«Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության նախարարության օրերս տարածած հաղորդագրությունը կրում է ոչ միայն օբյեկտիվ, այլև քաղաքական բնույթ»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց ՌԴ առաջին կարգի պետական խորհրդական, ռուսական «Ռեգնում» լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Մոդեստ Կոլերովը
«Այդ ժամանակ մենք ուղարկում ենք Երևան այն տեքստը, որն արդեն ստորագրված էր Մամեդովի կողմից, իսկ այդ ժամանակ արդեն ՀՀ Պաշտպանության նախարարն էր Սերժ Սարգսյանը, ով՝ ստանալով այդ տեքստը, որը ես ուղարկել էի նրան ֆաքսով, երկու ուղղում է դրանում մտցնում»:
«Քաղաքական կամքի պարագայում հակամարտությունը կարող է կարգավորվել քննարկված փաթեթներից մեկով կամ նոր փաթեթով, և էական չէ, թե որ երկիրն այն կկազմի, քանի որ դրանում էական փոփոխություններ չեն լինի նախորդ փաթեթներից, ըստ իս»,- նման կարծիք հայտնեց փորձագետը։
Ըստ նրա, հեղափոխությունից հետո հայ-ռուսական հարաբերություններում ստեղծված փոխըմբռնման պակասն արտահայտվում է այս բանակցություններում։ Դուբնովի համոզմամբ, հաշվի առնելով հայկական շուկայի ծավալները, այստեղ կարող է լինել ցանկացած գործոն, բացի կոմերցիոնից։
«ԼՂ հակամարտության գոտում պատերազմի սպառնալիքը կա մշտապես, և լայնածավալ բախումներ կարող են լինել ցանկացած պահի, քանի որ կողմերն իրական պրոցեսի, որը կուղեկցվի զիջումներով և արդյունքում՝ կարգավորմամբ, պատրաստ չեն»:
Եվսեևի կարծիքով՝ Ադրբեջանն իր քաղաքական և ռազմական նպատակների իրագործման համար ժամանակ է երկարաձգում, սպասում է ՀՀ-ի ներսում իրադարձությունների այնպիսի զարգացումների, որոնք կլինեն նպաստավոր ադրբեջանամետ կարգավորման համար։
Ըստ Լուկիանովի, հայ-ռուսական բարձր մակարդակի հարաբերություններում կան աննշան խնդիրներ, որոնք հայ-ռուսական հարաբերությունների ռազմավարական բնույթի վրա ըստ էության չեն անդրադառնում, բայց գուցե ունենան իրավիճակային հետևանքներ։
Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ին քննադատելու վերաբերյալ Փաշինյանի պնդմանը, ապա Դուբնովը գտնում է, որ Մոսկվային կոնկրետ զիջումներ ու կոնկրետ գործողություններ են հարկավոր։ Ըստ նրա, կլինեն կոնկրետ քայլեր՝ Մոսկվան կգնահատի, չեն լինի, ապա հայտարարություններն ինտենսիվ քննադատությունների մասին չեն փրկի։
«Հայաստանն իր խողովակներով կարող է հասկանալի դարձնել, որ միակողմանի ձևակերպումներն անընդունելի են, և դա կարող է արդյունք ունենալ, քանի որ ԵՄ-ն պետք է առաջնորդվի ԵԱՀԿ ՄԽ տրամաբանությամբ, իսկ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն չի առանձնացնում որևէ սկզբունք և որևէ սկզբունքի առավելություն չի տալիս»,- ասաց Զաշտովտը։
«Բոլոր 13 հարցերի առնչությամբ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել»,- այսօր Երևանում տեղի ունեցած Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստի ամփոփումից հետո տված ճեպազրույցի ընթացքում այս մասին ասաց Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի նախագահ, ՀՀ նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը՝ անդրադառնալով ԵԱՏՄ-ի և ԵՄ-ի միջև ընթացող տեխնիկական բնույթի երկխոսությանը։
«Մեր համար առաջնահերթ հարցերից մեկը էներգակիրների ընդհանուր շուկայի ձևավորումն է»,- այսօր Երևանում տեղի ունեցած Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստի ամփոփումից հետո տված ճեպազրույցի ընթացքում այս մասին ասաց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ անդրադառնալով ԵԱՏՄ-ում ՀՀ նախագահության առաջնահերթություններին։
«Հայաստանը հետաքրքրված է միության արդյունավետության բարձրացմամբ և պատրաստ է ներդնել բոլոր ջանքերը այդ նպատակի համար»,- այսօր Երևանում տեղի ունեցած Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստի ամփոփումից հետո տված ճեպազրույցի ընթացքում այս մասին ասաց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ անդրադառնալով՝ ինչպես միության դերին, այնպես էլ՝ նիստի օրակարգում ներառված հարցերի շարքին։
«Չգիտեմ, թե արտահոսքերն այդ ձևակերպումների մասին որքանով են հիմնավոր։ Բայց հայկական դիվանագիտությունը կարող է ունենալ իր ազդեցությունը՝ հատկապես այս փուլում։ Հայկական կողմի ուղերձները պետք է հստակ ու հասկանալի լինեն ԵՄ-ի համար։ Չնայած ներքաղաքական ծանրաբեռնված օրակարգին՝ արտաքին օրակարգը պակաս կարևոր չէ, և որևէ հարցի կարևորություն չպետք է թերագնահատվի»։
«Սա մի բարդ շրջան է, որից ներկայումս ելք չի երևում։ Հայ-թուրքական հարաբերություններն էլ ավելի շատ վատթարանալու ներուժ չունեն, բայց սա մի թեմա է, որը կարող է ներքին շահարկման առարկա դառնալ պարբերաբար»,- ասաց վերլուծաբանը։
«Ռուսաստանը տեսնում է բազմավեկտոր քաղաքականություն, որի դեպքում չեն կարող շարունակվել արտոնություններ ՌԴ-ի կողմից։ Սակայն, ինչպես երևում է, ՀՀ իշխանությունները սկսել են առնչվել իրողություններին»,- ասաց նա։
«Էկզոտիկ էր սկզբում հայակենտրոնության մասին Փաշինյանի մեկնաբանությունները։ ՀՀ իշխանությունները ներկայումս ավելի ադեկվատ հայտարարություններ են անում, հիանալի սկսում են հասկանալ Ռուսաստանի դերը տարածաշրջանում և հայ-ռուսական հարաբերությունների իրական բնույթը, սկսում են հարմարվել իրավիճակին»:
«Ես շատ եմ խոսել ռուսական դերակատարության մասին, կարծում եմ՝ դա պետք է հավասարակշռվի, թեև իրական քայլեր այդ ուղղությամբ դեռ չեմ տեսնում»,- ասաց նա։
«Գործընթացի պատասխանատուն, իհարկե, իշխանությունն է, իշխանությունը ստացել է համապատասխան մանդատ ընտրական գործընթացների արդյունքում մասնակցելու ԼՂ հակամարտության կարգավորման բանակցություններին և կայացնելու որոշումներ«։
«Ռուսական կողմը չի հաստատել Ադրբեջանի հայտնած դիրքորոշումը, պարզապես լռել է այդ հարցով, ապա ներկայացրել ընդհանուր սկզբունքները, որոնց աջակցում են համանախագահ բոլոր երկրները»։
«Նման խնդիր կարող է ծագել նաև Զելենսկիի դեպքում, նա կարող է իշխանության բերել ոչ այնքան փորձառու անձանց, որոնք կարող են անդրադառնալ բարեփոխումների օրակարգի տեմպի վրա, ինչն էլ հուսահատության նոր ալիք կբարձրացնի»,- մեկնաբանեց ուկրաինացի քաղաքագետը։
«Կարծում եմ՝ հումանիտար նախաձեռնությունների ուղղությամբ առաջընթացով կողմերը ցույց են տալիս միմյանց, որ պատրաստակամ են շարունակել կառուցողական շփումները։ Թե որքան այն կառուցողական կլինի ապագայում՝ դժվար է ասել»։
«Քանի դեռ հումանիտար պրոյեկտներն ընթացքի մեջ են, կողմերի ներկայիս դիրքորոշումների պարագայում շփման գծում իրավիճակը կլինի հանդարտ, սակայն սա ժամանակավոր երևույթ է և ցանկացած պահի կարող է դադարեցվել, սկսել առճակատման այլ ալիք ու այլ մակարդակ»»։
«Ընթանում է իներցիոն գործընթաց, քանի որ կողմերն իրենց շփման հենց սկզբից պատրաստակամություն էին հայտնել երկխոսություն սկսել հակամարտության կարգավորման նպատակով, և այդ երկխոսությունը սկսվել ու շարունակվում է։ Սակայն, իմ համոզմամբ, այս ամենը որևէ կապ չունի հակամարտության կարգավորման հետ»։
«Այս հումանիտար պրոյեկտների փաստն ապացուցում է, որ Երևանը դե ֆակտո համաձայնել է հայտարարված սկզբունքներին, որոնք նշանակում են կապիտուլյացիա Երևանի համար»,- նման կարծիք հայտնեց Մոդեստ Կոլերովը։
«Մոսկվան ելնում է այդ գլխավոր նպատակից, փորձում է դիտարկել կարգավորման բոլոր փոխընդունելի տարբերակները, շատ տարբերակների շուրջ են քննարկումներ եղել այս ընթացքում, Մոսկվան պետք է ստեղծագործ մոտեցում ցուցաբերեր, բայց նաև հարցը միայն Մոսկվան չէ»:
«Հումանիտար պրոյեկտներ իրականացնելու շուրջ համաձայնությունը նոր փուլ է կարգավորման գործընթացում, բայց այն չի վերացնելու կողմերի միջև առկա լուրջ բնույթի հակասությունները»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց բրիտանացի վերլուծաբան Նեյլ Մաքֆարլեյնը՝ անդրադառնալով Մոսկվայում կայացած բանակցությունների արդյունքներին։
«Մենք՝ որպես այս գործընթացի դիտորդներ, առաջիկայում կտեսնենք՝ այդ կամքը կա՞, թե՞ ոչ։ Բնականաբար, նման պրոյեկտների իրականացումը վստահություն կձևավորի հակամարտող կողմերի միջև, կլավանա բանակցային մթնոլորտը»։
«Կարծում եմ, որ գնահատականների մասին վաղ է խոսել, բացի նրանից, որ կարող ենք փաստել, որ հերթական փորձը՝ մեռյալ կետից տեղաշարժելու, նախաձեռնվել է հակամարտող կողմերի և երաշխավոր երկրների կողմից, բայց, ցավոք սրտի, դեռ չենք տեսնում բանակցային ձևաչափում ԼՂ ներկայացուցիչներին՝ որպես կողմ և մասնակից»։
«Հայկական կողմը դեռ բավարարվում է ՀՀ-ԵՄ վերջին տարիներին առկա օրակարգով»,- այս մասին մեզ հետ զրույցում ասաց վրացի եվրոպագետ Կախա Գոգոլաշվիլին՝ անդրադառնալով ՀՀ-ԵՄ հարաբերություններին։
«Երբեմն չեմ հասկանում՝ ինչ են ցանկանում, ինչ են խոսում, ինչ ասել է, օրինակ, լինել հայաստանակենտրոն, դա ի՞նչ է նշանակում, դա նշանակում է, որ գործընկերները պետք է պտտվե՞ն Հայաստանի շուրջ, թե՞ ինչ-որ այլ ձևաչափ է։ Կան լուրջ բարդույթներ, հայ ժողովուրդը, որը մեծ պատմություն ունի, ներկայումս բարդույթներ է ձեռք բերել, որոնցից ելնելով՝ արտաքին քաղաքական ուղերձներ է հղում»:
