«Երկու ճակատ» պոդկաստի այս թողարկման հիմնական թեման Արցախի վրա Ադրբեջանի նոր հարձակումն է և ՀՀ վարչախմբի թշնամական անգործությունը։
Այն, ինչ տեղի ունեցավ Արցախում այս երկու օրերին, թերևս, միայն նոր մեթոդներով է տարբերվում Հայոց ցեղասպանությունից։ Այսպես կոչված, հակաահաբեկչական գործողության անվան տակ թշնամու զինված հրոսակախմբերն ընդհուպ մինչև երեխաների զանգվածային սպանություններ կազմակերպեցին։
Եթե դիտարկենք այս իշխանության տարբեր կերպարների մինչիշխանական հետագիծը, կտեսնենք, որ շատերը եղել են Հայաստանի աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխության ջատագովներ և աշխուժակներ։ Այն ժամանակ՝ դանդաղ, իսկ իշխանության գալով՝ ավելի սրընթաց անում են այն, ինչն իրենց քաղաքական կրեդոն է եղել, հիմա էլ կարծես անգամ էնդշպիլի են հասել, քանի որ գործընթացները շատ արագ են զարգանում։ Վեկտորի փոփոխությունն իրականում Հայաստանն արկածախնդրության ևս մեկ հանգրվանի բերել է նշանակում։ Այն, ինչ սրանք անում են, դիտարկվում է ոչ թե աշխարհաքաղաքական իրողությունների, այլ Հայաստանը կործանելու, վնասելու, վերջին անվտանգային փոքրիկ կռվաններից զրկելու համապատկերում։ Այլ կերպ մեկնաբանել այս ամենն ուղղակի հնարավոր չէ։
168.am-ը սկսում է նոր նախագիծ՝ «Երկու ճակատ» պոդկաստ՝ Էդգար Ղազարյանի և Դավիթ Սարգսյանի մասնակցությամբ։
Բացենք Երևանի ավագանու 2018 թվականի ընտրություններին ՔՊ-ի նախընտրական ծրագիրը։ Է՛լ մետրոյի Աջափնյակ կայարան, է՛լ ճոպանուղի դեպի Նոր Նորք, է՛լ աղբավերամշակման գործարան, է՛լ քաղաքային նոր զբոսայգի, ո՞ր մեկն ասես։
Երևանի ավագանու ընտրությունների քարոզարշավում ՔՊ-ն արդեն իսկ հատել է ընտրախախտումների հնարավոր բոլոր սահմանները։ Է՛լ վարչական ռեսուրսի կոպիտ չարաշահում, է՛լ մարզաբնակների գրանցումներ Երևանում, է՛լ ահռելի ծավալի արտաքին գովազդ՝ անհայտ աղբյուրներից ֆինանսավորմամբ, է՛լ հիմնական մրցակիցների հասցեին գոտկատեղից ցածր կեղտոտ հակաքարոզչություն։
«Մարդը պիտի հասկանա սեփական սխալ արարքները, պիտի իմանա, որ մյուս անգամ չընկնի նույն որոգայթը, արհամարհի այն։ Ասում են՝ մենք՝ հայերս, այսպիսին ենք եղել, քննադատում են ուրիշ ժողովուրդների, օրինակ՝ հրեաներին, անվանում են քոչվորներ։ Անկախության բաղձալի օրվանից մինչև 2000 թվականը՝ տասը տարվա ընթացքում, 800 հազար մարդ լույսի ու գազի պակասության պատճառով թողել ու քոչել է այս երկրից։ Բայց լույսի ու գազի պակասի պատճառով 1948-ից ի վեր Իսրայելից որևէ հրեա չի գնացել։ Չկա մի վրացի ոստիկան, որը զոհված զինվորի մոր կծեծի»,- ամփոփեց Վահրամ Սահակյանը:
Նիկոլ Փաշինյանի ուղղակի մեղքով նախորդ շաբաթ մեր զինված ուժերն ութ զոհ են ունեցել, ի դեպ՝ դրանցից հինգը՝ ոչ մարտական։ Պոռոտախոսում էր, թե իր կյանքի գնով հայրենիքն է պաշտպանելու, բայց զոհասեղանին է դրել մեր տղաների կյանքն ու առողջությունը՝ փաստացի անպաշտպան թողնելով ամբողջ նորակազմ առաջնագիծը։
Անցած հինգուկես տարում սրանք Երևանի մետրոպոլիտենի անգամ մեկ կայարանի կառուցման նախագիծ չունեցան, թեև իրենց խոստումներով՝ դեռևս անցած տարի պիտի «Աջափնյակ» կայարանը բացված լիներ։ Թե՛ քաղաքային, թե՛ համապետական կառավարման հարցերում չկա մի բնագավառ, մի ոլորտ, որտեղ ձեռքբերում ունենան, բայց հասցրել են փոշիացնել հնարավոր ամեն ինչը՝ հայրենիքի հողակտորներից մինչև Ծիծեռնակաբերդի ճանապարհ։
Ցանկացած ճգնաժամային իրավիճակում եկեղեցու առաքելությունը միշտ եղել է համախմբողի դերը ստանձնելը, և այսօր էլ Հայոց եկեղեցին իր կոչերով ու պատգամներով փորձում է համախմբել աշխարհասփյուռ հայ ժողովրդին հատկապես Արցախի խնդրի շուրջ։ Մայր Աթոռը քանիցս հայտարարել է, որ մենք չենք կարող և իրավունք չունենք հրաժարվելու Արցախից, մեր քույրերից ու եղբայրներից, քանի որ Արցախը մեր ազգի և ինքնության կարևորագույն մասերից մեկն է, այն անփոխարինելի է։ Ինչպես մեր մարմնի ցանկացած մաս է անփոխարինելի մեզ համար, որպեսզի գործենք իբրև առողջ օրգանիզմ, այնպես էլ Արցախն է։
Նիկոլ Փաշինյանը երկրի կառավարման ղեկին է արդեն մոտ հինգուկես տարի։ Նա ավերել է՝ ինչ հնարավոր է, մահեր ու սուգ է բերել տասնյակ-հազարավոր հայկական օջախներ, ինչպես բառախաղ անելով խոստանում էր՝ «անծուխ Հայաստան» է բերել։ Բայց այսքանից հետո դեռ դժգոհում է, որ իր արածը չի գնահատվում։ Իր պես հանճարեղ գործիչն արժանի չէ հայ ժողովրդին ղեկավարելու, Հայաստանի պես խղճուկ երկիրը փոքր է իր հնարավորությունների համար, նա տիեզերական մասշտաբի գործիչ է։
Փորձենք հիշել՝ Տիգրան Ավինյանի երդման տեքստի զիլ խոստումներից այդ ո՞ր մեկն է իրագործվել։ «Բարեխղճորեն կատարել ժողովրդի առջև ունեցած պարտականությունները»․ իրականում՝ համավարակի պարետ լինելով և կատարյալ ամենաթողություն ստեղծելով՝ մոտ 9000 մարդու խլված կյանք։ «Պահպանել Սահմանադրությունն ու օրենքները»․ իրականում՝ կոպտորեն ոտնահարել ոչ միայն դրանք, այլև անգամ Անկախության հռչակագիրը։
«Պատերազմից հետո Ստեփանակերտը պիտի դարձնեինք համայն հայության մայրաքաղաք Երևանին հավասարազոր քաղաք։ Հայկական բոլոր կազմակերպությունները պիտի ոչ միայն մասնաճյուղեր ունենային Ստեփանակերտում, այլ միգուցե անգամ կենտրոնական գրասենյակները պիտի տեղափոխեին այնտեղ։ Մենք պիտի Բերձորի միջանցքը դարձնեինք երկկողմանի խցանված ճանապարհ։ Երբ Ադրբեջանը սկսեց այլընտրանքային ճանապարհ կառուցել, պարզ էր, որ այն արտագաղթի ճանապարհ է դառնալու։ Եթե նախկինը կոչվում էր կյանքի ճանապարհ, այս մեկը դառնալու է արտագաղթի ճանապարհ»։
«Այսօր Ադրբեջանը կամ ՀԱՊԿ-ն հայտարարում են, թե հայտնի չէ՝ սահմանը որտեղով է անցնում, դա դեռևս պետք է որոշել։ Չէ՞ որ այդ քարտեզները գծագրել է ԽՍՀՄ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբը, նշանակում է՝ նախկին բոլոր միութենական հանրապետությունները, այդ թվում՝ ՌԴ-ն, որևէ մեկի հետ սահման չունե՞ն, այսինքն՝ որպես անկախ երկիր՝ գոյություն չունե՞ն։ Եթե երկիրը սահման չունի, ուրեմն երկիր չէ։ 1991-ի դրությամբ վավերացված այդ քարտեզները ներկայացնում են մեր սահմանները, քանի որ թե՛ Ադրբեջանը, թե՛ Հայաստանը, թե՛ ՌԴ-ն անկախ երկրներ են դարձել այդ սահմաններով։ Եթե Ադրբեջանը կամ ՀԱՊԿ-ն ասում են, թե այդ սահմանները գոյություն չունեն, դրանք իրականությունից հեռու պնդումներ են»,- ասաց Գալչյանը։
2018-ի իշխանազավթումը սկսվեց Երևանի պետական համալսարան բիրտ ներխուժմամբ, պաշտոնները ստանձնելուց հետո էլ միանգամից ձեռնամուխ եղան բուհերի հոգաբարձուների խորհուրդների յուրային նախագահների և ռեկտորների նշանակելուն։
Նիկոլն արդյոք դավաճանե՞լ է ինքն իրեն։ Հավանաբար ոչ, քանի որ դեռևս 90-ականներից զբաղվել է հակաարցախյան, պետականամաշ գաղափարների տարածմամբ, իսկ երբ իշխանություն է թափվել գլխին, սկսել է իրականացնել այդ ամենը։ Նա, սակայն, դավաճանել է՝ նախ 2018-ին, ապա՝ 2021-ին իրեն ձայն տված մարդկանց, խաբել է նրանց, մոլորեցրել, զավթել հայոց գահն ու ուզուրպացրել այն։
Նիկոլ Փաշինյանը չի կարող որոշել, թե հանուն ինչի է զոհվել իմ որդին և բոլոր այն տղաները, ովքեր իրենց կյանքը տվել են արցախյան առաջին, ապրիլյան և 44-օրյա պատերազմներում, նաև այս ամբողջ ընթացքում տեղի ունեցած բոլոր միջադեպերի հետևանքով։
Նիկոլի ավտոշարասյունը հղի կնոջը սպանեց և մնաց անպատիժ, նրա կուսակիցները Վայոց ձորում Զինված ուժերի փոխգնդապետին ծեծելով սպանեցին և մնացին անպատիժ, Ապարանում զինված հաշվեհարդարով սպանեցին երեքին հոգու, այդ թվում՝ ԱԱԾ ծառայողի, և մնացին անպատիժ։ Էլ չասած հարյուրավոր քաղաքական հետապնդումների, ընդդիմադիրների հալածանքների ու հաշվեհարդարների մասին։
Երևանի ավագանու առաջիկա ընտրությունը Երևանի կառավարման ղեկը ստանձնելու քվեարկություն չէ, այն հանրաքվե է Արցախի հայկականության հարցով, որի ելքը պիտի լինի դավաճանախմբին նախ առնվազն Երևանի կառավարումից մեկուսացնելը։ ՔՊ-ի և Տիգրան Ավինյանի հաջողությունն այս ընտրություններում նշանակելու է մեկ բան՝ ավարտին հասցնել Արցախի հանձնումը և անցնել արդեն Սյունիքի ու մյուս մարզերի հանձնմանը։
«Այս բոլոր խնդիրների մասին պետք է հարցնել բոլոր թեկնածուներին, և դա պետք է անել ոչ թե մեկ անգամ, այլ հետևողական ձևով պատասխաններ ստանալ գոյաբանական հարցերի վերաբերյալ։ Օրինակ՝ եթե որևէ թեկնածու Արցախը շատ կարևոր հանգամանք է համարում, օրակարգի կարևոր թեմա, ինչպե՞ս է վերաբերվում Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությանը, որ նա Արցախը ճանաչում է Ադրբեջանի կազմում։ Այդ դեպքում խուսափելու, խուսանավելու տեղ չի մնա, ու հստակ կերևա, թե որ թեկնածուներն ինչի համար են այդտեղ առաջադրված»։
Մեր տասնյակ, իսկ որոշ տվյալներով՝ ավելի քան հարյուր եղբայրները Բաքվի բանտերում շարունակում են խոշտանգվել ամենօրյա ռեժիմով։ Վերջին ամիսներին, չնայած հազարումի խոստումներին, նրանցից որևէ մեկը ոչ միայն չի հայրենադարձվել, այլև ևս երկու նոր գերի է հայտնվել Բաքվի բանտերում՝ Վագիֆ Խաչատրյանն ու Ռաշիդ Բեգլարյանը։
Փաշինյանն ամեն ինչ անում է Հայաստանի՝ որպես անկախ և ինքնիշխան պետության, չգոյության համար։ Սակայն նա վաղուց այլևս չի ներկայացնում հայ ժողովրդին, Հայաստան պետությունն ու եռագույն դրոշը։
«Հայաքվե» քաղաքացիական նախաձեռնությունը սկսվել է ընդամենը քսան հոգուց:
Ալիևի հետ ձեռք ձեռքի տված՝ Փաշինյանն արցախցիներին տարել է սովամահության և ցեղասպանության, Արցախը ճանաչել է Ադրբեջանի կազմում, բայց ասում է՝ մենք Արցախի համար որևէ բան խնայե՞լ ենք։
Այս սպառնալից հոխորտանքը նա հնչեցրեց օրեր առաջ։ Սարսափելի չարագուշակ է հնչում՝ «կթողնեմ՝ կտեսնեք», եթե, իհարկե, որևէ բան թողնի։ Որևէ մեկը չի կարող այս արարածի իրականացրած որևէ խոստում հիշել, բայց մահ ու ավեր, դժբախտություն ու աղետ՝ ինչքան ասես։
«Նիկոլ Փաշինյանը մեր ալտեր-էգոն է։ Ցանկացած իշխանություն՝ աշխարհիկ թե հոգևոր, արտահայտում է այն, ինչ մենք մեզնից ներկայացնում ենք այս պահին։ Եթե մենք փոխվենք, մի հրաշքով, ավտոմատ ու անհասկանալի կերպով կփոխվեն նաև սրանք։ Հանրության մի քանի տոկոսն է ընդամենը ահազանգ հնչեցնում, վայնասուն դնում, փորձում հասկանալ, մյուսներն ինչո՞ւ չեն ընկալում, որտեղի՞ց եկան այդ մարդիկ։ Պատասխանն այդտեղ է, թե այդ ի՞նչ գենային ինժեներիա օգտագործվեց, որ նման անհայրենիք զանգված ստեղծվեց՝ զուրկ էմպատիայից։ Նրանց համար կարևորն այն է, որ իրենց խանութի դիմաց մաքուր լինի, վե՛րջ»,- ամփոփեց Էդգար Բաղդասարյանը:
Անցած հնգամյակում Փաշինյանը փոքրոգաբար հետապնդել, հալածել ու բանտարկել է իր բոլոր հնարավոր քաղաքական ընդդիմախոսներին, Արցախի հանձնման գործարքի մասին գուժողներին, իր կեղտոտ լվացքի վրա լույս սփռողներին։ Նա դատական համակարգը վերածել է սեփական բոստանի ու իր քաղաքական նախընտրություններով՝ առանց մեղադրական դատավճռի, հանրային գործիչներին ամիսներով, երբեմն տարիներով կալանքի տակ է պահում։ Ժողովրդավարի անվան տակ քողարկված անձը, փաստորեն, ընդամենը խղճուկ բռնապետ է։
Նիկոլ Փաշինյանն արդեն երեք տարի խաղաղություն է մուրում թշնամուց, բայց փոխարենը՝ ստանում միայն պատերազմ, կորուստներ, զոհեր, շրջափակում ու սովամահություն։ Վաղուց արդեն տարբերություն չկա՝ Արցախի մասին Փաշինյա՞նն է խոսում, թե՞ Ալիևը, նրանց երկուսի ելակետն էլ նույնն է՝ այն, որ պետք է ազատվել այդ բեռից, արցախցիներին սովամահության դատապարտելով՝ թողնել այն Ադրբեջանի կազմում, ապա արագ հայաթափել այն։
ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված է Արցախն այլ պետության կազմում ճանաչելու արգելքը։ Սահմանադրությունը ներառում է նաև նախաբանը, որը հղում է անում ՀՀ Անկախության հռչակագրին, դա էլ իր հերթին՝ 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ին ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի և ԼՂԻՄ մարզխորհրդի՝ վերամիավորման մասին համատեղ որոշմանը։ Այն, փաստորեն, Սահմանադրության մաս է։ Շատ հաճախ ասում են, թե Սահմանադրության մեջ նման դրույթ ուղղակիորեն չկա, բայց հարկավոր է այն փնտրել նախաբանում, իսկ Անկախության հռչակագիրը տալիս է բոլոր հարցերի պատասխանները։
Փաշինյանն իշխանության եկավ ժողովրդի կյանքը բարելավելու, եկամուտներն անգամներով ավելացնելու խոստումներով, բայց լավացրեց միայն իր վարչախմբի կյանքը՝ միլիոնանոց աշխատավարձերով ու պարգևավճարներով, ձրի գործուղումներով, անշարժ գույք ու այլ կապիտալ ձեռք բերելով։
