Եթե արվեստով մեկ հոգու էլ կարողանանք փոխել՝ հերիք է. Սևադա Գրիգորյան

Ազգի մասին պատկերացում կազմում են իր մշակույթով. այս հարցում կարևոր է նաև նկարչի դերը, որքանո՞վ են նկարիչները կատարում իրենց հասանելիք աշխատանքը: Այս և այլ հարցերի մասին զրուցել ենք նկարիչ Սևադա Գրիգորյանի հետ:

– Պարոն Գրիգորյան, դեռ փոքրուց 50 տոկոսով հասկանալի է, թե երեխան ապագայում ի՞նչ է դառնալու: Ձեր դեպքում ե՞րբ մատիտն ու թուղթը ծառայեցին իրենց իրական նպատակին:

– Մանկուց էլ սկսվել է: Երեխաները դպրոցում բոլորն էլ նկարում են, զգում ես, որ քեզ մոտ ոնց որ մի քիչ ավելի լավ է ստացվում, ու այդպես 9-10 տարեկանից արդեն որոշել էի, որ պետք է նկարիչ դառնամ: Ու 50 տարուց ավելի է, նկարում եմ:

Դպրոցական տարիներն անցել են Ջերմուկում, որտեղ այդ տարիներին նկարչության պրոֆեսիոնալ ուսուցիչ չկար: Վայքում կար ուսուցիչ, ու ես 35 կմ ճանապարհ էի գնում, որ նկարներս ցույց տամ: Ավելի ուշ, ավարտելով բուհը, ես եմ նկարչական բաժին բացել: 10 տարի մանկավարժ եմ աշխատել:

– Հիմնականում նկարում եք բնություն, գյուղական պատկերներ. փոքրո՞ւց եք բնաշխարհ նկարել, թե՞ ժամանակի ընթացքում փոփոխվեց:

– Ժամանակի ընթացքում է այդպես ստացվում: Սկզբում ստեղծագործական փնտրտուքի մեջ ես, ապա երկարատև աշխատանքի ընթացքում ինչ-որ դուռ է բացվում՝ մտնում ես: 20 տարի է՝ այս ոճով աշխատում եմ:

– Հայաստանի ո՞ր շրջանում են ստացվում ամենագեղեցիկ նկարները:

– Ավելի շատ արվեստանոցում եմ նկարում, թեմատիկ ստեղծագործական աշխատանքներ եմ կատարում, ընտանիք և այլն: Բայց կարող է Գորիս, Աշտարակ, Ջերմուկ գնամ, մի բան դուրս գա՝ նկարեմ:

– Ընտանիքը պատկերող նկարները վերնագրում եք՝ «Հուշեր»: Հաճա՞խ եք ընկնում հուշերի գիրկը, և ի՞նչն եք ամենաշատը կարոտում:

– Անցյալը մեր անցած ճանապարհն է, բայց ամեն օր նոր օր է բացվում: Ես այդ փիլիսոփայությամբ եմ ապրում: Հին հուշերն ավելի շատ գալիս են նորացված ձևով: Ես ապրում եմ ներկա ժամանակով, թվում է՝ ճիշտ է:

– Չի՞ լինում, որ կարոտեք ինչ-որ մի վայր կամ ինչ-որ մեկին:

– Չէ: Ավելի շատ արևելյան փիլիսոփայությամբ եմ տարված: Ես ոչ թե կարոտախտով եմ ապրում, այլ ներկայով: Հիվանդության պես մի բան է դա, քեզ տանում է։ Անցյալն անցել է, ապագան էլ պետք է գա: Ամեն օր վեր եմ կենում, 12-15 ժամ նկարում եմ, մոտ մեկ ժամ պարապում եմ: Հանգիստ է պետք ապրել: Ին, յան բալանսը պետք է պահես, որպեսզի ճիշտ ապրես:

– Շատ նկարներ վերնագրում եք «Խաղաղություն»: Մի նկար կա, որտեղ տարբեր ազգերի պատկերներ են: Կարծում եք՝ արվեստի միջոցով հնարավո՞ր է հասնել խաղաղության:

– Այո, հավատում եմ այդ ամեն ինչին: Վերցնենք աշխարհահռչակ նկարչի, ռեժիսորի, երաժշտի… երբ իմանում ես, թե որ երկրից է, հարգում ես, չէ՞, այդ ժողովրդին: Նկարը ծնվել է Չինաստանում: 6 ամսով գնացինք ընտանիքով, բայց այնպես ստացվեց, որ 4 տարի մնացինք այնտեղ: 13 ցուցահանդես է եղել տարբեր քաղաքներում: Նանջինգում նաև Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված ցուցահանդես բացեցի:

– Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված ցուցահանդեսին ներկայացրել եք հայոց գաղթը: Ի՞նչ գիտեին Չինաստանում Եղեռնի, հայերի մասին:

– Շատ բան չգիտեին: Գուցե 2-3 հոգի հանդիպեին, ովքեր մեր պատմությունը, անգամ Արցախի մասին իմանային, բայց հիմնականում շատերը մեր մշակույթի մասին չգիտեն: Երբ հարցնում էին, թե ՀՀ-ում ինչքա՞ն մարդ է ապրում, ու ասում էինք՝ 2-3 միլիոն, ասում էին՝ քաղաքում չէ, երկրում: Իրենց թվում է՝ 20 միլիոնանոց քաղաք է: Իսկ մշակույթի միջոցով սկսում են ճանաչել: Ինչքան կարողացանք՝ մի բան արեցինք: Գուցե 1000 հոգի սկսեց ճանաչել մեզ:

– Սովորաբար մարդկանց հետ շփվելիս ինչ-որ մի բան տալիս ես, մի բան վերցնում: Ի՞նչ սովորեցիք չինացիներից:

– Այնտեղ լրիվ ուրիշ մշակույթ է: Գրաֆիկան է շատ զարգացած: Բավականին արդյունավետ էր այնտեղ ապրելն ու ստեղծագործելը:

– Նկարներում միշտ պահպանում եք ազգայինը, անգամ տարազի դեպքում: Բոլոր նկարիչները պե՞տք է պահպանեն: Ինչպե՞ս իմանան, որ սա հայ նկարչի գործ է:

– Չեմ կարծում, որ իմ արածը բոլորի համար ճիշտ է, դա իմ ճանապարհն է, այդպես եմ անցնում: Հայկական նախշերը բոլորը մտացածին են: Շատերը նույնիսկ նկարների նախշերի հիման վրա հարսանիքի ժամանակ զույգի համար հագուստ են կարում: Չկա, որ մի տեղից վերցնեմ, նայեմ ու նկարեմ:

– Ազգագրագետների հետ չեք շփվո՞ւմ:

– Չէ, ամեն անգամ չեմ կարող գնալ:

– Բա որ մի նախշ սխալ անեք:

– Չէ, այն, ինչ տեսել ես, արմատավորվել է՝ դա է: Գրքեր եմ շատ կարդացել: Ես իմ էությամբ, նիստ ու կացով հայ եմ:

– Նկարները տիկնիկների վերածելու առաջարկ եղե՞լ է:

– Գերմանիայում գտնվող SIMONIAN բրենդի հետ համագործակցություն կա: 6 նկար վերցրեցին, վերնաշապիկների վրա տպեցին: ՌԴ-ից էլ այլ նկար վերցրեցին, և այլն: Համագործակցում եմ նաև ռեստորանների հետ:

– Այսինքն, այն նկարիչներից եք, ով խնդիր չունի նկարները վաճառելու հարցում:

– Դժվարությունների միջոցով անցել եմ, բայց պետք չէ հիասթափվել: Թեթև գործերն էժան վաճառելով՝ հասել ենք այստեղ:

– Ովքե՞ր են նկարների գնորդները:

– Հիմնականում ԱՄՆ-ում ապրող հայերն են:

– Եթե նկարները խոսեին, ի՞նչ կփոխանցեին մարդկանց:

– Բարություն, սեր, խաղաղություն:

– Ասում են՝ նկարիչները նկարում են այն, ինչ իրենց մտահոգում է: Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ ձեզ հենց վերը նշված հարցերն են հուզում:

– Այո: Պետության հիմքն է ընտանիքը: Եթե կայուն ընտանիք է լինում, ապա կայուն պետություն է լինում: Ներդաշնակությունից է ամեն ինչ ծնվում: Մարդու ներսը երբ խաղաղ է լինում, ամեն ինչ խաղաղվում է:

– Այն, որ մենք բաժան-բաժան ենք, միաբանված չենք, դա մեխանիկորեն ազդում է պետության վրա:

– Եթե արվեստով մեկ հոգու էլ կարողանանք փոխել՝ հերիք է: Իհարկե, ինչքան շատ կուսակցություններ են լինում, դա, ըստ իս, արդեն երկրի բաժանում է, չի կարող միաբանություն լինել:

– 1992 թվականից ՀՀ նկարիչների միության անդամ եք։ Ընդհանրապես միությունն ի՞նչ դեր է խաղում նկարչի կյանքում:

– Եթե գնանք դեպի կոմունիստական ժամանակներ, ապա մարդիկ պատվերներ են ստացել, տներ, արվեստանոցներ: Երբ միության անդամ դարձա՝ այդ ամենն էլ չկար: Ուղղակի ջերմությունն է հիմա, կապը իրար հետ:

– Մի ժամանակ նկարիչները դժգոհում էին, որ միության անդամ են, բայց դա ստաժ չի համարվում, ու թոշակային տարիքում խնդրի առջև են կանգնելու:

– Այո, այդպես է: Ես 10 տարվա մանկավարժական ստաժ ունեի, ու դա ինձ փրկեց, որ թոշակի անցա: Եթե ուզում ես ազատ նկարիչ լինել՝ այդ ազատության համար պետք է վճարես կենսաթոշակի գնով (Ծիծաղում է։- Ա.Կ)

– Ֆրանսիացի գեղանկարիչ Ռենուարն ասել է. «Նկարիչներն իրենց արտակարգ էակներ են կարծում, երևակայում են, թե սևի փոխարեն կապույտ ներկ դնելով՝ կարող են աշխարհի դեմքը փոխել»։ Կիսո՞ւմ եք այս կարծիքը:

– Լավն էր: Ինձ դուր է գալիս, իմպրեսիոնիստները բավականին թարմություն մտցրեցին, բայց հետո արվեստը տարբեր ուղղություններով գնաց: Զգացմունքային մարդկանց թվում է, որ սև չանեն՝ կապույտ անեն, մի բան կփոխեն: Երևի աշխարհին վարդագույն ակնոցով են նայում: Կա նման բան: