Մարդկային կյանքը, Ադամից սկսած մինչև Քրիստոս, բոլորովին հնության ու ապականության մեջ էր: Մարդու հոգին վարակված էր անհավատությամբ, մարմինը՝ հյուծիչ ախտով: Բոլոր անդամները՝ ոտքից մինչև գլուխ, սարսափելի վերքերով էին պատված ու այդպես անխնամ թողնված էին աշխարհի աղբակույտի վրա: Մարդն այդժամ ո՛չ տեր ուներ, ո՛չ օգնական, ո՛չ բժիշկ, ո՛չ այցելու:
Ուխտավորները հաճախ էին խնդրում հայր Պորֆիրիոսին, որ աղոթի իրենց ու իրենց հարազատների համար, և նա միշտ խոստանում էր, որ կաղոթի։ Ես տարակուսում էի՝ ինչպե՞ս կարող էր հայր սուրբը հարյուրավոր անուններ մտապահել։
Բոլոր առաքինություններն ամրանում ու հաստատվում են համբերությամբ, և ոչ մի առաքինություն առանց այս առաքինության չի կարող կանգուն մնալ: Արվեստում և գիտության բոլոր բնագավառներում համբերություն է անհրաժեշտ: Ամեն գործ կատարվում և պահպանվում է համբերությամբ: Համբերությանը մահացու հարված է հասցնում հուսահատությունը, որն իր հերթին ջանում է մահացու հարված հասցնել հոգուն: Համբերությունն ուսուցանում է հոգուն մխիթարվել և չհուսահատվել դժվարություններից ու փորձություններից, այն Ս. Հոգու պտուղներից է, որ տրվում է քրիստոնյային մեկ այլ նվերի՝ հույսի հետ միասին:
Երբ Ադամն ու Եվան, չանսալով Աստծո պատվերին, կերան արգելված պտուղը, Տերը նրանց պատժեց․ «Քո հացը քո երեսի քրտինքով ուտես, մինչև որ վերադառնաս դեպի հողը, որից առաջացար. քանի որ հող էիր, հող էլ դառնաս» (Ծննդ․ 3։19)։ Ապա Աստված դուրս հանեց նրանց դրախտից՝ «մշակելու հողը, որից առաջացել էր» (Ծննդ․ 3։23)։
Աստծո ամենատես աչքի մասին Դավիթ Մարգարեն իր սաղմոսում ասում է․ «Չի ննջում ու քուն չի մտնում Իսրայելի պահապանը»։
Հույս բառը, ըստ Մալխասեանցի բացատրական բառարանի, նշանակում է՝ 1. մի լավ բանի սպասելը, 2. հավանականություն, որ մի բան պիտի լինի, 3. փափագ:
Մեր կյանքում հաճախադեպ են այնպիսի դրվագները, երբ հասկանում ենք, որ համբերության ու սպասման միջոցով է, որ հասնելու ենք ցանկալի արդյունքին, հասնելու ենք դրական ինչ- որ կետի։ Սակայն մյուս կողմից էլ, լինելով անկատարներ, չենք համբերում և տալիս ենք հարցը՝ Տե՛ր, որքա՞ն պիտի սպասեմ։
Սուրբ Գրքում Աստծու հատկությունները շատ են: Դրանք Աստծու բազմապիսի գործերը հայտնի դարձնող զանազան կատարելություններն են:
«Երանի՜ այն մարդուն, որ դիմանում է փորձությանը, որովհետև փորձությունից հաղթական դուրս եկողը որպես մրցանակ կստանա այն կյանքը, որ Տերը խոստացավ տալ իրեն սիրողներին»,- ասել է Հակոբոս առաքյալը:
Աստծուն ճանաչելու համար առաջին հերթին մեզ հավատ է հարկավոր, առանց դրա մենք չենք կարող ճանաչել Տիրոջը։ Իսկ հավատի մասին պատկերացումները ամենքիս մոտ շատ տարբեր են։
Երբեմն իշխանությանը սխալմամբ վերագրում ենք այնպիսի հատկանիշներ, որոնք պարզապես աղերսներ չունեն այդ երևույթի հետ։ Ինքներս մեր մեջ արմատավորում ենք օրինակ՝ փաստեր այն մասին, թե իշխանություն ունեցող անձն առավել բարձր է մյուսներից, թե նա, ում տրվել է հնարավորություն իշխելու, պիտի ունենա ծառաներ, հպատակներ, մարդիկ, որոնք կենթարկվեն նրան։ Սակայն ի՞նչ օրինակ տվեց մեզ Քրիստոս, ի՞նչ է իշխանությունը՝ քրիստոնեական պատկերացումներով և սահմանմամբ։
Հայր Պորֆիրիոսը հաճախ կրկնում էր, որ «Աստված ամեն ինչ է» և ասում, որ առանց Աստծուն աղոթելու ոչինչ չի լինում։ «Աղոթքը,- սովորեցնում էր նա,- բոլոր բարիքների մայրն է, միայն թե միշտ խոնարհությամբ արվի, ամբողջովին զերծ լինի եսասիրությունից և լի՝ Քրիստոսի հանդեպ սիրով»։
Երբ իսկապես ճանաչում ես Աստծուն, տեսնում ես, որ առաջանում են շատ հանգամանքներ, որոնք բարդացնում են Աստծո հետ մեր հարաբերությունները։ Շատ երևույթներ պարզապես անիրագործելի են դառնում, առաջին հայացքից անհաղթահարելի թվացող դժվարությունների ենք հանդիպում: Փոխվում ենք նաև մենք. եթե մինչ այդ մտածում էինք, որ մեր հավատքի ճանապարհին ամեն բան շատ հեշտ է լինելու և Աստված օգնելու է մեզ, ապա այդ պահից սկսած է, որ տեսնում ենք փորձությունները։
Այսօրվանից սկսվում է Սուրբ Հակոբ Մծբնա հայրապետի պահքը։ Վերջինս տևելու է հինգ օր՝ մինչև ուրբաթ ներառյալ:
Մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, Իր Խաչով քանդեց մարդկանց բաժանող թշնամության պատը և որպես Հաշտարար՝ խաղաղություն պարգևեց աշխարհին: Այս մասին Պողոս առաքյալը գրել է. «Հիսուս Քրիստոսի միջոցով, դուք, որ մի ժամանակ հեռացած էիք, մերձավորներ եղաք Քրիստոսի արյամբ, որովհետև Նա է մեր խաղաղությունը, Նա, որ երկուսը մեկ դարձրեց, քանդեց իր մարմնի մեջ միջնորմը՝ թշնամությունը, և հրամաններով տրված […]
2022 թ. հոկտեմբեր ամսին Միացյալ ազգերի կազմակերպությունը իր պաշտոնական էջում նշել էր. «Ներկայիս իրականությունը ցույց է տալիս, որ 1,3 միլիարդ մարդ դեռ ապրում է աղքատության մեջ և նրանց գրեթե կեսը երեխաներ ու երիտասարդներ են»: Կան մարդիկ, որ տեսնելով աշխարհի աղքատ մարդկանց ամենօրյա դառը կյանքը, շտապելով՝ մեղադրում են Աստծուն, որովհետև համոզված են, թե Բարձյալն է մարդկանց բաժանել հարուստ, միջին և աղքատ դասակարգերի. «Տերն է աղքատացնում ու հարստացնում, ստորացնում ու բարձրացնում» (Ա Թագ. 2:7):
Երբեմն նույնացնում ենք երկու իրարից տարբեր երևույթներ՝ համբերելն ու դիմանալը՝ կարծելով, թե դրանք նույնն են։ Իրականում էական տարբերություններ ունեն և բավական կարևոր են մեր հոգևոր կյանքի ընթացքում։
Այսօրվա «Ճաշու Ավետարանում» հիշատակվող Նիկոդեմոսը նշանակալի տեղ չի գրավում ավետարանական պատմության մեջ: Միայն Հովհաննեսի Ավետարանում է, որ Նիկոդեմոսին հանդիպում ենք երեք դրվագներում:
Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցում ապաշխարությունը յոթ խորհուրդներից երրորդն է: Այն քրիստոնեական նոր կյանքի սկիզբն է: Մարդու ներքին և արտաքին կյանքի փոփոխությունն է, բաղկացած մեղքի վճռականորեն մերժումից և ցանկություն՝ ապրելու աստվածային կամքի համաձայն․ «Եվ արդ,- ասում է ձեր Տեր Աստվածը,- դարձեք ինձ ձեր ամբողջ սրտով, ծոմապահությամբ, լալով ու կոծելով։ Ձեր սրտերը պատռեցեք և ոչ թե ձեր հագուստները։ Դարձեք ձեր Տեր Աստծուն, որովհետև Նա ողորմած է և գթասիրտ…» (Հովել 2.12-13)։
– Սիրե՜նք Քրիստոսին,- թախանձանքով խնդրում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Նա է մեր միակ հույսն ու հոգսը։ Սիրենք Քրիստոսին միայն հանուն Իրեն՝ մոռանալով սեփական անձը։ Երբեք՝ ոչ հանուն քեզ։ Թող Նա մեզ տանի այնտեղ, ուր կամենում է։ Թող տա մեզ այն, ինչ Ինքն է ուզում։ Չսիրենք Նրան հանուն Նրա պարգևների։
Որքան շատ են մարդիկ հեռանում բնական, հասարակ կյանքից և [իրենց կյանքում] ավելացնում են շքեղությունը, այնքան շատ է մարդկային տագնապը մեծանում նրանց հոգում: Իսկ Աստծուց ավելի ու ավելի հեռանալու արդյունքում ոչ մի տեղ հանգիստ չեն գտնում: Այդ պատճառով էլ անընդհատ անհանգիստ շրջապտույտի մեջ են, «խելագար անվի» շուրջը պտտվող հաստոցի հաղորդափոկի պես*: Նրանք արդեն Լուսնի շուրջն էլ են պտտվում, որովհետև նրանց հսկայական անհանգստությունը ողջ երկրագնդի վրա չի տեղավորվում:
Իմաստուն մի խրատ, որ դարերի խորքից թրթռալից ոգևորությամբ հնչում է մեր ականջներում։ Հաստատուն համոզում ունեցող և ժայռի պես ամուր կանգնած դյուցազունի հրամանն է սա։ Ա՛յն գործչի հրամանը, որն իր իրականացրած աստվածային առաքելության լիուլի գիտակցությունն ունեցավ ու նաև քրիստոնեական գիտակից հավատքի կազմակերպիչը եղավ։
Տարեվերջ է։ Ուզում ենք սկսել նոր տարին։ Առջևում ընդամենը հաշված օրեր են մնացել, և ուզում ենք փակել այս տարին. եթե տարվա ընթացքում մեր վարքը լավ չէր, գոնե տարին ավարտենք բարի վերջավորությամբ։
Զավա՛կս, հեռու մնա նախանձից,- հորդորում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Այն հալումաշ է անում մարդուն։ Մի միանձնուհի նախանձում էր մեկ այլ քրոջ, և նրան սկսեց թվալ, թե վերջինս ամոթալի կապի մեջ է հոգևոր հոր հետ։ Ու սկսեց դրա մասին պատմել այնպես, ասես իրականում կատարված փաստի մասին խոսելիս լիներ․․․
Մեր կյանքում ընկերներ ու բարեկամներ ընտրելիս՝ հաճախ ենք ինքներս մեզ հարցնում՝ արդյոք նա, ով խոստումներ է տալիս հավերժ մեր կողքին լինելու, կմնա՞ մեզ հետ մինչև վերջ։
Հայ եկեղեցին, բացի Տերունի տոներից և Սրբոց օրերից, տարին մեկ անգամ հիշատակում է նաև հրեշտակներին: Ըստ մեր տոնացույցի՝ նրանց հիշատակությունը կատարվում է Ս. Խաչի ութերրորդ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը հետևյալ անվամբ՝ «Սրբոց հրեշտակապետացն՝ Գաբրիէլի եւ Միքայէլի եւ ամենայն երկնային զօրացն»:
Ինչո՞ւ են մարդիկ վախենում։ Այս հարցը բազում պատասխաններ ունի՝ նայած, թե որ տեսակետից կնայենք այս երևույթին։ Օրինակ՝ կան մարդիկ, ովքեր ասում են, թե վախն ինքնապաշտպանություն է։ Երբ մենք չենք կարողանում լուծել ինչ- որ հարց, չենք կարողանում հաղթահարել խնդիրը, սկսում ենք վախենալ՝ անզոր ու անպաշտպան լինելով։
Թող որ մենք մի նպատակ ունենանք՝ սեր Քրիստոսի, Եկեղեցու և մերձավորի հանդեպ,- ասում էր հայր Պորֆիրիոսը։- Սերը, Աստծուն ծառայելը, բաղձանքը, միավորումը Քրիստոսին ու Եկեղեցուն՝ արդեն իսկ դրախտ է այստեղ՝ երկրի վրա։
Միայն երկրայինի մասին հոգացողը հայտնվում է կյանքի խելահեղ մրցավազքում և ներքուստ ինքն իրեն հանգստացնում՝ այժմ այլ ժամանակներ են, կյանքի այլ ռիթմ, այլ դինամիկա, նպատակներն ու անելիքները շատ են, ուստի պետք է շտապել:
Եթե սիրահարված ես, ապա կարող ես ապրել Աթենքի կենտրոնական հրապարակում՝ Օմոնիայում, և չիմանալ, որ այնտեղ ես գտնվում, չտեսնել մեքենաներն ու մարդկանց, չնկատել ոչինչ։ Միայն դու ես ու սիրելիդ։ Ապրում ես նրանով, բավականություն ստանում, նա ոգեշնչում է քեզ։ Այդպես չէ՞։
