Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանում միջին տրամաչափի ոչ մի չինովնիկ համարձակություն չունի ինքնագլուխ մեծ գումարներ գրպանել։ Սա ակնհայտ դարձավ մանավանդ Վազգեն Խաչիկյանի դեպքից հետո։ Մյուս կողմից՝ ոչ ոք չի հավատա, որ միջին կալիբրի չինովնիկն ապրում է զուտ աշխատավարձով՝ առանց կողմնակի եկամուտների։
Հիմա իրավիճակը սրվել է այն աստիճան, որ այս պայմաններում, նույնիսկ եթե վաղը Օսկանյանի անձեռնմխելիությունը ետ վերադաձնեն ու նրանից ներողություն խնդրեն, ԲՀԿ-ի կողմից գործող նախագահին սատարելը, մեղմ ասած, «ճիշտ չի հասկացվի»: Դա կնաշանակի ԲՀԿ-ի հեղինակության ուղղակի ոչնչացում, ինչից հետո նրա աջակցությունը Սերժ Սարգսյանին ոչ միայն չի օգնի, այլև ավելի կվնասի:
Մեզ համար մինչ այս պահը պարզ չէ՝ ո՞վ է այս բոյկոտի հեղինակը՝ ԲՀԿ կուսակցությո՞ւնը, թե՞ անձամբ Տ. Ուրիխանյանը։ Ոչ ԲՀԿ պաշտոնական կայքէջում, ոչ կուսակցության և ոչ էլ ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանի ֆեյսբուքյան անձնական էջերում այդ մասին որևէ պաշտոնական հայտարարություն չկա։ Ավելացնենք նաև, որ բոյկոտելու հայտարարությունը ԲՀԿ լրատվական ծառայությունն էլեկտրոնային փոստով ուղարկել էր լրատվամիջոցներին, այդ թվում նաև՝ «բոյկոտված» «168 Ժամին»։
Սերժ Սարգսյանի վերջին խորհրդակցությունները շատ արագ սկսեցին արդյունք տալ։ Ամեն օր՝ նոր բացահայտումներ, նոր ձերբակալություններ։ Երեկվա օրն էլ բացառություն չէր։ Այս անգամ խոշոր յուրացումներ է բացահայտել ՏՄՊՊՀ-ն՝ դեղորայքի շուկայում։ Սակայն հարցերը ոչ թե պակասում են, այլ ավելանում։
Զավեշտը հասել է նրան, որ ԲՀԿ-ականները հայտարարում են, թե Օսկանյանի ու իրենց նկատմամբ հետապնդում է իրականացվում, որ դա պատվեր է, սակայն որևէ մեկը չի համարձակվում ասել` ում կողմից: Սերժ Սարգսյանի անունը ԲՀԿ-ի համար տաբու է, իսկ տաբուները երբեմն զոհողություններ են պահանջում: Վարդան Օսկանյանի օրինակը` վկա:
Անկախ նրանից՝ իրակա՞ն են ՀՀԿ-ԲՀԿ հակասությունները, թե՞ թատերականացված ներկայացում` երկու դեպքում էլ մնացած ուժերը ոչ թե սեփական քաղաքականություն են իրականացնում, այլ իրենց գործողությունները պայմանավորում են նախկին կոալիցիոն գործընկերների քայլերով:
168.am-ի հարցին, թե Դուք դե՞մ էիք «ՀԱՊԿ անդամ պետությունների տարածքում ռազմական ենթակառուցվածքի օբյեկտներ տեղակայելու մասին» միջպետական համաձայնագրի ընդունմանը, ՀԱԿ անդամ Պետրոս Մակեյանը պատասխանեց. «Մենք կողմ ենք մեր Հանրապետության պետականության անկախությանը: Կարծում եմ, ովքեր կողմ են քվեարկել, դեմ են քվեարկել անկախությանը»:
Անկախ նրանից, թե իրականում վերը նշված տարբերակներից որն է ճիշտը` դրանք բոլորը վկայում են մի բանի մասին` Հայաստանում պատգամավորների մեծամասնությունը զրկված է սեփական կարծիք, տեսակետ, դիրքորոշում ունենալու սահմանադրական իրավունքից, և «գաղտնի քվեարկության» ինստիտուտն ընդամենը ձևականություն է:
Հայաստանը հաստատուն քայլերով մոտենում է այն վիճակին, որ Արտգործնախարարություն` որպես պետական կառավարման մարմին, այլևս պետք չէ: Ո՞րն է ընդհանրապես Արտգործնախարարության ֆունկցիան, եթե իրականում աշխարհի հետ մեր հարաբերությունները պայմանավորված են Ռուսաստանի դիրքորոշմամբ. Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցություններում վճռորոշը Ռուսաստանի խոսքն է, հայ-թուրքական հարաբերություններում ևս, իսկ Եվրոպայի ու ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում խոսքին փոխարինում է «բղավոցը»:
Առավել հետաքրքիրն ընդդիմության պահվածքն էր, որն արտահայտվեց քվեարկության ձևով: Միակ խմբակցությունը, որ միանման քվեարկություն արձանագրեց, «Ժառանգությունն» էր` իր երկու անդամներով: Այս խմբակցությունից խորհրդարանում ներկա էին Ալեքսանդր Արզումանյանը, ով մի քանի անգամ հանդես է եկել այս համաձայնագրի անորոշ ձևակերպումների և այս ձևով ընդունման վտանգավորության դեմ, և խմբակցության քարտուղար Ռուբեն Հակոբյանը:
Նրանց բոլորին, բացի փողից ու իշխանությունից, միավորում է նաև գիտելիքի նկատմամբ ատելությունը, գիտելիքի հետ օրգանական անհամատեղելիությունը: Նրանք բոլորը «մարտնչող տգիտության զինվորներ են»: Այս պայմաններում Գիտելիքի օրվա առիթով Հովիկ Աբրահամյանից պարգևներ ու շնորհակալագրեր ստացող ուսուցիչներն անուղղակիորեն միանում են այդ բանակին: Միանում են` չընդվզելով, միանում են` նույն հարմարվողականությամբ, որով առաջխաղացման են հասնում Հայաստանի իշխանական համակարգում:
Ձեռնափայտով տատիկը գլխապատառ գալիս է ընդառաջ ու չկարողանալով հիվանդ ոտքով մարմնի հավասարակշռությունը պահպանել, ընկնում է: Իր անօգնական վիճակից սկսում է բարձրաձայն լաց լինել ու բղավում է. «Քեզ էնքան եմ ման եկել, որ արդեն խելագարվում էի: Իմացա, որ էս կողմերում ես՝ եկա, որ քեզ իմ տուն բերեմ: Հարևաններս ասում են, իբր քեզ զանգել, կանչել են, սպասում եմ, սպասում եմ… Արդեն խելագարվում էի սպասելով, աղջիկ ջան, էս ո՞ւր ես ախր, ո՞ւր ես, գիտե՞ս ինչքան եմ սպասել, որ գաս»:
ՀՀ պետական պաշտոնյաներից շատերը անգիր են անում նախագահ Սերժ Սարգսյանի խոսքերը և սիրում են ամեն առիթով մեջբերումներ անել այդ խոսքերից։ Չնայած դրան՝ հոկտեմբերի 1-ին, խոսելով հարկային խնդիրներից ու միջնորդություններից, Ս. Սարգսյանը վարչապետին խնդրեց իր ասածները փոխանցել կառավարության անդամներին։ Տ. Սարգսյանն էլ այսօր կատարեց խնդրանքը։
Վերջին օրերի իրադարձությունները փոփոխություններ են առաջացնելու կամ արդեն իսկ առաջացրել են ոչ միայն ՀՀԿ-ԲՀԿ հարաբերություններում, այլև ԲՀԿ-ի ներսում: Ներկայիս զարգացումները հաշվի առնելով` պետք չէ բացառել, որ Գագիկ Ծառուկյանի բացակայությունը ԲՀԿ-ի համար վճռորոշ պահին կարող է կրկնվել նաև առաջիկայում` ավելի «վճռորոշ պահերի»:
Քոչարյան-Սարգսյան հարաբերությունների առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ վճռորոշ պահերին երրորդ անձը դրանցում կարող է տեղ չունենալ: Խոսքը, տվյալ դեպքում, ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանի մասին է: Ծառուկյանն ինքը կարող է առնվազն չբացառել, որ Քոչարյանն ու Սարգսյանը, հնարավոր է, իրեն շրջանցելով՝ ինչ-որ համաձայնության հանգեն:
«Հացի սրբությունը», «կիսած հացը չուրանալը» գոնե մեր հանրային գիտակցության մեջ, համընդհանուր արժեքային համակարգում զսպող, որոշակի բարոյական սահմանի նշանակություն ունեցող հասկացություններ են: Այսօր տեղի ունեցողը վկայում է, սակայն, որ այն մարդկանց համար, ովքեր ամենաշատն են կրկնում վերը նշված «սրբությունների» մասին, իրականում հացն ընդամենը ստամոքսային կատեգորիա է: Այնպես, ինչպես խաշը, խորովածը կամ «ատկատը»:
Հայաստանում նախագահական ընտրություններից առաջ` վերարտադրվելու նպատակով, իշխանությունը քաղաքական հաշվեհարդար է տեսնում պոտենցիալ մրցակից համարվող թեկնածուի հետ: Այն նույն իշխանությունը, որը նաև այսօր քաղաքական հետապնդման ենթարկվող Վարդան Օսկանյանի ուղղակի կամ անուղղակի մասնակցությամբ 2008 թվականին հաստատվել է մարտիմեկյան 10 սպանությունների գնով: Իր էքսցենտրիկ վարքագծով, հակասականությամբ և բազմաթիվ այլ` թեկուզ բացասական հատկանիշներով, Սահակաշվիլին կարողացավ Վրաստանը դարձնել տարածաշրջանի ամենաժողովրդավարական պետությունը:
Հաշվի առնելով Հովիկ Աբրահամյանի խառնվածքը, պետք չէ բացառել նաև, որ նա այդ պայմանավորվածությունները պահպանելու անձնական երաշխավորություն հայտնած լինի: Եվ, ինչպես հաճախ է անում` հետո «իր վրայից քցի»: Վարդան Օսկանյանի հայտարարությունը` Հովիկ Աբրահամյանից խաբված լինելու վերաբերյալ, այս վարկածը շատ հավանական է դարձնում:
Վարդան Օսկանյանին պատգամավորական մանդատից զրկելն արդեն այսօրվանից դարձավ առաջիկա նախագահական ընտրությունների օրակարգի հիմնական հարցերից մեկը: Իշխանության հետ առճակատման գնալու դեպքում Օսկանյանի հարցը դառնալու է «Բարգավաճ Հայաստանի» քարոզչության ու հակաիշխանական քարոզչության առանցքային կետը, իսկ Սերժ Սարգսյանի հետ կոմպրոմիսի գնալու դեպքում` այդ հարցը ԲՀԿ-ի համար բեռ է դառնալու` հասարակությանը սեփական վարքագիծը բացատրելու իմաստով:
Գնաճի թույլատրելի մակարդակի այնպիսի «ապահովումը», որի մասին խոսել է ԿԲ փոխնախագահ Ներսես Երիցյանը, նույնն է, եթե ընտանիքիդ անդամներին մի ամբողջ շաբաթ սովի մատնես, շաբաթվա վերջին օրը երեկոյան հյուրասիրես խորովածով ու ասես՝ տեսեք, ես իմ ընտանիքին ինչ լավ եմ պահում։
Երեկ «ժառանգություն» կուսակցության նախագահ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը սենսացիոն հայտարարություն է արել` նշելով, որ «Ազատ դեմոկրատներ» (ԱԴ) կուսակցության նախագահ Խաչատուր Քոքոբելյանի հետ պայմանավորվածություն է ունեցել, որի համաձայն` իրենք երկուսով պետք է հրաժարվեին պատգամավորական մանդատից` ավելի երիտասարդներին տեղ տալու նպատակով: Մինչդեռ «Ազատ դեմոկրատների» ներկայացուցիչները երեկ, ըստ էության, ստախոսության մեջ են մեղադրել Ր. Հովհաննիսյանին, ում մարդկային, բարոյական և էթիկական որակների հանգույն առաջնորդվելու մասին ուխտ էին արել մի քանի ամիս առաջ:
Սեպտեմբերի 15-ին նախագահի մասնակցությամբ կառավարությունում տեղի ունեցած խորհրդակցությունը լայնորեն լուսաբանվեց ԶԼՄ-ներով, սակայն՝ միայն նախագահի ելույթի մասով։ Մեր ձեռքի տակ է ՀՀ նախագահի վերահսկողական ծառայության տեղեկանքը՝ գնումների գործընթացների վերաբերյալ։ Այնտեղ նշված խախտումները իսկական «մեթոդական ձեռնարկ» են՝ պետական փողերը գրպանողների համար։
168.am-ի թղթակիցը քիչ առաջ ԲՀԿ առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանի խոսնակ Իվետա Տոնոյանից հետաքրքրվեց, թե ինչո՞ւ այսօր ԱԺ չի եկել Գագիկ Ծառուկյանը: Ի պատասխան, Իվետա Տոնոյանն ասել է, թե նախապես պլանավորած աշխատանքային գրաֆիկի շրջանակներում` անհետաձգելի այցով Գագիկ Ծատուկյանը գտնվում է արտերկրում:
Վարդան Օսկանյանն այսօր քաղաքական դրդապատճառներով քրեական հետապնդման է ենթարկվում այն իշխանության կողմից, հանուն որի պահպանման 2008 թվականի մարտի 1-ին հիմնավորում էր արտակարգ դրության հայտարարումն ու խաղաղ ցուցարարների նկատմամբ ուժի կիրառումը:
Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ամեն ինչ անում է, որպեսզի նախագահական ընտրություններում ինքը դառնա Ռուսաստանի համար ցանկալի թեկնածուն` դա համարելով հաղթելու կամ գոնե շոշափելի արդյունքների հասնելու գրավականը: Թե որքանով է դա ազնիվ ու բարոյական Հայաստանի ինքնիշխանության տեսանկյունից, այլ քննարկման նյութ է:
Հասկանալի է, որ եթե իշխանությունը որոշել է Օսկանյանին զրկել անձեռնմխելիությունից, ապա անելու է դա ոչ միայն ԲՀԿ-ի, այլ նաև մնացած բոլոր ոչ իշխանական խմբակցությունների պատգամավորների «դեմ» քվեարկելու պարագայում: Իրավիճակի նրբությունն այն է, սակայն, որ Օսկանյանին անձեռնմխելիությունից զրկելով՝ իշխանությունը ԲՀԿ-ին հնարավորություն է տալիս նաև «մաքուր մնալով»՝ տարանջատվել Օսկանյանից ու այդպիսով՝ նաև Ռոբերտ Քոչարյանից:
Սերժ Սարգսյանը նախագահական ընտրությունների է գնում` հասարակության մոտ թողնելով, մեղմ ասած, ոչ կոմպետենտ ղեկավարի տպավորություն: Հետաքրքիր է` հաշվարկե՞լ են արդյոք դա Սերժ Սարգսյանի քարոզչությամբ զբաղվողները: Թեև բացառված չէ, որ Ս. Սարգսյանը նմանատիպ մի խորհրդակցություն էլ անցկացրել է նրանց հետ ու որոշել է անձամբ զբաղվել նաև դրանով:
«Ես ուզում եմ հստակ հասկանալ՝ ո՞րն է իրական պատճառը, որ մեր հասարակության դժգոհությունների մի էական մասը բաժին է հասնում հենց այս կարևոր ոլորտին: Մասնագիտացված ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մեր բնակչությունը բոլոր ոլորտների մեջ անարդարության դրսևորումներ ամենաշատն արձանագրում է հենց առողջապահության ոլորտում, և անարդարությունների ընկալման մակարդակն այս ոլորտում, ցավոք սրտի, գնալով ավելանում է»:
Եթե «քաղաքագիտական վերլուծությունը» շարունակվի, ՀԱԿ-ը գուցե ստիպված լինի նաև այլ ձևաչափերի ակցիաներ կազմակերպել՝ ի պաշտպանություն Վարդան Օսկանյանի` ով, կախված իրադարձությունների զարգացումից, կարող է հայտնվել նաև անազատության մեջ: Այնպես որ, այդ հանրահավաքը կարող է դառնալ ՀԱԿ-ի կամ փրկության (թեկուզ մշուշոտ հեռանկարով), կամ վախճանի հանրահավաքը:
Գրեթե բոլորին տարիների ընթացքում իշխանությունը լուռ թողտվությամբ հնարավորություն է տվել զբաղվել «ատկատներով», «փողեր աշխատել», բնականաբար, խնամքով հավաքագրելով բոլոր տեղեկությունները, որոնք կարող են ցանկացած պահի դառնալ «գործի նյութեր»: Ու նրանց մեծ մասի զբոսանքը իշխանության համար հարմար պահին Երևանի կենտրոնից կարող է տեղափոխվել «Երևան-Կենտրոն» քրեակատարողական հիմնարկ:
