2025 թվականի ապրիլին ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը լրագրողների հետ զրույցում հայտարարել էր, որ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը կներկայացվի սեպտեմբերի 27-ին հաջորդող ԱԺ լիագումար նիստի առաջին կամ երկրորդ օրը։
Օգոստոսի 28-ին Բաքվում կայացած «դատավարության» ժամանակ հրապարակվել են Արցախի նախկին նախագահների նախաքննական «ցուցմունքները» և որոշ փաստաթղթեր՝ հարուցված շինծու քրեական գործով:
2020 թվականի պատերազմից հետո մանրամասն անդրադարձել ենք 44-օրյային Թուրքիայի ուղիղ մասնակցությանը։ Առանձին-առանձին անդրադարձել ենք Թուրքիայի ռազմական ղեկավարությունից, բարձրաստիճան զինվորականությունից, Ազգային հետախուզությունից կոնկրետ անձանց դերակատարմանը՝ Բախտիար Էրսայ, Հուլուսի Աքար, Հաքան Ֆիդան և այլն:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ապավեն» միջազգային բեռնափոխադրող ընկերության հիմնադիր և գործադիր տնօրեն Գագիկ Աղաջանյանն է։
Այս օրերին, երբ վաշինգտոնյան հանդիպումներից և Փաշինյան-Ալիև-Թրամփ եռակողմ հռչակագրի ստորագրումից հետո ՔՊ-ականները նույնանման տեքստերով ֆեյսբուքյան իրենց էջերում ոգևորված վստահեցնում են, թե այլևս պատերազմ չի լինելու, խաղաղությունն այլևս հաստատված փաստ է (թեև խաղաղության պայմանագիր անգամ չի կնքվել), ցանկանում ենք մի քանի փաստի վրա ուշադրություն հրավիրել, հատկապես, երբ Թրամփի՝ Նոբելյան մրցանակի առաջադրել-չառաջադրելու թեմա է շրջանառվում, որում, թերևս, առաջինը հենց ԱՄՆ նախագահն է շահագրգիռ:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը քաղբանտարկյալ, Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանն է:
Ամիսներ շարունակ տնային կալանքի տակ գտնվող՝ 44-օրյա պատերազմում նահատակված հերոս Մխիթար Գալեյանի հայրը՝ Գարիկ Գալեյանը, Վերաքննիչ դատարանի կողմից դատապարտվեց 1 տարի 6 ամսվա ազատազրկման՝ խուլիգանության հանցակազմով:
Օգոստոսի 4-ին Բաքվի դատարանում շարունակվել է Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարության «դատավարությունը», որտեղ գործուղված «տուժողները» 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի համատեքստում ցուցմունքներ են տվել ՀՀ զինված ուժերի դեմ՝ դեպքերը վերագրելով հատկապես հոկտեմբեր ամսին։
Մեծ հետաքրքրությամբ ծանոթացա Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարարի՝ Հելսինկյան Եզրափակիչ ակտի 50-ամյակին և ԵԱՀԿ-ի ստեղծմանը նվիրված հոդվածին:
Ադրբեջանական լրատվամիջոցների հաղորդմամբ, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը և երկրի ԶՈՒ ԳՇ պետ Քերիմ Վելիևը հանդիպել են «Թուրքիայի շեհիդների ընտանիքների հետ», որոնք Բաքվում են գտնվում YAŞAT հիմնադրամի նախաձեռնությամբ և աջակցությամբ:
Օրերս Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Յաշար Գյուլերն ու էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Ալփարսլան Բայրաքթարը հանդիպել են Անկարայում ԱՄՆ դեսպան Թոմ Բարաքի հետ, որի ընթացքում քննարկվել է նաև երկու երկրների ընդհանուր շահերը տարածաշրջանային կայունության և անվտանգության հարցում, որտեղ, ինչպես թուրքական աղբյուրներն են շեշտում, Միացյալ Նահանգները և Թուրքիան գործընկեր ու դաշնակից են:
Հուլիսի 28-ի «դատական» նիստի ժամանակ «տուժող» Ամին Մուսաևի ցուցմունքը լսելուց հետո Արցախի արտաքին գործերի նախկին նախարար Դավիթ Բաբայանը հարց է ուղղել նրան՝ ինչո՞ւ «նոյեմբերի 8-11-ն ընկած ժամանակահատվածում նրա մարտական ընկերներն իրեն չեն տարհանել»։
Ալիևը շարունակում է Բաքվի դատարան գործուղել «տուժողների»: Հուլիսի 25-ին կայացած Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարության «դատավարությանը» ադրբեջանական ցուցմունքները մեծամասամբ վերաբերել են 2016 թվականի Ապրիլյան մարտական գործողություններին և 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմին:
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո 168.am-ը բազմիցս ներկայացրել է, թե ինչ խմբագրումներ են կատարվել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-10-ի եռակողմ հայտարարության մեջ, որ կետերում, որ հարցերի շուրջ՝ Լաչինի միջանցք, ապաշրջափակում, Տավուշի մասին հիշատակման հեռացում, և ի՞նչ նպատակով, ի՞նչ ռիսկեր են այդ խմբագրումները պարունակում:
Առաջին, ծիծաղելի է՝ «եթե Թուրքիային հանենք…» ձևակերպումը, երբ բավական է միայն հիշենք 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմին Թուրքիայի ուղիղ մասնակցությունը, դրանից հետո Ադրբեջան-Թուրքիա Շուշիի ռազմավարական հռչակագիրը և ոչ միայն: Ստացվում է՝ եթե Թուրքիային չհանենք, ուրեմն՝ գործ ունենք միլիարդավոր դրամների վատնման հե՞տ: Դեռ չենք նշում, որ 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանը Թուրքիայի և Իսրայելի միջոցով հզորացրել է իր արսենալը:
«Իրականությունը հետևյալն է՝ ցանկացած ուժային ճնշում Ադրբեջանի վրա, ավտոմատ կերպով բախվելու է Թուրքիայի շահերին, որը Շուշիի հռչակագրի շրջանակում ոչ միայն Ադրբեջանի դաշնակիցն է, այլ անվտանգության երաշխավորը: Այսինքն, կոնֆլիկտի սրման դեպքում դժվար թե Անկարան կողքից դիտողի դերում մնա: Բացի այս, հաշվի առնելով Ադրբեջանի ռազմավարական կարգավիճակը Եվրոպայի էներգետիկ քարտեզում, էսկալացիան կարող է ներքաշել ավելի լայն շրջանակ՝ ԱՄՆ-ից մինչև ՆԱՏՕ անդամ երկրներ, որոնք շահագրգիռ են Հարավային Կովկասում կայունության հաստատմամբ»:
Հուլիս 17-ին և 18-ին Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարության դեմ «դատական» նիստերին դարձյալ «տուժողներ» էին հրավիրվել:
Հուլիսի 16-ին հրավիրած ասուլիսի ժամանակ 168.am-ը հարց է ուղղել Նիկոլ Փաշինյանին՝ շեշտելով, որ 2020 թվականից նա անընդհատ զիջումների է գնում՝ սկսած Արցախից, իսկ ի՞նչ է զիջել Ալիևը: Փաշինյանն այս հարցադրմանն ի պատասխան՝ ասել է.
Իսկ Ադրբեջանի ցանկության մասով, թե ում ներկայությունն է նրան ձեռնտու միջանցքային տրամաբանության մեջ, փորձագետի դիտարկմամբ, Ադրբեջանին ո’չ ռուսի մասնակցությունն է պետք, ո’չ էլ խոշոր հաշվով Թուրքիայի, չնայած այն, որ Ռուբեն Ռուբինյանն Աբու Դաբիում էր, ուրեմն` Թուրքիայի շահերը ևս հաշվի են առնելու։
Այս տարվա հունվարին ՀՀ արտաքին հետախուզության ծառայությունը հրապարակել էր առաջին զեկույցը: Այն ՀՀ 2025թ. արտաքին անվտանգության ռիսկերի վերաբերյալ ծառայության կանխատեսումն է՝ հիմնված 2023-2024թթ. զարգացումների և սեփական գնահատականի վրա։
Եվրոպական Միության (ԵՄ) արտաքին քաղաքականության պատասխանատու, բարձրագույն ներկայացուցիչ Կայա Կալլասի այցը, իհարկե, հատկանշական էր և՛ իր ձևով, և՛ բովանդակությամբ:
ուրքիայի դիվանագիտական կորպուսը գրեթե չի փոխվել՝ բացառությամբ ղեկավար կազմի։ Տեսնում ենք, որ նախկինում հայ-թուրքական գործընթացում ակտիվ դերակատարում ունեցած փոխարտգործնախարար Ֆերիդուն Սինիրլիօղլուին դարձրել են ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղար։ Այսինքն՝ նրա կուրսը շարունակվում է այլ մակարդակով։ Թուրքիան ունի մասնագիտական, փորձառու և համակարգված դիվանագիտական կորպուս։ Իսկ Հայաստանում ամեն ինչ հակառակն է։
Մինչ գործող իշխանությունը փորձում է համոզել, որ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հնարավոր է հասնել խաղաղության և բարեկամություն անել, և, որ նրանք սպառնալիք չեն Հայաստանի Հանրապետությանն ու նման մի շարք «որ»-եր, Բաքուն շարունակում է Հայաստանի Հանրապետության դեմ իրավաքաղաքական արշավը՝ փորձելով «ցուցմունքներ» կորզել Ադրբեջանում պահվող Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարությունից, ընդ որում՝ քննության են առնվում Արցախյան առաջին, 2016 թվականի Ապրիլյան, 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմների և հուլիսյան մարտերի մարտական դրվագներն ու ռազմական օպերացիաները: Ավելին, հերթը հասել է Արցախում վերաբնակեցման ծրագրին և «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի գործունեությանը, և ոչ միայն:
2025թ. հունիսի 18-ին դատարանը որոշել է երկու ամսով կալանավորել գործարար, բարերար Սամվել Կարապետյանին, որին շինծու մեղադրանք է առաջադրվել՝ իբր իշխանության զավթման կոչի վերաբերյալ: Իսկ իրականում այս ամենը խոսում է Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական վախերի և ՀԷՑ-ի հետ կապված ինչ-ինչ պլանների մասին:
Նիկոլ Փաշինյանի հունիսի 18-ի որոշմամբ Արմեն Աբազյանն ազատվել է ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենի պաշտոնից, և համապատասխան պարտականությունների կատարումը ժամանակավորապես վերապահվել է ԱԱԾ տնօրենի տեղակալ Անդրանիկ Սիմոնյանին:
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը քաղաքական վերլուծաբան, «Կամուրջ» հասարակական նախաձեռնության համահիմնադիր Արման Աբովյանն ու քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանն են։
168.am-ը գրել է, որ Բաքվում Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարության դեմ շինծու մեղադրանքներով հունիսին 5-ին տեղի ունեցած «դատական» նիստի ժամանակ հիմնական հարցաքննվողը եղել է Արցախի Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Լևոն Մնացականյանը, իսկ հարցերը վերաբերել են արցախյան զորահանդեսներին և 2016 թվականի Ապրիլյան պատերազմին:
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը, ինչպես հայտարարվել է, դեռ 2025 թվականի սեպտեմբերի 27-ին հաջորդող ԱԺ լիագումար նիստի առաջին կամ երկրորդ օրն է ներկայացվելու՝ փակ ռեժիմով:
ՀՀ զինված ուժերի՝ 2021 թվականի փետրվարի 25-ի հայտարարությունից հետո, որտեղ Գլխավոր շտաբը՝ գեներալ-գնդապետ Օնիկ Գասպարյանի գլխավորությամբ, պահանջել էր Նիկոլ Փաշինյանի և նրա կառավարության հրաժարականը, Նիկոլ Փաշինյանը որոշել էր, որ ԳՇ պետը պետք է համարվի ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ, ընդ որում, նա նախարարին չի փոխարինելու: Թեև ՀՀ սահմանադրությամբ Զինված ուժերի զինվորական ամենաբարձր պաշտոնատար անձը գլխավոր շտաբի պետն է:
Հունիսի 4-ին խորհրդարանում ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետ Էդվարդ Ասրյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցի ընթացքում հրադադարի խախտումներին և էսկալացիայի հավանականությանն առնչվող հարցերին ի պատասխան՝ մի քանի ձևակերպումներ է հնչեցրել, որոնց հարկ ենք համարում անդրադառնալ:
