#հոգևոր

Զգուշացում: Անձը զգուշությամբ պետք է օգտագործի որոշ ուտելիքներ, ստամոքսը չծանրաբեռնի քնելուց առաջ: Քնելիս ձեռքերը պետք է լինեն վերմակի վրա, իսկ հագուստը` ազատ:

Կան մարդիկ, որոնք աշխարհում գոյություն ունեցող սպառնալիքներին նայում են մակերեսայնորեն՝ առանց դրանք քննարկելու աստվածաշնչական, բժշկական, տրամաբանական, դաստիարակչական, հոգեբանական և այլ մոտեցումներով: Օրինակ՝ մարդկանց մի մասի մոտ, ցավոք սրտի, միասեռականությունը համարվում է 21-րդ դարի բնական երևույթներից մեկը, իսկ միասեռական ամուսնությունը՝ իբրև թե զույգի միջև սիրո զգացման դրսևորում:

«Եթե մանանեխի հատիկի չափ հավատ ունենաք, այս լեռանը կասեք տեղափոխվիր այստեղից այնտեղ, և այն կտեղափոխվի. և ոչինչ ձեզ համար անհնար չի լինի» (Մատթեոս 17:19):

Տերն Ինքը կսովորեցնի մեզ աղոթքին։ Ինքներս չենք սովորի, ոչ էլ ուրիշ մեկը կսովորեցնի։ Չասենք․ «Այսքան երկրպագություն արեցի, այժմ շնորհն ինձ ապահովված է»։ Բայց խնդրենք, որ աստվածային իմացության անեղծ լույսը շողարձակի մեր մեջ և բացի մեր հոգևոր աչքերը՝ Նրա աստվածային խոսքերը ըմբռնելու համար։

Հիսուս՝ մարմին առած անձնուրացությունն ու սիրո մեծագույն առաքյալը, Երանությունների լեռան բարձունքին, ձիթենիների լռին ու խաղաղավետ պուրակների ստվերների ներքո Իր աշակերտների նորակազմ խմբի կողմից շրջապատված, վարդապետում ու հրահանգում էր նրանց ձեռնամուխ լինել հոգիների փրկության այս փխրուն և դժվարին առաքելությանը:

Շատ հիվանդություններ, որոնց պատճառները բժիշկները չեն կարողանում գտնել, հնարավոր է, որ անեծքի հետևանքով առաջացած լինեն: Իսկ բժիշկներն ի՞նչ է, մի՞թե կարող են անեծքը գտնել: Մի անգամ մի անդամալույծի բերեցին իմ խուց:

Թող որ Ինքը՝ Աստված, Իր Որդու պատկերը դրոշմի մեր հոգիներում և Նրա համբերատար, քաղցր, աննախանձ ու ինքնազոհ սերն ունենալու կամքը շնորհի մեզ Իր փառքի և Եկեղեցու պայծառության համար:

Եթե մարդ սատանային է լսում՝ խորամանկությամբ ու նենգությամբ է ապրում, ապա Աստված չի օրհնում նրա աշխատանքը: Այն, ինչ մարդիկ խորամանկությամբ են անում՝ չի հաջողում: Կարող է թվալ, թե նենգ մարդկանց գործը բարգավաճում է, բայց վերջիվերջո փլուզվելու է: Յուրաքանչյուր գործում ամենակարևորն Աստծու օրհնությանը ձգտելն է, Նրան մերձենալը: Եթե մարդ ճշմարտությամբ է ապրում, ապա Աստված նրա կողմից է: Իսկ եթե նաև գոնե մի փոքր ձգտում ունի առ Աստված, ապա հրաշքներ են տեղի ունենում: Ըստ Ավետարանի ապրելով՝ մարդ Քրիստոսի հետ է ապրում և աստվածային օգնություն ստանալու իրավունք ունի:

Սերը զորացնենք համբերատարությամբ և քաղաքավարի քաղցրաբարոյությամբ, ու սիրո Աստված պիտի պարգևի մեզ մեր ցուցաբերած համբերատարության և քաղցրաբարոյության հատուցումը, քանի որ այդպիսի կենցաղավարությամբ մենք ինքներս մեզ կանգնեցնում ենք Տիրոջ ոտքերի ու գահի առջև՝ «իր անհամար մեղքերը կներվեն սրան» պատգամին արժանանալով, քանի որ մենք նույնպես տրամադիր կլինենք կամ առնվազն խոստում կտանք ուգժին սիրելու։

Երբ ես մտքիս աչ­քե­րը Գրքե­րի խորհր­դով վեր բարձ­րաց­րի` տես­նե­լու շնորհ­նե­րի գի­տության անքն­նե­լի խոր­քը, բա­ցե­ցի սիրտս` հա­վա­քե­լու ներ­սում դժվար տեսն­վա­ծը և քննե­լու, տե­ղե­կա­նա­լու և հա­սու լի­նե­լու նրա գի­տության խոր­քին, իմ տկար մտքի հա­սո­ղությու­նից դուրս մնա­ցածն այն­պես զար­հու­րեց­րեց ինձ, որ կար­ծես թե այն ճա­նա­չե­լու հա­մար պատ­րաստ էի մո­ռա­նալ այն գի­տությու­նը, ո­րը ստա­ցա բա­ցե­լու պա­հին:

«Աննշան իրադարձություններից բարկանալը հատուկ է փոքրոգի մարդկանց: Բարկացողը չարի խաղալիք է և դևերի արհեստանոց: Ով ցանկանում է նվաճել բարկացողին, թող վեհանձնությամբ կրի վիրավորանքները և շատ փոփոխություններ կտեսնի, իսկ եթե զայրույթից պարտված՝ փորձի հակառակորդին ետ մղել հավասար զենքով, ապա կտեղափոխվի անվերջանելի պատերազմի մեջ» (սբ. Հովհան Ոսկեբերան):

Եկեղեցու խորհուրդները այն սրբազան արարողություններն են, որոնց ընթացքում անտեսանելի կերպով տրվում են Սուրբ Հոգու շնորհները՝ մարդուն միավորելով Քրիստոսի և Եկեղեցու հետ:

Մյուռոնի մասին խոսելիս հաճախ գործածում ենք ՍՐԲԱԼՈՒՅՍ մակդիրը, որն առաջին անգամ հայ մատենագրության մեջ կիրառել է Ս. Գրիգոր Նարեկացին իր անմահ «Աղոթամատյանի» 93-րդ գլխի խորագրում. «Մեկնողական աղոթք Մյուռոնի Սրբալույս Յուղի մասին»: Նարեկի այս գլուխն ամբողջությամբ նվիրված է Մյուռոնի հոգևոր խորհրդի բացատրությանը:

Պսակը Հայ Եկեղեցու յոթ խորհուրդներից մեկն է, որը հաստատվել է Աստծո կողմից դեռևս դրախտում: Պսակի խորհրդով այր ու կին ընտանիք կազմելու նպատակով միավորվում են` դառնալով մեկ ամբողջություն ու ստանալով Սուրբ Հոգու շնորհները:

Եթե հոգին փչանա ու արժանի չլինի Քրիստոսի սիրուն, Քրիստոս կդադարեցնի հարաբերությունները նրա հետ, քանի որ չի ցանկանում, որ «հաստամորթ» հոգիներ լինեն Իր կողքին․․․

Յուրաքանչյուր քրիստոնյա պատերազմի մեջ է չարի դեմ։ Կարևորն այն չէ, սակայն, թե ում դեմ ենք պատերազմի մեջ, այլ թե ու՞մ ունենք մեր կողքին, ո՞վ է մեր ապավենը։ Ամենակարող Աստված Ի՛նքն է մեր կողքին կանգնողը, Ի՛նքն է մեր ապավենը։ Սատանան կարող է, բայց Աստված ամենակարող է։

