«Россия сегодня» գործակալության գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովին տված հարցազրույցում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն անդրադարձել է Հայաստանի վերազինմանը և Հնդկաստանի, Ֆրանսիայի կողմից սպառազինության մատակարարմանը, ինչպես հայ-ամերիկյան պաշտպանական համագործակցությանը, և նշել, որ իրենց մտահոգում է այս ամենը:
«Զինված ուժերի ղեկավարությունը ստիպված է այդ քայլին գնում, որովհետև բանակում սպայակազմի խնդիր կա: Մյուս կողմից, պետք է նկատել, որ բանակի ղեկավարության առջև խնդիր կա՝ բանակը համալրել ոչ պրոֆեսիոնալ զինվորականներով, պատրաստակամ լինել ցանկացած պահի, ցանկացած ուղղությամբ դիրքերի և տարածքների հանձնման: Չի բացառվում, որ մի օր զարթնենք և տեսնենք՝ Ջերմուկը չկա, Կապանի ճանապարհը լրիվ բաց է, Տիգրանաշենում մարդկանց պատրաստում են դրա կորստին, ինչպես Կիրանցում արեցին, նման մի բան սպառնում է Վարդենիսի ուղղությամբ և այլն»:
Վաշինգտոնն ու Լոնդոնը համառորեն Հայաստանին մղում են ազգային ինքնասպանության՝ ստիպելով նրան հրաժարվել սեփական ավանդույթներից, արժեքներից և շահավետ տնտեսական կապերից:
Կապանում «Հայաստան-Իրան. Համագործակցության ընթացքն ու նոր հեռանկարները» խորագրով փորձագիտական եռօրյա համաժողովի շրջանակում լրագրողների հետ զրույցում ՀՀ-ում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին հերթական անգամ հիշեցրել է իր երկրի դիրքորոշումը կոմունիկացիաների բացման հարցում, որ Թեհրանը կողմ է տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացմանը, բայց հաշվի առնելով Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը:
Գործոնները բազմազան են, բայց սովորաբար նման գնահատական մշակվում է՝ առաջին հերթին հաշվի առնելով տարածաշրջանային ռազմաքաղաքական իրավիճակը և նրա զարգացման միտումները:
«Ի՞նչ քարտեզով են ուզում գալ Սյունիք, 1976 թվականի՞, եթե սահմանագծում են անում, թող վերցնեն 1920-1929 թվականների քարտեզները, այս մասին ես խոսել եմ դեռևս 2020 թվականին։ Ես այդ ժամանակ հանդիպել եմ կոչումով գնդապետ քարտեզագրողի հետ, երբ եկել էին մեզ մոտ, այն ժամանակ վարչական ղեկավար էի, ես էի իրենց հետ խոսում։ Ասել եմ՝ փոխեք այդ քարտեզը, բերել նոր գծած քարտեզով սահմանազատում ու սահմանագծո՞ւմ եք ուզում անել»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Արգամ Հովսեփյանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն անվտանգության, ռազմական հարցերով փորձագետ Հայկ Նահապետյանն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը 1992-1998թթ. Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արա Սահակյանն է։
Այս ամենից հետո, դատեք ինքներդ՝ որքանո՞վ է առհասարակ բարոյական Նիկոլ Փաշինյան-Աննա Հակոբյան զույգի կողմից Եռաբլուրում տասնյակ թիկնապահներով շրջապատված և բեմադրված տրագիկոմեդիկ այս շոու-ներկայացումը:
Նախիջևանյան ուղղությունն այս փուլում, կարելի է ասել, որ ադրբեջանական կողմի համար ամենակարևոր և գերակա ուղղություն է։ Եթե ամիսներ առաջ Տավուշի ուղությունն էլ էր նրանց համար կարևոր և առաջնային, ապա հիմա, երբ հայկական կողմն այդ ուղղությամբ իրականացրել է Ադրբեջանի պահանջը և հանձնել ռազմավարական կարևոր նշանակության հատվածները, ու, ըստ էության, այդ հատվածում կազմաքանդել անվտանգային ողջ ճարտարապետությունը, Ադրբեջանի համար նախիջևանյան ուղությունը դարձել է միակը:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ակադեմիկոս, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանն է։
Որքան էլ Իրանը խոսի իր տարածքով Ադրբեջանն ու Նախիջևանը կապող «Արաքսի միջանցքի» շուտափույթ գործարկման մասին, փորձի ժամանակ շահել, դիվանագիտական հնարքներ կիրառել, «Զանգեզուրի միջանցքին» որպես այլընտրանք դիտարկել այդ ճանապարհը, այնուհանդերձ, Սյունիքով անցնող միջանցքային տրամաբանությամբ երթուղի ունենալու ակնկալիքը շարունակում է օրակարգային մնալ և՛ արևմտյան դերակատարների, և՛ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի, և՛ Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական ծրագրերում։
Ռուս վերլուծաբանը նկատել է՝ այն, որ Ադրբեջանը մեղադրում է Հայաստանին կրակ բացելու համար, իսկ Հայաստանը հերքում է, նման իրավիճակը պրոբլեմատիկ ֆոն է ստեղծում խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունների համար:
Օգոստոսի սկզբին Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարություններով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն «Ազատության» տարածաշրջանային թղթակից Ջոշ Կուչերային տված հարցազրույցում մի քանի գաղտնազերծում էր արել Նիկոլ Փաշինյանի՝ Ալիևի հետ պայմանավորվածությունների վերաբերյալ:
Ո՞վ է տեսել՝ միջնորդը մեզ մեղադրանք ներկայացնի, բայց մենք գնանք ասեք՝ արի միջնորդություն արա
Դեռևս օգոստոսի սկզբին Ադրբեջանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեգովը բացահայտել էր, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը փոխադարձ համաձայնությամբ որոշել են հանել կոմունիկացիաների ապաշրջափակման վերաբերյալ կետը երկու երկրների միջև խաղաղության համաձայնագրի նախագծից և տեղափոխել քննարկումն ավելի ուշ փուլ։
Հունիսի 14-ին ՀՀ ՊՆ N զորամասի պահպանության տեղամասում մահացած հայտնաբերված պայմանագրային զինծառայող Արմեն Գուրգենի Գասպարյանի մահվան հանգամանքները մոտ երկու ամիս անցդեռ պարզված չեն:
2023թ. սեպտեմբերի 19-ին, երբ Ադրբեջանը պատերազմ սկսեց Արցախի Հանրապետության դեմ, ցեղասպանության սպառնալիքի ներքո բռնի տեղահանեց արցախահայերին, այնուհետև սկսեց աստիճանաբար ոչնչացնել Արցախի պատմամշակութային հուշարձանները։ Հայկական հետքն Արցախից ջնջելու գործին Ադրբեջանը լծվելէդեռևս 2020թ. արցախյան 44-օրյա պատերազմից անմիջապես հետո։
«ՀՀ ԱԳ նախարարը հայտարարել է նոյեմբերին ադրբեջանական հնարավոր ռազմական հարձակման մասին, և աշխարհաքաղաքական վերլուծությունները թույլ են տալիս եզրահանգել, որ դա, թերևս, այն քիչ ճշմարտություններից է, որ ինքն ասում է, որովհետև դա ոչ թե իր կարծիքն է, այլ իր լսածն է իր պաշտոնական հանդիպումներից, որովհետև այդ սպառնալիքները հնչում են բոլոր կողմերից: Թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունները կանոնավոր կերպով, ըստ պլանի շարունակվում են»:
Հունիսի 14-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն էր տարածել, որտեղ նշվում է. «Հունիսի 14-ին՝ ժամը 08:20-ի սահմաններում, ՀՀ ՊՆ N զորամասի պահպանության տեղամասում հայտնաբերվել է պայմանագրային զինծառայող Արմեն Գուրգենի Գասպարյանի դին՝ հրազենային վնասվածքով: Դեպքի հանգամանքներն ամբողջովին պարզելու նպատակով ընթանում է քննություն»:
Ադրբեջանը, կարծում եմ, հրադադարի ռեժիմի խախտումներով, դրանում հայկական կողմին ուղղված մեղադրանքներով, փորձում է «հիշեցնել» Հայաստանին ստանձնած պարտավորությունների մասին, որն այս փուլում ենթադրում է հաջորդիվ 4 գյուղերի հանձնում: Խոսքը Տիգրանաշեն (Արարատի մարզ), Սոֆուլու, Բարխուդարլու և Վերին Ոսկեպար (Տավուշ) գյուղերի մասին է: Ադրբեջանը գտնում է, որ պետք է շտապի, քանի դեռ Հայաստանում որևէ քաղաքական փոփոխություն տեղի չի ունեցել և իր պլանները հարթ ձևով ընթանում են: Փաշինյանական իշխանությունը դրա համար պարարտ հող է նախապատրաստում և, բնականաբար, Ադրբեջանն անընդհատ շտապեցնելու է՝ հասնելու իր հիմնական նպատակին:
Հունիսի 9-ին Ադրբեջանի բանակի զինծառայող էր անհետացել: Ջեյհուն Հուսեյնովը հունիսի 9-ին չպարզված հանգամանքներում անհետացել էր Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Սադարակի շրջանի Գյունուտ գյուղի ուղղությամբ։
Հունիսի 10-ին ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում հերթական անգամ հայտարարել է, որ Ռուսաստանն իր ռազմավարական դաշնակից Հայաստանին մենակ է թողել, ավելին, «քցել է»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ Հրանտ Բագրատյանն է։
1919 թվականի նոյեմբերին Սյունիքի ռազմական բախումները կարևոր հաղթանակ էին հայկական ուժերի համար, քանի որ ադրբեջանական ռազմական ծրագիրը հստակ էր՝ գրավել Հայաստանն ամբողջությամբ: Սյունիքում հաջողելու դեպքում կոտրվելու էր պետության ողնաշարը, ու գործի էին անցնելու Ղազախում գտնվող մի քանի հազարանոց զորքերը, որոնց առաջադրանքն էր՝ գրավել Երևանը: Սյունիքում և ռազմաճակատի այլ ուղղություններում հայկական զորքերը կարողացան կանխել թուրք-ադրբեջանական ծրագիրը:
Սահմանագիծը գծվեց հենց այդ բանաձևով: Սակայն այսօր տեսնում ենք, որ մեր ժամանակներում երկու թշնամի երկրների միջև սահմանները փորձում են գծվել պատմական, քաղաքական ինչ-որ փաստաթղթերով, որոնք բացառապես ձեռնտու են միայն մեր թշնամուն: Իսկ զուգահեռ իրականության մեջ Ջերմուկում, Սյունիքում, Գեղարքունիքում սահմանները գծվում են թշնամու կողմից զինվորի կանգնած տեղում գտնվելու գաղափարախոսությամբ: Երկու դեպքում էլ զիջումները միակողմանի են:
«Մենք մեր սեփականը մերն ենք համարում. հիմա դա իրենք «ռևանշիզմ» տերմինով կկոչեն կամ այլ տերմինով կկերպավորեն, իրենց խնդիրն է: Մենք ուրիշինը չենք ուզում, մենք մեր սեփականն ենք ուզում՝ այն, ինչ դարերով սրբագործված է ու եկեղեցիներով, վանքերով սահմանագծված»:
Մի քանի օր է՝ Ադրբեջանը քննարկման թեմա է դարձրել ՀՀ ԶՈւ պահպանության թիկունքային տեղամասերում վերջին ամիսներին ինժեներական, ամրաշինական և, ընդհանուր առմամբ, պաշտպանական բնույթի ու նշանակության ենթակառուցվածքների շինարարական աշխատանքները՝ փորձելով դրանք ներկայացնել նաև իբրև վերջին մի քանի օրերին տեղի ունեցած ակտիվ աշխատանքներ և կուտակումներ առաջնագծում:
Փաշինյանը պատերազմը կանխելու իր քաղաքականությունն է տանում՝ թուրքական գործոնը երկրի ներսում օգտագործելով, փորձելով համոզել, որ «ոչ հայկական տարածքները» զիջելով, զրկելու են Թուրքիային և Ադրբեջանին հարձակվելու լեգիտիմ հիմքերից, ապահովելու են խաղաղություն, թեպետ, Փաշինյանը լավ հասկանում է, որ իր խոստացած խաղաղությունը Հայաստանից կախված չէ: Իսկ առջևում Թուրքիայից անմիջական հարձակման սցենարն է, որի համար լեգիտիմ հիմքեր ստեղծվում են հենց Փաշինյանի շնորհիվ, որովհետև 30 տարվա համար նաև ինքն է փորձում վրեժ լուծել անկախ Հայաստանից, Հայոց պատմությունից, Հայոց բանակից, դրա ստեղծման հիմքում կանգնածներից. Արցախից արդեն հաջողվել է…
ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանն այցելել է Տիգրանաշեն, որպեսզի ժողովրդին բացատրի՝ չկա մի փաստաթուղթ, որով Տիգրանաշենը եղել է Ադրբեջանի կազմում, և եթե Փաշինյանը Տիգրանաշենը հանձնի որպես անկլավ, ապա դրանից մինչև Նախիջևան 12 կմ է, այդ ճանապարհն էլ է տալու:
