«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն Իրավունքի և արդարության կենտրոն «Թաթոյան» հիմնադրամի տնօրեն, ՀՀ Մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արման Թաթոյանն է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը 1992-1998թթ. Հայաստանի խորհրդարանի փոխնախագահ, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արա Սահակյանն է։
Ես խորհրդարանի ամբիոնից ասել եմ, որ մեր սահմանները մեկ թվականի քարտեզով չեն։ Նախկինում գուցե իրադրության այլ պատճառով մի քիչ դժվար էր սա ներկայացնելը, բայց տեսեք՝ 2024 թվականին որոշում է Բաղանիս, Բաղանիս-Այրում, Ոսկեպար-Ասկիպարա-Կիրանց-Խեյրիմլի ինչ-որ հատվածներ։ Այստեղ մենք ունենալու ենք 2024 թվականի քարտեզ, հիմնված նախկին որևէ քարտեզի հիման վրա։ Այս տարի հնարավոր է՝ մենք այլ հատվածներ սահմանագծենք, որը կֆիքսվի 2024 թվականի քարտեզով, բայց ակնհայտորեն մենք այս տարի ամբողջը չենք ավարտելու։ 2025 թվականի քարտեզ էլ է լինելու, մեծ հավանականությամբ, 2026 թվականի էլ։
«Հուսանք, առողջ բանականությունը կհաղթի, և այս ապօրինություններին վերջ կդրվի, գոնե ուշացումով, բայց վաղուց արդեն ժամանակն է ապօրինություններին վերջ տալու և դատարանները դուրս բերելու կեղտոտ քաղաքական խաղերից։ Այն կեղտոտ խաղերից, որը վարվում է այս ապիկար իշխանությունների կողմից՝ շեղելու մարդկանց ուշադրությունը, կոտրելու դիմադրության պայքարը, ավերելու ազգային օրակարգերը, պախարակելու քաղաքական ու մարդկային բոլոր հարաբերությունները։
Այսօր խորհրդարանում Կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ, «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը խոսքն ուղղելով Նիկոլ Փաշինյանին, հայտարարեց՝ Նիկոլ Փաշինյանին թվում է, թե երկիրը սեփական «դուքյանն» է, ու կարող է ոտքի վրա արգելել պատգամավորներին իրենց լիազորությունների շրջանակներում գործունեություն ծավալել։
Գարշելի է տեսարանը, որում երկրի ղեկավարը հսկայաքանակ ավտոշարասյունով, տասնյակ թիկնապահներով այցելում է այդ նույն երկրի քաղաքացիներին ու այդ նույն երկրի մետաղակտորե մակետը թափահարելով՝ նրանց համոզում, որ իրենց բնակավայրերը պետք է հանձնվեն թշնամուն։
ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը զրուցել է միջազգային իրավունքի մասնագետ, փաստաբան, Paris Pantheon Assas համալսարանի միջազգային իրավունքի դոցենտ հետազոտող, Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիայի նախկին քարտուղար, ֆրանսահայ Րաֆֆի-Ֆիլիպ Կալֆայանի հետ:
ՀՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն այսօր ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում ասաց, որ տեղյակ չէ ՌԴ ԱԳ ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայի՝ Հայաստանի ու ՀԱՊԿ-ի վերաբերյալ հայտարարության մասին։
ՀՀ արդարադատության նախկին նախարար Գևորգ Դանիելյանն «Անկախության հռչակագիրը պե՛տք է պահպանել» թեմայով քննարկմանը նշել է, որ Ալմա Աթայի հռչակագիրը բացարձակապես չի փաստում Արցախից հրաժարվելը, ընդհակառակը՝ դրանով հավաստվում է, որ Հայաստանը՝ որպես կողմ այս հռչակագրի, ելակետ է ընդունում արդեն իսկ իրացված ազգերի ինքնորոշման իրավունքը, և Արցախն այլևս չի կարող ճանաչվել Ադրբեջանի կազմում:
Անաչառ փորձագետների համար միշտ դժվար է եղել մեկնաբանել երկրի գլխավոր բանակցողի մտքերը, հատկապես, երբ խոսքն արտաքին քաղաքականությանը վերաբերող նրա պատկերացումների մասին է։ Բրիտանական The Telegraph թերթի լրագրողի հետ իր հարցազրույցը հերթական անգամ վկայեց, որ անգամ Հայաստանի ճակատագրական կորուստները որևէ կերպ ազդեցություն չեն ունեցել իր հայացքների վրա։
Զարհուրելի էր բանախոսի «ամփոփիչ ներածական խոսքը»։ Հայ-ադրբեջանական «հարաբերություններին» վերաբերող առաջին իսկ նախադասությունն ակնառու ցուցադրեց, որ ԼՂ հայաթափումը, երկրիս կառավարիչների հաշվարկներով, պետք է հանգուցալուծեր հիմնախնդիրը և բարեկամություն հաստատեր մեր թյուրքախոս հարևանների հետ։ Հակառակ դեպքում ինչպե՞ս կարելի է ազգային աղետից հետո ավետել, որ «Հայաստանի Հանրապետությունը կառուցողականորեն և բարեխիղճ կերպով ներգրավված է եղել Ադրբեջանի հետ բանակցություններում, որոնք ուղղված են եղել հարաբերությունների կարգավորմանը»։
«168 Ժամ»-ի հետ զրույցում ռուս վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովն ասաց, որ, ի սկզբանե, այսինքն՝ երկրորդ մեծ պատերազմից հետո, պարզ էր, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան Հարավային Կովկասում հանդես են գալու տանդեմով, ինչպես հենց պատերազմի ընթացքում։ Սա, ըստ վերլուծաբանի, նշանակում է, որ ՀՀ իշխանությունների առաջարկած առանձին պրոյեկտը մի իրավիճակում, երբ հայ-ռուսական հարաբերությունները ևս առանձնապես լավ չեն, մեծ դժվարություններ է ունենալու, եթե չունենա լուրջ աջակից դաշնակցի տեսքով։
«Կարիք չկա, որ ես ասեմ, անկախությունից հետո Ալմա Աթայի համաձայնագրով որոշվել է, որ այն ժամանակվա ադմինիստրատիվ սահմաններն ինչ-որ կա, դրանք դառնան միջազգային սահմաններ։ Դրանով Հայաստանն ունի 29.800 քկմ տարածք։ Ես դեմ եմ դրան, որ սահմանազատումը տեղի ունենա 1975-1991 թվականների քարտեզներով, փոխարենը՝ Հայաստանը պիտի գնա 1925-1926 թվականների քարտեզներով սահմանազատման, երբ Հայաստանի տարածքը 31.000 քկմ էր»,- նշեց Ռուբեն Գալչյանը։
Ադրբեջանական քարոզչամեքենան ժամանակ առ ժամանակ ակտիվացնում է ՀՀ սահմանադրությունը փոխելու անհրաժեշտության հարցը:
«Տավուշի մարզի հայ-ադրբեջանական սահմանին հարող (ադրբեջանական կողմից պահանջվող։- Ն. Ս.) 4 գյուղերի իրավական հիմքերը պետք է հստակեցվեն՝ Խորհրդային շրջանի օրենսդրության համապատասխան»,- լրագրողների հետ զրույցում այսօր ասել է ՀՀ արտաքին գործերի փոխնախարար Վահան Կոստանյանը:
168.am-ի հետ զրույցում պետությունների տարածքային ամբողջականությունը քառակուսի կիլոմետրով ճանաչելու մասին Փաշինյանի հայտարարությունն աբսուրդ համարեց ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանը՝ շեշտելով՝ եթե վաղն Ադրբեջանի տարածքների հետ որևէ բան կատարվի, արդյո՞ք մենք որպես պետություն՝ մեկ էլ այլ քառակուսի կիլոմետրանոց Ադրբեջանի ճանաչման մասին պետք է խոսենք։
«Բնական հարց է առաջանում, թե ինչքանով է իրատեսական Ադրբեջանի հետ խաղաղության և հարաբերությունների կարգավորման պայմանագիր ստորագրելը, հատկապես այն տրամաբանությամբ, որի մասին խոսել ենք։ Ասել ենք, որ մենք փորձում ենք և ամեն ինչ կանենք առաջիկա ամիսներին նման արդյունքի հասնելու համար»,- ԱԺ մշտական հանձնաժողովների նիստում 2024 թվականի պետական բյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ասաց Նիկոլ Փաշինյանը։
Այսօր Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում Կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ ասաց՝ Ալմա Աթայի հռչակագիրը կամ Բելովեժյան համաձայնագրին միանալու մասին Ալմա Աթայի արձանագրությունը, որը քաղաքական ամրագրում է ստացել Ալմա Աթայի հռչակագրով, ստորագրել են հետխորհրդային բոլոր պետությունները, բացի Մերձբալթյան երկրներից, այդ թվում՝ Ռուսաստանը, Հայաստանը։
«Ալմա Աթայի հռչակագրին միանալու արձանագրության առումով գուցե այդքան էլ ճշգրիտ չեմ եղել, բայց բառի բուն իմաստի և ոգու իմաստով ճշգրիտ եմ եղել, որովհետև Ալմա Աթայի արձանագրությունը ձեր նշած պայմանագրին՝ Սովետական Միության, ըստ էության, կազմալուծման և անկախ պետություններ դառնալու՝ Բելովեժյան, միանալու մասին է, և այդ հայտարարության համատեքստում է ընդունվել Ալմա Աթայի հռչակագիրը»,- ԱԺ-ում Կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ ասաց Նիկոլ Փաշինյանը՝ պատասխանելով «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանի հարցին, թե ե՞րբ Ալմա Աթայի հռչակագիրը դարձավ Արցախյան հարցի կարգավորման հիմք, և ո՞վ է դրա նախաձեռնողը։
Մի խոսքով: Մենախցում ստիպված նայում եմ հեռուստացույց, անգամ` գովազդները: Եվ, ահա, պարզվում է, որ անգամ ռուլոններով հայտնի նպատակների համար թողարկվող Papia-ն, որպեսզի ավելի փափուկ և հաճելի լինի, արդեն ավելի շատ բամբակ է պարունակում: Իսկ Նիկոլի «ՀԺ»-ն ոնց եղել է շուշաթուղթ, այդպիսին էլ մնացել է:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը միջազգային իրավունքի մասնագետ, քաղաքագետ Վարդան Պողոսյանն է։
«Ցանկացած իշխանության ուղիղ և առաջնային պարտականությունն է՝ ապահովել երկրի տարածքային ամբողջականությունը և ժողովրդի անվտանգությունը, փաստացի դուք ձախողել եք Ձեր առաքելությունը կատարելով, ու դա ոչ միայն իմ գնահատականն է, դա նաև Ձե՛ր գնահատականն է»,- այսօր Ազգային ժողովում դիմելով Նիկոլ Փաշինյանին՝ ասաց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանը:
«Ես կարող եմ մոտավորապես շրջանակը գծել՝ ինչ է լինելու: Իրենք փորձելու են ներառել միջազգային մեխանիզմներ, որոնք ներառելու են Եվրոպայի խորհրդի ազգային փոքրամասնություններով համապատասխան ինստիտուտների օգտագործումը, ԵԱՀԿ-ում փոքրամասնություններով և նրանց իրավունքներով զբաղվող ինստիտուտը և այս ամենը՝ արևմտյան տարբերակով, որով խաչ է քաշվում Ղարաբաղի վրա»,- ասաց Արմեն Աշոտյանը:
2022 թվականի հոկտեմբերին Հայաստանի, Ադրբեջանի, Ֆրանսիայի ու Եվրոպական խորհրդի ղեկավարները համատեղ հայտարարություն ընդունեցին՝ արձանագրելով, որ Բաքուն և Երևանը ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը՝ հանձնառություն հայտնելով հիմք ընդունել ՄԱԿ-ի կանոնադրությունն ու Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Ալմա Աթայում 1991 թվականի դեկտեմբերի 21-ին ստորագրված հռչակագիրը։ Կողմերը նաև ընդգծել էին, որ սահմանազատումը կայանալու է հենց այդ հիմքով։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը սահմանադրագետ, իրավունքի մասնագետ Վարդան Պողոսյանն է:
«Լավրովը միշտ է աչքի ընկել իր կոպտություններով, անմակարդակ պահվածքով, և շատ դեպքերում ՌԴ արտաքին քաղաքականության ձախողումներն էլ ես կապում եմ հենց նրա հետ: ՌԴ արտաքին քաղաքականությունը ղեկավարող մարդը շատ հին է, բացարձակ պատկերացում չունի նորագույն տեխնոլոգիաների մասին, թե ինչպես կարելի է մարդկանց մանիպուլացնել, ա պլանի տապալման դեպքում շատ արագ անցնել բ պլանի»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը՝ անդրադառնալով ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովի այն հայտարարությանը, թե Հայաստանն օկուպացրել էր յոթ շրջանները, Ադրբեջանն էլ վերադարձրեց իրեն պատկանող հողերը:
«Խնդիրը շատ ավելի խորն է. Հայաստանը հրաժարվել է ՀԱՊԿ օգնության փաթեթից, Հայաստանը հրաժարվել է զենքից ու մերժել ՀԱՊԿ խաղաղապահ առաքելությունը, որը, ըստ Լավրովի երեկվա հայտարարության, կարող է տեղակայվել 1-2 օրվա ընթացքում»,- ասաց Մամիջանյանը՝ ընդգծելով՝ ուլտիմատումի առաջ կանգնած ՀՀ իշխանությունն աջակցություն ստանալու փոխարեն՝ Հայաստանը դարձել է գերտերությունների առճակատման հարթակ։
Դեկտեմբերի 1-ին ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, թե պատահական չէ, որ վերջին շրջանում ՀՀ իշխանություններն ավելի շատ խոսում են Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների, քան նրանց կարգավիճակի մասին։
