Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման փորձնական գործընթացի շրջանակում Նիկոլ Փաշինյանը մոտ մեկ ամիս առաջ Ստեփանավանում լրագրողների հետ զրույցում նշել էր, որ բանակը պետք է դուրս գա համապատասխան հատվածներից և ՀՀ զինված ուժերի պաշտպանական առաքելությունը հնարավորինս շուտ և արագ փոխանցվի սահմանապահներին:
Այսօր հրավիրած ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանն անդրադառնալով Տավուշում իրականացվող սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացին և 1988 թվականի փաստաթղթերին, որոնք, ըստ նրա, չեն հասցրել մտնել ուժի մեջ, մի «գաղտնազերծում» է արել՝ «2020-ից մեր գործերի մի զգալի հատված վերաբերել և նվիրված է եղել սահմանազատման հետ կապված բոլոր փաստաթղթերը գույքագրելուն, ուսումնասիրելուն՝ մի նպատակով՝ հստակ իմանալու համար, թե որտեղով է անցնում ՀՀ լեգիտիմ սահմանը»:
ՀՀ վարչապետի կողմից «4 գյուղերի» հարցի վերադարձը բանակցային կամ սահմանազատման օրակարգ, ընդ որում, ինչպես նշել է Ալիևը` հենց իր պահանջով, ադրբեջանական հնարավոր ագրեսիայի լեգիտիմությունը չեզոքացնելու պատճառաբանությամբ, մեղմ ասած, վստահություն չի ներշնչում և խճճող է: Այդ նույն տրամաբանությամբ Ադրբեջանի ղեկավարի համար ՀՀ Սահմանադրության որոշ դրույթները, «Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև տրանսպտային հաղորդակցության երաշխավորումը», ինչպես նաև՝ Հայաստան-Ադրբեջան չհամաձայնեցված կամ «վիճելի»
Նա նշել է, որ Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի և դրա շրջանակում գյուղերի հանձնման պատասխանատվությունը ՀՀ իշխանությունները հենց սկզբից փորձեցին բարդել գյուղացիների վրա՝ ամբողջ պետության գոյությունը համարելով 3 գյուղերով պայմանավորված ինչ-որ վիճակ, ինչը և՛ սուտ է, և՛ մոլորեցնող:
«Ասեմ ձեզ, որ «Քաղաքացիական պայմանագրի» բարձրաստիճան անդամները, որոնց ողջունում եմ, արդեն իսկ ներքին ուղերձներ են մեզ հղում, թե ինչպես կարող են միանալ։ Սա էլ իրենց պատգամ, թող հիմա մտածեն դրա մասին։ Սրա մասին չէի ուզում ասել, տղեք, չվախենաք, ոչինչ»։
Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի գլխավորությամբ շարունակվում է ստի և կեղծիքի դեմ պայքարի մասնակիցների երթը դեպի Երևան, որն անհանգստացնում է միաժամանակ և՛ ՀՀ իշխանություններին, և՛ Ադրբեջանի:
Ականապայթյունային վիրավորում ստացած զինծառայող կա, նախնական տվյալներով, կյանքին վտանգ չի սպառնում. այս մասին 168.am-ին ասաց ՊՆ մամուլի խոսնակ Արամ Թորոսյանը։
3 տարի անց, երեկ ԱԺ-ում Հակոբ Արշակյանն իր կամ իրենց, մեղմ ասած, անփութությունը փորձել է արդարացնել և գցել Մոսկվայի «գրպանը» և տեղի ունեցածին քաղաքական աստառ տալ, և ոչ մի խոսք մաքսանենգ ապրանքի կարգավիճակի մասին:
ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանը հերթական հարցազրույցն է տվել, որտեղ անդրադարձել է Տավուշում կատարված սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացում ՀՀ զինված ուժերի մասնակցությանը, մասնավորապես՝ ականազերծման:
ԱԺ-ում ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանը, «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանի հարցին ի պատասխան, նշել է, թե 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից դասեր են քաղել:
Մայիսի 1-ին Պետրոս Ղազարյանին տված հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը մի քանի ինքնախոստովանական ցուցմունքներ է տվել, որոնց մեջ կան նաև կրկնություններ: 168.am-ն առանձնացրել է դրանք:
Ապրիլի 30-ին ԱԺ հայտարարությունների ժամին ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հարց էր բարձրացրել, որ, ըստ պաշտոնական պատասխանի, Սովետական ժամանակաշրջանի սահմանազատման, սահմանագծման աշխատանքների վերաբերյալ վերջին քարտեզները կադաստրից անհետացել են:
Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն իտալական Sir գործակալությանը տված հարցազրույցում նշել է, որ «երկու շաբաթ առաջ Հայաստանը համաձայնեց դուրս բերել իր ուժերն Ադրբեջանի հյուսիս-արևմտյան Ղազախի շրջանի չորս գյուղերից, և իսկ դրանից անմիջապես հետո սկսեցինք երկկողմանի սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը»:
ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանն ամեն պատեհ առիթի դժգոհում էր, որ ընդդիմադիր որոշ պատգամավորներ և լրատվամիջոցներ չեն խոսում առաջնագծում, երկրորդ գծում կատարվող ինժեներական, շինարարական աշխատանքների մասին: Այսինքն, ընդդիմադիր պատգամավորները պետք է իր նման առիթը բաց չթողնեին և մանրամասնեին, թե ամրացված շրջաններում ինժեներական և շինարարական ինչ լուծումներ են կիրառվել, կիրառվում, որպեսզի Նիկոլ Փաշինյանը, Սուրեն Պապիկյանը և Անդրանիկ Քոչարյանն իրենց լավ զգան:
Այո, եթե Ֆրանսիայի հարաբերությունները ՌԴ-ի հետ լավանան, կամ Ռուսաստանի, այսպես ասած, հզոր վերադարձ լինի դեպի կովկասյան քաղաքականություն, և այն շրջադարձ ստեղծի առկա իրողության մեջ, Ֆրանսիան, անշուշտ, իր դիրքորոշումը կփոխի: Իսկ թե ինչ է փնտրում Ֆրանսիան Հարավային Կովկասում, բնականաբար, այս ամենը պետք է դիտարկել ԱՄՆ-ի հետ Ֆրանսիայի համաձայնության համատեքստում:
«Ասել է, որ սահմանապահը կանգնի, դուք անվտանգ կլինեք, բայց կարող է 7 օր անվտանգ ապրեք, 8-րդ օրն անվտանգ չլինի»,- հայտնել է Նազարյանը` հավելելով, որ Փաշինյանը չի բացառել՝ սահմանը կարող է նույնիսկ անցնել գյուղի ամենամեջտեղով:
«Այդ 8 գյուղերի հանձնումը ՀՀ դիմադրողականությանն ուղղված լրջագույն հարված է լինելու, որից հետո Հայաստան-Ադրբեջան բանակցություններում ՀՀ-ն պարզապես լինելու է ադրբեջանական օրակարգը սպասարկող, և դիմադրության ռեսուրսի տեսանկյունից գտնվելու է բավականին ծանր իրավիճակում»,- նշել է Աբրահամյանը:
Հայաստանի մարտահրավերներին և դրանց հաղթահարման ուղիներին նվիրված Դիվանագետների համահայկական խորհրդի քննարկմանը ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը նշել է, որ ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը խոցելի է դարձել Արցախը կորցնելու հետևանքով: Այսինքն, ըստ նրա, 30 տարի հանգիստ էինք, որովհետև Արցախն իր հարակից շրջաններով մեր անառիկ տարածքն էր, սակայն սխալ քաղաքականության արդյունքում կորցրեցինք սա՝ մեր ստրատեգիական խորքը, և ՀՀ-ն իր սահմաններով դարձավ խոցելի, ինչի ապացույցն ադրբեջանական ուժերի մխրճումն է ՀՀ տարածք, Տավուշի գյուղերը վտանգի տակ են:
«Սա պետք է շատ հստակ արձանագրվի՝ մեր ժողովուրդն ընդունո՞ւմ է, որ իր երաշխավորը պիտի լինի թուրք-ադրբեջանական տանդեմը: Այդպիսի ապագա ինքն իր համար պատկերացնո՞ւմ է: Սա նույնն է, ոնց որ գառանը հանձնես գայլին, որ պահի գառան անվտանգությունը»,- շեշտել է նա՝ հավելելով, որ հայ ազգը պետք է ապացուցի, որ որպես ազգ՝ կենսունակ է, և իր հայ տեսակը պահպանելու ռեսուրս և ուժի աղբյուրներ ունի:
Հայաստանի մարտահրավերներին և դրանց հաղթահարման ուղիներին նվիրված Դիվանագետների համահայկական խորհրդի քննարկմանը ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Արա Այվազյանը նշել է, որ խաղաղության մասին Երևանի, Անկարայի, Թուրքիայի պատկերացումները տարբեր են, և, որ չնայած ռազմական գործողությունների ժամանակավոր դադարեցմանը, պատերազմը չի ավարտվել:
«ՀՀ մարտահրավերները, դրանց հաղթահարման ուղիները» թեմայով Դիվանագետների համահայկական խորհրդի քննարկման շրջանակում լրագրողների հետ հանդիպմանը քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանտ նշել է, որ տավուշյան պայքարի շրջանակում նաև մարդկանց մտահոգություններն օբյեկտիվ են, այլ հարց է՝ այլընտրանքային ծրագիր ընդդիմությունը չի ներկայացնում, իսկ այն ամենը, ինչը Տավուշում է տեղի ունենում, լինելու է Սյունիքում, Վայոց Ձորում, Գեղարքունիքում:
«Պայքարի օջախը կամ մեկնարկը Տավուշն է, բայց պայքարի իրական թատերաբեմը Երևանն է: Եվ, այո, այդ ձևակերպումը ճիշտ ձևակերպում է, որը ենթադրում է քաղաքական համախմբում բոլոր քաղաքական ուժերի: Այդպիսի համախմբում պետք է լինի քաղաքական գործընթացներին մասնակից լինելու պատրաստակամություն ունեցող անձանց մոտ, պետք է լինի քաղաքական առաջնորդություն»:
Այդ ժամանակ ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատար Վիգեն Սարգսյանը հայտնել էր, որ խոսքը 209 զինծառայողի մասին է, և հորդորել էր հաջորդ նախարարին՝ շատ կոշտ արձագանքել ծառայողական քննությունից հետո:
Ապրիլի 26-ի երեկոյան Տավուշում, մասնավորապես՝ Կիրանց գյուղում, իրավիճակը տևական ժամանակ լարված էր: Քարտեզագրողները երեկոյան ապօրինի սահմանազատման աշխատանքներ կատարելու նպատակով փորձել էին մեքենայով անցնել Կիրանցի հատված, սակայն քաղաքացիներն արգելափակել էին մեքենայի շարժը:
Լրագրողների հետ զրույցում Տավուշում պայքարի մասնակից, պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանը նշել է, որ պայմանագրային զինծառայողները, տեսնելով, որ ոստիկանությունը բռնի ուժ է կիրառում հավաքի մասնակիցների նկատմամբ, լինելով այս մարզից, այս գյուղերից, եկել էին իրենց աջակցությունը հայտնելու, տեսնելու՝ ինչ է կատարվում այդտեղ:
Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում երեկ փորձում էր համոզել, որ Ադրբեջանի՝ խաղաղության պայմանագիր կնքելու համատեքստում Հայաստանին ներկայացվող որոշ պահանջներ և նախապայմաններ ներքին լսարանի և Թուրքիայի ու Ռուսաստանի հետ սակարկումների համար են, այդ թվում՝ սահմանադրության փոփոխությունների հետ կապված:
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը «COP29 և կանաչ տեսլականը Ադրբեջանի համար» թեմայով միջազգային ֆորումի ժամանակ անդրադարձել է օկուպացված Արցախից ռուս խաղաղապահների դուրսբերմանը, ինչը, ըստ նրա, տեղի է ունեցել Ադրբեջանի և Ռուսաստանի համատեղ որոշմամբ, և որոշակի գաղտնազերծում արել:
Օրերս իշխանական պատգամավոր Վիլեն Գաբրիելյանը, Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի համատեքստում, ինչի արդյունքում առաջնագիծը փոխարինվելու է պետական սահմանով, մասնավորապես, նշել է.
«Ասում է՝ դասալիք, կռվի ժամանակ Հադրութի գնդի հրամանատարը ձին նստել ու փախել է, ես զինվոր եմ եղել: Էսօր տարել է ու Արարատ՝ Զոդում էլի գնդի հրամանատար է դրել, էդ չի՞ Նիկոլը, հիմա որ պատերազմ լինի, էլի չի փախնելո՞ւ: Մեզ խաբեցին՝ տարան-լցրեցին Շուշի, որ՝ մերն է, պիտի պահենք, հելանք, թուրքը նստած մեզ էր սպասում, գցեցին շրջափակման մեջ, ընկերներս էլ սաղ զոհվեցին, ես էլ Աստծով եմ էկել ու ստեղ հասել»:
Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում անդրադարձել է Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացին, կիսել իր ուրախությունը, որ եկել ու հասել են նրան, որ արդեն սյուներ են տեղադրվում՝ սահման է ֆիքսվում և՛ հայկական, և՛ ադրբեջանական կողմի համար:
