Արցախ

Նախորդ տարվա սեպտեմբերի 19-20-ը, երբ Ադրբեջանը հարձակվեց Արցախի Հանրապետության վրա և արցախահայերին ենթարկեց էթնիկ զտման ու բռնի տեղահանության, Արցախի տարբեր համայնքապետեր, գյուղապետեր համայնքի սեփականությունը համարվող մեքենաներով դուրս եկան Արցախից՝ իրենց հետ բերելով նաև մի քանի ընտանիքի։

Էրդողանը չեղարկել է իր այցը Շուշի եւ մասնակցությունը Թյուրքալեզու պետությունների ղեկավարների ոչ ֆորմալ վեհաժողովին, որ կազմակերպում է Ալիեւը օկուպացված Շուշիում:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հուլիսի 6-ին ներկա չի գտնվի և չի մասնակցի օկուպացված Շուշիում կայանալիք «Թյուրքական պետությունների կազմակերպության գագաթնաժողովի նիստին»։

«Կենսաթոշակային տարիքի հասած բազմաթիվ արցախցիներ բախվում են այն խնդրին, որ կենսաթոշակ նշանակելիս 1992-2014 թթ․ ընկած ժամանակահատվածի աշխատանքային ստաժը չի հաշվարկվում, պատճառը համապատասխան բազաների բացակայությունն է, որոնցով հնարավոր կլիներ ապացուցել այդ անձանց սոցիալական վճարներ կատարած լինելու կամ աշխատավարձ ստանալու՝ օրենքով պարտադիր համարվող հանգամանքը։

2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախի ամբողջական բռնազավթումից հետո ադրբեջանական կողմը առաջին հերթին ցուցադրաբար ապամոնտաժեց Շուշի քաղաքի մոտ գտնվող հայտնի տանկ-հուշարձանը։

Ամոթ ունեցող հասարակությունը չի կարող հանդուրժել, երբ երկրի նույն ղեկավարը, ամեն ինչ ասֆալտին փռելու խոստման շրջանակներում, ի վերջո, ասֆալտին է փռում պետությունը՝ մինչ այդ հասցրած լինելով Արցախը փռել ադրբեջանցիների ոտքերի տակ։

168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը հասարակական, քաղաքական գործիչ Թևան Պողոսյանն է:

Հունիսի 7-ին ՀՀ Քննչական կոմիտեի (ՔԿ) քննիչները՝ բավականին տպավորիչ կազմով, նաև պարեկների ներգրավվածությամբ, գնացել էին ՀՀ-ում Արցախի ներկայացուցչության շենք՝ առգրավելու համար Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանին սպասարկող, բայց նրա օգնական Աշոտ Դանիելյանի կողմից շահագործվող ծառայողական ավտոմեքենան:

Արդեն երկու տարի է, Աղավնոյի բնակիչ Կարինե Ռասոյանը տուն է փնտրում՝ պետության առաջարկած 10 միլիոն դրամով գնելու համար։ Տարբեր խնդիրների է բախվել, այդ թվում՝ նաև բանկերում։ Վերջերս Վանաձոր քաղաքում տուն է գտել, ճիշտ է, բարվոք չէ, բայց բանկ է մտել, որպեսզի գնահատեն, որից հետո պարզ կդառնա՝ կկարողանա՞ այն գնել, թե՞ ոչ։

Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության պահանջն ադրբեջանական կողմից հնչեցվում է՝ Փաշինյանի համար ներքին սպառման «հաղթանակ» ապահովելու նպատակով:

Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի նախագահի պարտականությունները կատարող Գագիկ Բաղունցը հայտարարություն է տարածել։ Նա հայտնել է «Միասնական հայրենիք» խմբակցության ղեկավարի՝ պաշտոնից ազատվելու մասին։

Ադրբեջանի նախագահը շարունակում է պահանջներ ներկայացնել հայկական կողմին, այս անգամ ադրբեջանցիների՝ Հայաստան վերադառնալու վերաբերյալ։ Բոլորովին վերջերս Կանադայի դեսպանի հետ հանդիպման ժամանակ արձագանքելով նրա հայտարարությանը՝ արցախահայերի Արցախ վերադառնալու վերաբերյալ, ասել է, թե «վերադարձը պետք է տեղի ունենա փոխադարձաբար, այսինքն՝ ադրբեջանցիներն էլ պետք է վերադառնան «Արևմտյան Ադրբեջան», որտեղից վերջին անգամ դուրս են եկել 1988 թվականին»։

168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հարությունյանն է:

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ԵՊՀ պրոֆեսոր, իրանագետ Վարդան Ոսկանյանն է։

«Փաշինյանն իր երկարատև հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասաց, թե՝ 40 կմ-ի վրա ի՞նչ իմաստ ունի թղթեր ստորագրելը։ Դրանով ինքն Ալիևին ասաց՝ այդ ճանապարհին կգործի այլ իրավասություն. ոչ այնպիսին, ինչպիսին գործում է հայաստանյան այլ ճանապարհների վրա։ Ալիևին ճանապարհ կտան, որի վրա կգործի այլ ռեժիմ, բայց կասեն, թե միջանցք չեն տվել։ Ադրբեջանն այդ պարագայում Հայաստանով անցնող վագոնները կարող է պայթեցնել, ապա մեղադրել Հայաստանին անվտանգություն չապահովելու համար և ուժով մտնել Սյունիք»:

168.am-ի հետ զրույցում Մարտունու շրջանի Ճարտար համայնքի ղեկավար Վլադիկ Հովհաննիսյանն ասաց, որ ինքն էլ նախորդ տարի սեպտեմբերին համայնքին պատկանող մեքենայով է դուրս եկել Ճարտարից, մեքենան որևէ բան չի արել, այն այդպես էլ մնում է՝ որպես համայնքապետարանի սեփականություն։

Թե՛ ԱՄՆ պետքարտուղարը, թե՛ պետքարտուղարի օգնականը շարունակում են կենտրոնացած մնալ Ադրբեջանում քաղբանտարկյալների ազատ արձակման խնդրի վրա, ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է ԱՄՆ պետդեպարտամենտի փոխխոսնակ Վեդանտ Պատելը՝ պատասխանելով հարցին, թե արդյո՞ք Բաքվի և Վաշինգտոնի միջև բարձր մակարդակի հանդիպումներն ընթանում են առանց քաղբանտարկյալների ազատ արձակման։

Արցախի հեռուստատեսությունը վերսկսում է իր գործունեությունը:

ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնավարման երկու (1993-1995թթ.) և (2000-2007թթ.) շրջաններում ՀՀ զինված ուժերի կայացման ու անընդհատ զարգացման գործում Ս. Սարգսյանի ավանդի մասին են վկայում նաև դրա անմիջական արդյունքի՝ ՀՀ ԶՈՒ-ի ընթացիկ վիճակի գնահատականները արտասահմանցի ռազմական մասնագետների ու փորձագետների կողմից:

«Վիճակը ռազմաճակատում ծանր է, բայց հուսահատվելու հիմք չկա: Ինչ վերաբերում է թշնամուն կանգնեցնելուն, ապա թշնամին արդեն կանգնեցված է: Մեր հողերի ազատագրությանը կհասնենք միայն այդ բանից հետո, երբ բոլորը պարզ հասկանան, որ պատերազմը բոլորի համար է, որ միայն ուրիշների տղաները չեն կռվելու ընդհանուր հայրենիքի համար: Մինչև վերջերս Ղարաբաղի պաշտպանությունը մարդկանց մի խմբի գործ էր միայն: Բայց ռազմական դրություն մտցնելուց հետո, իրավիճակը փոխվել է, և մոտ ժամանակներս մենք կունենանք հաջողություններ»:

ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնավարման երկրորդ շրջանը Ս. Սարգսյանի համար ևս դյուրին չէր: Ադրբեջան-Արցախ հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով լուծելու պաշտոնական Բաքվի անշեղ կուրսը, այդ երկրի արագ տեմպերով ռազմականացումը և սպառազինությունների մրցավազքը, Ալիևյան կլանի ռազմատենչ հայտարարությունները, Արցախի Հանրապետության և ՀՀ-ի դեմ ռազմական գործողությունները վերսկսելու չդադարող սպառնալիքները լուրջ մարտահրավերներ էին հայկական պետականությանը:

Մարտակերտ քաղաքի շրջանում և Աղդամի ռազմական հենադաշտում հակառակորդի հարվածային ուժերի ջախջախումը, Արցախի  Հանրապետության ԻՊՈՒ-ի կողմից նպաստավոր բնագծերի զբաղեցումը տիրապետող բարձունքների վրա Ստեփանակերտի ու Մարտակերտի օպերատիվ ուղղություններում կանխարգելել են հակառակորդի ակտիվ գործողությունները՝ միաժամանակ անվտանգ դարձնելով Արցախի  Հանրապետության հյուսիսարևելյան սահմանագիծը:

Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի հայտարարություն է տարածել օրերս Կոնգրեսականներ Էշուի և Սմիթի կողմից ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատ Արցախում իրականացված էթնիկ զտումը դատապարտող երկկուսակցական բանաձևի նախագծի ներկայացման վերաբերյալ։

Տարիներ անց անդրադառնալով ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնը ստանձնելու հանգամանքներին՝ Հայաստանի հանրային հեռուստատեսության «Մարդու ժամանակը» հաղորդմանը Ս. Սարգսյանը պատմել է, որ. «1993թվականին, եթե չեմ սխալվում արդեն ապրիլի վերջերն էր կամ մայիսի սկիզբը (բնական է` այն ժամանակ ինքը (Վազգեն Սարգսյանը.-Մ.Հ.) պաշտպանության նախարարը չէր, նախագահի խորհրդականն էր` անվտանգության գծով), ասաց. «Գիտես, կարծիք կա քեզ տեղափոխելու Հայաստան` պաշտպանության նախարար»:

Ցանկությունս է, որ այս լուսանկարի հարգարժան մարդիկ, միասին հնարավորություն ստանան լուսանկարվել այս նույն վայրում` Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանի Եղիշե Առաքյալի վանքում:

Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանության և պաշտպանունակության, ինչպես նաև բանակաշինության հետ կապված հրատապ հիմնահարցերի լուծման արդյունավետության բարձրացման նպատակով օգոստոսի 15-ին ստեղծվել է ԼՂՀ Պաշտպանության պետական կոմիտե` Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահությամբ:

Երբ արդեն ակնհայտ էր Ռուսաստանի ու Ղազախստանի նախագահների միջնորդական առաքելության և Ժելեզնովոդսկում ստորագրված համաձայնագրի անարդյունավետությունը տարածաշրջանում իրադրության նորմալացման համար, քանի որ ադրբեջանական կողմը գերադասում էր հակամարտությունը լուծելու ռազմական ուղին, ավելի քան հրատապ է դարձել ինքնապաշտպանության ուժերի կազմավորման տեմպերի արագացման ու պաշտպանության արդյունավետ կազմակերպման համար անհրաժեշտ միջոցների հայթայթման հարցը:

Արխիվային կադրեր` Արցախյան ազատամարտից

Պատմության այդ սրընթաց ակնթարթը, Լաչինի միջանցքի բացման հաջող ռազմագործողությունը հանգեցրին Արցախի Հանրապետության շրջափակման օղակի ճեղքմանը, ինչո՞ւ չէ, նաև կյանքի ճանապարհի բացմանը, հետևաբար և արհեստականորեն մասնատված ժողովրդի երկու կեսի գործնական միավորմանը:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հուլիսի 6-ին կայցելի Ադրբեջանի կողմից օկուպացված հայկական Շուշի քաղաք։