Եվ ի՞նչ տարբերություն՝ ո՞վ է գրողը, եթե նախագահն անհաջող է, նախարարը՝ կոռումպացված ու տխմար, ոչ իշխանական գործիչ՝ ավելի ագրեսիվ, քան ԱԺ պատգամավոր Առաքել Մովսիսյանն ու Մհեր Սեդրակյանը:
«ՀՀ-ում ունենք 4-5 հազար գրանցված դեղ՝ յուրաքանչյուրն` իր սպեցիֆիկ փաթեթավորմամբ: Ունենալ 1 կամ 2 մեքենա, որոնք ի վիճակի կլինեն տարբեր՝ կլոր, քառակուսի, տարբեր չափի, քաշի փաթեթների վրա դրոշմակնիք փակցնել, անհնար է: Գործ ենք ունենալու ձեռքի աշխատանքի հետ: Սա նաև բերում է մեկ այլ խնդրի՝ արտադրողներն արգելում են իրենց փաթեթավորմանը ձեռք տալ կամ բացել: Բացի դա՝ օրենքում նշված է, որ ամեն դեղ իր ուրույն դրոշմապիտակը պետք է ունենա՝ ըստ քաշի, չափի, ենթատեսակի, պիտանելիության տարեթվի, ամսվա, ամսաթվի…»,- ասում է «Ֆարմատեք» ՓԲԸ գլխավոր տնօրեն Վահան Արուշանյանը:
Սոցիալական ցանցում ամենից քիչ պահանջարկ են վայելում հայ գիտնականների, գրողների մասին ակնարկները: Երբ ֆեյսբուքյան ընկերներիցս մեկի պատին տեսա Մանուկ Աբեղյանի (1865-1944) լուսանկարն ու հիշեցումը, որ սեպտեմբերի 25-ին գիտնականի մահվան 70-րդ տարելիցն էր, առաջինն, ինչ գրավեց ուշադրությունս, արձագանքների առատությունն էր:
Որտեղի՞ց եք վերցրել, որ Ս. Խաչատրյանը հասարակության համար մերժելի կադր է: Ի՞նչ է, հասարակական ընդվզման ակցիանե՞ր եղան: Հասարակությունը դրա հանդեպ լրիվ անտարբեր է: Ֆեյսբուքյան քննակումներն ամենևին հասարակական դժգոհության դրսևորումներ չեն:
Քանի մենք չունենք ազգային պետություն, Հայաստանում գիտնականները, եթե անգամ հանճարեղ գործեր էլ անեն, մնալու են անհայտության մեջ: Որևէ օտար երկիր Հայաստանում աշխատող գիտնականին չի սատարելու: Դա կարող է և պետք է անի միմիայն մեր երկիրը:
Եթե Մարտի 1-ից հետո հնարավոր է ՀԱԿ-ի համագործակցությունը ԲՀԿ-ի (կամ Քոչարյանի) հետ, եթե հնարավոր է ՀԱԿ-ի և «Ժառանգության», ԲՀԿ-ի և «Ժառանգության» համագործակցությունը, եթե հնարավոր է, որ այս երկրի նախագահը Սերժ Սարգսյանն է, իսկ Սյունիքի մարզպետը՝ Սուրեն Խաչատրյանը, ուրեմն ափսոս միայն Մարտի 1-ի տասը անմեղ զոհերը:
«Նույն Արևմուտքն այլևս հետքրիստոնեական է համարվում, փոխարենը` ամբողջ աշխարհում նկատվում է իսլամական գործոնի հարաճուն ակտիվացում: Պատճառներից մեկը կապված է Մերձավոր և Միջին Արևելքում ամերիկյան քաղաքականության, մուսուլմանների շրջանում Արևմուտքի և Իսրայելի նկատմամբ հարաճուն դժգոհության հետ: Մեծանում է իսլամի դերը ոչ միայն Հին Մայրցամաքում, այլև տարածաշրջաններում ևս»:
Կարո՞ղ է մեկը բացատրել` այդ ինչպե՞ս է, որ հարևան Ադրբեջանի կողմից դիվերսիաների, սահմանին վիճակը սրվելուն պես բոլորը պատրաստ եղան գնալ սահմանը պաշտպանելու, իսկ մեր երկրի ներսում նման համարձակություն չենք ունենում:
«Մենք գործ ունենք մի երկրի հետ, որի ղեկավարները ցանկացած հնարավորություն, այդ թվում՝ սուտն ու կեղծիքը, օգտագործում են՝ վերարտադրվելու համար: Եվ նրանք ոչ մի բանից չեն ամաչում», մենք նրանց հակադարձել չէինք կարող: Եվ սա ճշմարտություն է…
Կարող են խոնարհվել, շնորհակալություն հայտնել տասը հազար անգամ, սակայն ինչո՞ւ դա անել դպրոցում և այդքան երեխաների ներկայությամբ: Հակագեղագիտական տեսարան է…
Բոլոր այն գրողները, որոնց շրջանցել է բոլոր ժողովուրդների ու ժամանակների մեծագույն պարգևը՝ Նոբելյան մրցանակը (իսկ այդպիսի գրողները, եթե նկատել եք, մեծամասնություն են), մխիթարվում են նրանով, որ իրենց կարող են դասել այն հանճարեղ գրողների շարքին, որոնք ևս չեն արժանացել մրցանակին: Այս դեպքում խիստ տեղին է նշել Բորխեսի անունը: Նաև Նաբոկովի:
Բարձրաստիճան պաշտոնյաների նման ցուցադրական այցելությունները բարձրացնո՞ւմ են սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների մարտական ոգին, սոցիալական կայքերում զինվորական հագուստով նրանց լուսանկարներն արիության նո՞ր դոզա են գյուղացիների կամ զինվորների համար:
էսքանը թող Սահմանին ապրող մարդիկ ամենաշատն ուզում են խաղաղություն: Անձամբ ես ուզում եմ, որ իմ երեք երեխաները, խաղաղ մեծանան: Բայց մի բան գիտեմ, որ այդ խաղաղությունը չպետք է լինի մեր ձեռքբերումների հաշվին, այն ձեռքբերման, որը դարերի ընթացքում հազարից մեկ գրանցել ենք` Ղարաբաղի հաշվին:
«Ամեն օր ռմբակոծում են: Չենք կարողանում մեր մշակած այգիների բերքից օգտվենք: Հեռուստացույցով ասում են՝ ռմբակոծել են Չինարին, Մովսես գյուղը, բա ինչի՞ մեր մասին էլ չեն ասում: Օր չկա, չկրակեն: Մի տասը տարի հետո մենք ենք մնալու գյուղում: Ջահելներն էլ գնացած կլինեն: Մեկը ՝ ես, ո՞նց թողնեմ տղաս մնա»:
Որդեկորույս մոր վիշտը ոչինչ սփոփել չի կարող: Թող շատ պաթետիկ չհնչի, բայց կա մի սփոփանք՝ ներողամտությունը՝ իր զավակի կյանքը պատահաբար կամ, նույնիսկ, միտումնավոր խլած մարդու հանդեպ:
Մեկ կյանքը բավական չէ՝ ընթերցելու աշխարհի բոլոր լավ գրքերը: Մասնավորապես, այս պահին ընթերցողն ունի Սամվել Մկրտչյանի, Արամ Թոփչյանի, Զավեն Բոյաջյանի ու հրաշալի այլ թարգմանիչների աշխատանքներին ծանոթանալու լավ առիթ: Ի դեպ, ճիշտ գիրք ընտրելը լուրջ «գիտություն» է:
Միայն թե մենք՝ 21-րդ դարում ապրող մարդիկս, չենք կարողանում հաշտվել այն մտքին, որ մարդասպանը ոչ թե արյունոտ դանակը ձեռքին, չսափրված ու անլվա է, այլ ժամանակակից ամենաարյունարբու հանցագործներն ունեն հրաշալի նստեցրած կոստյում, շլացուցիչ ժպիտ: Նրանք հզոր երկրների ղեկավարներն են:
Սերժ Սարգսյանը չկար: Ոչ ոք կառավարության անդամներից, կոստյումավոր տղամարդկանցից չէր հեռանում. քրիստոնեական հեզությամբ սպասում էին: Ուրեմն վստահ էին՝ գալու է…
«Մենք պետք է փորձենք հնարավորինս հասկանալ տեղի ունեցող գործընթացների տրամաբանությունը և անհրաժեշտության դեպքում կարողանանք համարժեքորեն արձագանքել»
Ձեռքիս տակ է ձեռագիր, որտեղ շարադրված են դաշնակահարուհի, երգչուհի (մեցցո-սոպրանո), երաժշտագետ, մանկավարժ, Կոմիտասի աշակերտ Մարգարիտ Բաբայանի (1874-1968) տպավորությունները` 1914թ. հունիսի 1-15-ը Փարիզում կազմակերպված միջազգային երաժշտական գիտաժողովից:
Եթե մեր համաքաղաքացիները նեղացած են մեզնից կամ ինչ-ինչ հանգամանքներից և ցանկանում են փոխել իրենց բնակության վայրը, Աստված նրանց հետ: Իսկ ովքեր նախընտրում են, այդուհանդերձ, կյանքը ապրել այնտեղ, որտեղ ծնվել են, որտեղ ապրում են մարդիկ, որոնց հետ ունեն ընդհանուր հիշողություններ, դա ևս կյանքը ապրելու հրաշալի տարբերակ է:
Նեղանալ, թե ինչու քաղաքացիական այս փոքրիկ նախաձեռնությունը չի բարձրացնում իշխանափոխության հարցեր, չի դառնում քաղաքական ուժ, այլ լոկալ պայքար է մղում՝ փրկելու մեկ շենք, արդար չէ:
2008-ի նախագահական ընտրություններից հետո Ազատության հրապարակում գիշերող, մարտի 1-ին մայրաքաղաքի փողոցները լցված տասնյակ-հազարավոր մարդիկ ոչ մի տեղ չեն կորել, նրանք այստեղ են: Նրանք շարունակում են դժգոհել, սակայն դա անում են տանը: Այնպես որ, այսօր փողոցում, անգամ էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ, պայքարի են դուրս գալիս 40-50 հոգի: Սա նշանակում է, որ բոլոր նախադրյալները կան՝ վստահ լինելու, որ մյուս տարի ժողովրդի իմաստնությունը հնարավորություն կտա դարձյալ մի 10 տոկոսով ևս թանկացնել էլեկտրաէներգիան:
Կարծել, թե Գառնու տաճարի հարևանությամբ կառուցվելիք սրճարանը կնպաստի զբոսաշրջության զարգացմանը, նույնն է թե` պնդել, որ Օպերային թատրոնի շենքի հարևանությամբ կառուցված բազմաթիվ սրճարանները նպաստում են Հայաստանում օպերային արվեստի զարգացմանը:
Առանց պետության ապրելը չափազանց բարդ, ճնշող զգացողություն է: Առանց պետությունն իր կողքին, իր թիկունքին զգալու՝ մարդն իրեն անպաշտպան է զգում, և անգամ այն, ինչ կոչում են հայրենասիրություն, չի օգնում սթափ որոշում կայացնել և չհեռանալ երկրից: Մարդիկ Հայաստանից հեռանում են այլ պետություններ, քանի որ սեփական պետության ներկայությունը զգում են բացառապես միայն իրենց գրպաններում:
«Եթե ժամանակակից ճարտարապետություն ես դնում անունը, դու անգամ Դուբայի հետ չես կարող համեմատվել, Դուբային մոտենա՛լ անգամ չես կարող: Այն ճարտարապետները, որոնք ներկայացնում են քաղաքի ճարտարապետության իրենց տեսլականը, փիլիսոփայությունը, թող դա կիրառեն, բայց ոչ թե այլոց ստեղծածը քանդելով: Դա նույնն է թե` ասես՝ կտավ է պետք, ձեռքիս տակ չունեմ, Սարյանի նկարը ջնջեմ, կտավն օգտագործեմ»:
Տխուր դեմքերի պատճառն աղքատությունը կամ կարիքը չեն: Շատերն են վատ ապրում, սակայն մեր երկրում հարուստներն էլ երջանիկ չեն. քաղաքում շրջում են զինված թիկնազորով, վախենում են իրենց կյանքի համար: Գուցե վախենում են անժամանակ մահի՞ց: Իսկ թվում է՝ այնքան երջանիկ են՝ թանկարժեք մեքենաներով, երիտասարդ գեղեցկուհիներով շրջապատված:
Եթե պատերազմ չկա, ցանկացած մահ արդարացված չէ: Անգամ հակառակորդինը: Ինչո՞ւ ՀԵՆՑ ԱՅՆՊԵՍ մարդ սպանել: Ո՞ր տրամաբանությամբ պիտի զուգարանից դուրս եկած տղան գլխին դիպուկահարի գնդակ ստանա:
Նրանք, ովքեր Միկոյանին ու պոլիտբյուրոյի մյուս անդամներին համարում են ժամանակի զոհեր, կհամաձայնեի՞ն մեկ ժամով գտնվել ստալինյան բանտում: Վերջերս ընթերցեցի 1939 թ. ձերբակալված Մեյերհոլդի նամակը Մոլոտովին: «Ինձ այստեղ ծեծում էին՝ հիվանդ, 65-ամյա ծերունուս: Պառկեցնում էին դեմքով գետնին, ռետինե մահակներով հարվածում էին կրունկներիս ու մեջքիս»:
«Մենքը» մարդկության ապագայի ամենասարսափելի կանխատեսումն է: Մարդիկ չեն կարողանում ոտքի կանգնել ու տապալել բռնակալներին: Ինչո՞ւ: Եվ Զամյատինը տալիս է պատասխանը՝ իսկ մի՞թե մարդկանց հոգիները հակված չեն չարին, և մի՞թե չարի դեմ անհնազանդությունը դատապարտված չէ, որովհետև չարը՝ վախկոտության, դավաճանության, մորթապաշտության դեմքով, խոչընդոտում է պայքարին. և մարդիկ իրենք են դառնում այն, ինչի դեմ ցանկանում են պայքարել:
