#«Խաղաղության խաչմերուկ»

«Դրսում օգտագործելու մասին չեմ ասում, որովհետև դրսում էս մեր երկրի ղեկավարները սուբյեկտայնություն ընդհանրապես չունեն։ Իրենց հետ, ենթադրենք, ողջագուրվում են, բարևում, հյուրասիրում, պտույտներ են տալիս, բայց իրենք սուբյեկտայնություն չունեն․ ամենալավ օրինակը Պակիստանի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատելն ու հաջորդ օրը, թանաքը չչորացրած, Պակիստանի քվեարկության մասնակցությունը և Հայաստանի թեկնածության մերժումն էր»։

«Այս փաստաթուղթը ոչինչ չի բերելու Հայաստանին: Ալիևը դեռ մի շարք պահանջներ ունի, որոնք Հայաստանին էլ ավելի են մոտեցնելու գերեզմանի շեմին: Նա ունի Սահմանադրություն փոխելու, ադրբեջանցիներին Հայաստան վերադարձնելու պահանջներ, իր զորքերն այստեղ մտցնելու պահանջ, որ այդ ադրբեջանցիներին պաշտպանի: Նա լիքը ծրագրեր ունի, որոնք ոչ մի պրոհայկական բնույթ չեն կրում»:

Հայաստանի Հանրապետությունն ապաշրջափակվում է: Ադրբեջանն իր հերթին՝ հնարավորություն է ստանում Հայաստանի տարածքով հուսալի կապ ունենալ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ: Իսկ Հայաստանի Հանրապետությունը հնարավորություն է ունենում Ադրբեջանի և Նախիջևանի տարածքով Սյունիքի մարզի հետ երկաթուղային կապ ունենալ։ Սա ներքին հատվածն է: Հայաստանի Հանրապետությունը ստանում է հասանելիություն միջազգային երկաթուղային ցանցին դեպի Ռուսաստան, Իրանի Իսլամական Հանրապետություն, Կենտրոնական Ասիա, Չինաստան:

«Փաստ է՝ Թուրքիան այս սցենարում հաղթողի դիրքում է։ ԱՄՆ հովանավորչությամբ իրականացվող TRIPP ծրագիրը՝ անկախ նրա անվանումից, տարածաշրջանի ամենաշահավետ միացումը կդարձնի Թուրքիան Ադրբեջանին և Կենտրոնական Ասիային, շրջանցելով Իրանին։ Այսինքն, փաստացի հաստատվում և ամրապնդվում է Էրդողանի կողմից առաջ մղած թուրանական գաղափարը: Թուրքիան նաև կարող է համոզել Ռուսաստանին՝ չխոչընդոտել գործընթացը՝ հնարավորություն տալով ռուսական տնտեսական կամ էներգետիկ շահերի մուտքը Թուրքիա և այնտեղով դեպի Եվրոպա՝ հետագայում ևս»:

Սյունիքը Հայաստանի զարգացման դարպասն է դառնալու հետագա զարգացման համար։ Այս մասին Սյունիքի մարզ կատարած աշխատանքային այցի ընթացքում հայտարարել է ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը: «Եթե մենք կարողանանք Սյունիքի դարպասները բացել, ես ի նկատի ունեմ 47 կմ հնարավորությունները, ուրեմն իսկապես վստահ եղեք, որ ապագան զարգացման առումով շատ մեծ հնարավորություններ է տալու մեզ… Բոլորի համար շատ գրավիչ է […]

«Ինչ վերաբերում է Սյունիքի ճանապարհի բացման հետ կապված տնտեսական հնարավորություններին՝ էս մարդը ոչ միայն Հայաստանի նախագահը չէ, այլ նաև, տնտեսագետ լինելով՝ էլեմենտար գիտելիքներ չունի ու էլեմենտար պատկերացումներ չունի իրական հեռանկարների մասին»:

Սյունիքը Հայաստանի զարգացման դարպասն է դառնալու հետագա զարգացման համար. օրերս Սյունիքի մարզ կատարած աշխատանքային այցի ընթացքում հայտարարել է ՀՀ նախագահ, տնտեսագետ Վահագն Խաչատուրյանը:

Օրերս Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Յաշար Գյուլերն ու էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Ալփարսլան Բայրաքթարը հանդիպել են Անկարայում ԱՄՆ դեսպան Թոմ Բարաքի հետ, որի ընթացքում քննարկվել է նաև երկու երկրների ընդհանուր շահերը տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության հարցում, որտեղ, ինչպես թուրքական աղբյուրներն են շեշտում, Միացյալ Նահանգները և Թուրքիան գործընկեր ու դաշնակից են:

«Նիկոլ Փաշինյանն իր ասուլիսով նախ ամփոփում էր Ստամբուլ-Աբու Դաբի-Բրյուսել հանդիպումները, ապաև՝ ամերիկյան բանակցությունները,- 168․am-ի հետ զրույցում նշեց քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը՝ շեշտելով,- ԱՄՆ-ի հետ  որոշակի բանակցություններ, ակնհայտորեն, եղել են։ Մենք տեսել ենք, թե ամերիկյան կողմն ինչ հայտարարություններ էր անում՝ բացահայտելով ոչ թափանցիկ գործընթացների մասին։ Ու այդ բոլոր գործընթացները չունեն ժողովրդի աջակցությունը։ Ու այստեղ հարց է՝ ո՞վ է  այս քաղաքականության շահառուն և ի՞նչն է վերջնանպատակը»։

«Արտապատվիրակել»՝ նշանակում է կառավարման ծառայությունները պատվիրակել մասնագիտացված կազմակերպության, պետական կառույցի կամ անհատի, և այլն,- նախ արձանագրեց տնտեսագետը, ապա, ցույց տալու համար, թե դա որքան չի համապատասխանում անվտանգային ու ռազմավարական իրողություններին, օրինակ բերեց,- Բանակի առջև խնդիր է դրված ՀՀ սահմանների պաշտպանության կազմակերպումը ու, պատկերացրեք, դա արտապատվիրակվի այլ կազմակերպության․ ասեն՝ բանակը լավ չի իրականացնում իր գործառույթները։ Այսինքն՝ մոտավորապես այսպիսի հիմարության մասին է խոսվում»։

Լրագրողը նախ խնդրեց ներկայացնել հայկական կողմի դիրքորոշումը ապաշրջափակման վերաբերյալ և հետաքրքրվեց՝ հայկական կողմի համար ինչի՞ արտապատվիրակումը կարող է լինել ընդունելի, ի՞նչ է ենթադրում խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրումը:

Քաղաքագետ, վերլուծաբան Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը Ստամբուլում, Աբու Դաբիում և այսօր արդեն Բրյուսելում տեղի ունեցող հանդիպումներն ու բանակցությունները համարում է նույն շղթայի տարբեր օղակներ։ 168․am-ի հետ զրույցում նա մտահոգությամբ արձանագրեց, որ այդ հանդիպումների հետևանքով ոչ հեռու ապագայում Հայաստանը առերեսվելու է սեփական տարածքով թուրքական ճանապարհ, ադրբեջանցի բնակիչներ ունենալու խնդրի հետ։

«Ամեն ինչ շատ պարզ է, քաղաքական վերլուծաբան կամ Նոստրադամուս պետք չէ լինել՝ դա հասկանալու համար։ Նիկոլը և տարբեր ուսապարկեր ասում էին, թե Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում անգամ մեկ միլիմետր մեր իրավազորությունից դուրս չի լինելու։ Աբու Դաբիում այդ բլեֆն էլ կոտրվեց։ Ինչ կդնեն անունը՝ էական չէ, «Խաղաղության խաչմերուկ», թե մի այլ բան՝ արդյունքը մեկն է՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ջարդվելու է Սյունիքի ողնաշարը, տրվելու է հսկայական տարածք, որը չի լինելու ՀՀ իրավասության և ինքնիշխանության ներքո։ Իսկ թե ինչ է լինելու մի քանի ամիս անց, դեռևս ամիսներ առաջ զգուշացրել էին ԱՄՆ հայամետ սենատորները։ Բայց այս փուլում կրքերը շատ չեն բորբոքի»։

«Հայաստանը ես եմ» նախաձեռնության ղեկավար, տնտեսագետ Նաիրի Սարգսյանը, 168․am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի՝ «խաղաղության խաչմերուկ» ձևակերպմանը ու դրա հնարավոր տնտեսական հեռանկարին՝ նշեց․ ««Խաղաղության խաչմերուկ» ասվածի էությունը մինչ օրս մեզ հայտնի չէ, քանի որ այն չունի ո՛չ տնտեսական, ո՛չ քաղաքական հենք։ Մենք այդ քաղաքական օրակարգի տակ բացառապես տեսնում ենք «միջանցք»-ի տրամադրում, որովհետև չի կարելի «խաղաղության խաչմերուկ» կոչել մի հատված, որի շուրջբոլորը պատերազմներ են ու տնտեսական բարդություններ»։

ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձել է Իրան-Իսրայել պատերազմական գործողություններին և դրա ազդեցությանը ՀՀ-ի և Սյունիքի շուրջ զարգացումների վրա՝ նշելով, որ դրա ռիսկերը գնահատել են առաջին իսկ պահից:

«Սլովենիան աջակցում է խաղաղության օրակարգին, Սլովենիայի վարչապետն աջակցում է վարչապետին ի սկզբանե»,- այս մասին Երևանում ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի  հետ համատեղ ասուլիսում հայտարարեց Սլովենիայի փոխվարչապետ, արտաքին ու եվրոպական հարցերի նախարար Տանյա Ֆայոնը՝ անդրադառնալով հարցին, թե ինչպես է գնահատում ՀՀ Կառավարության «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը։

«Ռասմուսեն Գլոբալ» միջազգային քաղաքական խորհրդատվական կազմակերպության հիմնադիր նախագահ և ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենն այսօր Իջևանում լրագրողների հետ հանդիպմանը բացատրեց, որ «Խաղաղության խաչմերուկ»-ը բխում է Ադրբեջանի շահերից:

«Ռասմուսեն Գլոբալ» միջազգային քաղաքական խորհրդատվական կազմակերպության հիմնադիր նախագահ և ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը հասկանում և կիսում է հայ լրագրողների մտահոգությունը, որ Ադրբեջանին ուղղված միջազգային հանրության կոչերը գետնի վրա ազդեցություն չեն ունենում Ադրբեջանի վրա:

Իմ երրորդ ուղերձն այն է, որ ես շատ ուժեղ օժանդակում եմ վարչապետ Փաշինյանի «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը: Եթե այդ նախաձեռնությունն իրականացվի, այն կօժանդակի առևտրի և բազմակողմանի հարաբերությունների զարգացմանն ամբողջ Կովկասում»,- ասաց նա՝ շեշտելով՝ ուզում է, որ ԵՄ-ն ֆինանսապես օժանդակի ճանապարհների, երկաթուղու, ճանապարհային անցումների և նման ենթակառուցվածքների կառուցումը:

Տարածաշրջանում ակտիվ վերադիրքավորումների այս փուլում Ադրբեջանը հետ չի կանգնում իր ագրեսիվ վարքագծից, ճնշումների միջոցով փորձում է առավելագույնը ստանալ Փաշինյանից, իսկ ռեգիոնալ, գլոբալ խորքային փոփոխությունների դեպքում դեռևս սպասումներ ունի նպաստավոր իրավիճակի դեպքում Հայաստանի հետ խնդիրները լուծել ուժի գործադրման եղանակով։

«Ժողովուրդն այն չի էլ կարդալու, քանի որ վերնագրերով ենք ապրում, տեղեկատվական դաշտն է այդպիսին: Վերնագիրը կարող է որևէ կապ չունենալ հոդվածի հետ, բայց այդ վերնագիրը որոշի ամբողջ ընկալումն այդ հոդվածի: Նիկոլ Փաշինյանը սա փայլուն հասկանում է, դա իր մասնագիտությունն է, իր մասնագիտությունը դիվանագիտությունը չէ, խաղաղությունը չէ, պատերազմը չէ, որովհետև և՛ պատերազմում է ձախողվել, և՛ խաղաղությունում»,- մանրամասնեց նա:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ նախկին վարչապետ, «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, «Միասին» շարժման համանախագահ, դոկտոր, պրոֆեսոր Հրանտ Բագրատյանն է։

Փետրվարի 6-ին ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Մեհդի Սոբհանիի հետ լրագրողների հանդիպմանը 168.am-ը փորձեց ևս մեկ անգամ պարզել՝ Իրանը «Զանգեզուրի միջանցքի» հետ կապված որևէ տարաձայնություն ունի՞ ՀՀ իշխանությունների հետ, և արդյո՞ք դիտարկվել է՝ երբ Հայաստան-Ադրբեջան սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը հասնի Սյունիքի մարզ՝ մինչև Մեղրիի սահման, դա կարո՞ղ է խնդիրներ ստեղծել:

Փետրվարի 6-ին հայաստանյան լրագրողները ՀՀ-ում Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպանի Մեհդի Սոբհանիից փորձեցին պարզել՝ ի՞նչ է Իրանն առաջարկում Ադրբեջանին, և ինչպե՞ս է Իրանը վերաբերվում Նիկոլ Փաշինյանի ապաշրջափակման մասին հայտարարություններին և «Խաղաղության խաչմերուկին»:

 «5 հարց՝ Արմեն Աշոտյանին» հեռակա զրույցի շրջանակներում ՀՀԿ փոխնախագահ, քաղբանտարկյալ Արմեն Աշոտյանը այս շաբաթ անդրադարձել է Նիկոլ փաշինյանի ասուլիսի կարևոր թեմաներին:

«Մենք Ադրբեջանին շատ կոնկրետ առաջարկ ենք արել: Ընդ որում, դա նույնիսկ առաջարկ չէ, այլ հարցի լուծում, որը մեր գնահատմամբ և ակնհայտորեն՝ հաշվի է առնում և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի դիրքորոշումները, և էդ դիրքորոշումների հաշվառմամբ առաջարկել ենք, որ Արևմտյան Ադրբեջանից, այսինքն՝ Ադրբեջանի արևմտյան շրջաններից, Հայաստանի տարածքով, կոնկրետ Մեղրիով լինի երկաթուղային բեռնատար հաղորդակցություն Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ և հակառակ ուղղությամբ, բայց նույն սկզբունքով էլ»։

«Դուք տեսնում եք՝ այսօր աշխարհում բավականին լուրջ նոր շրջան է սկսվում․ «որձ լիդերների» վերադարձ է սկսվել։ Իսկ Նիկոլ Փաշինյանի տիպի քաղաքական լիդերների շրջանը վերջացել է։ Այժմ եկել են լիդերներ, որոնք ի վիճակի են պատասխանատվություն վերցնել իրենց վրա, ատամներով պահել իրենց երկրների շահերը, իսկ մնացյալները՝ այս տիպի լիդերները, աշխարհաքաղաքական կենտրոնների կողմից օգտագործվում են որպես գործիք։ Նիկոլ Փաշինյանին և՛ ՌԴ-ն է օգտագործում, և՛ Արևմուտքը, և՛ այլ աշխարհաքաղաքական ուժային կենտրոններ»,- պարզաբանեց վերլուծաբանը։

Այսօր Կառավարության նիստից հետո լրագրողներն Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանից հետաքրքրվեցին, թե ինչպե՞ս է ՀՀ իշխանությունն արձագանքում Ալիևի ռազմատենչ հայտարարություններին, մասնավորապես, այսպես կոչված՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման առնչությամբ։

Չմոռանանք, որ 2018-ից ի վեր՝ Հայաստանի առաջին դեմքը ոչ մի անգամ չի ընդունվել Սպիտակ տանը: Ամեն դեպքում, կգործի՞ այդ կանոնադրությունը «գետնի վրա», թե՞ ոչ, կախված է Թրամփի աշխարհաքաղաքական առաջնահերթություններից, Թրամփ-Պուտին երկխոսությունից, Իրանի վերաբերյալ կայացվելիք որոշումներից և այլն»,-մանրամասնեց նա։

Վաղը որ այս տարածաշրջանը կիսեցին, այդ համաձայնագիրը ձեռքներդ ո՞ւր եք վազելու. Գրիգոր Բալասանյան