Նիկոլ Փաշինյանը 3 տարվա դադարից հետո 2023 թվականի հունվարի 10-ին, Կառավարության շենքում հանդիպեց ԶԼՄ ներկայացուցիչների հետ՝ պատասխանելու նրանց հարցերին։
Արցախը Հայաստանին կապող Լաչինի միջանցքի փակ լինելու, Ադրբեջանի կողմից այն «Զանգեզուրի միջանցքի» դիմաց խաղարկելու փորձերի և ՀՀ-ին ներկայացված տարածքային այլ պահանջների ֆոնին, այդ թվում՝ հայկական 8 գյուղերի վերադարձի առնչությամբ, ռազմական փորձագետները սկսեցին խոսել նոր պատերազմի հավանականության մասին, և, որ ՀՀ իշխանությունները պետք է պետությունը ռազմական ռելսերի վրա դնեն:
Այսօր Արցախի շրջափակման 29-րդ օրն է: Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանն այս պահին ապաշրջափակման հանգուցալուծման եղանակներն ու հեռանկարները խիստ անորոշ է համարում:
«Քաղաքացիներն իրենցն անում են և հավատում, որ 2020 թվականի պատերազմի պես իրենց դավաճանված չեն զգա։ Այստեղ մնում է Հայաստանի իշխանության, միջազգային կազմակերպությունների և Ռուսաստանի անելիքը տեսանելի լինի»,- ասաց Գալստյանը։
168.am լրատվական-վերլուծական կայքը համագործակցություն է սկսել անգլալեզու Groong փոդքասթի հետ։ Արցախում տիրող ճգնաժամի լույսի ներքո, երբ Արցախում 120 հազար հայ շարունակում է շրջափակված մնալ, Groong փոդքասթի համահեղինակ Հովիկ Մանուչարյանը զրուցում է քաղաքական, տնտեսական, հասարակական գործիչների հետ:
Արցախը Հայաստանին կապող Լաչինի միջանցքի շրջափակումն Ադրբեջանի կողմից շարունակվում է արդեն 25 օր:
Փաշինյանի գործունեությունը մտածող մարդու համար ամենասկզբից շատ ակնհայտ էր. նախ Ալիևին անվանել էր կիրթ ու կառուցողական, ինչ-որ զրո կետից բանակցություններ էր սկսում, կնոջ հայտարարությունները, թե զենքերը պետք է հալեցնել: Հետո՝ այդ հետապնդումները Հրայր Թովմասյանի և Սահմանադրական դատարանի նկատմամբ, դատարանների շրջափակումները… ինձ համար շատ պարզ էր, ով այդ էյֆորիան չուներ, նա ամեն ինչ տեսնում էր:
Կառավարության այսօրվա նիստի ավարտից հետո լրագրողները Սփյուռքի գործերով գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանին հարցրեցին, թե Արցախի շրջափակման հետ կապված ի՞նչ քայլեր են արվում սփյուռքում, և արդյոք դրանք նպաստո՞ւմ են խնդրի լուծմանը։
«Պիտի կրկին վերահաստատեմ Հայաստանի Հանրապետության հավատարմությունը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի, 2021 թվականի հունվարի 11-ի, 2021 թվականի նոյեմբերի 26-ի, 2022 թվականի հոկտեմբերի 31-ի եռակողմ հայտարարություններին, ինչպես նաև 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի Պրահայի քառակողմ պայմանավորվածություններին, որոնք արձանագրված են հանդիպմանը հաջորդած հայտարարության մեջ:
Ավելի քան 3 շաբաթ է, ինչ փակ է Արցախը Հայաստանին կապող Լաչինի մարդասիրական միջանցքը, որը հետևանք է 44-օրյա պատերազմի արդյունքների, հայկական կողմի պարտության և Ադրբեջանի հաղթանակի, ընդ որում, նաև հետպատերազմյան փուլում, որքան էլ ասենք, որ Լաչինի միջանցքը փակ պահելով՝ Ադրբեջանը խախտում է 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության պահանջը:
Իշխանության հասնելու Նիկոլ Փաշինյանի անցած ճանապարհը կարելի է համարել նրա անձնական «հաջողության պատմությունը», ինչպես ընդունված է անվանել ժամանակակից պատումները՝ անկախ բովանդակային առանձնահատկություններից։ Այդ պատմությունը կարող է անգամ ներառվել գունավոր կամ անգույն, թավշյա կամ պողպատյա հեղափոխությունների մասին պատմող դասագրքերում և տարբեր երկրներում իշխանազավթման մեթոդական ուղեցույցներում։
Բոլոր պետությունների արտաքին քաղաքականության հիմքում ընկած են մաքուր, չոր շահերը։ Եթե նախկինում այդ դոգմատիկ ճշմարտությունը ստացվում էր փաթեթավորել տարբեր գեղեցիկ, արժեքային կաղապարներով, ապա հատկապես ուկրաինական պատերազմից հետո բոլոր ու բոլորի դիմակները պատռվեցին, աշխարհը մտավ ամենապրագմատիկ, արժեքազերծ հարաբերությունների հորձանուտ, որը, ըստ ամենայնի, դեռ շատ երկար է շարունակվելու։ Դա է միջազգային հարաբերություններում, աշխարհաքաղաքականության մեջ տիրապետող իրականությունը, եթե անգամ այնքան էլ հաճելի չէ արժեբանական, փիլիսոփայական հարթությունում։
Տարեմուտին, ավանդույթի ուժով բոլորը՝ թե անհատական, թե հավաքական մակարդակում, փորձում են պլանավորել մեկնարկող տարին, ապագայի ծրագրեր, դրանց հասնելու ժամանակային քարտեզներ կազմել։ Դա ոչ միայն միանգամայն նորմալ է, այլև պարտադիր։ Ինչպես անձնական, այնպես էլ ու առավել ևս՝ հասարակության ու պետության կյանքում հնարավոր չէ հաջողության հասնել առանց պլանավորման։
«Այդ հայտարարությունները, որ ինքն անում է, հենց այնպես հայտարարություններ չեն, ամեն մի հայտարարություն իր նպատակակետն ունի։ Այն, որ մենք հիմա այս օրվա մեջ ենք, դա մի օրվա բան չի, այլ ամբողջ 4 տարվա, ինչքան որ Փաշինյանը դարձավ վարչապետ։ Ինքը սրան էր ձգտում, չկարողացավ կռվով հանձնել, այդքան տղաների զոհեց, բայց չկարողացավ Արցախը միանգամից հանձնել, հիմա մեկ առ մեկ հանձնելու է։ Մենք կանգնելո՛ւ ենք հանուն Արցախի, բայց Նիկոլը հանձնելու է։ Փրկությունը ես տեսնում եմ ոչ թե նրա հեռանալով, նրան հեռանալ չի՛ կարելի, նրան չպետք է թողնել ոտքը ոտքի առաջ դնի, նրա պատիժը պետք է հրապարակում լինի․․․
2022թ. հոկտեմբերի 10-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը որոշում էր կայացրել միակողմանի ամբողջությամբ լուծարել հորդանանական «Ջադարա Էքուիփմենթ ընդ Դիֆենս Սիսթեմս» ընկերության հետ պայմանագիրը, որը կնքվել էր 2021թ. օգոստոսի 6-ին:
Հայաստանի իշխանությունը՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ ու բարձր հովանու ներքո, բառի ամենաուղիղ իմաստով ձախողել է Հայաստանի ու Արցախի անվտանգության ապահովման գործառույթն ու առաքելությունը։ Որևէ նորմալ երկրում նման իշխանությունը ժամ առաջ հրաժարական ներկայացրած կլիներ՝ ամենավերին անկարողից, մինչև ամենաստորին պահակ։ Բայց քանի որ ո՛չ Հայաստանի իշխանությունն է հրաժարական ներկայացնող իշխանություն, ո՛չ հասարակությունը՝ հրաժարական պարտադրող հասարակություն, Նիկոլ Փաշինյանը շարունակում է այն քաղաքականությունը, որի պատճառով ադրբեջանցի զինվորները հայտնվել են Հայաստանի սարերում, «բնապահպանները»՝ Լաչինի ճանապարհին։
ՀՀ իշխանությունները՝ ի դեմս Նիկոլ Փաշինյանի, այս խնդրում իրենց պատասխանատվությունը չեն տեսնում, չեն ընդունում, որ այս խնդրի հասցեատերը նաև իրենք են, ոչ միայն Ռուսաստանը:
Այսօր Հովիկ Մանուչարյանի հյուրը Քաղաքական և տնտեսական ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Բենիամին Պողոսյանն է:
168.am-ի արտակարգ թողարկումների Սաթիկ Սեյրանյանի հերթական հյուրը քաղաքագետ, «Քաղաքացիական գիտակցություն» ՀԿ նախագահ Նարեկ Սամսոնյանն է։
«Ե՞րբ է գալու ժամանակը, որ ասեն, թե ո՞րն է իրենց օրակարգը։ Եթե իրենց օրակարգն Արցախից ձերբազատվելն է, ապա դա օրակարգ չէ, դա հանձնվել է, զիջել ու պարտություն՝ բոլոր առումներով։ Եթե դա է օրակարգը, ուրեմն իրենք իրավունք չունեն այնտեղ լինելու. «եթե» եմ ասում զուտ խոսքս կառուցելու համար։ Ասել եմ ու նորից կրկնեմ՝ Արցախից հրաժարվողն ուրացող է. ուրացող է իր նախնիների գերեզմաններով ու գալիք սերնդով»,- ասաց Բագրատ սրբազանը։
ՀՀ իշխանությունները, թերևս, օգտվելով փաստից, որ հասարակության, լրատվամիջոցների ուշադրությունը հիմնականում սևեռված է Արցախի շրջափակման խնդրի վրա, ՀՀ արդարադատության նախարարությունը շրջանառության մեջ է դրել «Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագիծ:
Դեկտեմբերի 22-ին, ելույթ ունենալով ՀՀ կառավարության հերթական նիստում, Նիկոլ Փաշինյանը քննադատության ենթարկեց Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահներին այն բանի համար, որ նրանք իբր չեն կատարում Լաչինի միջանցքում՝ Հայաստանը չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությանը կապող միակ ճանապարհի վրա ապօրինի գործողությունները վերահսկելու և կանխելու իրենց գործառույթները: Ըստ Փաշինյանի՝ Լեռնային Ղարաբաղ և Լաչինի միջանցք, որոնց վարչատարածքային պատկանելությունն Ադրբեջանին Երևանում կարծես թե չեն վիճարկում, անհրաժեշտ է հրավիրել ՄԱԿ-ի կամ ԵԱՀԿ-ի փաստահավաք առաքելություն:
Եթե նախկինում հաջողություն էր համարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հերթական այցը Ստեփանակերտ, ապա այսօր հաղթանակ է որակվում Արցախի նախագահի մուտքն իր իսկ ղեկավարած երկիր, այն էլ՝ մի քանի օր սպասելուց հետո։ Եթե նախկինում Արցախ էին այցելում ամենատարբեր երկրների պատգամավորներ, ապա այսօր Արցախ չեն կարողանում մուտք գործել այդ երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաները։
168.am լրատվական-վերլուծական կայքը համագործակցություն է սկսել անգլալեզու Groong փոդքասթի հետ։ Արցախում տիրող ճգնաժամի լույսի ներքո, երբ Արցախում 120 հազար հայ շարունակում է շրջափակված մնալ, Groong փոդքասթի համահեղինակ Հովիկ Մանուչարյանը զրուցելու է քաղաքական, տնտեսական, հասարակական գործիչների հետ:
Սոցցանցում կարելի է զվարճանալ, հարաբերվել ընկերների հետ, ի վերջո՝ աղջիկ կպցնել։ Բայց երբ դիվանագիտությունն է հասցվում «աղջիկ կպցնելու» մակարդակի, կպցնում են դիմացինները, բայց արդեն պետությանը։
«Փաշինյանն ու իր թիմակիցները հենց ամենասկզբից սպասարկել են թուրք-ադրբեջանական տանդեմի շահերը, իրենք իրենց դավադիր պայմանավորվածությունների, թաքուն բանակցությունների արդյունքում Հայաստանն ու Արցախը ներքաշեցին դավադիր պատերազմի մեջ, սպանեցին հազարավոր տղերքի, խեղեցին հազարավոր ճակատագրեր ու թողել են, որ Բաքվի բերդերում հարյուրավոր տղերք էլ տանջվեն: Սրանք առավոտից երեկո պասերով խաղում են Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության հետ: Ե՛վ ՀՀ իշխանությունը բռնազավթածների, և՛ Ադրբեջանի կուրատորները թուրքերն են»:
Լաչինի միջանցքի փակմանը հաջորդած մի քանի օրերի հարաբերական լռությունից հետո իսկական արշավ է սկսվել Արցախի պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի դեմ։
Արցախի շրջափակման և Հայաստանին սպառնացող վտանգների, մարտահրավերների մասին Սաթիկ Սեյրանյանը զրուցել է Շիրակի թեմի առաջնորդ, Գերաշնորհ Տեր Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանի հետ:
Այս ուղերձը շատ ավելի վտանգավոր քաղաքական հետևանքներ ունի։ Աշխարհի որևէ մայրաքաղաքում որոշում կայացնող որևէ մեկը աջ ձեռքով ընթերցելու է Արցախին օգնելու մասին Հայաստանի խնդրանքը, ձախով դանդաղեցնելու է Հայաստանի երկու ամենաբարձրաստիճան պաշտոնյաների մասնակցությամբ տեսանյութը՝ նրանց դեմքի արտահայտության մեջ մտահոգություն գտնելու համար, ու չգտնելով՝ կարդալու է շնորհակալությունների թարգմանությունը՝ եզրակացնելով, որ իր երկրից օգնություն խնդրողները ոչ միայն թքած ունեն Արցախի վրա, այլ այնպիսի «աննախադեպ տնտեսական հաջողություն» ունեն, որ կարող են իրենք օգնել աշխարհին։