Հայաստանի քաղաքական բառապաշարում վերջին տարիներին հաստատուն տեղ է զբաղեցնում «ոչինչ չի բացառվում» արտահայտությունը: Դա օգտագործում է թե իշխանական, թե ընդդիմադիր գործիչների մեծամասնությունը` որևէ երևույթի վերաբերյալ կանխատեսումներ անելիս: Զուտ մարտավարական առումով, իհարկե, դա բավական հեշտ և հարմար մեթոդ է. թվում է` ցանկացած հարցի կարելի է չպատասխանել` պատասխանելով՝ «ոչինչ չի բացառվում»:
Առաջիկա նախագահական ընտրություններն իրենց նշանակությամբ գրեթե հավասարազոր են լինելու Անկախության հանրաքվեին: 2013 թվականին պետք է «այո» ասել այն թեկնածուին, ով թե Ռուսաստանից, թե Արևմուտքից Հայաստանին պարտադրվող գործընթացներին «ոչ» պատասխանելու կամք ու հնարավորություն կունենա: Դժբախտաբար, ընտրություններից 6 ամիս առաջ նման թեկնածու դեռևս չի ուրվագծվում:
Տարեցտարի Անկախության տոնի առթիվ կազմակերպվող միջոցառումները ձևի ու բովանդակության տեսանկյունից ունեն շատ տխուր խորհրդանշականություն: Որքան ավելանում են Հայաստանի անկախությանն ու ինքնիշխանությանը սպառնացող իրական վտանգներն ու մարտահրավերները, այնքան այդ միջոցառումները դառնում են ավելի ճոխ:
ԽՍՀՄ օրենսդրությանը լիովին համապատասխան 1991թ. սեպտեմբերի 21-ին ՀՀ տարածքում անցկացվեց ԽՍՀՄ–ից դուրս գալու հարցով հանրաքվե, որին մասնակցելու իրավունք ունեցող 2,056,758 քաղաքացիներից 2,042,627-ը (94.39%) Հայաստանի անկախությանը «այո» ասացին։
Ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է ցուցանիշներ, որոնք բավականին տպավորիչ են։ Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը հունվար-օգոստոսին կազմել է 8.3 տոկոս։ Մինչդեռ նախագահ Սերժ Սարգսյանը օրեր առաջ անարգանքի սյունին գամեց կառավարությանն ու նրա առանձին անդամներին՝ հատուկ շեշտելով, որ դժգոհ է կաբինետի աշխատանքից։
Սերիալային կրքերի սիրահար հայ ժողովրդին սպասվում է դիտարժան եթերաշրջան: Չէր խանգարի անգամ, որ մի քանի ամսով կառավարությունը նիստեր գումարեր ոչ թե շաբաթը մեկ, այլ երկու կամ երեք անգամ: Ի վերջո, կառավարության անդամներին կարելի է բացի «չոր աշխատավարձից»՝ վճարել նաև «քարոզչական տեսարաններում» նկարահանվելու համար: Հայաստանում դերասաններին բավական բարձր են վարձատրում:
Իսկ մեր դիտարկմանը, թե Մուրադ Մուրադյանը 168.am-ի հետ զրույցում ասել էր, որ իրենց ընկերությունը որևէ առնչությունի չունի Կապանի ջուրն աղտոտման հետ, և, որ ջուրն աղտոտվում է հեղեղումների հետևանքով, Սյունիքի մարզպետն պատասխանեց. «Իմանաս, որ իրենց գործունեության հետ էր կապված ուղղակի: Հենց տրակտորը հանեցին թե չէ` ջրի աղտոտվածությունը վերջացավ»:
Ըստ e-gov.am ինտերնետային ռեսուրսի, այս տարվա հունվարի 1-ից մինչև օգոստոսի 26-ը տարբեր գերատեսչությունների կողմից կատարվել է 1 անձից գնման 360 գործարք, որից 238-ը շինարարական աշխատանքներ են՝ 10.9 միլիարդ դրամ ընդհանուր արժեքով։
«ԱԺ քննարկումը և հայտարարության ընդունումն ընդհանուր առմամբ հիշեցրեց խորհրդային ժամանակները` հոխորտանք, անհասցե ցասում և դիմում աշխարհի խորհրդարաններին, թեև ակնհայտ է, որ որևէ մեկը դրան չի արձագանքելու: Մինչդեռ դա լավ առիթ էր ղարաբաղյան խնդրի կարգավորմանն անդրադառնալու, գործնական քննարկումներ անելու և առաջարկություններ մշակելու համար»:
«Ատկատը» մեր իրականության մեջ ոչ միայն տնտեսական ու ֆինանսական զեղծարարությունների գործիք է, այլև շատ որոշակի քաղաքական արդյունքներ ապահովող «ինստիտուտ»: Ուստի վաղուց էր հասունացել ժամանակը, որ «ատկատը»` որպես արտահայտություն, արժանի տեղ զբաղեցնի Հայաստանի քաղաքական բառապաշարի այնպիսի եզրույթների կողքին, ինչպիսիք են «դաբրոն», «քվոտան», «կռիշը», «նայողը», և այլն: Սրանք կատեգորիաներ են, որոնց վրա հիմնվում է Հայաստանի իշխանությունն ու քաղաքական համակարգը:
Տիգրան Սարգսյանն անգամ սեփական անձի, սեփական ճակատագրի վերաբերյալ սուվերեն որոշում կայացնելու իրավասություն չունի: Պատկերացնո՞ւմ եք, եթե հանկարծ նման բան տեղի ունենար, այդ նիստից հետո նա հեռանար կառավարությունից, նախապես մշակված ու հաշվարկված այդ շոուն կդառնար ոչ թե՝ Սերժ, այլ՝ Տիգրան Սարգսյանինը: Այդպիսով, Տ. Սարգսյանը կարող էր խառնել առաջիկա ներքաղաքական զարգացումների բազմաթիվ սցենարներ ու պայմանավորվածություններ, այսինքն` դեմ գնալ իշխող համակարգին:
Սյունիքի մարզպետ Սուրեն Խաչատրյանը 168.am-ի հետ զրույցում` անդրադառնալով Մեղրիում տարածված այն լուրերին, համաձայն որոնց` մարզպետը Մեղրիի նորընտիր, անկուսակցական քաղաքապետ Արշավիր Հովհաննիսյանին հարկադրել է անդամագրվել ՀՀԿ-ին, ասաց. «Քաղաքապետը երեխա չի, որ հարկադրենք: Քաղաքապետն ինքնուրույն, իրա կամքով գնացել ա, ընդունվել ա Հանրապետական կուսակցության շարքերը: Ես չեմ էլ խոսել էդ թեմայով իրա հետ: Ինքն ա որոշել ու ինքն էլ մտել ա»:
Րաֆֆի Հովհաննիսյանը ԱԺ ընտրություններից հետո ընդամենը մեկ հրապարակային քայլ է արել, այն էլ՝ իշխանությունների օգտին: Սեպտեմբերի 20-ին նա, բնականաբար՝ հնարավորինս անհասկանալի տեքստով, կշարունակի այդ գիծը, ավելի ճիշտ՝ «ուղղագիծը»: Հետաքրքիր է միայն, թե ուխտադրժության հերթական քայլից հետո ի՞նչ է լինելու «Ուխտ Նոր Հայաստանիի» հետ: Անկախ ամեն ինչից, ափսոս էր Ուխտը:
Մեր նախարարը պետք է հագնի մի քանի հազար դոլարանոց կոստյում` մի քանի հարյուր դոլարանոց փողկապով, կապի մի քանի հազար դոլարանոց ժամացույց։ Եվ այդ ամենը՝ ընդամենը 330 հազար դրամ աշխատավարձով։
«Ռուսաստանի արտգործնախարարության և որոշակի ուժերի շատ գործուն մասնակցությամբ հաջողվեց այդ իրավիճակը չհասցնել պատերազմի, որովհետև այն մարդիկ, ովքեր գծել էին Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձման սցենարը, նրանք դա արել էին պատերազմ հրահրելու համար: Հարցրե´ք արտգործնախարարությանը` այդ ընթացքում Էդվարդ.Նալբանդյանը քանի՞ հեռախոսազրույց է ունեցել, ու՞մ հետ և ի՞նչ հաճախականությամբ, և ամեն ինչ կիմանաք»:
Տիգրան Սարգսյանը չի էլ կարող իր դիմումով ազատվել. իրեն չեն ազատի իր դիմումով, դա այս թիմի խաղի կանոնների մեջ չի մտնում: Նույնիսկ ազատման համար հպարտ հեռանալու հնարավորություն նրան չի տրված, նա կհեռանա` որպես ավերիչ: Տեսեք` մի օրում ինչ քննադատության նրան ենթարկեց նախագահը, և թե ինչպե՜ս էր նա քծնում նախագահին` հայտարարելով, թե` «պարոն նախագահ, Ձեր մտքերը սթափեցնող ենգ»: Բա որ մենք 5 տարի ասում էինք, ինչո՞ւ չէիր սթափվում:
Քիչ առաջ «Գլոբալ գոլդ մայնինգ» ՍՊԸ-ի գործադիր տնօրեն Աշոտ Պողոսյանը 168.am-ին տրամադրեց նաև այն ծանուցագրերը, որոնք ընկերությունն ուղարկել էր Վարդան Այվազյանին:
«Ես հիմա նստած խոսում եմ իմ բնակչության հետ, որոնք որ ինձ ընտրել են: Եվ ուզում ենք մի որոշման գալ: Ես ուզում եմ նրանց կարծիքը լսել, և, ընդհանրապես, մտածում եմ հետևյալ ձևով` արդեն նշեցի, որ եթե իմ` ՀՀԿ-ում ընդգրկվելը, դրանով որևէ բան դրական առումով փոխել կարողանամ, պատրաստ եմ մտնել, իսկ եթե ոչ մի բան չի փոխելու` ես չեմ գնա: Ես երբևէ կուսակցության անդամ չեմ եղել: Ամբողջ կյանքում եղել եմ անկուսակցական»:
օրեր առաջ Սյունիքի մարզպետ Սուրեն Խաչատրյանն ու «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի» տնօրեն Մաքսիմ Հակոբյանը ճնշել են Մեղրու նորընտիր քաղաքապետ Արշավիր Հովհաննիսյանին` ստիպելով անցնել ՀՀԿ-ի շարքերը: Ա. Հովհաննիսյանն էլ` չդիմանալով այդ ճնշումներին, անդամագրվել է ՀՀԿ-ին:
«Չնայած մայիսի 6-ի ընտրություններին ընտրվում էր ՀՀԿ-ն, բայց Ս.Սարգսյանը միայնակ էր գնում ելույթ ունենալու: «Ոչ ոք իր կողքը չպետք է կանգնի» իմաստով: Այժմ այդպիսի հարված ստացավ նաև կառավարությունը, և արդեն կարելի է ասել, փետրվարյան ընտրությունները Սերժ Սարգսյանի կողմից կլինեն մեկ մարդու ընտրություններ: Նա ոչ ոքի մոտ չի թողնելու, որ իրեն դարձնեն նախագահ»»:
Ամենայն հավանականությամբ, Լևոն Զուրաբյանը դեսպանից փորձել է ճշտել, թե ինչպես կվերաբերվի ՌԴ-ի քաղաքական ղեկավարությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջադրմանը, և ինչ հնարավոր աջակցություն կարող է ակնկալել ՀԱԿ-ը: Իսկ եթե հանդիպման նպատակը դա է եղել, հազիվ թե Լ. Զուրաբյանն այդ առիթն օգտագործեր Հայաստանի ինքնիշխանությունը ոտնահարող դեսպանի հայտարարություններին հակադարձելու համար: Ավելին` նա կարող էր նաև դեսպանին հավաստիացնել, որ համապատասխան աջակցության դեպքում՝ ՀԱԿ-ը ավելի հեշտությամբ կլուծի Ռուսաստանի համար կարևոր նշանակություն ունեցող այն հարցերը (օրինակ` նույն Եվրասիական միությանն անդամակցությունը), որոնց համար Հայաստանում ներկայումս որոշակի խոչընդոտներ են ստեղծվում:
Սերժ Սարգսյանը վարչապետի ու մյուսների հետ խոսում էր այնպիսի տոնով, որով խոսում են միայն աշխատասենյակներում, առանց ավելորդ մարդկանց ներկայության: Սակայն, ավելի հավանական է, որ այս դեպքում աշխատասենյակում Ս. Սարգսյանը վարչապետի ուսին թմփթմփացնելով՝ ասել է, որ հանուն «պետության շահի»՝ պետք է մի քիչ բարկանա, ինքն էլ պետք է «սթափվի» դրանից:
Մեր այն հարցին, թե` հնարավո՞ր է, որ այս վճիռը քաղաքական ենթատեքստ ունենա, Է. Շարմազանովը պատասխանեց. «Ես Վարդան Այվազյանի հետ չեմ խոսել և այդ հարցը չեմ քննարկել, և այդ վճռի քաղաքական, տնտեսական ենթատեքստերին, միտումնավո՞ր է, թե՞ միտումնավոր չէ, թույլ տվեք նման հարցի չպատասխանել»:
«Հայաստանում ջուրն ո՞ւմ է պատկանում: Ես Ձեզ հարց եմ տալիս: «Հայջրմուղկոյուղի» ընկերությանն է պատկանում, չէ՞: Այդ ընկերությունը, ընկերության ղեկավարը` ֆրանսիացի, այդ բողոքներից հետո եկել-գնացել է ընդեղ, խոսել են, ես այդ ինֆորմացիան ունեմ, անմիջապես տեղեկացել եմ և’ հայկական թերթերից, և’ ընկերության տնօրեն Մասիս Խաչատրյանից եմ տեղեկացել»:
Առաջիկայում նախագահական ընտրություններ են, և ավտորիտարիզմի թեման կրկին արդիական է դարձել: Իշխանությունը պետք է կամ արդար ընտրություններ կազմակերպի, ինչի ռիսկերը չափազանց մեծ են, կամ հասարակությանը համոզի, որ ավտորիտար է դառնում՝ նրա նախասիրությունները բավարարելու մղումից ելնելով: Հենց դրանով էլ ներկայումս զբաղված են «հասարակական կարծիք ստեղծող» փորձագետները, քաղաքագետները, վերլուծաբաններն ու հոգեբանները:
Այս շաբաթվա սկզբին նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրամանագրով գեներալ-լեյտենանտ Արշալույս Փայտյանն ազատվեց ՀՀ Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից: Ազատման վերաբերյալ պաշտոնական որևէ պատճառաբանություն չներկայացվեց: 168.am-ի տեղեկություններով, իրականում Ա. Փայտյանի պաշտոնանկությունը կապվ
Իրականում այս վճիռը խայտառակություն է Հայաստանի Հանրապետության, նրա իշխանությունների, վերջին հաշվով, նաև հասարակության համար: Ու պատահական չէ, որ Նյու Յորքի դատարանի վճռի մասին տեղեկատվության հրապարակումից հետո ՀՀԿ-ականները կամ ընդհատակ են անցել ու խուսափում են իրենց կուսակցական ընկերոջ անվան հետ կապված այս պատմության վերաբերյալ մեկնաբանությունից, կամ ջղաձիգ արտահայտություններ են անում: Նրանց կարելի է հասկանալ. ի՞նչ կարող են ասել նման դեպքում` որ Նյու Յորքի դատարանը անարդար վճի՞ռ է կայացրել, որ դա քաղաքական պատվե՞ր է, թե՞, որ իրենց խորհրդարանական ներկայացուցիչը կոռումպացված է:
Էլինար Վարդանյանի մասնակցությունն այսօրվա ակցիային կարելի է համարել նաև ՀԱԿ-ի կարողությունները «ինվենտարիզացիայի ենթարկելու» փորձ: ՀԱԿ-ից եթե ինչ որ բան մնացել է, ապա դա հանրահավաքներ կազմակերպելու ունակությունն է: Բացառված չէ, որ ԲՀԿ-ն` որպես բիզնեսից, մեղմ ասած, հեռու չգտնվող կուսակցություն, ինչ-որ պահի ձեռք բերի այդ «ակտիվը» կամ դրա «վերահսկիչ փաթեթը»:
Ռուսները մեզ վերաբերվում են՝ որպես բանականությունից զուրկ մի զանգվածի, որին կարելի է «ազգայնական խայծերով» ուղղորդել ուր որ պետք է, ավելի ճիշտ` ում դեմ որ պետք է: Բայց մեղադրել միայն ռուսական իշխանություններին, ճիշտ չի լինի: Նրանք իրենց նման բաներ են թույլ տալիս նաև այն պատճառով, որ տարիներ շարունակ ՀՀ իշխանությունները ոչ միայն չեն դիմադրել, այլև շատ հաճախ նպաստել են Հայաստանում ռուսական շահերի սպասարկմանը ծառայող հասարակական տրամադրությունների հասունացմանն ու մանիպուլյացիային:
Սեդա Մավյանը նշել է, որ առավոտյան խոսել է «Նուվել դԱրմենի» պարբերականի խմբագրության ներկայացուցչի հետ, ով ևս մեկ անգամ հաստատել է, որ ոչ մի լրատվամիջոց և անհատ ձայնագրություն տրամադրելու կամ այլ պահանջներով իրենց չի դիմել:
