՔՊ պատգամավորների կողմ լինելը, ո՞վ է խոսել ՔՊ-ի հետ, առանց ՔՊ-ի հետ խոսելու՝ այդ գործընթացը նախաձեռնելն անլրջացնել է նշանակում: Այդ նույն պատգամավորները, որոնք գիտեն, որ օրենքի ընդունման համար պետք է նույն 54 կողմ ձայնն առնվազն, օրենքի նախագիծ են ներկայացնում՝ առանց ՔՊ-ի հետ խոսելու և փողոց գեներացնելու»:
Սահմանադրությունը փոխելու անհրաժեշտության մասին իշխանական հայտարարությունները հատկապես հետպատերազմական շրջանում նոր երանգներ են ստացել։ Եթե նախկինում Նիկոլ Փաշինյանը խոստանում էր վերացնել հենց իր բառերով բնութագրված՝ սուպերվարչապետական համակարգը, որին, սակայն, շատ շուտով հարմարվեց, ապա վերջին մի քանի տարիներին խոսում է, օրինակ, Սահմանադրությունից Անկախության հռչակագրին հղումը հանելու մասին։ Հիշեցնենք՝ այս հղումը փոխելու հարցը իդեա-ֆիքս է դարձել թուրք-ադրբեջանական տանդեմի համար։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն APRI-Հայաստան գիտահետազոտական կենտրոնի փորձագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, միջազգայնագետ, իսրայելագետ Սերգեյ Մելքոնյանն է։
«Հիմա չգիտեմ՝ իրապես դրանից հրաժարում կլինի՞, թե՞ շատ այլ բաներից հրաժարում կլինի, որոնք առերևույթ այս պահին մենք չենք նկատում, բայց արդյունքում կլինեն։ Սա ուրիշ հարց է, բայց որ նշանակում է հրաժարում և դրանից, և Արցախյան շարժումից, որի մասին հայտարարվեց, այդ բոլորը կլինեն, եթե գնում ենք այս քաղաքական ուժի առաջարկած Սահմանադրությամբ»,- նշեց Ալվինա Գյուլումյանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագետ, «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության նախագահ Սուրեն Սուրենյանցն է։
Նիկոլ Փաշինյանն այսօր Ազգային ժողովում հայտարարել է, թե նոր Սահմանադրության տեքստում չպետք է հղում լինի Անկախության հռչակագրին, բայց, ամեն դեպքում, հիշել է ժողովրդի մասին՝ նկատելով, թե որոշողը ժողովուրդն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանն է։
«Ունենք հանձնարարական, որ պետք է Սահմանադրության նախագծի տեքստը պատրաստ լինի: Ինչո՞ւ ոչ հայեցակարգ, այլ միանգամից Սահմանադրություն, որովհետև ժամկետի խնդիր ունենք, երկրորդ՝ հայեցակարգի վրա շատ երկար աշխատանք տարվել է վերջին 2-3 տարիների ընթացքում, ունենք հայեցակարգային փաստաթուղթ: Գլուխ առ գլուխ կամ թեմա առ թեմա ներկայացվելու է սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդի անդամներին, իրենք կարող են նայել, դիտարկումներ ներկայացնել, և նորից թեմա առ թեմա, գլուխ առ գլուխ կարողանալու ենք իրենց հետ քննարկել»,- ասաց նա:
«Այն մարդը, որ կփորձի դա անել, պատմության մեջ որպես դավաճան է մնալու, շատ երկար գրվելու է այդ մասին՝ անկախ նրանից, թե իրենց իշխանության օրոք ինչպես են փորձում աղավաղել իրականությունը: 21-րդ դարում ենք ապրում, կան թե՛ տեսանյութեր, թե՛ փաստաթղթեր, որոնք այսօր կարող են թաքուն պահել հասարակությունից, բայց վաղը-մյուս օրը դրանք բոլորը ջրի երես են դուրս գալու, և արժանանալու է թե՛ ժողովրդի դատ ու դատաստանին, թե՛ օրենքի առջև պատասխան է տալու: Սա նույն ձեռագրով Հայաստանն է տանելու կործանման»:
«Երբ գործադիր իշխանության ղեկավարը, բանակցային պրոցեսի ղեկավարն ու առաջնորդողն այդ բանակցային պրոցեսին նման գնահատական է տալիս, դա իր հրաժարականի հիմք է: Նա այդ պահից պարտավոր է հրաժարականի դիմում ներկայացնել և այդ պրոցեսի ղեկավարումը զիջել մի մարդու, ով ավելի հմուտ է: Այսինքն՝ մի ողջ պրոցես ես գեներացրել, ազգի ճակատագիր ես դրել զոհասեղանին, մարդկային կյանքեր, ու ասում ես՝ չեմ կարող անգամ ստորագրելու պարագայում երաշխավորել դրա կյանքի կոչո՞ւմը»:
«Ներքին ինֆորմացիայով գիտենք, որ 2026թ. ընտրություններում իր հաղթանակին Փաշինյանն այդքան էլ չի հավատում, և իր վրա մեծ է ճնշումը՝ մինչև իր հեռանալը փոխել Սահմանադրությունը: Դրա համար 2025թ. լինելու է շատ բուռն, Փաշինյանն ամեն ինչ անելու է, որ պահպանի իր իշխանությունը: Սերժ Սարգսյանն ասում էր, որ իշխանությունը պահում է մարդ, ով կյանքում ավելի կարևոր բան չունի, բացի այդ իշխանությունից: Նիկոլ Փաշինյանն այսօր ապրում է այդ աթոռի համար, իսկ այդ աթոռն իրեն տրված է կատարելու հակահայկական օրակարգը, որը նա փայլուն կերպով անում է»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը փիլիսոփա, կրոնագետ, Ազգային ժողովի (ԱԺ) նախկին պատգամավոր Վարդան Խաչատրյանն է։
Քաղաքագետը շեշտեց՝ առհասարակ, երբ Սահմանադրություն են փոխում, պետք է հստակ ներքին մոտիվներ ունենան, օրինակ՝ կառավարման համակարգն են վերանայում, մարդու իրավունքների պաշտպանության ինստիտուտներն են ուժեղացնում, և այլն։ Սակայն կոնկրետ Հայաստանի դեպքում գործում է միայն արտաքին պարտադրանքը, այլ բացատրություն չի կարող լինել։
ՀՀԿ ԳՄ անդամ Գագիկ Մինասյանի դիտարկմամբ՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից համաձայնեցված խաղաղության պայմանագրի տեքստը եղել է Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ ուժի սպառնալիքի կիրառման ներքո:
Հայաստանի Հանրապետությունում, ինչպես նաև մինչ այդ` ՀԽՍՀ-ում, բարձրագույն կրթության պահանջ պատգամավորի, վարչապետի, նախարարի կամ Հանրապետության նախագահի համար երբևէ սահմանված չի եղել ոչ սահմանադրական, և ոչ էլ օրենսդրական մակարդակներում:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղաքագետ, սահմանադրագետ Վարդան Պողոսյանն է։
«Տպավորություն է, որ չնայած տեքստի համաձայնեցման մասին կողմերը հայտարարեցին, սակայն ինտրիգ կա, քանի որ կրկին լարված հայտարարություններ են հնչում։ Դա ցույց է տալիս, որ տեղի չի ունենում այն, ինչ պետք է տեղի ունենա կողմերի միջև իրական համաձայնության դեպքում, լարումը չի պակասում, վստահության որոշակի մթնոլորտ չի ձևավորվում, հիբրիդային պատերազմը չի դադարում»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ամերիկահայ հայտնի փաստաբան, «Քերքոնյան & Դաջանի» (Kerkonian Dajani) ընկերության գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ, Արցախի ժողովրդի հավաքական հայրենադարձության և հիմնարար այլ իրավունքների պաշտպանության հանձնախմբի անդամ, Հայ փաստաբանների միության (Armenian Bar Association) ներկայացուցիչ Գառնիկ Քերքոնյանն (Karnig Kerkonian) է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարության նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։
«Մենք ունենք բազմաթիվ պահանջներ, որոնք կարող ենք տարբեր ինստիտուտներով բարձրաձայնել: Հասկանում եմ, որ ռեսուրսների պակաս ունենք: Սփյուռքում ունենք այդ ռեսուրսը, բայց արդեն քանի տարի Սփյուռք և պետություն համագործակցությունը տեղի չի ունենում: Մեկ իրավաբանը Սփյուռքում, որն ինքնակամ գործողություն է կատարում ՀՀ շահերի համար, դառնում է թիրախ թուրքական և ադրբեջանական համայնքների համար, և այդ անձի անվտանգությունը դրվում է հարցականի տակ: Ես կասկածում եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունն այդ անձին պաշտպանելու նպատակով որևէ գործողություն կիրականացնի: Ադրբեջանում հակառակն է»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն է։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը բանակցային գործի մասնագետ, կոնֆլիկտաբան, CM & Partners ընկերության ավագ խորհրդատու, բոստոնաբնակ Արթուր Մարտիրոսյանն ու Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանն են։
Պատճառահետևանքային կապի անտեսումը գրեթե միշտ եղել է հայկական քաղաքական իրականության գլխավոր արատը։ Բայց նաև, իսկ գուցե առաջին հերթին՝ դա է հանգեցրել այսօրվա ողբերգությանը, երբ որպես հետևանք հանդես եկող ամենամեծ քաղաքական արատը դեռևս հաջողությամբ պայքարում է Հայաստանի, հայկականության սկզբնապատճառների, ակունքների դեմ՝ վստահ լինելով, որ առանց պատճառի նոր իրականությունում ինքը մնալու է միակ հետևանքը։
Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն այն կարծիքին է, որ Նիկոլ Փաշինյանը փետրվարի 19-ի երեկոյան ներկայացրեց իր «փտած գաղափարախոսական կետերը», որպեսզի ցույց տա, թե արցախյան շարժման մեկնարկի 37-ամյակին մեռնում է հին գաղափարախոսությունը և թևակոխում ենք նոր դարաշրջան:
Իլհամ Ալիևի բոլոր պահանջները հետևողական կատարող Նիկոլ Փաշինյանը դեռ անցյալ տարի՝ 2024թ. դեկտեմբերին հանձնարարել էր մինչև 2026-ի ավարտը նոր Սահմանադրության նախագիծը ներկայացնել:
