Մակրոտնտեսությունը համավարակի օրերին

Ընդունված է կարծել, որ համաշխարհային տնտեսությունը փորձում է դուրս գալ համավարակային կանգից: Բոլոր դեպքերում այդպիսի հայտարարություններ անում են շատ երկրներ: Նաև մենք ու մեր տարածաշրջանի երկրները:

Տնտեսական նորությունները հիմնականում հայտարությունների մակարդակի են: Բնականաբար: Օրինակ, Թուրքիան հայտարարում է, որ շուտով ավիահաղորդակցությունը կվերականգնի 70 երկրի հետ: Ադրբեջանը հայտարարում է, որ «նավթի գների անկումը դատավճիռ չէ», բայց նաև այն մասին, որ երկրի սահմանները փակ են մնալու մինչև հունիսի 15-ը: Վրաստանը հայտարարում է արտակարգ դրության ավարտի մասին:

Բոլորը խոսում են համավարակի հետևանքով կրած վնասների մասին: Նույնիսկ՝ մենք: Բոլորը հրապարակում են ապրիլ ամսվա վիճակագրությունը: Հայտնի բան է՝ կառավարության մեկ առանձին վերցրած անդամի մակարդակում մենք չենք հավատում վրաց վիճակագրությանը: Ցավոք հայտնի չէ, թե քանի անդամի մակարդակում ենք հավատում մեր վիճակագրությանը: Բայց ներկայացնենք թվերը:

Վրաց պաշտոնական վիճակագրությունը գրում է, որ հունվար-ապրիլին երկրի տնտեսությունը կրճատվել է 16.6 տոկոսով: ՀՆԱ նվազման միջին ամսական ցուցանիշը 3.6 տոկոս է: Մենք ՀՆԱ-ի փոխարեն խոսում ենք Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշից: Այն նախորդ տարվա հունվար-ապրիլի համեմատ կրճատվել է 17 տոկոսով: Այս տարվա ապրիլը (երբ բոլորս չէինք աշխատում) 2019-ի ապրիլի նկատմամբ (երբ բոլորս էինք աշխատում՝ բացի գործազուրկներից) ՏԱՑ-ը նվազել է ընդամենը 17.2 տոկոս (սա լրացուցիչ ապացույցն է այն բանի, թե ինչու շատ տնտեսագետներ ՏԱՑ-ը լուրջ ցուցանիշ չեն համարում): Վրաց վիճակագրությունն արձանագրում է, որ կրճատվել են տնտեսության համարյա բոլոր ոլորտները (փոքր աճ կա միայն հանքարդյունաբերության ոլորտում): Մյուս մակրոցուցանիշները ևս հետաքրքիր են համեմատության մեջ: Հունվար-ապրիլին մեր արտաքին առևտուրը կրճատվել է 11.4 տոկոսով: Մանրամասն պատկերն այս է՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ արտահանումը պակասել է 8.1 տոկոսով, իսկ ներմուծումները՝ 11.5: Նույն ժամանակահատվածում Վրաստանի թվերն ավելի մեծ են: Արտահանումների կրճատումը կազմել է 11.9 տոկոս, իսկ ներմուծումներինը՝ 11.8:

Հիշեցնենք, որ թվերի նույնական գնահատականի դեպքում դժվար է լինելու բացատրել տնտեսությունների ընդհանուր կրճատման թվերի միջև առկա հսկայական տարբերությունը (վրաց ՀՆԱ-ն կրճատվել է 16.6 տոկոս, մեր ՏԱՑ-ը 1.7): Բայց հիշենք, որ մինչև ներողություն խնդրելը կարելի է ասել, որ մենք մեր վիճակագրությանն ենք վստահում: Իսկ ադրբեջանական մակրոտնտեսական վիճակագրությանը կարելի է իսկապես կասկածանքով մոտենալ: Հատկապես, որ այս երկրում տնտեսական հիմնական թեման Վրաստանի և ռուսական «Գազպրոմի» միջև կնքված պայմանագիրն է: Ավելի ճիշտ վախը, որ այդ պայմանագիրը կզրկի իրենց մենաշնորհային դիրքից: Հատկապես, որ ռուսական գազի գինը էապես ցածր է ռուսականից: Ուստի ադրբեջանական տնտեսական լրատվության հիմնական թեման գազի սպառման նոր շուկաների հեռանկարներն են:

Իսկ արտաքին առևտրի զուտ թվերը սրանք են. արտահանումները պակասել են 11 տոկոսով, իսկ ներմուծումները՝ 25.7: Համավարակի ազդեցությունը Ադրբեջանի տնտեսության վրա շատ ավելի նկատելի է (առաջին հերթին էներգակիրների պահանջարկի կտրուկ նվազման պատճառով): Այս երկրում էլ համավարակի դեմ պայքարում հույսները դրել են հասարակական վերահսկողության վրա: Նույնիսկ հեռախոսահամար են հրապարակում, որ «գիտակից» քաղաքացիները զանգեն ու իշխանություններին տեղեկացնեն մեկուսացման կանոնների խախտումների մասին:

Ռուսական ասացվածքից է հայտնի, որ խեղդվողի փրկության գործը հենց իր՝ խեղդվողի գործն է: Ահա այսպիսին է մակրոտնտեսական մասնակի համադրումը մեր տարածաշրջանում համավարակի օրերին:

Արա Գալոյան
Տնտեսական մեկնաբան