«Սիրիային նայելով՝ տեսնում ենք այն նույն վայրը, որտեղ 100 տարի առաջ տեղի էր ունեցել Հայոց ցեղասպանությունը». Ջորջ Քլունիի և Ռուբեն Վարդանյանի հարցազրույցը

«Արմենիա» հեռուստաընկերության հեռուստալրագրող Արտակ Ալեքսանյանը բացառիկ հարցազրույց է ունեցել «Ավրորա» մրցանակի ընտրող հանձնաժողովի համանախագահ, աշխարհահռչակ դերասան Ջորջ Քլունիի և «100 կյանք»/«Ավրորա» նախաձեռնության համահիմնադիր Ռուբեն Վարդանյանի հետ: Արտակ Ալեքսանյանը փորձեց պարզել, թե ինչո՞ւ Ջորջ Քլունին որոշեց մասնակցել «Ավրորային», ի՞նչ է մտածում նա Հայոց ցեղասպանության մասին, ինչո՞ւ Հայաստան չժամանեց Ամալ Քլունին:

Ապրիլի 23-ին եթեր հեռարձակված հարցազրույցից ներկայացնում ենք որոշ հատվածներ:

Արտակ Ալեքսյանյան-Պարոն Քլունի, Դուք ներգրավված եք ավելի քան 30 մարդասիրական նախաձեռնություններում, ի՞նչը Ձեզ ստիպեց համաձայնել այս նախաձեռնությանը և Ավրորա մրցանակաբաշխությանը:

Ջորջ Քլունի– Բավական երկար ժամանակ հետաքրքրված եմ Հայոց ցեղասպանության խնդրով: Այս հարցը շատ է քննարկվում Միացյալ նահանգներում: Ես միացա այս նախաձեռնությանը, քանի որ այն յուրահատուկ է իր փիլիսոփայությամբ: Եվ խոսելով Հայոց ցեղասպանության մասին՝ մեր հայացքը ուղղում ենք դեպի ապագա: Ու երբ հանդիպեցի Ռուբենին, որոշեցինք հանդես գալ մի նախաձեռնությամբ, որ Հայոց ցեղասպանության գաղափարի տակ բացահայտենք նաև ժամանակակից մարդկանց, ովքեր վտանգելով իրենց կյանքը, փրկում են ուրիշներին: Ավրորա մրցանակը մեր երախտագիտությունն է խիզախներին և մասնակցությունը՝ աշխարհը բարեփոխելու ջանքերին. հենց այս գաղափարը ինձ գրավեց: Եվ ես ուրախ եմ, որ Ավրորայի մի մասն եմ:

Արտակ Ալեքսանյան-Փախստականների բոլորովին նոր մարտահրավեր ու նոր ալիք է աշխարհը տեսնում, Ձեր կարծիքով՝ Ավրորան ինչպե՞ս կարող է օգնել փախստականների այդ նոր ալիքին:

Ջորջ Քլունի– Հեշտ գործ չէ: Պատմության ընթացքում չի եղել մի փուլ, որ փախստականներ չլինեն կամ նրանք խնդիրներ չունենան: Իրականում չպետք է թույլ տանք, որ նրանց խնդիրների մասին հոդվածները, ռեպորտաժները մեռնեն: Շարունակ պետք է խոսել ու տարածել այն գաղափարը, որ այս մարդիկ պարզապես չեն որոշել լքել իրենց տները, օրինակ՝ Սիրիայից: Նրանք իրենց տներից հեռացել են ստիպված, քանի որ վտանգված է իրենց կյանքը. նրանց սպանում են, սպանում են նրանց երեխաներին: Բառացիորեն օրեր առաջ տեսանք, թե ինչպես խորտակվեց 500 փախստական տեղափոխող նավը: Ինչո՞ւ, որովհետև փորձում էին փրկվել:

Որպես հանրային գործիչ և որպես լրագրողի որդի (հայրս հեռուստալրագրող է եղել շուրջ 45 տարի), իմ առաքելությունն է փնտրել և գտնել ուղիներ, երբեմն ստեղծարար միջոցներ՝ ուշադրության կենտրոնում պահելու այս լուրերը և այնպես անել, որ դրանք երբեք չմոռացվեն: Այսօր ոչ մի հեռուստաալիքով փախստականների մասին նորմալ ռեպորտաժ չենք տեսնում. կամ չկան, կամ հպանցիկ են»,-ասաց Ջ.Քլունին:

Ռուբեն Վարդանյանը– Ցավոք, Սիրիային նայելով՝ տեսնում ենք այն նույն վայրը, որտեղ 100 տարի առաջ տեղի էր ունեցել Հայոց ցեղասպանությունը: Կարծես դեժավյու լինի. 100 տարի առաջ քրիստոնյաներն էին, հիմա՝ եզդիները:

Ի՞նչ տեղի ունեցավ: Ինչո՞ւ մենք դաս չքաղեցինք: Ինչպե՞ս պատահեց, որ հարյուր տարի անց հիմա էլ եզդի կանանց են բռնաբարում և երեխաներին սպանում: Ի՞նչ է կատարվում այն երեխաների հետ, որոնք կորցրել են իրենց ծնողներին: Մենք կրկին ու կրկին այնքան շատ հարցերի առաջ ենք կանգնում:

«Ավրորա» մրցանակը ստեղծելիս փորձեցինք հասկանալ մարդասիրության ինդեքսն ամբողջ աշխարհում, թե ինչպես են տարբեր երկրներում ապրող մարդիկ զգում իրենց պատասխանատվությունը: «Հարյուր կյանք» նախաձեռնության հիմնական իմաստը հենց այն է, որ յուրաքանչյուր ոք մասնակցի փախստականների և առհասարակ՝ գլոբալ խնդիրներին: Ընդ որում, պարտադիր չէ հերոս դառնալ, կարելի է ներգրավվել և աջակցել: Մենք կարող ենք ինչ-որ բան անել, կարող ենք աջակցել: Ջորջը բարձրաձայնում է այն մասին, թե ինչ է կատարվում, և փորձում է համոզել մարդկանց, որ մենք բոլորս կարող ենք ունենալ մեր ազդեցությունը, կարող ենք փոփոխություններ բերել ու կարող ենք չլինել անտարբեր և ասել՝ «սա իմ խնդիրը չէ»:

Ջորջ Քլունի– Հայոց ցեղասպանությունից տարիներ անց շատերը ասում էին՝ իմանայինք, թույլ չէինք տա: Բայց հետո չէ՞ որ իմացան: Բայց դրանից հետո եղավ Կամբոջայի Ցեղասպանությունը, Բոսնիան, Ռուանդան… Մենք գիտեինք ու սա ամենամեծ հակասությունն է: Ամեն անգամ ասում ենք՝ եթե իմանայինք, մի բան կանեինք: Մենք գիտեինք ու տեսնում ենք՝ ներկայում, ամեն օր, ուղիղ եթերով ու ի՞նչ ենք անում դրա համար: Հարց, որը պետք է տանք ինքներս մեզ:

Արտակ Ալեքսանյան-Որքանո՞վ է կարևոր հոլիվուդյան աստղերի ներգրավվածությունը այսպիսի հարցերին:

Ջորջ Քլունի– Նախ՝ պատասխանատվության զգացում: Ոչ միայն դերասանները, այլև յուրաքանչյուր քաղաքացի պետք է պատասխանատու լինի: Ես մեծացել եմ 70-ականների ԱՄՆ-ում, որտեղ մարդկանց համար շատ կարևոր էին հանրահավաքները, քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարը, Վիետնամի պատերազմի դեմ բողոքը, կանանց իրավունքները: Ես մեծացել եմ համոզմամբ, որ իմ ձայնը կարևոր է: Եթե հանրաճանաչ եմ, չի նշանակում, որ պետք է դադարեմ որպես քաղաքացի խոսել ինձ հետաքրքիր թեմաների մասին:

Արտակ Ալեքսանյան-Պարոն Վարդանյան, ի՞նչ կասեք երևույթի մասին, երբ հանրահայտ մարդիկ ներգրավվում են մարդասիրական նախաձեռնություններում:

Ռուբեն Վարդանյան– Մենք ապրում ենք իրատեսական աշխարհում, հետևում ենք, թե ինչ են անում համաշխարհային առաջնորդները, թե ինչ պատասխանատվություն են կրում բիզնես էլիտաները, հանրաճանաչ մարդիկ, մշակույթի գործիչները: Մի կարևոր ուղերձ կա. եթե դու վերնախավի ներկայացուցիչ ես, պետք է պատասխանատվության զգացում ունենաս: Դու ուղղակի չես կարող ասել՝ գիտե՞ք, ես իմ գործն եմ անում ու չեմ ուզում ներգրավված լինել այլ գործերում: Հենց միայն այն պատճառով, որ աշխարհը շղթայված է, խնդիրները՝ փոխկապակցված: Հաստատ չես կարող ասել՝ այն, ինչ կատարվում է Դարֆուրում, մեկ է ինձ համար: Մի խոսքով՝ լինելով հանրաճանաչ կամ վերնախավի ներկայացուցիչ, դու չես կարող ուղղակի չմասնակցել համաշխարհային նշանակության ամենակարևոր միջոցառումներին: Այլ հարց է, որ յուրաքանչյուրն ինքն է որոշում իր մասնակցության և պատասխանատվության չափն ու ոլորտը, քանի որ մարդիկ տարբեր են, և տարբեր են նաև նրանց հետաքրքրությունները:

Արտակ Ալեքսանյան-Պարոն Քլունի, որոշ ժամանակ առաջ ամբողջ Հայաստանը ուղիղ եթերում հետևում էր Շվեյցարիան ընդդեմ Փերինչեքի դատավարությանը՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում, որտեղ Հայաստանը ներկայացնում էր Ձեր կինը՝ Ամալ Քլունին: Հայերին հիմա հետաքրքրում է՝ ո՞ւր է Ձեր տիկինը, նախապես ծրագրված էր, որ նա էլ է Ձեզ հետ գալու Հայաստան:

Ջորջ Քլունի– Նա հենց այսօր Սպիտակ տանը հանդիպում էր սենատոր ՄաքՔեյնիի հետ: Նա ներկայացնում է «Ազատություն» ռադիոկայանի լրագրող Խադիջա Իսմայիլովային, որին Ադրբեջանում ձերբակալել են ճշմարտությունն ասելու համար: Եվ հիմա Ամալը փորձում է ճանապարհներ գտնել այս անհավանական համարձակ լրագրողին ազատ արձակելու համար: Իմ կինը խորապես համոզված է, որ ճշմարտությունն ասելու համար չպետք է ձերբակալել: Դա է պատճառը որ նա մնացել է ԱՄՆ-ում: Մի քանի րոպե առաջ նա ինձ ուղարկել էր սենատորի հետ հանդիպման նկարներ: Անկեղծ ասած՝ շատ է ափսոսում չգալու համար, որովհետև նախապես որոշել էինք միասին գալ:

Ընդհանրապես, պակասում են երկրները, որտեղ կարող ենք գնալ, այդ պատճառով շատ ոգևորված էինք Երևան գալու առիթով:

Արտակ Ալեքսանյան-Երկու շաբաթից Ձեր ծննդյան տարեդարձն է. ո՞ր նվերը Ձեզ իսկապես մեծ բավականություն և երջանկություն կպարգևեր:

Ջորջ Քլունի– Լավ հարց է. ի՞նչը ինձ երջանիկ կդարձներ: Հետաքրքիր է, ես այնքան նվեր ունեմ, որ դա բավարար է իմ ամբողջ կյանքի համար: Ես մտածում եմ՝ ի՞նչը երջանիկ կդարձներ: Օրինակ՝ Խադիջային ազատ արձակելը կլիներ լավ նվեր: Ավրորայի հաջողությունը ինձ համար իսկապես լավ նվեր կլիներ: Ես շատ ոգևորված եմ Ռուբենի նախաձեռնությամբ, որովհետև բազմաթիվ մարդիկ կան, որ գումար են վաստակում, բայց քչերն են մտածում այդ փողերը վերադարձնելու և իրենց հարստությամբ կիսվելու մասին: Շատ ոգևորված եմ այս նախաձեռնությամբ և հենց Ավրորայի հաջողությունը կհամարեի ծննդյանս լավագույն նվերը:

Պատրաստեց 168.am-ը