168.am-ը ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանից հետաքրքրվեց՝ ինչպե՞ս է գնահատում նման հայտարարությունները հատկապես այն համատեքստում, երբ այսօր շրջափակված է Արցախը, իսկ արցախահայության անվտանգության երաշխավորը շարունակում է մնալ ռուս խաղաղապահը:
Այսօր հրավիրված ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանն արձագանքելով լրագրողի դիտարկմանը, թե հասարակությունը պատրաստ չէր 2020 թվականի պատերազմին, բա Դո՞ւք, Փաշինյանն ասաց. «Ես էլ պատրաստ չէի, որովհետև ես հո օդի՞ց չեմ ընկել. բա ես էլ քաղաքական կենսագրություն ունեմ, ես էլ պատկերացում, ընկալում ունեմ: Ավելին ասեմ՝ ես պատրաստ եմ եղել զիջման, այլ բան, որ այդ զիջման սահմանը չեմ տեսել՝ մինչև ուր պետք է զիջեմ, որ ամեն ինչ ավարտվի: Որովհետև եթե զիջման չափը տեսանելի է, դու կարող ես դա լրջորեն քննարկել, բայց այն բովանդակությունը, որ եղել է, և այսօր էլ պրոբլեմը դրա մեջ է:
Լրագրողն այսօր Նիկոլ Փաշինյանից հետաքրքրվեց՝ եթե նա հայտարարում է, որ Ղարաբաղն ինքը պետք է բանակցի իր անվտանգության հարցով, արդյո՞ք Արցախի ժողովրդի անվտանգությունը երաշխավորելու կառավարության խոստումը ժամկետանց պետք է համարել, ապա հավելեց, որ Ադրբեջանը չի համաձայնում նստել Արցախի հետ նույն սեղանի շուրջ բանակցությունների:
Լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը, պատասխանելով հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին հարցին, նշեց, որ Ադրբեջանի դիրքորոշումն այս հարցով այն է, որ իր քաղաքացիները Հայաստանի տարածքով պետք է տեղաշարժվեն ոչ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով՝ առնչություն չունենալով հայ սահմանապահների ու մաքսավորների հետ։ Նա սա որակեց թշնամության օրակարգի շարունակություն՝ նկատելով. «Մենք պատրաստ չենք այնպիսի կարգավորումների, որ Հայաստանի սուվերենությունը կնսեմացվի»:
«Մենք պետք է մի հարցում կողմնորոշվենք՝ արդյո՞ք մենք որոշում ենք, որ միջազգային հանրության դեմ կռիվ ենք տալիս. այսինքն՝ պատերազմ ենք հայտարարում միջազգային հանրությանը։ Մենք այսօր տեսնում ենք՝ աշխարհում ինչ է կատարվում, և նաև Ուկրաինայի իրադարձությունների տիրույթում շատ մեծ պայքար է գնում նոր աշխարհակարգի վերաբերյալ, և այդ նոր աշխարհակարգում մենք չենք կարող ՀՀ-ն դնել զոհասեղանի վրա։
Նիկոլ Փաշինյանն այսօր հրավիրած մամլո ասուլիսում դելիմիտացիայի գործընթացների մասին լրագրողի հարցին ի պատասխան՝ տեղեկացրեց, որ շատ հարցեր կան, որոնք պետք է կարգավորվեն:
Արցախին կապող այլընտրանքային ճանապարհը կառուցելու սցենար եղել է՝ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ տեղեկացրեց Նիկոլ Փաշինյանը՝ անդրադառնալով հարցին՝ արդյո՞ք Հայաստանի կառավարությունն իրենից կախված ամեն ինչ արել է, որ Արցախը Հայաստանին կապող ճանապարհ ունենա։
Նիկոլ Փաշինյանը համամիտ չէ լրագրողի այն դիտարկմանը, թե ընդդիմությունն Արցախի շրջափակման հարցով «լուռ է»: Իր մամլո ասուլիսում այս առնչությամբ նա մանրամասնեց. «Իրադրությունը, ընդհանրապես, շատ նուրբ է: Եվ այստեղ միշտ չէ, որ շատ ակնհայտ թվացող գործողությունները կբերեն այն արդյունքին, որն ակնկալվում է և՛ ընդդիմության, և՛ իշխանության կողմից:
«Հիմա գերիների, անհետ կորածների հարցերով հանձնաժողովը վերակազմավորվել է ԱԱԾ տնօրենի գլխավորությամբ, և աշխատում են, և գերիների, անհետ կորածների ծնողների հարազատների հետ հաղորդակցության մեջ են: Պետք է շարունակենք աշխատենք այնքան, քանի դեռ խնդիրը լուծված չէ»,- հավելեց նա:
«Եվ ես չեմ պատրաստվում փախչել պատասխանատվությունից, որովհետև ես պատասխանատու եմ ոչ միայն նրա համար, ինչը որ մինչ այս պահն է տեղի ունեցել, այլև նրա համար, ինչը որ սրանից հետո է տեղի ունենալու, ու ես այդ պատասխանատվությունը պատրաստվում եմ կրել մինչև այն պահը, երբ իշխանության տերը կորոշի, որ ես այդ պատասխանատվության հետ գործ չունեմ այլևս»,- հավելեց Նիկոլ Փաշինյանը:
Այսօր Արցախի շրջափակման 29-րդ օրն է: Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանն այս պահին ապաշրջափակման հանգուցալուծման եղանակներն ու հեռանկարները խիստ անորոշ է համարում:
«Ես՝ որպես հայ մարդ, հայ մտավորական, ինձ երբեք այսքան նվաստացած, վիրավորված չեմ զգացել՝ ինչպես այս շրջափակման ժամանակ: Մենք այժմ ունենք պետականություն, ու թեև Արցախում մեր եղբայրները, քույրերը, մեր պատմական հուշարձանները, սկսած Մեսրոպ Մաշտոցի Ամարասի 5-րդ դարի վարժարանից, պատանդ են, սակայն պետականորեն ոչինչ չի արվում»,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Արցախի շրջափակմանը՝ ցավով արձանագրեց գրող, հրապարակախոս Գրիգոր Ջանիկյանը:
Թուրքիայի բացահայտ աջակցությամբ Ադրբեջանի կողմից Արցախի շրջափակումը շարունակվում է: Ինչպես երեկ տեղեկացանք՝ այս հանգամանքն ամենևին չի խոչընդոտում Հայաստանի իշխանություններին՝ չշեղվելու Թուրքիայի հետ նորմալիզացիայի գործընթացից. ասես ոչինչ էլ չի եղել: Ավելին՝ ՀՀ արտաքին գերատեսչությունից հայտնել են, որ Թուրքիան վերացրել է Հայաստանի հետ ուղիղ օդային բեռնափոխադրումների արգելքը:
Փաշինյանի գործունեությունը մտածող մարդու համար ամենասկզբից շատ ակնհայտ էր. նախ Ալիևին անվանել էր կիրթ ու կառուցողական, ինչ-որ զրո կետից բանակցություններ էր սկսում, կնոջ հայտարարությունները, թե զենքերը պետք է հալեցնել: Հետո՝ այդ հետապնդումները Հրայր Թովմասյանի և Սահմանադրական դատարանի նկատմամբ, դատարանների շրջափակումները… ինձ համար շատ պարզ էր, ով այդ էյֆորիան չուներ, նա ամեն ինչ տեսնում էր:
ՌԴ պաշտպանության նախարարությունն օրերս հայտարարել է՝ ՌԴ ցամաքային զորքերի ստորաբաժանումները մասնակցելու են Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) խաղաղապահ զորավարժություններին, որոնք կանցկացվեն Հայաստանում։
«Ամեն գիտակից հայ սփյուռքում հասկանում է, որ Լաչինի միջանցքի փակումը ֆեյք է. բնապահպանների և հանքի խնդիրն արդբեջանցիների համար իրենց լկտիությունը ցուցաբերելու հերթական պատրվակն է: Սրա արմատը գնում է մինչև կապիտուլյացիան»,- 168.am-ի հետ զրույցում Արցախի շրջափակմանն արձագանքելով՝ նշեց ՀՅԴ Կանադայի Կենտրոնական Կոմիտեի ներկայացուցիչ, Կանադայի Հայ դատի շրջանային հանձնախմբի նախագահ Մհեր Գարագաշյանը:
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով «միջանցքների» միջև զուգահեռներ տանելու փորձերին՝ նկատեց. «Ըստ էության, Արցախի բնակչությունը հիմա պատանդի կարգավիճակում է, քանի որ Լաչինի միջանցքը գոյության ճանապարհ է: Սակայն դա ստիպման եղանակ է, որպեսզի ՀՀ-ն բացի Սյունիքի միջանցքը, որն ադրբեջանցիներն անվանում են Զանգեզուրի միջանցք:
Ադրբեջանը դեկտեմբերի 12-ից շրջափակել է Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը, իսկ այս ընթացքում Թուրքիան հասցրել է մի քանի անգամ պաշտոնական մակարդակով իր համերաշխությունը հայտնել Ադրբեջանի գործողություններին:
«Կաշենը շահագործող «Բեյզ Մեթըլս»-ն Արցախի տնտեսության համար ռազմավարական, առանցքային նշանակություն ունեցող ձեռնարկություն է. այն ապահովում է Արցախի պետական բյուջեի եկամտային մասի մոտ 2/3-ը: Ադրբեջանի տնտեսության համար էական նշանակություն չունի այս գումարի չափը՝ 120 միլիոն դոլարի մասին է խոսքը. նրանք ուղղակի այդ պատրվակով փորձում են ավելի սեղմել Արցախի շուրջ օղակը:
ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը համոզված է՝ հանցավոր միամտություն է Նիկոլ Փաշինյանի օրոք Հայաստանի և Արցախի դիվանագիտական դիրքերի ամրապնդման հետ հույսեր կապելը:
«Որոշ իշխանավոր շրջանակներ չերեզով մեզ երաշխավորում էին, որ անկլավների հարց չկա. մի բարձրաձայնեք այդ հարցը: Երեկ պարզվեց, որ լավ էլ կա,- ամփոփիչ մամլո ասուլիսում նշեց ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը՝ մանրամասնելով,- Ավելին՝ դրանից մի երեք օր առաջ էլ Էկոնոմիկայի նախարար առարկան հարցազրույց է տալիս, ու դնում են քարտեզ, որտեղ այդ անկլավներն արդեն տված են: Ու քիչ է՝ նման քարտեզ է դրված, չեն զանգում, ասեն՝ փոխեք քարտեզը, վերցնում են այդ սքրինը՝ տարածում են: Երկու օր անց Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն ասում է, այսպես կոչված, 8 գյուղերի մասին»:
ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը ներքաղաքական օրակարգի մասին իր տարեվերջյան դիտարկումներում վերահաստատեց իր դիտարկումները ընդդիմության խնդիրների մասին: Քաղաքական գործիչը դրանք առանձացրեց երեք ճգնաժամերի մեջ՝ դեմքերի, մեթոդաբանության և իդեաների՝ օրակարգի:
ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը լրագրողների հետ ամփոփիչ հանդիպման ժամանակ, ի թիվս այլ հարցերի, անդրադարձավ նաև ԵՄ դիտորդների մասին Արմեն Գրիգորյանի պնդումներին:
«Աշխարհաքաղաքական այն իրադարձությունները, որոնք այսօր աշխարհում տեղի են ունենում, տեսանելի էին տարիներ առաջ: Հայաստանում 2018 թվականի իշխանազավթումն այդ պրոցեսի մի մասն էր. աշխարհաքաղաքական վերադասավորումների մի մասն էր»,- տարեվերջյան ասուլիսում ասաց ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը:
Չամոքվող ցավն ակնհայտ է. և խոսքը միայն այն ցավի մասին չէ, որն ամփոփված է գերեզմանախորշերում՝ տապանաքարերի տակ, անուն-ազգանունով, ծննդյան ու մահվան թվերով: Դա ցավ է, որ երբեք չի անցնելու: Բայց այդ չամոքվող ցավի մեջ կան մի քանի տասնյակ տոպրակներով չիդենտիֆիկացված հայ տղերք, որոնք մինչև հիմա հողին չեն հանձնվել: Այդ ցավի մեջ կան մոտ 100 ռազմագերիներ, որոնք կտտանքների մեջ են ադրբեջանական բանտերում, տասնյակ անհետ կորածներ, որոնք իրենց օջախներ չեն վերադարձել»:
«Ադրբեջանում վերջին հարցումները ցույց տվեցին, որ այդ երկրում ՌԴ-ն դիտարկվում է՝ որպես թշնամի պետութուն, իսկ բարեկամ պետություն է համարվում Թուրքիան: Հայաստանում համեմատաբար դեռ պահպանվում է պրոռուսական կողմնորոշումը, սակայն Հայաստանում հարցումներն արձանագրեցին, որ որպես բարեկամ երկիր է ընկալվում Ֆրանսիան, ինչն աբսուրդ է»,- ստեղծված իրավիճակի ենթատեքստերին անդրադառնալով՝ նշեց փորձագետը:
«Այժմ Ադրբեջանը փորձում է լրացուցիչ ռեսուրսների հափշտակմամբ զբաղվել: Այսպիսով, ունենք տնտեսական լուրջ կորուստներ, այսինքն՝ Ադրբեջանը սկսեց գրավել Հայաստանի և Արցախի բնական պաշարները և հիմա ուզում է հափշտակել ևս երկու հանք՝ Կաշենի և Դրմբոնի հանքերը: Այդ ցանկությունը պարզ արտահայտված է. այսինքն՝ այդտեղ ոչ թե էկոլոգիայի հարցն է, այլ բնական պաշարների և նաև՝ սուվերենության ու տարածքային անձեռնմխելիության, որովհետև Ադրբեջանն ուզում է Մարտակերտը վերցնել»,- պարզաբանեց նա:
«Սիրտս հրճվանքից պայթում էր, երբ տեսա հրապարակում հավաքված ժողովրդին: Արցախը դարեր շարունակ Հայաստանի դոնորն է եղել՝ հատկապես հյուսիսային շրջաններում. արյուն է ներարկել մեզ, հիմա էլ՝ ոգի է ներարկում»,- 168.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում կայացած երեկվա համաժողովրդական հանրահավաքին՝ նշեց արձակագիր, հրապարակախոս Լևոն Ջավախյանը:
Ադրբեջանագետ Արմինե Ադիբեկյանը կարծում է, որ հարցն ունի բացառապես ուժային լուծում, քանի որ, նրա համոզմամբ՝ միայն արժանի հակահարվածի դեպքում Ադրբեջանը կզսպի իր ախորժակն ու նկրտումները:
«Հանրահավաքը հույս տվեց բոլորին, որ գոնե Արցախում տակավին ունենք միասնություն: Դա կարծեք վերածնունդ էր բոլորիս համար 2020 թվականի պատերազմից հետո»,- 168.am-ի հետ զրույցում Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում համաժողովրդական հանրահավաքի մասին իր տպավորությունները նշեց Արցախում հաստատված սիրիահայ Հովիկ Ասմարյանը:
