Երեկվանից Վաշինգտոնում մեկնարկել են Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Արարատ Միրզոյանի և Ջեյհուն Բայրամովի գլխավորած պատվիրակությունների միջև բանակցությունները, որոնց ընթացքում, ըստ «Ամերիկայի ձայնի» հրապարակման, քննարկվել են «Հարաբերությունների կարգավորման համաձայնություն» փաստաթղթին առնչվող հարցերը։
Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն այն կարծիքին է, որ Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողություններին հակազդելու քաղաքականություն պետք է վարվի և՛ Արցախի, և՛ Հայաստանի իշխանությունների կողմից:
Արցախի խորհրդարանը երեկ առաջին ընթերցմամբ ընդունել է Սահմանադրության փոփոխության նախագիծը, որով առաջարկվում է հանրապետության նախագահի լիազորությունների վաղաժամկետ դադարեցման դեպքում ռազմական դրության պայմաններում նախագահի ընտրության իրավունքը վերապահել Ազգային ժողովին:
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանն ու ՀՀ ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանը որոշակի հարցերի շուրջ ունեն տարբեր տեսակետներ, բայց ՌԴ խաղաղապահների վերաբերյալ տարակարծություն չունեն: Նիկոլ Փաշինյանն այս մասին նշեց իր ասուլիսում՝ անդրադառնալով լրագրողի հարցադրմանը:
Այսօրվա ասուլիսի ժամանակ լրագրողը Նիկոլ Փաշինյանի կարծիքն ուզեց իմանալ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանի բնակարանի ձեռքբերման պատմության մասին. 412 հազար դոլար այսօր արժե այն տունը, որը 168 հազար դոլարով գնել է Սուրեն Պապիկյանը:
«Միամտություն կլինի կարծել, որ եթե մենք մեզ այլ կերպ դրսևորենք, Ադրբեջանը կփոխի իր մտադրությունները: Ադրբեջանը միշտ էլ առիթ գտնելու է՝ էլ ավելի խստացնելու իր մոտեցումները: Դրա համար, բազմիցս իշխանություններից պահանջել ենք՝ երբևէ չտրվել Ադրբեջանի պահանջներին, որովհետև այս ամենի հիմքում ընկած է նրանց միակ նպատակը՝ հայաթափել Արցախը, Արցախին տալ Նախիջևանի կարգավիճակ և Նախիջևանի բախտին արժանացնել»:
«Ջենեսիս Արմենիա» ուղեղային կենտրոն-հիմնադրամի ղեկավար, քաղաքական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աբրահամ Գասպարյանը 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում վերահաստատեց նախորդ տարվա վերջին իր արած այն հայտարարությունը, որ 2023թ. կենաց-մահու կռիվ է լինելու:
«Երբ Արայիկ Հարությունյանը Արցախում ապրողներին առաջարկում է ցանկության դեպքում գնալ և ինտեգրվել Ադրբեջանին, դրանով փաստում է՝ իր համար Արցախի ինքնորոշման իրավունքը կարմիր գիծ չէ»։
Ռուսաստանն ամեն կերպ փորձում է չկատաղեցնելով Ադրբեջանին՝ ֆիքսել ադրբեջանցիների պատասխանատվության հարցը: Ադրբեջանն ինչո՞վ է շահագրգռված օր առաջ լուծել արցախահայության «ինտեգրման» հարցը: Իրեն պետք է, որ այս հարցը լուծի մինչև այն պահը, հենց Ռուսաստանը շուռ կտա դեպի այս տարածաշրջան, որովհետև ինքը հոյակապ հասկանում է, որ դրանից հետո արցախահայությունը կարող է վերածվել Ռուսաստանի ձեռքում շատ կոշտ մտրակի, որը կիջնի Ադրբեջանի գլխին»:
«Բոլորս շոկի մեջ ենք, ինձ թվում է՝ Հայաստանի և Արցախի իշխանությունները փորձում են ժողովրդին նախապատրաստել ինտեգրման, երկրորդ Փաշինյանն էլ այստեղ է նստած, Փաշինյանի պոչն է, նա ինչ ասում է, սա կատարում է»,- 168.аm-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի Հանրապետության մայրաքաղաք Ստեփանակերտի բնակիչ Լեսմոնյա Օհանջանյանը:
168.am-ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Գառնիկ Դավթյանը պատասխանելով մեր հարցերին՝ նշեց, որ ամեն ինչ պայմանավորված է Արցախի շրջափակումից հետո Արցախի իշխանությունների կատարած քայլերով և զիջումներով։
Հիմա Սամվել Բաբայանը որտեղի՞ց է ստացել երաշխիք, որ իրեն Ադրբեջանը մի օր չի հասնելու, ավելին՝ ինքն է որոշելու՝ ո՞ւմ հանձնել Բաքվին, ո՞ւմ՝ ոչ:
«Այն, ինչ կատարվում է, ունի անհանգստացնող միտումներ: Խնդիրը Ռուբեն Վարդանյանը չէ, Արայիկ Հարությունյանը չէ, այլ մթնոլորտը, որը կա պաշտոնական Ստեփանակերտում, Երևանում և հայ հասարակության մեջ՝ ստվերային պրոցեսը,- Ռուբեն Վարդանյանի պաշտոնանկությանը, արցախյան գործընթացներին անդրադառնալով՝ նշեց Այլընտրանքային նախագծեր խմբի համահիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանը՝ պարզաբանմամբ,- Ստվերային պրոցեսը, որի մասին մենք շատ հաճախ տեղեկանում ենք կա՛մ ադրբեջանական մամուլից, կա՛մ միջազգային գործիչներից, բայց ոչ Երևանից և Ստեփանակերտից: Այդ պրոցեսը տագնապային է: Եվ երեկվա պաշտոնանկությունը դիտարկում եմ՝ որպես այդ պրոցեսի մի դրվագ»:
168.am-ի հետ զրույցում Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն ի պատասխան այս հարցերի՝ նախ ասաց, որ Արցախն այսօր ապրում է իր պատմության ամենածանրագույն ժամանակահատվածը։ Դրան զուգահեռ՝ մամուլում շրջանառվում են Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային գործընթացի թեզերը, որի վառ ապացույցը երեկ հրապարակված փաստաթուղթն է։
Փաստն այն է, որ Ռուբեն Վարդանյանն ինքը հրաժարական չտվեց, և, ըստ էության, դրանով ֆիքսեց իր քաղաքական հայացքների տարբերությունը՝ թե՛ Արցախի այսօրվա ղեկավարության, թե՛ ՀՀ այսօրվա ղեկավարության միջև:
«Սամվել Բաբայանը 100 օրից դուրս չի գա. սա հենց ադրբեջանական պլանն է, որը ցանկանում են իրագործել հայի ձեռամբ, հատկապես, որ Բաբայանը պահանջում է իրեն տալ ուժային կառույցները։ Սամվել Բաբայանը Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ուղարկվել է Արցախ՝ այն վերջնականապես ադրբեջանականացնելու համար։ Կարող է լինել մի իրավիճակ, որ Բաբայանը փորձի արցախցիներին համոզել, որ պետք է համակերպվել ադրբեջանցիների հետ ապրելու մտքի հետ, ինչպես Փաշինյանն է անում Հայաստանում՝ խաղաղության հաստատման մասին լոկ խոստումներով»,- ասաց փորձագետը։
Եթե Ռուբեն Վարդանյանը պաշտոնանկ արվի, արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ Արցախը կատարում է Ադրբեջանի պահանջը, հետևաբար՝ այդ դեպքում ո՞րը պետք է լինի ընդդիմության անելիքը։ Ըստ իրավիճակի, արդյո՞ք ընդդիմությունն ունի մշակված սցենար։
Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանն այն կարծիքին է, որ Արցախում որոշում կայացնողն Արայիկ Հարությունյանն է, իսկ Հայաստանում՝ Նիկոլ Փաշինյանը, և, որ Արցախի նախագահն Արցախի ապաշրջափակմանն ուղղված քայլերն անում է այնպես, ինչպես դա հարմար կլինի ՀՀ իշխանություններին:
168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր, «Ապրի» վերլուծական կենտրոնի գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու Սերգեյ Մելքոնյանն ընդգծեց՝ Արցախում սահմանադրական նման փոփոխությունը կբացառի այնտեղ առկա երկիշխանությունը, և, փաստացի, եթե Ռուբեն Վարդանյանի դիրքերը մնան կայուն, կստացվի, որ Արցախում կա կոնսենսուս պայքարելու շուրջ, կա կոնսենսուս, որ չեն բանակցելու Ադրբեջանի կազմում իրենց որևէ կարգավիճակի շուրջ, ինչը, ի դեպ, անընդունելի չէ Արայիկ Հարությունյանի համար։
Արցախի շրջափակման 53-րդ օրը մեկ անգամ ևս ապացուցում է՝ Հայաստանի իշխանությունն Արցախը ճանաչել է Ադրբեջանի մաս, ուստի դրանով պայմանավորված է լվացել իր ձեռքերն Արցախից. հենց դա է պատճառը, որ Փաշինյանը Պրահայում ձեռք բերած պայմանավորվածություններով այնպես է պաշտպանում Ադրբեջանի շահերը, ինչը նույնքան ջանասիրությամբ երբեք չի արել Ադրբեջանի ղեկավարը։
Արցախը հայտնվել է բավականին բարդ վիճակում. Արցախում ապրող մեր հայրենակիցները, որոնք ավելի վաղ կոմպրոմիսի էին գնացել Արայիկ Հարությունյանի հետ՝ իմանալով, թե ո՞ւմ են պատկանում ցանքատարածությունները՝ Հորադիզից մինչև Սանասար, կամ ինչո՞ւ այնտեղ ինժեներական աշխատանքներ չէին տարվում, հիմա հայտնվել են աղետալի վիճակում։
«Արցախը 40 օր է, ինչ շրջափակված է: Միայն կասեմ, որ սա բացառապես Նիկոլ Փաշինյանի և Արցախի բոլոր այն պաշտոնյաների խաղերն են, ովքեր 44-օրյա պատերազմից սկսած այս ամենը պլանավորած տանում են առաջ»,- այսօր «Հենարան» մամուլի ակումբում ասել է ՀԿ ԵԿ փոխնախագահ Աշոտ Անդրեասյանը՝ հավելելով, որ մի քանի օր առաջ ՌԴ արտգործնախարար Լավրովի հայտարարությունը լսել են և տեղեկացել են, որ Բերձորի միջանցքի խնդիրն առաջիկա օրերին կլուծվի:
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ողբերգական ավարտից հետո Հայաստանի իշխանությունները սկսեցին շրջանառել «Անջատում՝ հանուն փրկության» սկզբունքը՝ որպես Արցախի կարգավիճակի, Արցախի բնակչության անվտանգության ու իրավունքների ապահովման հնարավորություն։
«Սա օվերտոնի պատուհանի մեծ բացման արձանագրում է։ Այսինքն՝ առաջին անգամ ՀՀ այսօրվա իշխանություն կոչեցյալը և նրա լիդերը ուղղակիորեն հայտարարեցին, որ ռազմավարական դաշնակցությունը ՌԴ հետ մեր անվտանգությանը ոչ թե օգուտ է, այլ՝ վնաս»,- նկատեց նա:
Երբ Արցախի Անվտանգության խորհուրդը հայտարարություն տարածեց՝ շեշտելով՝ «ՀՀ վարչապետի հնչեցրած մի շարք տեսակետներ չեն համապատասխանում Արցախի բնակչության և իշխանությունների որդեգրած դիրքորոշմանը», իսկ Արցախի պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանն էլ, հետևելով Փաշինյանի և Ալիևի ասուլիներին, հայտարարեց՝ Արցախի հարցում միակ տարբերակը մնում է պայքարը, կտրուկ սրվեցին Հայաստանի և Արցախի իշխանությունների միջև հարաբերությունները։
«Հիշում ենք՝ Իլհամ Ալիևի սպառնալիքները Հայաստանին, երբ ասում էր՝ հանկարծ մտքներովդ չանցնի ուժեղանաք, նորմալ բանակ ունենաք, և այլն, հիմա ստացվում է, որ Հայաստանի իշխանությունները նույնիսկ դրան են համաձայն և փորձում են խուսափել որևէ քայլից, որը կարող է դուր չգալ Ադրբեջանին»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց «VERELQ» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանը՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությանը, թե ՀԱՊԿ զորավարժությունների անցկացումը ՀՀ տարածքում նպատակահարմար չեն համարում:
Լաչինի միջանցքի փակմանը հաջորդած մի քանի օրերի հարաբերական լռությունից հետո իսկական արշավ է սկսվել Արցախի պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի դեմ։
Ադրբեջանական caliber.az-ը հոդված էր հրապարակել՝ հղում տալով Էդվին Մարտիրոսյան անուն-ազգանունով ոմն հայ բլոգերի գրառմանը, որը տեղադրվել էր «Республика Армения» տելեգրամյան ալիքում:
«ՀՀ-ն ոչինչ չի արել այդ ուղղությամբ, ու հիմա եկել ենք անակնկալի: Պետք է պայքարել՝ օգտագործելով բոլոր լծակները: Բայց արդեն մեր դիրքերն այնքան զրոյացված են, այնքան արժեզրկված են, որ չունենք այն քաշն արտաքին աշխարհում, որ կարողանանք աշխարհից ինչ-որ բան պահանջել: Որովհետև Փաշինյանն այս 4 տարում մեզ կռվացրեց ամբողջ աշխարհի հետ և դարձրեց ոչնչություն ամբողջ աշխարհի աչքերում. այժմ Ադրբեջանն է օրակարգը թելադրում՝ կուզի՝ կփակի, չի ուզի՝ չի փակի: Եվ միջազգային հանրությունը ոչինչ չի կարող անել, որովհետև բոլորը՝ ՀՀ-ն ներառյալ, «ճանաչել են» Արցախը՝ որպես Ադրբեջանի մաս»,- ասաց ադրբեջանագետը:
2 տարի առաջ նոյեմբերի 29-ին Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը ֆեյսբուքյան իր էջում մի փաստաթուղթ էր հրապարակել՝ նշելով, որ այն 2020-ի պատերազմի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանին՝ պատերազմական գործողությունները դադարեցնելու համար առաջարկված փաստաթղթի աշխատանքային տարբերակի օրիգինալն էր, ինչը Փաշինյանը մերժել էր։