Թեպետ Աստծո ծրագիրն է գեղեցիկ ապագա շնորհել մարդուն, փրկել և ազատել նրան, բարի գործել նրա համար, սակայն, եթե մարդը համառի իր անզեղջ ընթացքի մեջ մնալ, ապա այդ կերպ կխաթարվի մարդ-Աստված հարաբերությունները։

Ամենամեծ բարիքը, որ Աստված մեզ տվեց, կյանքն է: Աստված մարդուն տվեց մտածելու, խոսելու և գործելու կարողություն: Բանականությունն աստվածային ստեղծագործության կարևորագույն նշույլն է, այն Աստծու ներկայությունն է մարդու մեջ: Տիեզերքում միայն մարդն է մտածում և խոսքն է, որ մեզ մարդ է դարձնում: Խոսելով՝ մենք Աստծու աշխարհի մի մասն ենք դառնում:

Հինգ տաղավար տոներից Սուրբ Զատիկը քրիստոնյայի կյանքում կարևոր և մեծագույն տոն է: Այն մեծ ուրախությամբ նշվում է Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարությունից ի վեր, որը Քրիստոսի կողմից մեզ պարգևած հաղթանակն է. Նա Իր մահով ջախջախեց մահը:

Հայ Առաքելական բոլոր եկեղեցիներում Ավագ Ուրբաթ Քրիստոսի խաչելության, թաղման և խավարման կարգ է կատարվում: Այս օրը հիշատակվում է Տիրոջ ձերբակալությունը, չարչարանքները, խաչելությունը և մահը (Մատթեոս 27:32-44, Մարկոս 15:21-32, Ղուկաս 23:26-43, Հովհաննես 18:17:27):

Ճշմարիտ անգիտությամբ և անհա­սու­թյամբ հավատում ենք, որ ամենայն մարդ Աստ­ծո պատկերն է, սակայն ինչպե՞ս, միայն Աստծուն է իմանալի: Բայց զարմանում եմ նրանց վրա, ովքեր ավելի, քան իրենց չափն է, ջանում են և ձգտում ըմբռնել անհասն ու անըմբռնելին: Բայց մեր` տգետներիս կարծիքն է, որ այդպիսիներն ամենևին չգիտեն Սուրբ Գիրքը, ոչ էլ Հոգու զորությունը, որ Գրքում է (Գիրք Թղթոց):

Երբ ասում ենք «սեր», նկատի ունենք ոչ թե որպես արժանիք ձեռք բերված առաքինությունները, այլ մաքուր սիրտը, որը սիրում է Քրիստոսին ու մարդկանց։ Ահա թե որն է նպատակակետը։ Ամեն ինչ ուղղենք դրան։

Հավատքով է պայմանավորված հոգևոր կյանքի ողջ ընթացքը, նրա վերելքն ու զարգացումը։ Այն մարդուն տրված պարգև է իր Արարչի հետ հաղորդակցություն հաստատելու համար։ Հավատքի մեծությունը և զորությունը ներկայացնում է Հին Ուխտը։ Մովսեսն իր հավատքով ճեղքեց, բաժանեց ծովը և փրկության առաջնորդեց իր ժողովրդին։ Հեսուն նույնպես հավատքով բաժանեց Հորդանան գետը և անցկացրեց Իսրայելի որդիներին, ինչպես Մովսեսը արեց, իր ժողովրդի համար։

Անարդար մարդը և ցանկացած մեկը նույնպես, որ ինչ-որ բանում մեղավոր է մեկի առջև ու ներողություն չի խնդրել, տանջվում է սեփական խղճի խայթից և այն մարդու վրդովմունքից, որին նեղացրել է: Քանի որ եթե այն մարդը, որի հետ անարդարացիորեն են վարվել, չների իրեն նեղացնողին ու սկսի գանգատվել նրանից, վերջինս մեծ տառապանք կզգա ու կտանջվի: Նա չի կարողանա քնել, իրեն այնպես կզգա, ասես փոթորկաբեր […]

Մայիս է՝ ամենագեղեցիկ ու սիրելի ամիսը: Զուր չեն բանաստեղծները կարծում, որ արարչագործ Աստված այս ամսում ստեղծեց աշխարհը: Իր կյանքի ընթացքում ո՞վ երբևիցե չի փորձել այդ ամիս, պայծառ արևի շողերի ներքո դուրս գալ բնության գիրկ՝ դեպի գյուղի անքուն պահապան լեռան լանջը: Ինչպիսի՜ սքանչելիքներ, ինչպիսի՜ բերկրանք:

– Ավետարանը հասկացնում է մեզ, որ Քրիստոս ուրախություն է, ճշմարտություն,- ասում էր հայր Պորֆիրիոսը,- որ Քրիստոս դրախտն է։ Հովհաննես Ավետարանիչն ի՞նչ է ասում դրա մասին։ Սիրո մեջ վախ չկա, այլ կատարյալ սերը հեռու է վանում վախը, որովհետև դրա մեջ տառապանք կա։ «Ով երկնչում է, կատարյալ չէ սիրո մեջ» (Ա Հովհ․ 4։18)։

«Ինչո՞ւ տրտմեցիր, ինչո՞ւ մռայլվեց դեմքդ: Չէ՞ որ եթե արդար ես զոհաբերում, բայց արդար չես բաժանում, մեղանչած ես լինում: Հանգի՛ստ եղիր, դու կարող ես մեղքից ազատվել, դու ի վիճակի ես այն հաղթահարելու» (Ծննդ. 4:7),- այս խոսքով Տերը դիմեց Կայենին, ով անհանգիստ էր և ընկճված, քանի որ Տերը չէր ընդունել իր զոհաբերությունը: Այս խոսքով Տերը ցանկանում էր Կայենին առաջնորդել զոհաբերության ժամանակ կատարած իր մեղքը խոստովանելու:

Ամեն օր և առավել ևս տերունի օրերին քրիստոնյան իր աղոթքներում հիշում է հարազատներին, ընկերներին, հայրենակիցներին, իր մեծ ընտանիքը՝ եկեղեցու համայնքը: Քրիստոնյայի աղոթքն է, որ բոլորը, Աստծու կամքն իրագործելով, աստվածային ներկայության օրհնությունը վայելեն և ընթանան փրկության ուղով: Միմյանց համար աղոթելը միայն անունների թվարկում չէ, այլ սրտանց, ջերմեռանդ և հարատև աղոթք, ինչպիսին ունեին անդամալույծի չորս ընկերները, որ ցանկանում էին Տիրոջ մոտ հասնել, որպեսզի բժշկվի իրենց հիվանդ ընկերը:

Այս պատմության մեջ մեկ ուրիշ կարևոր կետ էլ կա, որի կողքով չենք կարող անտարբեր անցնել: Որչափ որ փարիսեցիներն իրենց գիտնականի ու վարդապետի համբավով մեր աչքին կարող են անհավատության ներկայացուցիչներ երևալ, նույն չափով էլ, և թերևս ավելին, ի ծնե կույրը մեզ է ներկայանում որպես հավատացյալ՝ չնայած իր տգիտությանը:

Սրբերն ու նահատակները, իրենց ուղին սկսելով այդ խենթությունից, կանգ չէին առնում ոչ մի բանի առջև, նահատակության էին շտապում ուրախությամբ ու ոգևորությամբ։ Ով քիչ է սիրում, քիչ էլ տալիս է։ Ով շատ է սիրում, շատ է տալիս։ Իսկ ով շատ ուժգին է սիրում, ի՞նչ կարող է տալ հավասարազոր. նա ինքն իրեն է տալիս։