#շրջանառության հարկ

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Ազատություն» կուսակցության նախագահ, տնտեսագետ, «Միասին» դաշինքի համահիմնադիր Հրանտ Բագրատյանն է։

 Հարկման ընդհանուր համակարգին անցնելու անվան տակ կառավարությունը փոքր բիզնեսի հարկային բեռն անգամներով ավելացնում է, հանում է շրջանառության հարկի դաշտից, փոխարենը՝ նույն դաշտում գործող խոշոր բիզնեսին արտոնություններ է տալիս, նվազեցնում է շրջանառության հարկը։ Այսքանից հետո փորձում են համոզել, թե շրջանառության հարկը վնասակար է պետության համար, ու պետք է հրաժարվել դրանից։

«Իսկ քանի որ բյուջեով պլանավորած ցուցանիշների կատարման պարտավորությունը ֆինանսների նախարարությանն է նաև, ուստի նրանք, հիմքում դնելով հորիզոնական արդարության սկզբունքը, հիմա առաջարկում են հրաժարվել շրջանառության 5 տոկոսանոց հարկից, որովհետև արդար չէ, երբ նույն գործն անող մեկը վճարում է 5 տոկոս, մյուսը՝ 20 տոկոս հարկ։ Առաջարկված փոփոխությունը հենց այդ անհավասարության չեզոքացմանն է միտված»,- ասաց Արամյանը։

«Այդ նույն ֆինանսների նախարարին պետք է ասել՝ 6 տարի է, ասում ենք՝ տնաքանդություն է միկրոձեռնարկատերերին հարկերից ազատելու որոշումը. հարկե՛ք նրանց։ 24 միլիոն դրամ շրջանառություն ունեցող առևտրականներին հարկերից ազատելը պետականակործան որոշում է, ուստի հիմա թող ասեն, թե որքա՞ն կորուստ է կրել պետական բյուջեն Երևանից դուրս գործող միկրոձեռնարկատերերին հարկերից ազատելու հետևանքով»։

Տնտեսագետ-վերլուծաբան Լիլիա Ամիրխանյանը 168․am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով առկա հարկային քաղաքականությանը, նկատեց․ «Այսօր մենք ունենք հարկային վարչարարության բավական խիտ փուլ՝ շրջանառության հարկատեսակի հետզհետե չեղարկում, հարկադրույքների ավելացումներ այլ ուղղություններով, գույքահարկի սպասվող շարունակական թանկացում և այլն»։

Տնտեսագետ, ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավոր Թադևոս Ավետիսյանը 168․am-ի հետ զրույցում այս առնչությամբ հիշեցրեց Փաշինյանի ու նրա թիմի դեռ իշխանամուտի խոստումների բույլը՝ քաղաքացուն աղքատության ճիրաններից ազատելու, նպաստից դեպի աշխատանքի դաշտ բերելու մասին։

Ավարտվում է այն ոսկե շրջանը, երբ իշխանությունների կամքից անկախ, փողը ջրի նման հոսում էր պետական բյուջե։ Իրենք էլ գլուխ էին գովում, թե գերակատարում են բյուջեի մուտքերը։

Քաղաքացուց պահանջում են շատ վճարել, որպեսզի էլ ավելի շատ կարողանան բավարարել իրենց քմահաճույքները։ Իսկ քաղաքացին, ինչպես սովորաբար լինում է, կշարունակի մնալ ձեռնունայն։ Դրա համար էլ բուն բյուջեին Նիկոլ Փաշինյանն այդպես էլ չանդրադարձավ։ Մեկ այլ պարագայում պոպուլիզմը «խոդ» էր տվել։ Այս անգամ ոչինչ չասաց։ Հայտարարեց, որ ոչինչ չի ասելու բյուջեի մասին, ոչ մի թիվ չի հնչեցնելու։ Թե ինչո՞ւ, պարզ է՝ ասելիք չկա, սպասելիք՝ ևս։ Այս տարվա բյուջեն ձախողել են՝ խնդիրներ ստեղծելով հաջորդ տարվա բյուջեի համար։

Արտոնությունների վերացումը, որքան էլ առաջին հայացքից գուցե գայթակղիչ է թվում բյուջեի եկամուտներն ավելացնելու տեսակետից, նույնքան վտանգավոր է։ Եթե վաղը բոլոր արտոնությունները միանգամից հանվեն, կասկած չկա, որ դրանց իրական էֆեկտը շատ ավելի փոքր է լինելու բյուջեի եկամուտների վրա, քան արտոնությունների այն տպավորիչ ցուցանիշներն են, որոնք ներկայացվում են։

Այսօրվա իշխանությունները, որոնք ժամանակին իրենց հռչակել էին փոքր բիզնեսի ջերմեռանդ պաշտպան, ամենուրեք արտոնյալ պայմաններ ու արտոնություններ էին խոստանում, հիմա բահն ու քլունգն առած՝ ընկել են փոքր բիզնեսի հետևից։ Անգամ եղած չնչին արտոնություններն են ուզում վերացնել, հարկային բեռն են պատրաստվում ավելացնել, ստիպել անհամեմատ ավելի շատ վճարել, քան վճարում էին։

Կառավարությունը երկար ժամանակ տարբերակներ է փնտրում, որպեսզի ավելացնի փոքր բիզնեսի հարկային բեռը։ Դրա համար տարատեսակ, ընդհուպ՝ զավեշտի հասնող  պատճառաբանություններ են բերում։ Բայց իրական նպատակը մեկն է՝ ավելի շատ հարկ գանձել փոքր բիզնեսից։

Իշխանությունների հարկային վարչարարության, նոր հարկային բեռի մասին 168.am-ի հարցադրումներին ի պատասխան՝ Աուդիտորների պալատի նախագահ, տնտեսագետ Նաիրի Սարգսյանը պայմանավորեց Բյուջե 2024-ի կատարման մտահոգություններով:

Հայաստանի փաստաբանական համայնքը մտահոգված է Ֆինանսների նախարարության նոր նախաձեռնությամբ, որով նախատեսվում է փաստաբանական ծառայությունների մատուցումից առաջացող շրջանառության հարկը 2024 թվականի հոկտեմբերի 1-ից դարձնել 10 %` ներկայիս 5 %-ի փոխարեն (կրկնապատկել շրջանառությունից առաջացող հարկային բեռը), իսկ արդեն 2025 թվականի հունվարի 1-ից՝ բացառել փաստաբանական ծառայություն մատուցող հարկ վճարողների գործունեությունը շրջանառության հարկի համակարգում:

«Ակնհայտորեն, նախորդ տարվա վերջից սկսած՝ այս իշխանությունները հարկային արտոնությունները վերացնելու և նաև՝ հարկային ռեժիմը խստացնելու, հարկեր քերելու քաղաքականություն են որդեգրել: Մտահոգությունն այն է, որ հիմնականում վերցված են այն ուղղությունները, որտեղ որոշակի տնտեսական աշխուժություն կա, և այդ ոլորտները նպաստել են բարձր տնտեսական աճին:

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով նախատեսվում է փաստաբանական ծառայությունների մատուցումից առաջացող շրջանառության հարկը 2024 թ. հոկտեմբերի 1-ից դարձնել 10 տոկոս` ներկայիս 5 տոկոսի փոխարեն: Ըստ այդմ կրկնապատկվել է շրջանառությունից առաջացող հարկային բեռը, իսկ արդեն 2025 թ. հունվարի 1-ից նախատեսվում է բացառել փաստաբանական ծառայություն մատուցող հարկ վճարողների գործունեությունը շրջանառության հարկի համակարգում:

Հարկային բեռը կիսելու հարցը տարաձայնություններ է առաջացրել տուրօպերատորների ու զբոսավարների միջև: Պատճառը Հարկային օրենսգրքի նոյեմբերի փոփոխություններն են, որոնցով սահմանվում է. միկրոբիզնեսից ապրանք կամ ծառայություն գնելով՝ մեկ այլ ձեռնարկություն չի կարող հանել այդ ծախսը եկամտահարկի իր  բազայից: Խոշոր բիզնեսի համար նման գործարքները հարկվելու են 18 տոկոսով։